بیماری های ناشی از نیتروگلیسیرین و سایر استرهای اسید نیتریک

بیماری های ناشی از نیتروگلیسیرین و سایر استرهای اسید نیتریک

ویژگی های عوامل

مهمترین نماینده این گروه، نیتروگلیسیرین و دی نیترات اتیلن گلیکول می باشند. نیتروگلیسیرین یاتری نیترات گلیسریل به فرمول CH₅(ONO₂)₃ و مایعی است روغنی، منفجر شونده و زرد کم رنگ با بوی شیرین و دی نیترات اتیلن گلیکول به فرمول C₂H₄O₂(NO₂)₂ مایعی بدون بو و زرد رنگ می باشد.

منابع تولید و کاربردها

نیتروگلیسیرین و دی نیترات اتیلن گلیکول عمدتا از طریق نیتراسیون گلیسرول و گلیکول تولید می شوند. هر دو این ترکیبات در کارخانجات تولید مواد منفجره و سوخت های موشکی مصرف می شوند. نیتروگلیسیرین در عین حال در داروسازی به عنوان گشادکننده عروقی (وازودیلاتور) مورد مصرف دارد.

مشاغلی که احتمال تماس با نیتروگلیسیرین و دی نیترات اتيلين گلیکول در آنها وجود دارد:

کارگران شاغل در کارخانجات تولید این ترکیبات و کارخانجات تولید مواد منفجره و محل هایی که مصرف می شوند (مثل معادن) در معرض بیشترین خطر هستند. کارگرانی که با این ترکیبات در صنعت داروسازی سروکار دارند، نیز، در معرض خطر هستند.

مکانیسم عمل

جذب: هر دو این ترکیبات به سرعت از طریق ریه ها، پوست و دستگاه گوارشی جذب می شوند.

تغییر شکل بیولوژیک یا بيوترانسفورماسیون در بدن: نیتروگلیسیرین و دی نیترات این گلیکول، عمدتا در کبد متابولیزه می شوند. ابتدا آنها در حضور آنزیم های ویژه که به عنوان کاتالیزور عمل می کنند احیاء می شوند. که حاصل این واکنش، تولید نیتریت های غیرآلی می باشد. در واکنش بعدی، نیتریت های معدنی به نیترات ها اکسیده شده و این ترکیبات وارد ادرار می شوند. متابولیسم از طریق هیدرولیز مستقیم هم امکان پذیر است.

دفع: تمام نیتروگلیسیرین جذب شده، تبدیل به اشکال متابولیتی می شود که عبارتند دی اکسید کربن، دی نیترو، مونو، نیتروگلیسیرین، گلیسرول و … حدود 60% از دی نیترات اتیلن گلیکول به شکل نیترات های غیر آلی و حدود 5% به شکل مونونیتروگلیکول وارد، ادرار می شوند. بخشی از متابولیت های دنیتراته (فاقد نيترات) می تواند با اسید گلوکورونیک، مزدوج شده و به شکل گلوکورونید وارد ادرار گردد.

سنجش تماس

سنجش محیطی: غلظت های نیترواستراها در هوای محیط کار منعکس کننده میزان واقعی تماس شغلی نمی باشد زیرا جذب از طریق پوست بیش از طریق استنشاقی می باشد.

سنجش بیولوژیک: گرچه تعیین مقدار نیترواسترها در خون و نیترات های معدنی در ادرار، امکانپذیر است، اما مقادیر بدست آمده منعکس کننده میزان حقیقی تماس نیستند.

تأثيرات کلینیکی

متابولیسم نیترواسترها و ترکیبات بینابینی دی نیترات اتیلن گلیکول (یعنی تشکیل مونونیتروگلیکول و نیتریت ها) باعث گشاد شدگی عروقی و متعاقب آن افت فشار خون، سرعت ضربانات قلبی و کاهش شدت نبض می گردد. پس از اولین تماس با نیترواسترها یا برگشت مجدد به کار پس از یک دوره طولانی استراحت، کارگر احتمالا دچار سردرد، تهوع، ضعف و تپش قلبی شده و حتی کلاپس ایجاد می شود. معاینات پزشکی چنین افرادی نشانگر ضعف سرعت ضربانی بوده و کاهش فشار خون دیده می شود. پس از تماس های مکرر روزانه، اکثر کارگران کاهش تحمل و افت فشار خون که کمتر شایع است، پیدا می کنند.

این حالت ها به تغییرات متابولیسمی مربوط نمی شود اما در مکانیسم های کنترل کننده فیزیولوژیک تغییر ایجاد شده است. با این حال اشکالات گوارشی، اختلالات خواب، فلج، تومور یا لرزش و اشکالات مغزی ،روانی بروز می کند. پس از تماس های طولانی ، احساس خفقان و تنگی سینه در پایان تعطیلات هفته ای یا تابستانی احساس می شود. که این درد اغلب به نام «درد قلبی صبح دوشنبه» معروف است. این حالت مانند حالت موجود در درد قلبی در بیماری های ایسکمیک قلبی با فعالیت بدنی برانگیخته نمی شود بلکه در حالت استراحت پدید می آید. هیچ یک از بیماران با تجویز نیتروگلیسیرین تسکین نمی یابند.

