بررسی ارتباط میان حواس پرتی و خطای رانندگی

بررسی ارتباط میان حواس پرتی و خطای رانندگی یک مبحث تئوری، مطالعه ای و متدی

فرمت: WORD   تعداد صفحات: 33

در طی دو دهه گذشته مفهوم حواس پرتی مورد توجه تحقیقات بسیاری قرار گرفته است. یک جنبه از حواس پرتی که تحقیقات سیستماتیک محدودی انجام شده است این است که چگونه حواس پرتی در خطای رانندگان نقش دارد. این مقاله مروری در مورد انواع خطاهای رانندگی که حواس پرتی موجب آنها می شود را شرح می دهد و مکانیسمی که به وسیله آن حواس پرتی باعث خطا می شود را ارائه می کند. این مقاله شماری از خلاهای اساسی که در آگاهی مان وجود دارد را نشان می دهد که شامل: شمار و ماهیت خطاهای ایجاد شده از راننده وقتی حواس پرت است، مکانیسمی که حواس پرتی باعث خطا می شود، چگونه حواس پرتی توانایی راننده به منظور کشف (جبران) خطا مختل می کند، چگونه فاکتورهای وسیع سیستم بین حواس پرتی و خطا ارتباط برقرار می کند. در پایان تلاش می کنیم تئوری های مناسب و روشهای متدولوژیکال را به منظور شناسایی یک مطالعه کامل از حواس پرتی و سپس خطا دست یابیم. نتیجه می گیریم که تنها در میان پذیرش یک روش سیستمی که تاثیرات متقابل درست پیشنهاد و اجرا می کند، می توانیم خطای راننده به علت حواس پرتی را کاهش دهیم.

مقدمه:

پیشتر حواس پرتی و خطای رانندگی به عنوان فاکتورهای کمک کننده در تصادفات جاده ای شناسایی شده بودند (1,2). حواس پرتی و خطای راننده دو مفهوم رایج در میان تحقیقات ایمنی هستند (3,4) اگر چه آنها ظاهرا به هم مرتبط هستند، در چگونگی ارتباط آنها و چه اثراتی روی یکدیگر می گذارند بررسی های کمتری صورت گرفته است. در این مقاله تلاش می شود ارتباط بین حواس پرتی و خطای راننده با بررسی مطالعات صورت گرفته در مورد حواس پرتی که باعث به وجود آمدن خطای رانندگی میشود  و مکانیسم آن را روشن سازد.

1-1 حواس پرتی راننده:

حواس پرتی راننده عموما به عنوان یک عامل حیاتی در ارتباط با ایمنی جاده ها می باشد(5). علی رغم پیچیده بودن رانندگی، راننده ها به طور منظم به فعالیت های غیر مرتبط با رانندگی می پردازند. اگرچه توجه به منابع کمتر است ولی باعث کاهش عملکرد در جریان رانندگی می شود، اگر راننده ها توجه کافی به رانندگی در لحظات بحرانی نداشته باشند قصور کنند، به خاطر اینکه آنها به کارهای دیگر مشغول هستند به این پدیده حواس پرتی راننده می گویند.

اگر چه تعاریف زیادی در مورد حواس پرتی وجود دارد. حواس پرتی راننده (6) به عنوان منحرف شدن توجه از فعالیت های ایمن رانندگی در جهت فعالیت های غیر مرتبط بیان شده است. محققان معمولا بین یک مجموعه ای از انواع گوناگون حواس پرتی فرق گذاشتند یعنی حواس پرتی بصری، شناختی و فیزیکی (دستی) که نشان دادند که همگی در اجرا رانندگی اثرات مجزایی داشتند (7,8,9).

تحقیقات زیاد نشان دادند که اعمالی که باعث حواس پرتی می شود در اجرای رانندگی از طرق مختلف تاثیرات منفی می گذارد که شامل: کاهش کنترل طولی (10,11)، و کنترل عرضی (8,40)، کاهش وضعیت هوشیاری (12) و افزایش زمان پاسخ به خطرات در مسیر جاده می شود (13,14) که افزایش ریسک تصادفات را به همراه دارد، برآوردها نشان داده اند که فعالیت های جانبی عامل حواس پرتی، یک فاکتور کمک کننده در بیش از 23% از تصادفات و شبه تصادفات می باشد. در طبقه بندی ارائه شده در جدول (1) انواعی از منابع حواس پرتی طبقه بندی شده است که تا اندازه ای در مورد ریسک یا نقش شان در تصادفات شناخته شده است. جدول زیر شامل انواعی از حواس پرتی ها (بصری، شناختی، فیزیکی) مرتبط با هر منبع حواس پرتی و اطلاعات درباره احتمال نقششان در تصادفات یا شبه تصادفات مرتبط با هر منبعی و درصد تصادفات مرتبط با حواس پرتی که منبع آنها به عنوان فاکتور تاثیر گذار در حواس پرتی را دریافته اند.

جدول 1: منابع حواس پرتی همراه با ریسک تصادف و مشارکتشان در تصادف

C:شناختی
V: بصری
P: فیزیکی
c = بررسی ها بین صحبت کردن ،جواب دادن و تماس  فرقی نگذاشته ،یعنی به شکل مشابه ای برای همه کارها به کار برده است
d= تنظیم کردن رادیو
e = قرار دادن /درآوردن (cd)
f= دسترسی با اشیا متحرک
g= نوشیدن از ظروف باز
h= خوردن
i=دسترسی به اشیا غیرمتحرک

در مجموع، داده های تصادف در جدول 1 نشان می دهد که فعالیت های حواس پرتی که نیاز به سطح بالای از منابع فیزیکی – بصری دارد نسبت به آن فعالیت های که به منبع شناختی زیادی نیاز دارند باعث ریسک نسبتا بالایی از تصادف می شود.

حواس پرتی یک پدیده پیچیده و چند بعدی است و علی رغم موضوع مهم تحقیقات جهانی هنوز مکانیسم و ارتباط آن با دیگر جنبه های شناختی و رفتاری انسان مثل حالت و وضعیت هوشیاری مشخص نشده است. یک جنبه از حواس پرتی که تحقیقات سیستماتیک محدودی در مورد آن انجام شده در ارتباط با خطای راننده است عبارت است از: چگونه ممکن است ماهیت (تعداد و نوع) خطای ایجاد شده از راننده حواس پرت با خطای ایجاد شده از  راننده غیر حواس پرت متفاوت باشد، مکانیسمی که حواس پرتی به خطا کمک می کند و چه اثری حواس پرتی ممکن است روی کشف خطا داشته باشد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• خطای راننده
• طبقه بندی خطای رانندگان که شامل اصول مکانیسم روانشناسی
• ارتباط میان حواس پرتی راننده و خطای راننده
• حواس پرتی فرایند شناختی را مختل می کند و منجر به خطاهای بازیابی و رمزگذاری اطلاعات می شود
• ارتباط بین حواس پرتی و انواع خطای رانندگان
• تعریف انواع خطا توسط Stanton and salmon و ارتباط آن با حواس پرتی
• حواس پرتی و کشف (جبران) خطا
• بحث، نتیجه گیری و منابع

حتما بخوانید:

⇐ خطای انسانی حلقه ارتباطی ارگونومی و ایمنی

⇐ بررسی میزان نقش فاکتورهای انسانی در بروز حوادث جاده ای

⇐ تاثیر ارگونومی در طراحی خودرو