تعیین میزان شیوع استرس شغلی و ارتباط آن با حوادث شغلی در کارگران ساختمان سازی

فرمت: WORD  تعداد صفحات: 9

Prevalence assessment of occupational stress and its relationship with work-related accidents among workers of a construction industry

جواد ملکوتی 1، علیرضا کوهپایی 2، محمد خندان 3، زهرا سخایی 4، وحید غریبی 5
1 کارشناسی ارشد بهداشت حرفه ای، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
2 استادیار، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات سلامت کار، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران
3 مربی، گروه ارگونومی، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات سلامت کار، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران
4 دانشجوی کارشناسی بهداشت حرفه ای، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران
5 (نویسنده مسئول) کارشناس ارشد بهداشت حرفه ای، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

در میان مشاغل و فعالیت های مختلف، صنعت ساختمان سازی یکی از خطرناک ترین صنایع در جهان است. در خلال سال های اخیر آمار حوادث شغلی ساختمانی، گوی سبقت را از سایر صنایع ربوده است. سازمان بهداشت جهانی تأکید می کند که کارگران در معرض استرس شغلی، انگیزه و کیفیت پایین زندگی، راندمان و بهره وری کمتر و همچنین ایمنی و سلامتی پایین تری را در محیط کار تجربه می کنند. هدف مطالعه حاضر تعیین میزان شیوع استرس های شغلی و ارتباط آن ها با حوادث شغلی در کارکنان شاغل در یک صنعت ساختمانی است. این مطالعه ی توصیفی- تحلیلی و مقطعی بر روی 150 نفر از مجموع 450 نفر از کارکنان شاغل در یک صنعت ساختمانی انجام شد.

متغیرهای مورد نظر از طریق فرم جمع آوری اطلاعات فردی و پرسشنامه استرس شغلی جمع آوری گردید. داده ها پس از ورود به نرم افزار آماری SPSS توسط آمار توصیفی، آزمون آماری کای دو و رگرسیون لجستیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مطالعه حاضر در زمینه میزان استرس شغلی افراد مورد مطالعه نشان داد که نمرات افراد بین 50 و 148 بوده و میانگین آن 94 با انحراف استاندارد 15 و در سطح نامطلوب می باشد. در زمینه حوادث نیز مشخص شد 33% از افراد سابقه حادثه در محیط کار را داشته اند که شدت 13% از حوادث جزئی و 18% از حوادث شدید بوده است. همچنین بر اساس نتایج تحلیل آماری، بین هفت زیرمقیاس استرس شغلی با سابقه حادثه، شدت حادثه، وضعیت تأهل، تعداد فرزند، سطح تحصیلات، نوع شغل، ورزش منظم و مصرف دخانیات ارتباط معناداری وجود نداشت (P>0.05) اما بین نوع شغل و میزان استراحت ارتباط معنادار آماری مشاهده گردید (P<0.05). در مجموع استرس افراد مورد مطالعه در سطح نامطلوب ارزیابی شد. بنابراین چالش استرس شغلی باید به عنوان یک اولویت در ارائه خدمات بهداشت حرفه ای مورد توجه قرار گیرد. همچنین با توجه به نتایج این پژوهش، اهمیت و نقش مثبت آموزش اصول و موازین ایمنی شغلی به افراد شاغل در این حرفه نباید فراموش شود.

واژه های کلیدی: استرس شغلی، حوادث شغلی، صنعت ساختمان سازی، ایمنی

Abstract
Among the different jobs and activities, the construction industry is one of the most dangerous activities in the world. In recent years occupational accidents Statistics of the construction industry were higher than from other industries. WHO emphasizes that workers exposed to occupational stress, experience low motivation and quality of life, lower efficiency and productivity as well as lower health and safety in the workplaces. This study was carried out to determine the prevalence of occupational stress and its relation with occupational accidents among workers in a construction industry. These cross-sectional studies were designed on 150 of the 450 employees working in a construction industry. Data gathering was done by a demographic form and questionnaire about stress. After the data entry into SPSS software, analysis was done by descriptive statistics, chi-square test and logistic regression. This study showed that the scope of job stress scores were between 50 and 148, and an average of 94 with a standard deviation of 15. Based on the obtained data, it is revealed that the stress level was inappropriate. Also for accident was found that 33% of workers had history workplace accidents. Among them 13% and 18% had experienced minor and major severity. According to the results of statistical analysis, there was no significant correlation between the seven subscales of stress with history of accidents, accident severity, marital status, number of children, education level, occupation, regular exercise and smoking (P> 0.05), but there was significant correlation between the type of job and the rest times (P <0.05). In summary the subjects stress was evaluated undesirable. So the challenge of job stress should be considered as a priority in the occupational health services. Also according to the results, the importance and the positive role of the training about principles and standards of occupational safety and health should not be forgotten for the studied workers.

