بیماری های شغلی رایج در معادن

بیماری های شغلی رایج در معادن

تهیه و تنظیم: سرکار خانم مهندس رویا سلطانی

چکیده

مواجه شدن با مواد معدنی، آلی، محرک یا آلرژن ها در محیط های کاری (معدن) چه به صورت کم و یا طولانی مدت می تواند کارگران را دچار بیماری های مزمن مثل آسم، پنوموکونیوزیس و … کند. بر اساس گزارش اداره سلامت و ایمنی معادن ایالات متحده آمریکا، میزان تلفات و بیماری های ناشی از معدنکاری حدوداً شش برابر دیگر صنایع است. همانطور که در بالا ذکر شد گردوغبار تولید شده در معادن باعث بروز سمیت سیستمیک، سرطان و افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی شود.

مواجه با ذرات اکسید آهن باعث ابتلا به سرطان ریه در کارگران معادن سنگ آهن، جوشکاران و تولید کنندگان فولاد مطرح شده است. دسته های متفاوتی از بیماری های کارگران معدن می توانند شخص را برای دوره ای طولانی و یا حتی تا آخر عمر از کار مفید باز دارد. برخلاف عدم مشاهده همبستگی آماری معنی دار بین مواجهه با گرد و غبار و ترکیبات آهن قابل استنشاق با مالون دی آلدئید سرم که می تواند ناشی از وجود عوامل مداخله گری مانند سیلیس کریستالی، آزبست، عوامل فیزیکی و فلزات سنگین در بخش های مختلف معدن باشد. بیشتر بودن مواجهه کارگران با ترکیبات مذکور نسبت به حدود مجاز مواجهه شغلی آنها و همچنین بالاتر بودن میزان شاخص اکسیداتیو مالون دی آلدئید در سرم خون افراد گروه مواجهه در مقایسه با افراد گروه شاهد، لزوم انجام مطالعات جامع تر پایش بیولوژیکی را خاطرنشان می نماید.

مقدمه:

معدن کاری جزئی از مشاغل خطرناک قرار گرفته است و باعث ایجاد بیماری های شغلی متعدد در میان کارگران معدن شده است. رشد علمی بشر در دهه های اخیر پیشرفت صنعتی و امکانات و رفاه را به ارمغان آورده، اما پایه گزار معضلی جدید به نام حوادث شغلی نیز شده است. بطور کلی که امروزه حوادث شغلی یکی از مهمترین مشکلات کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه محسوب می شود.

می دانیم که تلاش های زیادی در جهت کاهش حوادث شغلی صورت گرفته است، اما همچنان آمار حوادث فاجعه آمیز است که سازمان بهداشت جهانی آنرا یک اپیدمی در حوزه بهداشت عمومی می داند.

هرچند که در قرن اخیر تحول شگرفی در ایمنی معادن پدید آمده، کار در معدن هنوز از پر خطرترین مشاغل جهان محسوب می شود. براساس گزارشی که از اداره سلامت و امنیت معادن ایالات متحده آمریکا در دسترس است میزان آسیب ها، تلفات و بیماری های ناشی از کار در معدن بطور تقریبی شش برابر صنایع دیگر است. یکی از عوامل تهدید کننده سلامت کارگران معدن مواجهه با ذرات گرد و غبار است که باعث بیماری های تنفسی در کارگران معدن می شود و در فعالیت هایی نظیر خردایش سنگ، سرند و انتقال مواد می تواند افراد را در معرض مواجه با خود قرار بدهد. گرد و غبار معدنی با ضعیف کردن سیستم برونشی باعث بروز بیماری های مثل آسم و سل و پنوموکونیوزیس و سرطان ریه می شود. اکسیدهای فلزی، آزبست، میکا، تالک و سلیس یک سری از ترکیبات تشکیل دهنده گرد و غبارهای معدنی هوابرد هستند.

