آیین‌ نامه‌ حفاظتی‌ کارگاه های‌ ساختمانی‌

آیین‌ نامه‌ حفاظتی‌ کارگاه های‌ ساختمانی‌

 

فصل اول – هدف، دامنه شمول و تعاریف

الف – هدف:
هدف از تدوین این آیین نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات و خسارات جانی‎ و مالی در عملیات‎ ساختمانی و تامین ایمنی و حفاظت نیروی ‎انسانی شاغل در کارگاه‌ های ‎ساختمانی است.

ب – دامنه شمول
مقررات این آیین نامه به استناد ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین و در مورد کلیه کارگاه های ساختمانی لازم الاجرا است.

ج – تعریف صاحب کار در کارگاه ساختمانی
صاحب کار شخصی است حقیقی یا حقوقی که مالک یا قائم مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی بوده و انجام یک یا چند نوع از عملیات ساختمانی را به یک یا چند پیمانکار محول می‌‌نماید و یا خود راساً یک یا تعدادی کارگر را در کارگاه ساختمانی متعلق به خود برطبق مقررات قانون کار بکاری گمارد که در حالت دوم کارفرما محسوب می‌‌گردد.

د – تعریف کارفرما در کارگاه ساختمانی
کارفرما در کارگاه ساختمانی شخصی است حقیقی یا حقوقی که یک یا تعدادی کارگر را در کارگاه ساختمانی برطبق مقررات قانون کار و به حساب خود بکار می‌ گمارد اعم از اینکه پیمانکار اصلی، پیمانکار جزء و یا صاحب کار باشد.

هـ – تعریف مهندس ناظر
مهندس ناظر شخصی است حقیقی یا حقوقی که برطبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی است و در حدود صلاحیت خود، مسئولیت نظارت بر تمام یا قسمتی از عملیات ‎ساختمانی ‎را برعهده می‌‌‌گیرد.

و – تعریف حادثه ناشی از کار
حادثه ناشی از کار به استناد ماده 60 قانون تامین اجتماعی حادثه‌ای است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای کارگر اتفاق می‌‌افتد و موجب صدماتی بر جسم و روان وی می‌‌گردد. حوادثی که برای کارگر در حین اقدام به منظور نجات سایر افراد حادثه دیده در کارگاه و مساعدت به آنان روی می‌‌دهد نیز حادثه ناشی از کار محسوب می‌‌گردد.

ز – تعریف شخص ذیصلاح
شخص ذیصلاح از لحاظ این آیین نامه شخصی است که دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی یا کاردانی از وزارت مسکن و شهرسازی و یا پروانه مهارت فنی از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای وزارت کار و امور اجتماعی در رشته مربوطه باشد.

فصل دوم – مقررات کلی

ماده‌ 1: قبل از شروع عملیات ساختمانی باید پروانه‌ها و مجوزهای لازم توسط مالکان و صاحبان کار از مراجع ذیربط قانونی اخذ گردد.

ماده‌ 2: قبل از شرع عملیات ساختمانی مربوط به تاسیس کارگاه‌های جدید یا توسعه کارگاه‌های موجود، باید طبق ماده 87 قانون کار، نقشه های ساختمانی و طرح های مورد نظر از لحاظ پیش بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار برای اظهار نظر و تایید به واحد کار و امور اجتماعی محل ارایه گردد.

ماده‌ 3: مسئولیت اجرای مقررات این آیین نامه براساس مواد 91 و 95 قانون کار برعهده کارفرماست.

ماده‌ 4: هرگاه صاحب کار اجرای کلیه عملیات ساختمانی از ابتدا تا پایان کار را کلاً به یک پیمانکار محول نماید، پیمانکار مسئول اجرای مقررات این آیین نامه در کارگاه خواهد بود.

ماده‌ 5: هرگاه صاحب کار اجرای قسمت‌های مختلف عملیات ساختمانی خود را به پیمانکاران مختلف محول نماید، هر پیمانکار در محدوده پیمان خود، مسئول اجرای مقررات این آیین نامه خواهد بود و پیمانکارانی که به طور همزمان در یک کارگاه ساختمانی مشغول فعالیت هستند، باید در اجرای مقررات مذکور با یکدیگر همکاری نمایند و صاحب کار مسئول ایجاد هماهنگی بین آنها خواهد بود.

ماده‌ 6: هرگاه پیمانکار اصلی اجرای قسمت‌های مختلف عملیات ساختمانی را به پیمانکار یا پیمانکاران دیگر محول نماید، هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسئول اجرای مقرات این آیین نامه بوده و پیمانکار اصلی مسئول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آنها خواهد بود.

