برنامه عملیاتی مدیریت حوادث شیمیایی در محیط کار

برنامه عملیاتی مدیریت حوادث شیمیایی در محیط کار

مقدمه :

توسعه صنعتی وپیشرفتهای تکنولوژیکی گرچه استاندارد های زندگی را ارتقاء بخشیده ولی استفاده روزمره از هزاران نوع تركیب شیمیایی در صنایع، در عین حال كه منافع بیشماری برای بشر به همراه داشته، به همان نسبت اورا با پتانسیلهای خطر ناكی مانند حوادث شیمیایی روبرو ساخته است.. بروز حوادث متعدد شیمیایی یکی از مهمترین پیامدهای سوء كاربرد مواد شیمیایی محسوب می شود. این دسته از حوادث علاوه بر تحمیل خسارات اقتصادی شدید بر جوامع انسانی، ممکن است امنیت مردم را نیز در گستره محلی، منطقه ای، ملی و حتی بینالمللی بشدت تهدید نماید .

خطرات مواد شیمیایی را میتوان در دو سطح خرد و كلان مورد بررسی قرار داد. خطرات خرد شامل مواردی می شود كه در آن حوادث مرتبط با مواد شیمیایی سلامتی و اقتصاد تعداد محدودی از افراد را تحت تأثیر قرار داده و یا قادر است منجر به خسارات اقتصادی كوچك، آلودگیهای زیست محیطی محدود و موارد مشابه گردد. خطرات كلان شامل آن دسته از حوادث شیمیایی است كه با توجه به گستره تلفات و خسارات حاصله میتوان آنها را در طبقه حوادث فاجعه بار قرار داد . خطرات كلان مواد شیمیایی در دو دسته كلی نشت موادشیمیایی و تشکیل توده ابر شیمیایی خطرناک و همچنین انفجارات و آتشسوزیهای وسیع جای می گیرند .

اثرات مواد شیمیایی سمی بر روی انسانها شامل اثرات كوتاه مدت و بلند مدت است. نگهداری و مصرفمواد شیمیایی خطرناک به مقدار زیاد همواره این خطر را به همراه خواهد داشت كه در صورت رها شدن همراه با جریان هوا منتشر شده و تا شعاع صدها متری اطراف محل حادثه، ساكنین و افراد حاضر در منطقه را در معرض خطر مرگ یا مسمومیت قرار دهد. بررسی حوادث شیمیایی در شهرهای بزرگ و صنعتی نشان می دهد كه در میان مواد شیمیایی خطرناک، گازهای شناخته شده ای نظیر كلر، آمونیاک و موارد مشابه بعلت كاربرد گسترده و فراوان، تاریخچه طولانی از نظر ایجاد حوادث بزرگ داشته اند. از اینگونه حوادث می توان به حادثه نشت گاز كلر از سیلندر 50 تنی به هنگام حمل و نقل در شهر آستارا در ایران كه باعث مرگ40 نفر و مصدوم شدن 200 نفر گردید و یا حادثه بوپال هند كه بر اثر نشت متیل ایزوسیانات به مرگ هزاران نفر انجامید، اشاره نمود . بدلیل اهمیت پیامدهای سوء ناشی از بروز حوادث شیمیایی نظیر بوپال، فلیکس بورو، Cesevo و…، بخشی از برنامه جامع زیست محیطی سازمان ملل متحد 1 (UNEP) در سال 1988به این امر اختصاص یافته است.

بیان مسئله :

این برنامه با هدف هشدار به جمعیت ساكن شهرها در خصوص خطرات كارخانه های صنعتی شیمیایی و همچنین كمك به آنها برای توسعه و تحول طرح های حفظ آمادگی در شرایط اضطراری، در سطح ملی و محلی به مرحله اجرا در می آید. ودر زمینه های اطلاع رسانی آموزشی و امدادرسانی در شرایط اضطراری به كشورها كمك می كند . از سوی دیگر حوادث شیمیایی زیادی در فرایند های حمل و نقل و نگهداری مواد شیمیایی و استخراج مواد شیمیایی نظیر سیلیس و… اتفاق می افتد. از این رو تدوین و اجرای دستورالعمل های مربوط به چگونگی انبارداری و حمل و نقل این دسته از مواد به روشهای مختلف جاده ای، ریلی و هوایی ضروری می باشد.

