ایمنی ظروف و بسته بندی مواد شیمیایی

ایمنی ظروف و بسته بندی مواد شیمیایی

فرمت: pdf  تعداد صفحات: 12

فهرست:

• بسته بندی و ظروف نگهداری مواد شیمیایی
• بسته بندی کوچک و کم حجم
• شرایط بسته بندی و درج اطلاعات روی بسته های کالاهای خطرناک
• بسته بندی حجیم
• سیستم های تاسیساتی حاوی مواد شیمیایی
• راهنمای عملی برای بازرسان و کارشناسان ایمنی

مقدمه

مواد خطرناک شامل کلیه مواد و عوامل با منشاء شیمیایی، فیزیکی و یا بیولوژیکی هستند که قادرند سلامت و ایمنی انسان و محیط را به مخاطره اندازند. تعداد مواد خطرناک و عوامل شیمیایی بسیار زیاد بوده و طبقه بندی آنها نیز متنوع و وسیع است. باید توجه داشت که ممکن است این طبقه بندی ها مطلق نبوده و بسته به هدف طبقه بندی و دامنه کاربرد در برگیرنده مواد گوناگونی باشد. برخی از طبقه بندی ها ممکن است محدود به گروههای معینی از مواد شیمیایی بوده، اما درک آنها میتواند در تکمیل سیستم های فراگیرتر مفید واقع گردد. به طور کلی دو سیستم بین المللی در تقسیم بندی خطرات مواد وجود دارد که شامل سیستم ملل متحد و سیستم اروپایی می باشد.

در سیستم ملل متحد کالاهای خطرناک از دیدگاه ایمنی و بر حسب خطرات حاد تقسیم بندی شده و برچسب گذاری می شوند، در حالیکه در سیستم اروپایی تقسیم بندی عوامل شیمیایی عمدتا از جنبه بهداشتی و براساس اثرات حاد و مزمن مواد می باشد. با توجه به اثرات بهداشتی و خطرات فیزیکی ناشی از مواد می توان آنها را به دو صورت «مواد شیمیایی زیان آور» و «کالاهای خطرناک» مورد شناسایی و بررسی قرار داد.

کالاهای خطرناک

کالاهای خطرناک به مواد شیمیایی خالص، ترکیبات، محصولات و اجناسی گفته می شود که در صورت عدم استفاده یا حمل و نقل صحیح، خطرات آنی و فوری را برای افراد، حیوانات، تجهیزات و محیط ایجاد می کنند. بنابراین استفاده یا حمل و نقل آنها باید با در نظر گرفتن خطرات بالقوه آنها انجام گیرد (در امریکا معمولا برای اشاره به کالاهای خطرناک از عبارت «مواد خطرناک» یا خلاصه آن یعنی Hazmat استفاده می شود).

در تقسیم بندی کالاهای خطرناک علاوه بر مواد شیمیایی مواد رادیواکتیو و مواد عفونی نیز مورد توجه قرار می گیرند. در حالی که عوامل شیمیایی زیان آور معمولا بر اساس اثرات سلامتی و عمدتا طولانی مدت مواد تقسیم بندی شده و مورد مطالعه قرار می گیرند، کالاهای خطرناک بر اساس اثرات آنی و فوری مواد تقسیم بندی می شوند. برای مثال یک لیتر حلال زایلن موجود در یک آزمایشگاه در درجه اول به عنوان یک عامل شیمیایی زیان آور محسوب می شود که خطر استنشاق بخارات زایلن را به همراه دارد. در حالی که، ده هزار لیتر زایلن موجود در یک انبار مواد شیمیایی با تانکر حمل و نقل در درجه اول به عنوان یک کالای خطرناک تقسیم بندی می شود که دارای قابلیت اشتعال است.

قوانین مربوط به طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی در محل استفاده و در هنگام حمل و نقل متفاوت هستند. از این رو، سیستم های متفاوت برچسب گذاری برای آنها ایجاد شده است. در این فصل سیستم طبقه بندی و برچسب گذاری کالاهای خطرناک در هنگام حمل و نقل که توسط سازمان ملل ارایه شده است معرفی می گردد. سیستم های طبقه بندی و برچسب گذاری کالاهای خطرناک در هنگام استفاده نیز در فصول بعدی معرفی می شوند.

