اورژانس های سوختگی, برق گرفتگی و صاعقه زدگی

اورژانس های سوختگی, برق گرفتگی و صاعقه زدگی

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 28

سوختگی

سوختگی از نظر بسیاری از مردم، ترسناکترین و وحشتناکترین نوع آسیب به بدن قلمداد شود. زیرا تقریبا هر فردی در طول زندگی دچار درجه ای از سوختگی شده و درد و اضطراب ناشی از حتی سوختگی کوچک را تجربه کرده است. سوختگی میتواند سطحی کمی از بدن با بخش اعظم آن را دچار آسیب فاجعه بار نماید.

بر خلاف تصور آسیب ها و عوارض ناشی از سوختگی مختص و منحصر به پوست نیستند. سوختگی های بزرگ می توانند آسیب های وسیع در چند سیستم از بدن را به وجود آورده و اثرات مخاطره آمیزی روی قلب، ریه ها، کلیه ها، دستگاه گوارش و سیستم ایمنی به جای گذارند.

سوختگی ها در هر مکان و شرایطی اتفاق می افتند، ولی در جوامع صنعتی و کشاورزی و در محیط های شهری و نظامی شیوع بیشتری دارند.

تفریبا ۲۰ درصد قربانیان سوختگی را کودکان تشکیل داده و ۲۰ درصد این کودکان نیز عامدانه و یا به دلیل کودک آزاری قربانی می شوند. قابل ذکر است که آسیب ناشی از سوختگی عامدانه دومین علت اعمال خشونت فیزیکی بر کودکان محسوب می شود. بعد از کتک کاری. موارد سوختن زنان به علت خشونت های درون خانوادگی و محلی و نیز سوختن سالمندان به علت سالمند آزاری پدیده شایعی است.

آناتومی و فیزیولوژی پوست

پوست بدن ساختمان سطحی و پوشاننده بدن را تشکیل می دهد، به طوری که سطحی معادل 1.5 تا 2 متر مربع دارد. پوست از سه لایه تشکیل شده است که شامل:

1. لایه خارجی یا اپیدرم که ضخامت آن بین mm 0.5 (در پلک ها) و بیشتر از 1mm (در کف دست ها و پاها) است
2. لایه میانی یا درم که معمولا 10 برابر ضخیم تر از اپیدرم است.
3. لایه داخلی با هیپودرم که از بافت همبند چربی تشکیل شده است و به آن بافت زیر جلدی هم می گویند

قطر متوسط پوست mm ۱ – ۲ بوده، در مردان ضخیم تر از زنان است. ضخامت پوست از دوران نوزادی تا ۳۰ الی ۴۰ سالگی به تدریج افزاش می یابد و سپس با افزایش سن، مجدد نازک می شود. به همین دلیل پوست کودکان و سالمندان آسیب پذیرتر از افراد جوان و میانسال است

آناتومی پوست

شکل ۱: آناتومی پوست

اعمال حیاتی پوست شامل موارد زیر است :

پوست عملکردهای مختلفی نظیر محافظت در برابر عوامل محیطی، تنظیم مایعات و درجه حرارت بدن، تأمین حس و انطباق متابولیکی را بر عهدا دارد. به طور کلی اعمال پوست شامل موارد زیر است:

• حفاظت از بدن در برابر آسیب های محیطی نظیر تایش ها، هوا و عوامل میکروبی
• ایجاد سدی در برابر عفونتها
• تنظیم درجه حرارت بدن
• حفظ مایعات بدن
• انتقال احساساتی نظیر سرما درد و لمس
• متابولیسم ویتامین D
• برقراری تعامل اجتماعی توسط لمس

درصورتیکه پوست به واسطه عواملی نظیر انتقال انرژی حرارتی مواد شیمیایی، جریان های الکتریکی انرژی تشعشعی با رادیواکتیو دچار سوختگی و تغییر شود. اعمال حیانی آن دچار اختلال شده و مصدوم با عوارض شدیدی روبرو می شود که حتی ممکن است به مرگ وی هم منتهی شود

