بهداشت مواجهه با تشعشعات هسته ای و امواج الکترومغناطیس

بهداشت مواجهه با تشعشعات هسته ای و امواج الکترومغناطیس

فرمت: PPT  تعداد صفحات: 86

تعریف پرتو (Radiation)

پرتو یا تشعشع شکلی از انرژی است که به صورت امواج یا ذرات در خلأ یا محیط مادی منتشر می شود. عمدتاً قابل حس و لمس توسط انسان نمی باشد. به طوری که اگر شخصی تا حد مرگ از پرتوهای یونساز انرژی دریافت کند، بدنش در حد خوردن یک فنجان قهوه گرم می شود.

گستره استفاده از انرژی های هسته ای و امواج الکترومغناطیس

آلایندگی کم، در دسترس و اقتصادی بودن آنها موجب شده که انسان آگاهانه و به سرعت، این انرژی ها را در کلیه عرصه های زندگی از جمله صنعت، هوا فضا، تولید نیرو، تحقیقات، پزشکی و …، جایگزین سایر اشکال انرژی نماید. در این ارتباط بدیهی است به نسبت گستردگی استفاده از آنها، احتمال دریافت انرژی مردم از این منابع خواسته و یا ناخواسته بیشتر می شود. بنابراین ضرورت دارد با ایجاد ساختارهای کنترلی و نظارتی در چهارچوب فرآیندهای قانونی و مدون، ضمن حداکثر استفاده از این انرژی ها، کمترین آسیب را متوجه انسان و محیط زیست نمود.

منابع مولد انرژی های هسته ای و امواج الکترومغناطیس

انسان از دو منبع اصلی طبیعی و غیرطبیعی (مصنوعی) تحت تأثیر این انرژی ها قرار می گیرد.

1. منابع طبیعی مولد اشعه Natural Sources
2. منابع مصنوعی مولد اشعه (بشر ساخت) Artificial Sources

انواع پرتوها: پرتوها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

الف: پرتوهای یونساز Ionizing Radiation
ب: پرتوهای غیریونساز Nonionizing Radiation

الف: پرتوهای یونساز: Ionizing Radiation

اگر مقدار انرژی پرتو در حدی باشد که در حین عبور از هوا، توانایی یونیزه کردن اتم های هوا را دارا بوده و یا در صورت برخورد با بافت بیولوژیکی، توان آسیب به باندهای شیمیایی بافت را داشته باشد یونساز محسوب می گردد. از نظر انرژی، پرتوئی توان یونسازی را دارد که حداقل حاوی ۴٫۱۲ الکترون ولت انرژی بوده و طول موج آن کمتر از ۱۰۰ نانومتر باشد.

ب: پرتوهای غیریونساز: Nanionizing Radiation

پرتوهایی که حاوی انرژی می باشند و توان ایجاد آسیب به انسان و موجودات زنده را دارند اما مقدار انرژی آنها و ویژگی های آسیب رسانی آنها با پرتوهای یونساز متفاوت است. این پرتوها شامل تشعشعاتی با طول موج بیشتر از ۱۰۰ نانومتر می باشند. بدیهی است که انرژی هر الکترون پرتو های غیر یونساز کمتر از ۴٫۱۲ ولت می باشد.

میزان پرتوگیری انسان از کدام منابع بیشتر است؟

الف: پرتوهای یونساز طبیعی: تقریباً بیش از ۸۰ درصد پرتوگیری انسان از این نوع پرتوها می باشد که شامل موارد زیر است.

1. گاز رادیواکتیو رادون ۲۲۲: بیش از ۵۰ درصد پرتو گیری انسان را این گاز به خود اختصاص می دهد. رادون ۲۲۲ از دختران اورانیوم بوده و مواجهه با آن موجبات ایجاد گسترده سرطان ریه را فراهم می آورد. بطوریکه WHO این گاز را به عنوان دومین عامل سرطان ریه بعد از سیگار معرفی کرده است.
2. پرتوگیری های داخل بدنی (Internal): دومین پرتو طبیعی یونساز، پرتوگیری از منابع داخل بدنی است که توسط آب و غذا وارد بدن شده و حدود ۱۰ درصد آسیب های طبیعی پرتویی (از ۸۰ درصد فوق الذکر) را به انسان تحمیل می نماید. لذا توجه جدی به تغذیه مردم از دیدگاه کاهش پرتوگیری ها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
3. پرتوگیری انسان از منابع یونساز کیهانی: نظر به این که تشعشعات کیهانی عموماً یونساز و پرانرژی می باشند به محض ورود به اتمسفر کره زمین و مواجهه با اتم های عناصر، رادیوایزوتوپ های مختلف را تولید می نمایند که در صورت مواجهه انسان با این رادیوایزوتوپ ها موجبات تهدید سلامت را فراهم می آورند.

ب: پرتوگیری غیریونساز طبیعی: عمده ترین منبع طبیعی غیریونساز، تشعشعات خورشیدی می باشد.

پ: پرتوهای غیرطبیعی (یونساز و غیریونساز): همچنان که ذکر شد انرژی های هسته ای و امواج الکترومغناطیس در کلیه امورات زندگی به کار گرفته می شوند و این بکارگیری روزافزون نیز می باشد. برای مثال می توان به تعدادی از کاربری های آن ها اشاره کرد:

1. پرتو پزشکی (پرتو تشخیصی- پرتو درمانی)
2. تولید نیرو
3. عمق سنجی، سطح بندی، ضخامت سنجی و … در کلیه صنایع
4. علوم فضائی
5. علوم کشاورزی
6. علوم تحقیقات و فناوری
7. ارتباطات الکترونیکی و دنیای مجازی
8. …

برنامه های بهداشت پرتوها

پرتو های طبیعی

• برنامه ملی بهداشت گاز رادون
• برنامه بهداشت تشعشعات خورشیدی

پرتو های مصنوعی

• برنامه بهداشت مراکز کار با اشعه در امور پرتو پزشکی
• برنامه مواجهه بهداشتی مردم با حوادث پرتوئی
• برنامه بهداشت مواجهه با تشعشعات ارتباطات الکترونیکی و دنیای مجازی (RF & MW)
• برنامه بهداشت میدان های الکترومغناطیس فرکانس های بشدت پائین ELF

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ پرتوهای یونیزان و متخصصان قلب و عروق، پیامدها و راه مقابله

⇐ پرتوهای غیر یونساز و اثرات آن ها بر ایمنی و راحتی انسان

⇐ مدیریت و کنترل ریسک ناشی از پرتوها

⇐ ایمنی و بهداشت شغلی در حوادث پرتویی