ایمنی و بهداشت محیط کار دکتر عشقی

ایمنی و بهداشت محیط کار دکتر عشقی

 تهیه و تنظیم: دكتر بهروز عشقي ملايري
 فرمت: PDF       تعداد صفحات: 32 

طي دهه هاي اخير تحقق اهداف سازمان ها در حوزه رقابت پذيري كشورهاي صنعتي ، پررداختن به موضوعات ايمني (Safety) بهداشت (Health) و محيط زيست (Environment) را به يکي از اولويتهاي اصلي در كسب و كار امروز تبديل نموده است و توجه به نيروي انسانی به عنوان اصلي ترين سرمايه سازمان با هدف بهبود فرايندهاي كاري ، در زمره اصلي ترين اهداف مديريت هاي اقتصادي قرار گرفته است.

در فرهنگ ما به موضوع ايمني, بهداشت و محيط زيست ( ایمنی و بهداشت محیط کار ) صرفا از ديدگاه اقتصادي نگريسته مي شود بلکه براساس اعتقادات ديني و تمدن ايراني رعايت ابمني و بهداشت و پرهيز از خطر از جمله واجبات محسوب مي شود و حفظ محيط زيست وظيفه اي ملي و ديني است.

در سالهای اخیر تلاشهای فراوانی جهت شناخت دلایل بوجود آورنده سوانح در صنایع مختلف به ویژه صنعت نفت و گاز صورت گرفته است. اعتقاد بر این بود که بیشتر حوادث ناشی از خطاهای انسانی است و به سادگی می توان نتیجه گرفت که اینگونه خطاها بدلیل بی دقتی یا بی کفایتی در انجام کارها می باشد، اما این استدلال درست نیست. افرادی که سوانح را بررسی می کنند دریافته اند که انسان فقط آخرین حلقه زنجیری است که باعث ایجاد یک سانحه می شود. نمی توان با تغییر دادن افراد از سوانح جلوگیری کرد، تنها می توان با شناسایی عوامل بوجود آورنده یک سانحه، از آن پیشگیری کرد.

ایمنی سیستم

از آنجایی که بزرگترین تهدیدهای ایمنی از مسائل سازمانی سرچشمه می گیرند، ایمن سازی سیستم نیازمند عملکرد سازمانی می باشد. طبق تعریف ایمنی عبارت از برنامه ریزی به منظور رهایی از ریسک غیر قابل قبول مخاطرات است. در سالهای اخیر باز شناسی اهمیت جنبه های رفتاری و فرهنگی مدیریت ایمنی در سازمان ها بطور گسترده ای افزایش یافته است. چرا که تحقیقات و بررسی های انجام شده بر حوادث بزرگی مانند چرنوبیل و بوپال و اتفاقات کوچکی که همه روزه سلامتی و جان ملیون ها نفر را به مخاطره می اندازد نشان داده است که علیرغم بکارگیری کلیه فاکتورهای مهندسی وحفاظت های شدید همچنان پتانسیل بروز حوادث بزرگ و کوچک در صنایع و محیط زندگی با ریسک بالا وجود دارد .

ایمنی، بهداشت و محیط زیست ( HSE) از مهمترین مسائلی است که هر فرد در هر سطحی در محیط کار و زندگی باید بدان توجه نماید و غفلت از آن بعضا صدمات و ضایعات جبران ناپذیری را موجب خواهد شد. و چه بسا زندگی فرد و حتی همکاران او را به خطر می اندازد و آسیب های فراوانی را نیز به محیط زیست وارد می سازد که خود جای تامل بسیار است. نکته ای که هیچگاه نباید مورد غفلت قرار گیرد اینست که خطر همواره در کمین ماست.

بنابراین همواره باید به فکر کاهش آسیب های ناشی از خطرات احتمالی باشیم. این سخن بدین معناست که حتی اگر ما تمام احتياطات لازم را بکار ببندیم باز هم ممکن است از ناحیه مسائلی که دور از ذهن ماست یا بخاطر اشتباه و سهل انگاری دیگران با خطراتی مواجه شویم. حال اگر میخواهیم خود و دیگران را از گزند این خطرات در امان نگه داریم یا آثار آنها را به حداقل کاهش دهیم باید تمهیداتی را فراهم نماییم.

نخستین مسئله ای که باید بدان توجه کنیم تفکر صحیح و منطقی و برخورد درست در پیشگیری از خطر است. باید بخاطر داشته باشیم که بروز استرس بیش از حد و رفتارهای وسواسی بخاطر ترس از این موضوع که همواره خطراتی هستند که در کمین ما می باشند نه تنها کمکی به حل مشکل نخواهد کرد بلکه کارآیی فرد را پایینتر هم می آورد و تجربه نشان داده است که اینگونه برخوردها و رفتارها هرگاه مشکل جدیدی را ایجاد ننمایند بطور یقین مشکلات موجود را نیز حل نخواهند کرد.