الكتروکاردیوگرام (نوارقلبی) بطور استثنائی ممکن است برخی تغییرات موقتی را نشان دهد. هیچ توضیحی تاکنون درباره موارد مرگ ناگهانی که پس از وقفه های کاری (مانند تعطیلات) و دوری از تماس با مخلوطی از نیترواسترها بوقوع پیوسته وجود ندارد.

این عاقبت دردناک در نتیجه تماس های طولانی، ابتدا به عملکرد نیترات اتیلن گلیکول نسبت داده میشد. در هر حال موارد مرگ ناگهانی پس از تماس با نیتروگلیسیرین گزارش است. احتمال داده می شود که مرگ در نتیجه فیبریلاسیون بطنی توام با افزایش: سیستم عصبی سمپاتیک (ارادی) اتفاق می افتد. کالبد شکافی به ندرت نشانگر آسیبهای آترواسکلروز (تنگی عروق) یا ترومبوتیک (انسداد رگ با لخته خون) شریان های کرونری بوده است. حمله دردی مشابه با درد قلبی (angina like) معمولا پس از تغییر با کاهش یافته یا کاملا ناپدید می شود. تأثیرات سرطانزایی یا تراتوژنیکی (سرطانزا برای جنین) در مورد نیترواسترها تاکنون مشاهده نشده است.

تشخیص های افتراقی

سردرد، تهوع، ضعف یا کلاپس (غش)، می تواند از اولین علائم غیراختصاصی بسیاری از بیماری ها باشد. درد قفسه سینه می تواند یک علامت برای بیماری های کرونری قلبی (رگ های تغذیه کننده قلبی) یا بیماری های ستون مهره، یا ناهنجاری های گوارشی باشد، اختلالات نورولوژیک یا روانی – حرکتی نیز ممکن است در نتیجه علل غیرسمی ایجاد شود.

حساسیت

بیماری های قلبی – عروقی و ناهنجاری های سیستم های عصبی مرکزی و خودکار (بویژه تنظیم وازوموتوری) و اختلالات دستگاه گوارشی و کبدی حساسیت را افزایش می دهد.

معاینات بهداشتی

معاینات اولیه

معاينات قبل از استخدام باید شامل تاریخچه پزشکی و معاینات فیزیکی با توجه ویژه روی سیستم های قلبی – عروقی و عصبی، کبدی و ناهنجاری های عصبی – حرکتی باشد. یک نوار قلبی در حال استراحت و پس از فعالیت بدنی باید گرفته شود.

معاینات دوره ای

در اصطلاح پزشکی، این معاینات مشابه معاینات قبل از استخدام است و معمولا هر سال تکرار می شود. یک الکترکاردیوگرام (نوار قلبی) در زمانی که دردهای شدید بروز می کند، لازم است.

اقدامات درمانی ویژه

کارگرانی که مکررا دچار بیهوشی و غش یا دردهای شدید سینه ای می شوند، باید از تماس بعدی دور باشند.

اقدامات کنترل و پیشگیری

حدود تماس مجاز در برخی کشورها بین 0.2 میلی گرم در متر مکعب هوا و 5 میلی گرم در متر مکعب هوا برای نیتروگلیسیرین و بین 0.2 میلی گرم در متر مکعب هوا تا 1.2میلی گرم در متر مکعب هوا برای دی نیترات اتیلن گلیکول، تثبیت شده است، اقدامات بهداشتی شامل تهیه لباس های حفاظتی برای تمام کارگران به منظور پیشگیری از وقوع جذب پوستی و بکارگیری تهویه مناسب می باشد. انستیتوی ملی بهداشت حرفه ای و ایمنی ایالات متحده آمریکا پیشنهاد کرده است که غلظت های نیتروگلیسیرین و دی نیترات اتیلن گلیکول در هوا، باید پایین تر از میزانی نگه داشته شود که باعث گشادشدگی عروق (وازودیلاتاسیون) می شود یعنی کمتر از ( 0.1 میلی گرم در متر مکعب هوا) و در این حال باید انتظار داشت که احتمال خطر بیماری ها و ضایعات قلبی کاهش خواهد یافت.

حتما بخوانید:

⇐ بیماری‌های ناشی از کار

⇐ بیماری های ناشی از گازهای خفه کننده

⇐ آسیب ها و بیماریهای شنوایی ناشی از سر و صدا

⇐ 140 سوال تستی بیماری های پوستی ناشی از کار + پاسخنامه تشریحی