بررسی بحران های ناشی از حوادث خطوط انتقال و توزیع گاز طبیعی در ایران

فرمت: Word   تعداد صفحات: 13

مهرزاد ابراهیم زاده^1و2، محسن پورصادقیان³، پیام امیر حیدری

¹ مرکز تحقیقات بهداشت محیط ، دانشگاه علوم پزشکی کردستان، سنندج، ایران

² عضو گروه بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی کردستان، سنندج، ایران

³ دکترای تخصصی، گروه ارگونومی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران

فهرست:

• چکیده
• مقدمه
• ماهیت بحران
• فرایند مدیریت بحران
• عکس العمل مناسب برای باز گرداندن شرایط غیر نرمال خطوط لوله به شرایط اولیه
• بحرانِ قطع گاز و یخبندانِ شمال ایران در زمستان
• نمونه ای از اجرای سناریوی معتبر حوادث در خطوط انتقال و توزیع گاز طبیعی در ایران
• نتیجه گیری
• منابع

چکیده

شرایط و اعمال ناایمن موجب بروز حادثه در خطوط لوله گاز طبیعی شده و منجر به رهایی ناخواسته ی گاز قابل اشتعال، انسداد خط لوله و پیامدها و خسارات بعدی می گردند. این حوادث در اثر ناتوانی از پیش بینی شرایط و اعمال حادثه ساز به وقوع پیوسته و در صورت عدم عکس العمل سریع و مناسب در حین و بعد از وقوع رویداد، خسارت های جانی و مالی قابل توجهی را به بار می آورند. در این مطالعه توصیفی گذشته نگر مدیریت بحران در خطوط لوله گاز طبیعی بررسی شده و فاکتورهای موثر بر آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به نتایج بدست آمده، تدوین برنامه ها، رویه ها و دستورالعمل های ایمنی مناسب، محاسبه و رعایت فاصله های ایمن، آموزش، اجرای مانور ها، تاسیس مخازن ذخیره ی زیر زمینی، و بروزرسانی تکنولوژی هایی که برای کنترل وضعیت خطوط لوله استفاده می شوند ضروری به نظر می رسد.

واژه­ های کلیدی: ارزیابی ریسک، آمادگی برای شرایط غیر نرمال، عکس العمل مناسب، بازگشت به شرایط عادی، مدیریت بحران

Abstract

Due to the development of oil and gas resources, this industry is one of hazardous industries. Therefore, prevention is based approach, by identifying and assessing risks have been well received in many ways. The aim of this study was to Risk Assessment of Hazard using of Preliminary Hazard Analysis Technique in The Shiraz refinery. In the cross-sectional study was used Preliminary Hazard Analysis Technique for identification of risks. Then, risk status of hazards was assessed. Finally, control and correction measures were adopted and implemented. The results of this study showed 21 risk zones was identified in operating units in the refinery, that among these risks, 52.38% was in unbearable risk area(11 risks), 14.29% was in medium risk area(3 risks),19.04% was in unbearable risk area(4 risks), 14.29% was in safe risk area(3 risks). The results of this study showed that the major component identified risks; including unbearable and medium, was due to a defect in the design of systems and lack of adequate instructions and training for employees necessary.  PHA method or combination of methods to assess the risks of disturbance is not concurrent, and the possibility of errors due to lack of choice in the evaluation of the operational phase, there is.

Keywords: Risk Assessment, Hazard, Preliminary Hazard Analysis, Refinery

مقدمه

واژه بحران بیش از 5 قرن پیش مطرح شد[1]. عبارت امروزی مدیریت بحران برای اولین بار توسط مک فامارو با توجه به امکان درگیری موشکی آمریکا و کوبا عنوان گردید و با موضوع مدیریت بحران در بلایای طبیعی اولین بار در سال 1989 میلادی در هشتمین کنفرانس جهانی زلزله در آمریکا توسط فرانس پریس مطرح شد. در ایران در تاریخ  17/3/84  قانون پیشگیری و مبارزه با خطرات سیل به تصویب مجلس رسید و بعد از آن در سال 1386 قانون مدیریت بحران در کشور تصویب گردید[2].

با توجه به اینکه گاز طبیعی هم اکنون پر استفاده ترین سوخت و منبع انرژی برای خودروها و مناطق مسکونی و صنعتی می باشد؛ بروز حوادث در خطوط و اختلال در عرضه ی ایمن و مستدام گاز طبیعی علاوه بر وارد آمدن خسارات جانی به پرسنل و کارکنان شرکت ها و افراد مجاور خطوط لوله و خسارات وارده به تاسیسات، موجب اختلال در زندگی روزمره ی مردم، ایجاد وقفه در مراکز صنعتی و بحران انرژی می گردد. بروز حادثه در خطوط بین المللی که برای صادرات گاز استتفاده می شوند، علاوه بر خسارات مستقیم، اعتبار و توانایی شرکت های مسئول را هم زیر سوال خواهد برد. در نتیجه پیش گیری از وقوع حوادث و بوجود آمدن شرایط غیر نرمال، کنترل و کاهش پیامد ها، عکس العمل مناسب به حوادث، و باز گرداندن شرایط غیر عادی به شرایط اولیه در کوتاه ترین زمان ممکن، از مهم ترین وظایف شرکت هایی می باشد  که مسئولیت نگهداری و حفاظت از خطوط لوله را بر عهده دارند.

گاز طبیعی پس از بهره برداری و پالایش، از طریق خطوط انتقال به شبکه ی توزیع گاز رسیده و در مناطق مسکونی و مراکز صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. فشار و اندازه ی قطر خطوط انتقال گاز طبیعی در مقایسه با خطوط شبکه ی توزیع گاز بزرگ می باشد. این خطوط از مناطق مختلف از جمله کویر ها، دشت ها، مناطق کوهستانی، و در برخی نواحی از مجاورت مناطق روستایی و زمین های کشاورزی عبور کرده و در مسیر خود اکثرا در زیر زمین دفن می شوند. خطوط لوله ی شبکه ی توزیع بر خلاف خطوط انتقال، در مناطق پرجمعیت و اغلب شهری دفن شده و به لحاظ پیامد های ناشی از آتش و انفجار ریسک بالایی دارند.

منظور از بوجود آمدن بحران در اثر حوادث خطوط انتقال گاز شرایطی می باشد که در آن گاز طبیعی به میزان کافی و به روال عادی در پالایشگاه تولید می شود، ولی بخاطر پارگی یا نشتی های بزرگ در خطوط لوله ی انتقال، و یا یخ زدگی و انسداد خط لوله، گاز به میزان کافی به دست مصرف کنندگان نمی رسد و شرایط به مدت زمان قابل توجهی به شکل غیر نرمال و سخت در می آید. در کنار این بحران، ممکن است آتش حاصل از نشت گاز و یا موج انفجار ناشی از انفجار خط، بحران های دیگری را برای مردم ساکن در مجاورت خط لوله بوجود آورند. بحران ناشی از حوادث در شبکه ی توزیع هم شبیه خطوط انتقال می باشد؛ با این تفاوت که بحران ناشی از حوادث در شبکه ی توزیع محدودتر از بحران های ناشی از حوادث خطوط انتقال هستند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ راهنمای ایمنی همسایگان- عبور از تأسیسات در حال بهره برداری نفت، گاز و …

⇐ مدیریت ریسک خطوط لوله

⇐ طریقه ی انتقال گاز پس از پالایش و تصفیه