دومین مرحله، شناسایی محیط اطراف (کار – زندگی – تحصيل – تفریح و …) و خطراتی است که می توانند ما را غافلگیر نمایند. بطور مسلم هر گاه خطرات را قبل از وقوع، پیش بینی نموده و آمادگی لازم ذهنی و عملی را در مقابل آنها کسب نماییم علاوه بر کاهش امکان وقوع آنها، نحوه برخورد ما با موارد خطر بسیار مؤثرتر خواهد بود. در غیر اینصورت غافلگیر خواهیم شد که این امر امکان بروز عکس العمل مناسب را از ما سلب و آسیبهای ناشی از حوادث را بسیار افزایش میدهد. این مطلب به این معناست که مثلا اگر به آزمایشگاه وارد میشویم باید بدانیم که در آن، احتمال انفجار، آتش سوزی، استنشاق گازها و بخارات سمی و غیره همواره وجود دارد و از اینرو همیشه باید نکات ایمنی لازم را مد نظر و به هشدارهای ایمنی توجه داشته باشیم.

مرحله سوم که همراه با مرحله دوم و در تکمیل آن مطرح می گردد شناسایی ابزار مقابله با خطر و فرار از خطر است. یعنی قبل از بروز خطر باید آموزشهای لازم را دریافت کرده و پاسخ چنین سؤالاتی را آموخته باشیم که محل کپسولهای آتش نشانی کجاست؟ در هنگام خطر باید از کجا کمک خواست؟ درب و پلکان اضطراری کجاست؟ روش استفاده از کپسول آتش نشانی چگونه است؟ یا اگر خطر از ناحیه یک ماده شیمیایی خاص میباشد MSDS آن ماده کجاست؟ (MSDS هر ماده حاوی اطلاعات لازم در خصوص آن ماده و شناسایی خطرات ناشی از آن و چگونگی برخورد با این خطرات میباشد).

MSDS

نکته چهارم این است که رفتارهای خود و طرز قرار گیری وسایل و نگهداری مواد را بنحوی تغییر دهیم که امکان بروز خطر را به حداقل کاهش دهند. مثلا قبل از انداختن چوب کبریت افروخته به سطل زباله از خاموشی کامل شعله پنهان آن اطمینان حاصل نماییم، اگر (متاسفانه سیگاری هستیم در حالت خواب آلودگی سیگار نکشیم، وسایل با ارتفاع زیاد را که تعادل پایداری ندارند در نزدیکی محل کار و خواب و نشستن قرار ندهیم، تابلوهای سنگین را که احتمال سقوط آنها وجود دارد بدیوار نصب نکنیم، مواد شیمیایی ناسازگار را در کنار هم انبار نکنیم، مسیر تردد افراد را از وجود اشیای مزاحم خالی کنیم و نکات دیگری از این دست که همگی باعث خواهند شد که موارد بروز خطر به حداقل رسیده و در صورت بروز خطر تلفات و آسیب های ناشی از آن کاهش یابد. در آخرین مرحله باید کمکهای اولیه لازم را فرا بگیریم. هر فردی ممکن است در موقعیتهایی قرار 

بگیرد که قبل از رسیدن پزشک و متخصص، افراد مصدوم نیاز به کمک و یاری او داشته باشند. اینچنین موقعیتهایی میتواند در خانواده، محل کار، خیابان و یا هر محل دیگری پیش آید. برای اینکه بتوانیم در چنین مواقعی مصدومین را از خطرات جدی ناشی از اتلاف زمان تا رساندن به مرکز درمانی یا پزشک برهانیم، باید از اصول کمکهای اولیه آگاهی داشته باشیم و آن را بعنوان یکی از مهارتهای اصلی زندگی فرا گیریم.

در نهایت با امید به اینکه همواره از خطرات پیش روی در امان بوده و با برخورد صحیح از آسیبهای ناشی از آنها جلوگیری نماییم یکبار دیگر پنج عمل اصلی ایمنی را یادآوری مینماییم:

1. تفکر صحیح و منطقی در برخورد و پیشگیری از خطر
2. آشنایی با خطرات اطراف
3. در اختیار گرفتن ابزار مقابله با خطر از طریق آموزشهای لازم
4. تغییر در جهت ایمن تر نمودن رفتارها و محیط زندگی ۵ آموزش کمکهای اولیه

تعریف ایمنی :

ایمنی عبارت از علم و هنر پیشگیری از حادثه و عوامل ایجاد حادثه است

فرهنگ ایمنی safety culture

فرهنگ ایمنی محصول ارزشها، گرایش ها، ادراکات، صلا حیت ها و الگوهای رفتاری فردی و گروهی کارکنان است، که بوسیله آن میزان تبعیت کارکنان از سبک و شیوه مدیریت ایمنی و بهداشت سازمان مشخص می گردد امروزه ۳ دیدگاه درباره فرهنگ ایمنی بیان می شود :

۱- دیدگاه سخت افزاری : تا چند دهه قبل دانشمندان برای کنترل زیان و کاهش آمار حوادث معتقد بودند که باید موانع وحفاظهای بیشتری را برای دستگاهها ساخت ویا ابزار و ماشین آلات ایمن تری را بوجود آورند ولی باز هم آمار حوادث صنعتی پایین نیامد!

