ایمنی مواد شیمیایی دکتر فتحی

ایمنی مواد شیمیایی دکتر فتحی

فرمت: PDF تعداد صفحات: 47

فهرست:

• مقدمه

• تعاریف

• طبقه بندی مواد شیمیایی

• برچسب گذاری و کد گذاری، (MSDS/SDS)

• اطلاع رسانی در خصوص مواد شیمیایی

• ارزیابی ریسک مواد شیمیایی

• ایمنی حمل و نقل مواد خطرناک

• نحوه صحیح انبارداری (شناخت ترکیبات ناسازگار و نحوه صحیح انبار داری ترکیبات شیمیائی)

• ایمنی دفع مواد زائد خطرناک و پسماندهای شیمیایی

• کنترل خطرات در کار با مواد شیمیایی خطرناک

• منابع اینترنتی در خصوص ایمنی مواد شیمیایی

• منابع

مقدمه:

استفاده از مواد شیمیایی در زندگی انسان امری اجتناب ناپذیر

استفاده از مواد شیمیایی در بسیاری از جنبه های زندگی و فعالیت های اقتصادی مزایای مهمی به همراه داشته و کیفیت زندگی انسان را دگرگون نموده اما شواهد و مطالعات اپیدمیولوژیک حاکی از آن است که استفاده نادرست از مواد شیمیایی می تواند برای سلامت انسان و محیط مشکل ساز باشد.

استفاده بی رویه از مواد شیمیایی و دفع غیر بهداشتی مواد زائد ناشی از آنها موجب آسیب به سلامتی و حتی مرگ انسان گردیده است.

استفاده ناایمن موجب بروز حوادث شیمیایی در محیط های کار و فاجعه های زیست محیطی گردیده است. خانم راسل کارسن در سال ۱۹۶۲ برای نخستین بار در کتاب خود به نام “بهار خاموش” به استفاده بی رویه انسان از مواد شیمیایی اشاره نموده و آثار زیانبار آن را بر سلامتی انسان و محیط زیست نمایان ساخت. پس اهمیت کاربرد و مدیریت صحیح مواد شیمیایی یک مسئله جهانی بوده و هست. بنابراین در راستای پاسخگویی علمی به مشکلات ناشی از مصرف گسترده مواد شیمیایی در سطح جهانی که تهدیدی برای سلامت نسل های حال و آینده و نیز کیفیت محیط می باشد:

در سال ۱۹۸۰ برنامه بین المللی ایمنی شیمیایی (IPCS) حاصل همکاری مشترک سازمان بهداشت جهانی (WHO) و برنامه زیست محیطی ملل متحد (UNEP) و سازمان بین المللی کار (ILO) با دو هدف کلی ایجاد گردید. این اهداف عبارت بودند از:

هماهنگی و سرعت دادن به فعالیت های مرتبط با ایمنی شیمیایی خصوصاً ارزیابی ریسک برای سلامتی
انسان و محیط و نیز هم افزایی توانمندی ها برای اطمینان از حفظ سلامت انسان و محیط در مقابل اثرات زیانبار مواد شیمیایی در تمامی مراحل چرخه عمر یک ماده شیمیایی شامل تولید، حمل و نقل، استفاده و دفع ماده شیمیایی.

تماس با مواد شیمیایی بسیار متنوع بوده و در طیف وسیعی از محیط های کاری اعم از:

• محیط های صنعتی و غیر صنعتی
• و کارگاه های کوچک و بزرگ

کارخانجات و صنایع شیمیایی (کارخانجات سازنده مواد شیمیایی که کارگران ممکن است با تعداد نسبتا محدود تری از مواد شیمیایی در تراکم های نسبتا بالا و بطور طولانی مدت تماس داشته باشند).

آزمایشگاه ها (افراد معمولا با تعداد زیادی مواد شیمیایی در میزانهای کم و زمان های کوتاه در تماس بوده که ندرتا تراکم آنها بطور طولانی مدت افزایش می یابد).

خطرات مواد شیمیایی را بطور کلی می توان در دو گروه:

خطرات فیزیکی (خطرات فیزیکی عمدتا شامل خطرات آتش سوزی و انفجار) و خطرات شیمیایی (در ارتباط با اثرات سمی مواد و شامل اثرات حاد و مزمن آنها می باشد) تقسیم بندی نمود.

