ایمنی 2 حریق

ایمنی 2 حریق

آب مایعی است که حیات بدون آن میسر نیست و محور اصلی علم هیدرولوژی (آبشناسی) را تشکیل می دهد. مولکول های آب از اتم های اکسیژن و هیدروژن تشکیل شده و توسط پیوند هیدورژنی به هم متصل می شوند. اتم های مذکور خود توسط نیروی کووالانس به هم متصل شده اند و فرمول شیمیایی مولکول آب H2O است. اتم های هیدروژن دارای بار مثبت با زاویه ای نزدیک به 105 درجه دور اتم اکسیژن با بار منفی را گرفته اند و این وضعیت حالتی قطبی به این پیوند می دهد. دیمانسیون بالک آب در دمای 20 درجه سانتیگراد برابر 2100000000 نیوتن بر متر مربع است. آب ماده ای است بی رنگ، بی بو، بی طعم، در حالت خالص دارای PH تقریباً 7، چگالی تقریباً 1g/cm (در دمای 25 درجه سانتی گراد و فشار 1 اتمسفر)، در 100 درجه سانتیگراد به جوش می آید و در 4 درجه کاهش چگالی می دهد و در صفر درجه یخ می بندد.

آب ماده منحصر به فردی است زیرا آب تنها ماده طبیعی است که به سه حالت جامد، مایع و گاز(بخار) بطور طبیعی در کره زمین پیدا می شود. در حالتی که تبدیل به یخ می شود یخ چگالی کمتری نسبت به آب سرد دارد بنابراین یخها ر وی آب شناور می شوند. از طرفی نوعی عایق در سطح تشکیل می شود و دمای آب در مناطق میانی تعدیل می شود. آب کشش سطحی بسیار بالایی دارد. به عبارت دیگر آب چسبنده و الاستیک است و تمایل دارد که بجای پخش شدن، بصورت فشرده و قطره‌ای باشد. کشش سطحی یکی از دلایل خاصیت مؤینگی آب است و باعث می‌شود تا آب و مواد محلول موجود در آن در داخل ریشة گیاهان و مویرگ های بدن انسان و آوندهای گیاهی حرکت کند.

مسئله تغییر حجم هنگام تبدیل به یخ شدن در طبیعت بسیار مهم است بعنوان مثال پدیده هائی چون تخریب فیزیکی، هوازدگی سنگها و متلاشی شدن لوله های انتقال آب از اثرات این پدیده است. آب خالص تقریباً بو، مزه و رنگ ندارد.

جرم مخصوص يا دانسيته آب: جرم مخصوص كه بصورت جرم در واحد حجم تعريف مي شود براي آب 1000 كيلوگرم بر متر مكعب در نظر گرفته مي باشد.

 وزن مخصوص: نيروئي كه  جاذبه زمين بر واحد حجم وارد مي كند و با ديمانسيون ML-2T2 نمايش داده مي شود براي آب برابر 9810 نيوتن بر متر مكعب است.

چگالي آب: چگالي يك جسم نسبت بين دانسيته يا جرم مخصوص يك جسم به دانسيته آب در دماي استاندارد 4 درجه سانتيگراد و فشار يك اتمسفر است، بنابراين چگالي آب يك است. چگالي بدون ديمانسيون مي باشد.

 لزجت يا ويسكوزيته: لزجت خاصيتي از سيال است كه به موجب مقاومت در مقابل تغيير شكل زاويه اي پديد مي آيد. اين ويژگي متاًثر از نيروي پيوستگي (رابطه بين مولكولهاي همجنس) و چسبندگي (ارتباط بين مولكولهاي همجنس) مولكولهاست. آب يك سيال نيوتوني محسوب مي شود زيرا رابطه ميان تنش برشي و تغيير شكل آن تقريباً خطي است. ديمانسيون لزجت ML-1T2  مي باشد. آب بواسطه اثر موئينگي در مقابل نيروهاي كشش سطحي كه در سطح مشترك آب و هوا وجود دارد مقاومت مي كند. كشش سطحي باعث مي شود تافشار داخل قطر مايع بيش از خارج آن باشد.

كشش سطحي آب: كه با سيگما مشخص مي شود در دماي 20 درجه برابر 0.073 نيوتن بر متر است.

لزجت ديناميک: اين پارامتر كه به لزجت مطلق هم شناخته مي شود، در دماي 20 درجه براي آب 20N.S/m2 است.

آتش: هر فعل و انفعال شیمیایی که منجر به ایجاد گرما شود و توام با احتراق و نور باشد را آتش گویند.

