اصول ایمنی در عملیات امداد و نجات

مقدمه:

رعایت اصول ایمنی از مهمترین وظایف نجاتگران می باشد و همچنین وظیفه همه افراد است تا علاوه بر رعایت دستورات، ایمنی در هنگام انجام فرامین را نیز در نظر داشته باشند و از این امر اطمینان حاصل گردد که عملیات در کم خطر ترین شرایط انجام می پذیرد. (مزید آبادی ۱۳۸۴ ص ۳۰). برای ایمنی تعریف های گوناگونی ارائه شده است. در اصطلاح ایمنی به معنای جلوگیری و کنترل خطر است. ایمنی به عنوان درجه فرار / رهایی از خطر محسوب می گردد. کلمه درجه یا میزان، مربوط به نسبی بودن ایمنی است که نشان دهنده این مطلب است که ایمنی در هیچ زمانی و مکانی به طور مطلق وجود نداشته است (امیدواری و دیگری ص ۲۶). به بیان دیگر و برای روشن تر شدن مطلب، چنانچه از یک دره فرضی دور شده و در فاصله یک متری آن باشیم به نسبت یک متر از مخاطرات منجر به سقوط ایمنی خواهیم بود. بدیهی است با قرار گرفتن در فاصله ۱۰ متری، این نسبت ۱۰ برابر خواهد شد. اما به هر حال خطر صد در صد منتفی نیست.

اما، در مورد نیروهای آتش نشانی ماجرا بطور کامل بر عکس است. با وقوع حوادث مختلف، هنگامی که همگان از صحنه حادثه دور می شوند، نیروهای آتش نشانی اعم از پرسنل اطفاء حریق و یا نجاتگران امداد و نجات برای نجات جان هموطنان و حفظ اموال (بیت المال) به قلب حادثه می روند. براین اساس یک فرد آتش نشان که شغل او ایجاب می کند، برای تأمین ایمنی دیگران به سمت خطر برود، خود را در وضعیت ناایمن قرار می دهد (قاسملو ص ۷۵).

بدین ترتیب حرفه آتش نشانی و امداد در گروه حرفه های خطرناک جای گرفته است. متاسفانه گهگاه این خطرات در گوشه و کنار جهان، پرسنل آتش نشان را با مرگ روبرو ساخته یا به سختی مجروح و مصدوم نموده است. البته برای کنترل این حوادث جانگداز، بر اساس سال ها پژوهش، راه حل های ایمنی نیز در دسترس است. نگارنده بر آن است، طی چند مقاله بعضی از این رهنمودها را با همکاران گرامی در میان گذارد. البته، بدیهی است موضوعی با اهمیتی چون ایمنی و سلامتی پرسنل آتش نشانی، فرصتی در حد و اندازه چند یا چندین کتاب به نسبت قطور را می طلبد. از این نظر در مقاله های مزبور اصول کلی در قالب مطالب بطور کامل مصور ارائه گردیده است. امید آنکه مورد بهره برداری همکاران گرامی قرار گیرد.

کلید واژه: آسیب آتش نشانان، ایمنی، عملیات امداد و نجات، ریزش ساختمان

آسیب آتش نشان یک چالش جهانی: مرگ و جراحت پرسنل آتش نشانی حین عملیات اطفای حریق و یا امداد و نجات شهروندان در تمام کشورهای جهان رخ می دهد. برای نمونه بر اساس گزارش کانون ملی محافظت در برابر آتش سوزی، معروف به آن. اف. پی. ای ۲ در سال ۲۰۱۵م. در کشور آمریکا، تعداد ۶۸ نفر آتش نشان ضمن شرکت در مأموریت های محوله جان خود را از دست داده اند. (Ritaf.Fahy ۲۰۱۶)

آمار مجروحین سال ۲۰۱۵ هنوز مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته و منتشر نشده است اما در سال ۲۰۱۴م. تعداد آتش نشانان مجروح و مصدوم بالغ بر ۶۳۳۵۰ نفر بوده است (Hilton ۲۰۱۵) این تعداد نسبت به سال ۲۰۱۳م. به میزان ۳/۸ درصد کاهش نشان میدهد. در نمودار شماره ۱ تعداد آتش نشانان جان باخته در آمریکا از سال ۱۹۷۷ تا ۲۰۱۵ آمده است. نمودار شماره ۲ تعداد آتش نشانان مجروح و مصدوم از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۴ را نشان میدهد.

همچنانکه ملاحظه می شود تعداد مجروحین و مصدومین نیز روندی رو به کاهش دارد. البته تجزیه و تحلیل نمودارهای بالا، امری مهم است که از حوصله این مقاله خارج و مجال دیگری را می خواهد.

شکل 1: خطرات ناشی از ریزش ساختمان

علت و علل ریزش ساختمان: بعضی سوانح طبیعی مانند زمین لرزه، سیل، توفان، توفند، رانش زمین و … می تواند باعث آسیب و ریزش ساختمان گردد.

وقوع آتش سوزی و یا انفجار عدم رعایت نکات ایمنی در گودبرداری عرصه های مجاور به منظور احداث بناهای مختلف، فرسودگی ساختمان، عدم رعایت اصول ایمنی هنگام تخریب و … از مهمترین علل آسیب و ریزش ساختمانها محسوب می شود.

هرگونه عملیات در داخل یا اطراف بناهای دچار ریزش بطور ذاتی مخاطره آمیز است. تصویر شماره یک بعضی از ایمنی های موجود هنگام کار در اینگونه بناها را نشان میدهد.

• اقلام سنگین روی بام مانند تجهیزات تهویه مطبوع، مخازن بزرگ ذخیره آب و … ممکن است سقوط کرده و یا سقف آسیب دیده را بکلی ویران کند.
• بخش های کف ساختمان و یا دیوارهای جداکننده ممکن است فقط تنها از میلگرد آویزان بوده و به احتمال زیاد سقوط کنند.
• شیشه های شکسته پنجره ها ممکن است با کوچکترین باد سقوط کنند.
• لوله های شکسته آب و همچنین لوله کشی آسیب دیده گاز مخاطر آمیز است.
• انفجار ثانویه و یا پس لرزه ممکن است به سقوط اجسام منجر شود، اما بویژه می تواند باعث فروپاشی ساختمان گردد.
• چنانچه تأسیسات برق ساختمان، شامل سیم کشی ها، کابل ها و …. آسیب دیده است، مخاطرات الکتریکی، اعم از برق گرفتگی، آتش سوزی و … را نباید فراموش کرد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدیریت و سازماندهی عملیات امداد و نجات

⇐ عملیات امداد و نجات در معادن

⇐ امداد نجات در فضای بسته