از آنجا که استفاده نادرست از مواد شیمیایی می تواند مخاطرات زیادی را بدنبال داشته باشد، این مسئولیت به عهده استفاده کننده است که پیش از استفاده مواد شیمیایی را ارزیابی نموده و پتانسیل اثرات سمی و نیز خطرات فیزیکی نظیر قابلیت اشتعال را شناسایی نمایند. از طرف دیگر با توجه به الزامات قانونی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مطابق با ماده ۹۸ و تبصره ۲ماده ۶۹ قانون کار، صیانت از سلامت نیروی کار و ارتقاء بهداشت و ایمنی محیط کار امری ضروری است. بنابراین لازم است متخصصین، کارشناسان و دانش آموختگان رشتۀ بهداشت به ویژه بهداشت حرفه ای آشنایی کامل با مدیریت صحیح ریسک مواد شیمیایی داشته باشند.

مواد شیمیایی متنوعی که محیط پیرامون ما را احاطه نموده است شامل بیش از 211 عنصر اساسی مانند آهن، سرب، جیوه، کربن، اکسیژن و نیتروژن است. این مواد همچنین شامل ترکیبات مختلفی از این عناصر، اسیدها و نمک ها هستند. واکنش های شیمیایی قادر هستند یک ماده شیمیایی را به ماده دیگر تبدیل کنند. ترکیبات شیمیایی سنتز شده بدست انسان زندگی را تغییر داده است به طوری که به جرأت می توان قرن بیستم را عصر شیمیایی نامید. تعداد مواد شیمیایی بیشمار بوده و برای برآوردن نیاز رو به گسترش به محصولات شیمیایی، بنابر گزارش سازمان WHO تولید سالیانه مواد شیمیایی در حدود 1.5 تریلیون دلار برآورد شده است.

گزارشات بعدی WHO بیانگر آن است که هم اکنون در حدود 100000 ماده شیمیایی موجود بوده و سالیانه نیز بیش از 2000- 1000 ماده شیمیایی دیگر به این لیست افزوده می شود. در حالیکه تکنولوژی شیمیایی محصولات شیمیایی متنوعی را بوجود آورده و موجب رونق اقتصاد جهانی شده است، استفاده بی رویه و دفع غیر بهداشتی مواد زائد ناشی از آنها سلامت انسان را به مخاطره انداخته و فاجعه های زیست محیطی را سبب گردیده است. ایمنی شیمیایی ارتباط تنگاتنگی با سایر جنبه های ایمنی مانند دستور العمل های روش کار آزمایشگاهی، وسایل حفاظت فردی، ایمنی برق، ایمنی حریق و دفع مواد زائد خطرناک دارد. استفاده کنندگان مواد شیمیایی همواره مسئول بوده و باید مراقب باشند تا به مدیریت صحیح مواد شیمیایی دست یابند. مسئولیت مدیریت و نیز کارگران برای استفاده صحیح از مواد شیمیایی در محیط کار شامل موارد زیر می باشد:

1. هدف از استفاده از مواد شیمیایی
2. نحوه استفاده
3. مقدار مورد استفاده
4. روش دفع مواد زائد شیمیایی

مدلی برای چرخه مواد شیمیایی

ایمنی مواد شیمیایی دکتر فتحی

بطور کلی چرخه عمر یک ماده شیمیایی ممکن است شامل مسیرهای متفاوتی از تولید تا نگهداری، استفاده و دفع مواد زائد بوده و تمامی این مراحل باید در ایمنی شیمیایی و مدیریت ریسک مواد خطرناک مورد توجه قرار گیرد.

راه های مختلفی برای استفاده ایمن از مواد شیمیایی وجود دارد به طوری که بتوان احتمال بروز حادثه و نیز شدت نتایج حادثه را تا حدود قابل قبول و حتی ناچیز کاهش داد. هر چند استفاده از مواد شیمیایی همواره توام با ریسک هایی می باشد اما این ریسک ها را می توان با دانش، استفاده صحیح و تمرین روش های کاری مناسب به حداقل ممکن رساند. به عبارت دیگر، ایمنی شیمیایی بستگی به دانش، استفاده معقول، روش های ایمن کار، کنترل های مهندسی لازم، استفاده مناسب از وسایل حفاظت فردی، استفاده از حداقل مواد شیمیایی مورد نیاز و جایگزین نمودن مواد شیمیایی کم خطرتر در صورت امکان دارد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی مواد شیمیایی و روش های طبقه بندی و نگهداری مواد شیمیایی

⇐ آشنایی با برچسب های ایمنی مواد شیمیایی مایع و جامد خطرناک

⇐ استاندارد بین المللی ایمنی مواد شیمیایی (GHS)

⇐ جزوه ایمنی مواد شیمیایی دکتر کلات پور