طبق متون علمی آهن و سیلیس کریستالی بیشترین و رایج ترین آلاینده های هوابرد موجود در گردوغبار معادن سنگ آهن می باشد.  آهن در بدن یک عنصر ضروری است که در عملکردهای مهم فیزیولوژیک بدن مثل انتقال اکسیژن و فعالیت های آنزیمی نقش بسزایی دارد. اما افزایش بی رویه آن هم باعث بروز واکنش فنتون و پراکسیداسیون لیپیدی می شود و اگر در طولانی مدت این مقدار آهن کنترل نشود و مدام در حال افزایش باشد باعث بروز بیماری های مختلف مثل نارسایی قلبی، سرطان کبد، دیابت و یک نوع از پنوموکونیوز خوش خیم به نام سیدروزیس گردد. محققین متفاوتی، مواجه با آلاینده ناشی از فرایند معدن کاری با بروز بیماری های ریوی را مورد بررسی قرارداده اند و نتایج مطالعات وجود این ارتباط را تایید کرده اند. برای تشخیص پراکسیداسیون لیپیدی بیومارکرهای متعددی مانند مالون دی آلدئید (MDA، هیدروکسی نونال 4-HNE، هشت – ایزوپروستاگلاندین واتان) بازدمی وجود دارد.

مالون دی آلایید پایدارترین و فراوان ترین محصول پر اکسیداسیون لیپیدی است، از این رو محققین بعنوان بیومارکر متداول تشخیص پراکسیداسیون لیپیدی MDA را در نظر می گیرند جمعیت زیاد کارگران صنایع معدن سنگ آهن و ریسک مواجهه شغلی آنها با گردوغبار و ترکیبات آهن قابل استنشاق بازهم مورد تاکید قرار می گیرد.

روش بررسی

یک مطالعه مقطعی (مورد شاهدی) در معدن سنگ آهن در جنوب شرق کشور انجام شد. از پارامترهای ورود به مطالعه داشتن حداقل یکسال سابقه کاری ، برخورداری از سلامت فیزیکی و نداشتن سابقه بیماری های وراثتی، قلبی، کبدی، دیابت و فشار خون و همچنین عدم مصرف دارو و دخانیات بود البته با توجه به پیشینه تحقیق برای کارگران گروه مواجهه از بین دو کارخانه تغلیظ و گندله سازی و کارگران گروه شاهد از میان کارکنان بخش اداری و رستوران معدن انتخاب شدند و حداقل تعداد نمونه در گروه مواجهه، ۹۲ نفر در گروه شاهد ۴۸ نفر برآورد شد. سپس بین آنها پرسشنامه توزیع گردید و توسط محقق جمع آوری شد. نمونه برداری از هوای تنفسی کارگران برای تعیین میزان مواجهه افراد با گرد و غبار و ترکیبات آهن مطابق با روش های استاندارد 0600-NIOSH و OSHA-d121 انجام شد.

برای این آزمایش نمونه بردار سیکلون دارای فیلتر غشایی متصل به پمپ نمونه برداری فردی SKC برای مدت دو ساعت به یقه کارگر وصل شد. و سپس سه نمونه فردی از سه شرکت کننده گروه شاهد گرفته شد. براساس مطالعه کانی های آهن موجود در گرد و غبار معدن سنگ آهن از نوع نامحلول در آب (دبیوتیت، هیدروکسیدهای آهن، مگنتیت، هماتیت) شناسایی شدند.

بخاطر این در مطالعه از روش هضم اسید براساس استاندارد OSHA (ld121 ) برای آنالیز ترکیبات آهن بصورت نامحلول استفاده شد. در پایان شیفت کاری و در آخر هفته خون گیری با هدف تعیین مقدار MDA سرم خون افراد مورد مطالعه انجام شد. این آزمون نشان داد که میزان MDA سرم خون کارگران گروه مواجهه بیشتر از گروه افراد شاهد است. حدود استاندارد مجاز مواجهه شغلی ارائه شده از طرف سازمان ACGIH برای گردوغبار کلی قابل استنشاق ۳ میلی گرم بر متر مکعب و ترکیبات اهن قابل استنشاق پنج میلی گرم بر متر مکعب میزان مواجه با این ترکیبات به ترتیب در ۹۶.۶۰ و ۳۸.۰۵ درصد افراد گروه مواجهه بیشتر از حدود مجاز مواجهه شغلی بود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی در معادن سطحی و زیرزمینی

⇐ مهندسی ایمنی در معادن

⇐ خطرات و عوامل زیان آور در معادن

⇐ آیین‌ نامه ایمنی معادن

منبع: مجله سلامت شغلی / 1400