Keywords: Occupational stress, Work-related accidents, Construction industry, Safety

مقدمه

صنایع ساختمان سازی یکی از بزرگترین صنایع در جهان می باشد و 9 تا 12 درصد از کل نیروی کار جهان در این بخش فعالیت می کنند (1). حوادث به عنوان یکی از مهم ترین عوامل ایجاد معلولیت و یا مرگ در کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته شناخته شده است (2). میزان بروز حوادث شغلی در کشورهای مختلف نسبتاً بالا و با گذشت زمان همچنان رو به افزایش است، به طوری که سالانه حدود 250 میلیون حادثه ی شغلی منجر به جراحت و 300 هزار حادثه ی شغلی منجر به مرگ در جهان رخ می دهد (4 ،3). میزان بروز حوادث شغلی منجر به مرگ در کشورهای درحال توسعه 3 تا 4 برابر کشورهای توسعه یافته صنعتی است (5) با گذشت زمان و با وجود اعمال اقدامات و تدابیر پیشگیرانه، میزان رخ داد حوادث در صنایع ساختمان سازی در حال رشد بوده و شدت آسیب های ناشی از این حوادث نیز بیشتر شده است (6). منطبق بر آمارهای ارائه شده، در میان مشاغل و فعالیت های مختلف، صنعت ساختمان سازی یکی از خطرناک ترین صنایع در ایران و جهان است (7).

در هنگ کنگ فعالیت ساختمان سازی از پرمخاطره ترین مشاغل به شمار می رود و بروز حوادث در فعالیت های مختلف ساختمان سازی دلیل عمده مرگ و میر و بیماری در این کشور محسوب می شود (9 ،8) لذا مطالعه و بررسی علل ریشه ای حوادث، امروزه به عنوان یک نیاز اساسی احساس می گردد. تا به حال نیز تحقیقات زیاد و مدل های مختلفی در زمینه علل ریشه ای حوادث ارائه شده است که همگی بر این نکته تأکید دارند که به طور عمده اعمال و شرایط ناایمن در وقوع حوادث، نقش اصلی دارند (10). از طرف دیگر مطالعات انجام شده بر روی رفتارهای ناایمن نشان داده است که عوامل استرس زای شغلی از طریق کاهش تمرکز، حواس پرتی، اختلال در حافظه، تردید در انجام کارها و کاهش قدرت تصمیم گیری سهم بسزایی در بروز اعمال ناایمن دارند. در همین راستا نتایج مطالعات، نقش عوامل استرس زای شغلی را در 37% از حوادث و آسیب های رخ داده در صنعت اثبات نموده است (11).

در تحقیق های مختلف مشخص شده است که حدود 30 درصد نیروی کار کشورهای توسعه یافته از استرس شغلی رنج می برند. این میزان در کشورهای در حال توسعه بیشتر می باشد (12). استرس شغلی امروزه یکی از پدیده های مهم در زندگی اجتماعی و تهدیدی جدی برای سلامتی نیروی کار در جهان می باشد، به طوری که سازمان بین المللی کار به صراحت اظهار می دارد که شناخته شده ترین پدیده ای که سلامتی کارگران را تهدید می کند، استرس شغلی است. همچنین سازمان بهداشت جهانی یادآور می شود که استرس شغلی هزینه های زیادی را بر دولت ها تحمیل کرده و غیبت از کار، تقاضاهای مکرر کارگران برای تغییر شغل و کاهش تولید را مظاهر این پدیده می داند (13). بر اساس گزارش های موجود،80 درصد اختلالات روان تنی و 60 درصد حوادث شغلی کشورهای توسعه یافته ناشی از استرس می باشند (14).

در ایران مطالعات در مختلف شیوع استرس بین 4/23 تا نزدیک به 50 درصد گزارش شده است (16 ،15). لذا با توجه به اصل بهره وری و ارتقاء سطح بهداشت جسمی و روانی شاغلین در محیط های کاری و اثرات مستقیم استرس در کارایی شاغلین، شناسایی استرسورهای مرتبط با هر حوزه کاری و کاهش یا حذف اثرات نامطلوب این عوامل یکی از اقدامات مهم و اساسی در بهینه سازی مشاغل، افزایش بهره وری شاغلین، کاهش اعمال ناایمن و در نهایت پیشگیری از حوادث در صنایع کشور محسوب می گردد (17). هدف مطالعه حاضر تعیین میزان شیوع استرس های شغلی و ارتباط آنها با حوادث شغلی در کارکنان شاغل در یک صنعت ساختمانی است؛ ضمن آن که توزیع استرس شغلی را در گروه های مختلف جمعیت در مطالعه (حادثه دیده و حادثه ندیده) با توجه متغیرهای سن، تاهل، فرزند داشتن، میزان تحصیلات، نوع شغل، مرتبط بودن تحصیلات با شغل فعلی، انجام فعالیت مستمر ورزشی، استعمال سیگار، سابقه حادثه و شدت حادثه نشان می دهد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ارزیابی تاثیر استرس شغلی بر حوادث شغلی در صنعت خودرو سازی

⇐ استرس، خستگی، وضعیت آگاهی و ایمنی در خدمات حفاری سازه های دریایی

⇐ بررسی ارتباط بین استرس، استرین و آسایش حرارتی در بین افسران راهنمایی و رانندگی

⇐ استراتژی های پیشگیری در برابر حوادث صنعتی