ماده‌ 7: هر گاه مهندسان ناظر در ارتباط با نحوه اجرای عملیات ساختمانی ایراداتی مشاهده نمایند که احتمال خطر وقوع حادثه را در برداشته باشد، باید فوراً مراتب را همراه با راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌های لازم، کتباً به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع داده و رونوشت آن را به واحد کار و امور اجتماعی محل و مرجع صدور پروانه ساختمان تسلیم نمایند. کارفرما موظف است فوراً کار را در تمام یا قسمتی از کارگاه که مورد ایراد و اعلام خطر واقع شده متوقف و کارگران را از محل خطر دور و اقدامات مقتضی در مورد رفع خطر بعمل آورد.

ماده‌ 8: کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار منجر به فوت یا نقص عضو را کتباً و در اسرع وقت و قبل از آنکه علایم و آثار حادثه از بین رفته باشد، به واحد کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد.

ماده‌ 9: کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه سازمان تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارایه فرم ویژه گزارش حادثه اقدام نماید.

ماده‌ 10: کارگاه ساختمانی باید به طور مطمئن و ایمن محصور و از ورود افراد متفرقه و غیرمسئول به داخل آن جلوگیری بعمل آید. همچنین نصب تابلوها و علایم هشدارنده که در شب و روز قابل رویت باشد، در اطراف کارگاه ساختمانی ضروری است.

ماده‌ 11: قرار دادن و انبار کردن وسایل کار، مصالح ساختمانی و نخاله‌های ساختمانی در معابر عمومی مجاز نیست و چنانچه انجام این امر برای مدت موقت و محدود اجتناب‌ناپذیر باشد، باید با شرایط زیر اقدام گردد.
الف – مجوز لازم از مرجع صدور پروانه ساختمان و سایر مراجع ذیربط و مسئول اخذ گردد.
ب – نحوه قرار دادن، چیدن یا ریختن این وسایل و مصالح و انتخاب مکان آن به ترتیبی باشد که حوادث برای عابران و وسایل نقلیه بوجود نیاورد و در اطراف آن نرده‌های متحرک و وسایل کنترل مسیر و همچنین تابلوها و علایم هشدار دهنده که در شب و روز از فاصله مناسب قابل رویت باشد، نصب گردد.

ماده‌ 12: برای جلوگیری از سقوط مصالح ساختمانی و ابزار کار بر روی کارگران و افرادی که در محوطه کارگاه ساختمانی از مجاوز ساختمان در دست تخریب، احداث و یا تعمیر و بازسازی عبور می‌‌نمایند، باید یک سرپوش حفاظتی با عرض و استحکام کافی از شبکه فلزی یا از جنس الوار چوبی با شرایط زیر در دیواره اطراف ساختمان نصب گردد.

الف – سرپوش حفاظتی باید با توجه به ارتفاع و وضعیت ساختمان چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح و ابزار کار بر روی آن هیچ گونه خطری متوجه افرادی که از زیر آن عبور می‌‌نمایند، نگردد.

ب – زاویه سرپوش حفاظتی را نسبت به سطح افقی می‌‌توان بین 30 تا 45 درجه به سوی ساختمان اختیار نمود.

ماده‌ 13: احداث راهرو سرپوشیده موقتی در امتداد معبر عمومی مجاور کارگاه ساختمانی در موارد زیر ضروری است:

الف – چنانچه فاصله ساختمان دردست تخریب از معبر عمومی کمتر از 40 درصد ارتفاع اولیه آن باشد.
ب – در صورتی که فاصله ساختمان دردست احداث یا تعمیر و بازسازی کمتر از 25 درصد ارتفاع نهایی آن باشد.
ج – در مواردی که فاصله ساختمان دردست تخریب، احداث یا تعمیر و بازسازی از معابر عمومی بیش از حد نصاب‌های مقرر در بندهای الف و ب باشد، اما با توجه به شرایط و مقتضیات خاص، به نظر بازرس کار یا مرجع صدور پروانه ساختمان یا مهندس ناظر، راهرو سرپوشیده موقتی ضروری تشخیص داده شود.

ماده‌ 14: راهروهای سرپوشیده موضوع ماده 13 باید دارای شرایط زیر باشند:

الف – ارتفاع راهرو سرپوشیده نباید کمتر از 2.5 متر و عرض آن نیز نباید کمتر از 1.5 متر و یا عرض پیاده روی موجود باشد.
ب– راهرو باید فاقد هرگونه مانع بوده و دارای روشنایی لازم طبیعی یا مصنوعی دائمی‎باشد.
ج – سقف راهرو باید توانایی تحمل حداقل 700 کیلوگرم بر مترمربع فشار را داشته باشد. به علاوه سایر قسمت‌های آن نیز باید تحمل بار مربوط و فشار مذکور را داشته باشد.
د – سقف راهرو باید از الوار به ضخامت حداقل 5 سانتیمتر ساخته‎شده و الوارها‎ طوری در کنار هم قرارگرفته‎باشند که از ریزش مصالح ساختمانی به داخل راهرو جلوگیری بعمل آید.
هـ – اطراف بیرونی سقف راهرو باید به وسیله دیواره شیب داری از چوب یا شبکه فلزی مقاوم محصور باشد. زاویه این حفاظ را نسبت به سقف می‌‌‌توان بین 30 تا 45 درجه به طرف خارج اختیار نمود.
و – در صورتی که راهرو دارای درهای جانبی برای ورود و خروج مصالح و نخاله‌های ساختمانی و غیره باشد، این درها باید همواره بسته باشند، مگر در موارد مذکور که باید مراقبت کافی بعمل آید.