طبقه بندی کالاهای خطرناک در هنگام حمل و نقل بر اساس سیستم UN

کالاهای خطرناک در بسیاری از کشورها بر اساس سیستم ملل متحد (UN) طبقه بندی شده و بر چسب گذاری می شوند. این سیستم کمک می کند که خصوصیات و خطرات اینگونه مواد در زمان حمل و نقل سریع قابل تشخیص باشد. در این سیستم کالاهای خطرناک بر اساس خصوصیات خطرناک خود در و گروه طبقه بندی می شوند. برخی از گروه ها نیز خود به زیرگروه های دیگری تقسیم بندی می شوند. گروه های نه گانه مواد در سیستم UN عبارتند از:

گروه ۱: مواد منفجره
گروه ۲: گازها
گروه ۳: مایعات آتش گیر
گروه ۴: جامدات آتش گیر
گروه ۵: مواد اکسید کننده و پراکسیدهای آلى
گروه ۶: مواد سمی و عفونی
گروه ۷: مواد رادیواکتیو
گروه ۸: مواد خورنده
گروه ۹: مواد خطرناک متفرقه

گروههای ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ و ۶ خود دارای تقسیمات بعدی یا زیرگروه هایی هستند که نشانگر جنبه مشخصی از خطرات ماده می باشد. در سیستم UN خطرات مربوط به هر گروه با پلاکاردهای لوزی شکل ویژه ای مشخص می شود. گاهی اوقات چنانچه ماده ای علاوه بر خطر اصلی دارای «خطر دیگری» نیز باشد می توان از لوزی کوچکتری در کنار لوزی اصلی استفاده نمود. به عنوان مثال اسید هیدروفلوریک ماده ای خورنده و در عین حال سمی است.

در برخی از گروه های نه گانه خطرات، دسته بندی دیگری وجود دارد که میزان خطرناک بودن مواد را مشخص می کند. این دسته بندی «گروه بسته بندی» نام دارد. سه گروه بسته بندی وجود دارد:

گروه بسته بندی ۱ (PGI): خطر زیاد
گروه بسته بندی ۲ (PGII): خطر متوسط
گروه بسته بندی ۳ (PG III): خطر اندک

شماره گروه بسته بندی با اعداد یونایی نوشته می شود تا با شماره گروه ماده خطرناک اشتباه گرفته نشود. این احتمال وجود دارد که یک ماده به دلیل میزان غلظت خود در بیش از یک گروه بسته بندی قرار گیرد. اسید سولفوریک غلیظ در گروه ۸ و گروه بسته بندی ۲ (PG II ،۸ Class) طبقه بندی می گردد. محلول رقیق این اسید که به عنوان لوله بازکن فاضلاب منازل فروخته میشود در گروه ۸ و به دلیل خاصیت خورندگی پایین تر در گروه بسته بندی ۳ (PG III ،۸ Class) طبقه بندی می شود.

تمامی بسته ها (البته به جز بسته های بسیار کوچک)، کانتینرها و تانکرهای حمل مواد که حاوی کالاهای خطرناک هستند باید دارای پلاکارد مناسب با ذکر کلاس مربوطه باشند. این پلاکارد نشان دهنده ماهیت خطر با استفاده از یک سیستم رنگی و علامت های خاص و نیز شماره گروه کالای خطرناک می باشد. تولیدکنندگان، وارد کنندگان و شرکت های حمل کالاهای خطرناک باید اطمینان یابند که کالاهای مورد نظر به طور صحیح گروه بندی و پلاکاردزنی میشوند. نکته ای باید به آن اشاره کرد این است که کالاهای خطرناک در کشورهای مختلف همواره در یک گروه دسته بندی نمی شوند. برای نمونه ممکن است ماده ای که در یک کشور در گروه ۳ و در یک کشور دیگر در گروه ۸ طبقه بندی گردد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدیریت ایمنی شیمیایی توسط کارفرمایان

⇐ شناسایی، طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی

⇐ جزوه ایمنی مواد شیمیایی دکتر جهانگیری