در بررسی انجام شده به منظور تهیه پایگاه های اطلاعاتی در خصوص حوادث ناشی از نشت و پراكنش مواد شیمیایی خطرناک در لهستان در سال 2005 مشخص گردید كه تعداد 245 حادثه مرتبط با انتشار مواد شیمیایی و 23 مورد شبه حادثه ثبت شده وجود داشت كه بیشترین حوادث شیمیایی رخ داده در پروسه های حمل و نقل و یا انبارداری بوده است. همچنین از فاكتورهای علیتی در رخداد حوادث شیمیایی مذكور می توان از خطای انسانی و تجهیزات ناایمن و معیوب نام برد. در ضمن مهمترین مواد شیمیایی مسئول در رخداد این حوادث جیوه، پروپن بوتان، آمونیاک، كلر، اسیدهیدروكلریك، گاز طبیعی، اسید سولفوریك و اسید نیتریك و رایج ترین صدمه مرتبط با شرایط اضطراری ایجاد شده نیز تحریك دستگاه تنفسی در 74.3% مصدومین حوادث بوده است.

در ایران بی توجهی به اصول توسعه پایدار در روند صنعتی شدن كشور باعث شده است كه تولید، جابجایی (حمل و نقل)، انبارداری و كاربرد انواع تركیبات شیمیایی، امنیت شهروندان را نشانه بگیرد. در این میان شهرهای بزرگی نظیر تهران، تبریز، مشهد و… با توجه به میزان و تراكم جمعیت ساكن، گستردگی صنایع
و عدم توجه به اصول اولیه علوم ماكرو و میکرو ایمنی در پیش بینی، طراحی، ساخت و عملیات واحدهای یاد شده و همچنین شهرهای صنعتی نظیر اراک، اصفهان و… بخاطر تركیب پیچیده مناطق مسکونی با مراكز صنعتی از جایگاه خاصی برخوردار هستند. در چنین شرایطی شدت آسیب پذیری نیز با توجه به تراكم جمعیت ساكن در منطقه و تركیب ساختمانها و كاربری آنها متفاوت خواهد بود.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• پروتكل اقدامات قبل  و بعد از وقوع حوادث شیمیایی در محیط کار

• جدول زمانبندی اجرای برنامه حوادث شیمیایی

• حداقل کميت مواد شيميايی با پتانسيل ايجاد حادثه

• چک لیست ارزیابی وضعیت بهداشتی کارگاه قبل و بعد از وقوع حوادث شیمیایی

• راهنماي تكمیل چک لیست هاي ارزیابی وضعیت بهداشتی کارگاه فبل و بعد از وقوع حوادث شیمیایی در سامانه جامع بازرسی

• فرم گزارش تفصیلی حوادث شیمیایی در محیط کار

• فرم ثبت گزارش اقدامات بعمل آمده در برنامه مدیریت حوادث شیمیایی در سامانه

1 : این مطلب بروزرسانی شد و فایل اجرای برنامه مدیریت حوادث شیمیایی در 139 صفحه پیوست شد.

2: در بروزرسانی دوم فایل چک لیست حوادث شیمیایی پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ نرم افزار مدیریت حوادث شیمیایی در محیط کار wiser

⇐ مدیریت حوادث ساختمانی

⇐ جزوه ایمنی مواد شیمیایی دکتر کلات پور

⇐ اصول ایمنی و بهداشت کار و جلوگیری از حوادث

⇐ نرم افزارهای مدل سازی حوادث

⇐ ایمنی مواد شیمیایی و فرایند