احتراق: گرفتن حرارت لازم توسط یک جسم قبل از اینکه نور و یا شعله را مشاهده کنیم احتراق گویند.

اشتعال: احتراقی که همراه با نور و شعله باشد را اشتعال گویند.

انفجار: به یکباره مشتعل شدن انفجار گویند.

علل آتش سوزی:

استعمال دخانیات در بستر، بازی کودکان با کبریت، نزدیک کردن مواد آتش زا به وسائل، خرابی وسائل برقی و گاز سوز، بی احتیاطی، خشک کردن لباس با وسایل حرارتی، حمل وسایل حرارتی توسط کودکان، ریختن نفت در زمان روشن بودن وسایل حرارتی، نگهداری مواد قابل اشتعال در کنار وسایل حرارتی، ادوات و وسایل برقی فرسوده و خراب، سوخت گیری وسایل نقلیه خارج از محل مخصوص ….

عوامل ایجاد کننده آتش: حرارت، اکسیژن، مواد سوختنی

راههای انتقال حرارت:

1. مستقیم : مثلا از طریق تیر آهن به ساختمان
2. غیر مستقیم : مثلا انتقال آتش و حرارت از طبقات پایین ساختمان به طبقات بالا
3. تشعشع : مثل تابش آفتاب

روشهای اطفا : جدا کردن، خفه کردن، سردکردن

انواع حریق بر اساس تقسیم بندی سازمان جهانی حفاظت از حریق :

1- جامدات (مواد خشک) گروه A: هر چیزی که بسوزد و از خود خاکستر به جا بگذارد مانند کاغذ، پلاستیک … در این گروه جا دارد. این نوع آتش ریشه ای هستند و زمان ایجاد آنها نباید به اطفا خیلی اطمینان کنیم زیرا بعد از مدتی مجدد شعله ور می شوند. بهترین اطفا کننده آب می باشد. خاموش کننده های آب و گاز و گاز و هوا مناسب است. (گاز و یا هوا عامل فشار آب هستند). آب با این مواد واکنش نشان نداده و درجه حرارت آتش را کاهش می دهد.

2- مایعات قابل اشتعال گروه B: هر چیزی که بسوزد و از خود خاکستر برجا نگذارد مانند نفت، بنزین، گازوئیل، الکل و … در این گروه قرار دارند.

مایعات قابل اشتعال شامل:

1. سریع الاشتعال: مانند اتر، بنزین و الکل
2. کند اشتعال : مانند گازوئیل مایعات قابل اشتعال یا قابل حل در آب هستند مانند الکل و یا غیر قابل حل در آب مانند بنزین.

این نوع آتش از سطح می سوزند و شکل مشخصی ندارند و احتمال پخش شدن آنها زیاد است و در نتیجه تماس مایع با آب شعله گسترش پیدا می کند. نکته مهم دیگر اینکه باید از جاری شدن مایع جلوگیری نماییم و بهترین اقدام در کنترل این آتش ها خفه کردن و قطع اکسیژن می باشد.

شن ، ماسه و پتوی خیس و مرطوب را می توان استفاده کرد. خاموش کننده های پودر و گاز و پودر و هوا و خاموش کننده کف در اطفا مناسب است. از آب جهت خنک کردن جدار منابع سوختی میتوان استفاده نمود. ( پودر از ضایعات کشتار مانند شاخ، خون، پوست و…. تهیه می شود) .

3- گازها گروه C:

گازها شامل :

• طبیعی: مانند گاز شهری .این گروه از هوا سبکتر هستند ودر بالا قرار می گیرند .
• مصنوعی: مانند سیلندر ها. این گروه تحت فشار قرار گرفته و به صورت مایع داخل سیلندرهای فولادی نگهداری می شوند. و از هوا سنگین تر هستند و هنگام نشت اطراف سیلندر جمع می شوند .گازها سریع الانتشار هستند و به صورت انفجاری مشتعل می شوند .هنگام پخش شدن گاز کنتور برق را قطع کنید. منابع حرارتی داخل ساختمان را خاموش کنید. اگر لباس پشمی و یا پارچه دارای مواد نفتی است استفاده نکنید و یا آنها را خیس نمائید. دستگیره ها را آرام باز کنید که جرقه ایجاد نشود .با پارچه یا مقوای خیس گاز را خارج کنید.

اگر سیلندر آتش گرفت باید خونسردی خود را حفظ کنید و با شلنگ آب بدنه سیلندر را خنک کنید سپس شیر سیلندر را ببندید و از محل خارج کنید. در گاز شهری شیر اصلی گاز را ببندید و آب را به صورت بارانی بریزید تا گاز سنگین شود و محیط از حریق در امان بماند. بهترین خاموش کننده این گروه گاز دی اکسید کربن است .