۲- دیدگاه نرم افزاری: در این دیدگاه برای کنترل حوادث کاهش ضایعات آموزش بهتر تهیه رویه ها procedure خط مشی ها برنامه ریزی مدون مورد توجه قرار گرفت ولی باز هم تاثیر چشمگیری در کاهش آمار حوادث نداشت

3- دیدگاه زیست افزاری : در این دیدگاه انسان به عنوان عامل اصلی و تاثیر گذار بر حوادث مورد توجه محققین قرار گفت پژوهشگران روی سیستم های ایمنی – ایمنی فرایند ومدیریتهای نوین ایمنی کار کردند تا بلکه بتوانند از احتمال وشدت بروز حوادث بکاهند . با توجه به این که انسان موجود پیچیده از لحاظ روانی و رفتاریست هنوز نکات مبهم زیادی وجود دارد که قضاوت در مورد اثر بخشی این روش را سخت ساخته است

آموزش ایمنی

یکی از عوامل کلیدی در برنامه ایمنی سیستم، آموزش ایمنی است. به منظور اداره یک برنامه موفق شرکت کنندگان باید در رابطه با مفاهیم، وظایف و مسؤلیت های مناسب مرتبط با ایمنی سیستم, آموزش ببینند. آموزش ویژه ای برای مدیریت، اعضای گروه کاری ایمنی سیستم، سیستم های ایمنی، بازرسان ، کنترل کنندگان، تکنسین ها ، مهندسان و همه کسانی که در هدایت این برنامه فعالیت دارند، مورد نیاز است .

اولین گام آماده سازی برای آموزش یک گروه ، اجرای آنالیز نیازهای آموزشی است . مربی باید نیازها را تشخیص دهد و اطلاعان کافی از موارد زیر داشته باشد:

• میزان دانش شرکت کنندگان در برنامه آموزشی
• وظایف شرکت کنندگانی که با دانش ایمنی سیستم در ارتباط هستند
• زمینه ، تجربه و تحصیلات شرکت کنندگان در برنامه آموزشی
• آموزش هایی که در گذشته برای شرکت کنندگان فراهم شده است
• نظر مدیریت راجع به ایمنی سیستم و آموزش
• مستند سازی آموزشی یک جزء ضروری آموزشی مخصوصا برای آموزش ایمنی است .

ویدیو به زبان فارسی در رابطه به ایمنی و بهداشت محیط کار:

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• سیستم مدیریت ایمنی

• اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای

• عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار

• طبقه بندی الاینده های گازی

• لوزی شناسایی خطر

• عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار

• گرما و استرس گرمایی

• عوارض و پیشگیری و کنترل گرما

• سروصدا و روشهای کاهش الودگی صوتی

• برق گرفتگی و روشنایی محیط کار

• اثرات پرتوهای یونساز

• عوامل زیان اور انسانی محیط کار

• اصول استفاده از وسایل حفاظتی

فایل V1: این مطلب بروزرسانی شد و فایل پاورپوینت ایمنی و بهداشت کار در 98 اسلاید پیوست شد.

فایل V2: این مطلب بروز رسانی شد و فایل pdf ایمنی و بهداشت محیط کار مهندس روح اله فلاح در 192 صفحه به موضوعات زیر پیوست شد.

فایل V3: در بروزرسانی سوم فایل PDF ایمنی و بهداشت در محل کار پیوست شد.

فایل V4: در بروزرسانی چهارم ایمنی در محیط کار 2 و 3 که شامل ایمنی مواد شیمیایی، ایمنی برق و ایمنی ماشین آلات است در 313 صفحه پیوست شد.

• تاریخچه و تعاریف و آشنایی با سازمان های مختلف بهداشت حرفه ای در ایران و جهان
• اصول خدمات بهداشت حرفه ای و نحوه ارائه خدمات بهداشتی
• آشنایی با عوامل زیان آور محیط کار عوامل زیان آور فیزیکی (صدا، نور، گرما، سرما، کار در هوای پرفشار و کم فشار، الکتریسیته)
• عوامل شیمیایی ( گازها و بخارات، مایعات شیمیایی، ذرات و گرد و غبارهای شیمیایی)
• عوامل بیولوژیکی (بیماریهای شغلی، اثرات آلاینده ها در ایجاد بیماریها)
• ایمنی در محیط کار
• مسائل ارگونومیک محیط کار
• سم شناسی و آشنایی دانشجویان با سموم مختلف
• حوادث ناشی از کار
• اصول حفاظت در محیط کار
• آشنایی با استانداردها و سازمان های مرتبط با تدوین استانداردهای شغلی
• وسایل حفاظت فردی
• کمک های اولیه
• خطرات موجب لغزیدن، سکندری خوردن و نحوه کنترل آنها

حتما بخوانید:

⇐  کلیات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست

⇐ کلیات ایمنی, بهداشت و محیط زیست در صنایع

⇐  اصول پنج گانه ایمنی در محیط کار

⇐ جزوه دوره آموزشی اصول ایمنی بشیری نسب