پاتوفیزیولوژی و عوارض سوختگی

سوختگی های ناشی ار برق

زمانی که سوختگی روی می دهد، درجه حرارت خیلی بالا یا خیلی پایین، اشعه با مواد شیمیایی موجب تخریب شدید پوست و بافت های زیرین پوست می شوند. بطوریکه یک سوختگی عمیق می تواند در پوست و بافت های زیرین آن، سه ناحیه یا (zone) ایجاد کند که شامل :

زون مرکزی : زون مرکزی موسوم به زون انعقاد بوده که در آن بیشترین تخریب بافتی روی داده است. این زون دچار نکروز شده و قادر به ترمیم نیست

زون مجاور : این زون آسیب کمتری دیده و موسوم به زون ماندگاری است. سلول های این زون آسیب دیده اند اما قابل بازگشت هستند. اگر این سلول های زنده از اکسیژن و جریان خون محروم شوند, دچار نکروز شده و خواهند مرد. این زون موسوم به زون ماندگاری است، زیرا بلافاصله بعد از آسیب, جریان خون در آن ناحیه بی حرکت می شود. مراقبت مناسب و به موقع می تواند جریان خون و اکسیژن را به این سلول های آسیب دیده باز گرداند. نجات مصدوم موجب ختم بی حرکتی خون شده و انتقال اکسیژن به این سلول های آسیب دیده و حساس را ممکن می گرداند. عدم توفیق در نجات مصدوم موجب مرگ سلول های این ناحیه و یک سوختگی نسبتا عمیق تبدیل به سوختگی عمیق می شود

زون پرخون: خارجی ترین زون بوده و موسوم به زون پرخون با هایپرمی می باشد. این زون دارای حداقل آسیب سلولی بوده و به دلیل التهاب ناشی از سوختگی جریان خون در آن افزایش پیدا می کند

هر چند سوختگی را نوعی تروما به حساب می آورند، اما چندان تفاوت قابل توجه با تروما دارد که باید در نظر گرفته شوند. بعد از وارد شدن یک تروما، پاسخ فیزیولوژیک بدن مصدوم آن است تا با چند مکانیسم انطباقی، حیات را حفظ نماید. این پاسخ ها شامل شانت خون به اعضای حیاتی بدن، افزایش برون ده قلبی و افزایش تولید پروتئین های حفاظتی در سرم خون است. بر عکس، در سوختگی بدن مصدوم اساسا مقاومت قابل توجهی انجام نداده، وارد شوک گردیده و در نهایت به سوی مرگ پیش می رود. از طرفی استنشاق دود نوعی آسیب خطرناک و مهلک است که معمولا از خود سوختگی خطرناکتر است. استنشاق بخارات داغ و سمی ناشی از دود و همچنین ایجاد ادم و اسپاسم در راه هوایی می تواند باعث ایجاد نارسایی های تنفسی مصدوم گردند. طوریکه شایعترین علت مرگ در یک قربانی آتش سوزی، عوارض ناشی از نارسایی تنفسی است. اختلالات الکترولیتی و همچنین عفونت ها عوارض دیگر سوختگی هستند که می توانند حیات فرد را با خطر روبرو کنند

به طور کلی عوارض ناشی از سوختگی ها خصوصا در سوختگی های متوسط تا شدید شامل موارد زیر است :

1. ادم و تورم محل سوختگی

در سوختگی هایی با درجه حرارت ۴۰ تا ۴۴ درجه سانتیگراد تغییرات و عوامل مختلفی سبب ایجاد ادم با تورم در محل سوختگی می شوند که شامل موارد زیر هستند:

• اختلال در عملکرد پمپ سدیم – پتاسیم ATP آز است که باعث تجمع سدیم در داخل سلول و متعاقب آن تورم سلول می شود البته در صورتیکه درجه حرارت به بالاتر از ۴۴ درجه پرسد ایجاد رادیکالهای آزاد اکسیژن باعث صدمه به غشا سلول و مرگ آنها می شوند
• ترشح هیستامین ها از سلول های mast پوست صدمه دیده که باعث اتساع آرتریول ها و انقباض ونول ها افزایش نفوذ پذیری مویرگها و افزایش فشار هیدرواستاتیک درون عروق کوچک ونشت مایع به فضای میان بافتی وایجاد ادم می شود.
• شکسته شدن کلاژن و پروتئین های بین بافتی به ذرات کوچکتر اسمونیک و آزاد شدن سدیم از آنها باعث افزایش فشار اسمونیک و آنکونیک بین بافتی و متعاقب آن ایجاد ادم می شود

نکته : ادم و اسپاسم راه هوایی در سوختگی های سر و گردن ودردقایق اولیه سوختگی خصوصا در ناحیه ی حنجره و گلوت باعث انسداد راه هوایی و نهایتا خفگی بیمار می شود

۲) شوک سوختگی

صدمات سوختگی وسیع تر از ۴۰-۳۵ درصد کل سطح بدن منجر به اختلالات شدید و غیر طبیعی در عملکرد قلب و عروق می شوند که به آن شوک سوختگی می گویند. این شوک به دلیل جریان خون ناکافی جهت حفظ تغذيه و اکسیژناسیون بافتی در سطح کاپیلری و آرتویولی است.

در شوک سوختگی، در ابتدا به دلیل عدم توانایی عروق خونی آسیب دیده در حفظ پلاسما. جابجایی پروتئین ها مایعات و الکترولیت ها به طرف بافت سوخته و فضاهای بینابینی است بعلاوه در محل سوختگی نیز مقداری مایع از طریق روند تبخیر از دست خواهد رفت. هر چند که ممکن است کل آب بدن تغییر چندانی نکند، اما جابجایی گسترده روی خواهد داد.

با این وصف مایع از دست رفته در روند تبخیر می تواند فراوان باشد. بنابراین بیمار مستعد کاهش حجم و شوک هایپوولومیک می شود و علائم آن شبیه به شوک هموراژیک است و در این مرحله جهت حفظ و برقراری پرفیوژن بافتی باید طی چند ساعت اول حجم بزرگی از مایعات تجویز گردد.

در مراحل بعدی از شوک سوختگی ،ترشح واسطه های التهابی نظير هیستاتین ، سروتونین ترومبوکسان ،پروستوگلاندین ها ، کاته کولامین ها و رادیکال های آزاد اکسیژن از زخم سوخت روی عملکرد قلبی عروقی اثر گذاشته موجب دپرسیون عملکرد میوکارد می گرددند و نتایج نهایی زیر را بدنبال دارند :

• کاهش حجم داخل عروقی
• افزایش مقاومت عروق سیستمیک
• کاهش برون ده قلبی
• ادم ریه
• ایسکمی اندام های تحتانی
• اسیدوز متابولیک

نکته : بدون درمان اولیه و احیای کامل و هوشیارانه مایعات این عوامل منجر به نارسایی حاد کلیوی ، کلاپس قلبی و عروقی و مرگ خواهد شد. البته خود احیای مایعات بدون عارضه نیست زیرا ادم ناشی از سوختگی را بدتر می کند که باعث کاهش انتشار اکسیژن بافتی و ایسکمی ثانویه و صدمه سلولی می شود.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• تعیین شدت صدمات سوختگی

• برآورد وسعت سوختگی

• عوامل ایجاد سوختگی

• مایع درمانی در سوختگی

• عوارض برق گرفتگی

• اثرات صاعقه بر ارگان های بدن

• آسیب های ناشی از صاعقه

• اقدامات پیش بیمارستانی در سوختگی ،برق گرفتگی و صاعقه زدگی

حتما بخوانید:

⇐ سوختگی با مواد شیمیایی و راههای درمان آن

⇐ سوختگی های ناشی از برق

⇐ انواع جراحات سوختگی + کمک های اولیه

⇐ بررسی آسیب های ناشی از صاعقه و روش های کنترل آن