4- فلزات قابل اشتعال گروه D: مانند سدیم، پتاسیم و منیزیم .بهترین خاموش کننده کف می باشد. از ماسه ، شن خشک و کپسول دی اکسید کربن نیز میتوان جهت اطفا استفاده نمود .

5- ادوات برقی گروه E: مانند: دینام، ژنراتور، کابل برق و دستگاه های ارتباطی.

باید اقدامات پیشگیری مانند تعمیر وسایل برقی، انتخاب سیم مناسب با میزان مصرف، تعویض سیم های فرسوده، قرار دادن فیوز و … را انجام دهیم.

ابتدا باید جریان برق را قطع کنید. به هیچ عنوان از آب استفاده نکنید زیرا باعث خرابی دستگاه ها شده و خطرات جانی را به دنبال دارد. بهترین خاموش کننده این گروه گاز دی اکسید کربن و پودر شیمیایی است.

6- انفجارات گروه F:

 مانند نیتروگلیسیرین و T.N.T و دینامیت. بهترین اقدام دور شدن از آتش است زیرا شعاع پرتاب تا 200 متر میرسد. جمعیت را از محل دور کنید و در فاصله یک متری مواد کیسه شنی قرار دهید. آب و برق را قطع کنید و دربهای محل را مسدود کنید. آتش نشانی و نیروی انتظامی را مطلع کنید.

تجهیزات اطفاء حریق:

وسایل ابتدایی مانند سطل های محتوی ماسه الک شده و خرک سطل آویز. شلنگ های آب، موتور پمپ، نردبان، انواع نازل، وسایل اتو ماتیک مانند آب پاش ثابت، کپسول های اتوماتیک گازی و پودری، اسپرینگر و …

انواع خاموش کننده :

1- کپسول آبی :

هنگام تکان دادن صدای آب به گوش میرسد .نازل خروجی آنه تنگ و کوچک ( چوب کبریتی ) است . که دو نوع هستند بالن بغل و بالن داخل که داخل بالن ها هوا یا گاز وجود دارد که عامل فشار آب هستند . بهترین نوع کپسول ها هستند زیرا همیشه آماده هستند و در حجم های 10-50-220 لیتری موجود هستند .

2- پودر شیمیایی :

دارای نازل خروجی به اندازه یک سکه است . حاوی پودر جوش شیرین و مواد افزودنی است که بتواند به صورت روان بر روی آتش پخش شوند و همچنین مخلوط با هوا یا گاز هستند .

اگر کپسول دارای درجه و مانومتر باشد حاوی پودر و هوا و اگر درجه و مانومتر نداشته باشد حاوی پودر و و گاز هستند که از دی اکسید کربن ویا ازت استفاده میشود هوا بدلیل داشتن رطوبت باعث کلوخه شدن پودر شده و چندان مناسب نیست . کپسول ها به صورت بالن داخل و یا بالن بغل هستند .

3- کف :

به دو صورت هستند:

• کف شیمیایی : حاوی ماده A ( سولفات آلومینیوم ) و ماده B ( بیکربنات دوسود یا جوش شیرین ) و تثبیت کننده داخل آب می باشند .
• کف مکانیکی : شامل مواد پروتئینی مانند خون ، سم ، شاخ و احشا حیوانات و تثبیت کننده است و یا مواد غیر پروتئینی مانند هوا ، آب ، موادشیمیایی و تثبیت کننده است .

4- گاز کربنیک : محتوی دی اکسید کربن هستند که دارای خاصیت عایق بودن و عدم ایجاد ضایعه در سیستم های برقی و الکترونیکی می باشند . بدنه این کپسول ها از جنس فولاد و به صورت یکپارچه است دارای نازل شیپورکی با اشکال مختلف است و در حجم های 1-50 کیلو گرم و به صورت دستی و چرخ دار هستند .

5- هالوژنه :

دارای یک هیدروکربن که از یک یا چند اتم و یا یک یا چند عنصر هالوژنه می باشند تشکیل شده اند .

به صورت سیلندر 1-2-3-4-6 لیتری و چرخی 12-35-75 لیتری می باشند .

حتما بخوانید:

⇐ تئوری٬ علم و طراحی ایمنی حریق

⇐ درسنامه جامع ایمنی حریق

⇐ چک لیست ایمنی حریق

⇐ ایمنی پیشرفته حریق