ماده‌ 15: کلیه پرتگاه‌ها و دهانه های باز در قسمت‌های مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه آن که احتمال خطر سقوط افراد را در بردارند، باید تا زمان محصور شدن یا پوشیدن شدن نهایی و یا نصب حفاظ ها، پوشش‌ها و نرده‌های دائم و اصلی، به وسیله نرده‌ها یا پوشش‌های موقت به طور محکم و مناسب حفاظت گردند.

ماده‌ 16: نرده حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:
الف – ارتفاع آن در مورد راه پله‌ها و سطوح شیب دار حداقل 75 سانتیمتر و در سایر موارد حداقل 90 سانتیمتر باشد.
ب – در فواصل حداکثر 2 متر، دارای پایه های عمودی محکم باشد.
ج – در اجزاء آن قسمت‌های تیز و برنده وجود نداشته باشد.

ماده‌ 17: پوشش حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:
الف – در مورد دهانه های باز با ابعاد کمتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 2.5 سانتیمتر.
ب – در مورد دهانه های باز با ابعاد بیشتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 5 سانتیمتر.

ماده‌ 18: در مواردی که احتمال سقوط و ریزش مصالح و ابزار کار از روی جایگاه‌ها و سکوهای کار یا لبه پرتگاه‌ها و دهانه‌ های باز وجود داشته باشد،‌باید نسبت به نصب پاخورهای چوبی به ضخامت حداقل 2.5 سانتیمتر و ارتفاع 15 سانتیمتر اقدام شود.

ماده‌ 19: چنانچه قبل از زدن سقف‌های دائم، نیاز به ایجاد سکوی کار در محل باشد، باید از الوارهایی با ضخامت 5 و عرض 25 سانتیمتر که در کنار هم محکم به یکدیگر بسته و متصل شده باشند، استفاده شود.

ماده‌ 20: برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی و کاهش اثرات زیان آور میدان‌های الکترومغناطیسی ناشی از خطوط برق فشار قوی، باید مقررات مربوط به حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق، در کلیه عملیات ساختمانی و نیز در تعیین محل احداث بناها و تاسیسات، رعایت گردد.

ماده‌ 21: قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوایی برق فشار ضعیف، باید مراتب به اطلاع مسئولان و مراجع ذیربط رسانده شود تا اقدامات احتیاطی لازم از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر یا روکش کردن خطوط مجاور ساختمان با مواد مناسب از قبیل لوله‌های پلی اتیلن یا شیلنگ‌های لاستیکی و غیره انجام شود.

ماده‌ 22: کلیه هادی‌ها، خطوط و تاسیسات برقی در محوطه و حریم عملیات ساختمانی باید برقدار فرض شود، مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد.

ماده‌ 23: کلیه کارگران کارگاه‌های ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند. همچنین در صورتی که شرایط و نوع کار اقتضاء نماید، سایر وسایل حفاظت فردی از قبیل دستکش حفاظتی، عینک و نقاب حفاظتی، ماسک تنفسی حفاظتی، چکمه و نیم چکمه لاستیکی، کمربند ایمنی، طناب مهار و طناب نجات مطلق ضوابط آیین نامه وسایل حفاظت انفرادی باید در اختیار کارگران قرار داده شود.

فصل سوم – ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی

 

ماده‌ 24: کلیه رانندگان یا اپراتورهای ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید آموزش‌ های لازم در مورد نحوه کار با این وسایل را طبق قوانین و مقررات مربوطه فرار گرفته و دارای پروانه مهارت فنی یا گواهی نامه ویژه از مراجع ذیربط باشند.

ماده‌ 25: بکار بردن ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی در نزدیکی خطوط انتقال نیروی برق باید با رعایت مواد 20 و 21 صورت گیرد.

ماده‌ 26: قسمت‌های مختلف دستگاه‌ها و وسایل بالابر باید طبق برنامه ذیل مورد بازدیدهای دوره‌ای یا معاینه فنی و آزمایش قرار گیرند.

الف – بازدید روزانه کلیه لوازم بستن و بلند کردن بار از قبیل قلاب‎ ها، اتصالات، کابل‎ها، زنجیره‎ها و غیره، از نظر فرسودگی، شکستگی و هر نوع عیوب ظاهری دیگر، توسط اپراتور و مسئول دستگاه.
ب – بازدید فنی کلیه قسمت‌های دستگاه، هفته‌ ای یک بار، توسط شخص متخصص یا مسئول فنی دستگاه و ارایه گزارش به سرپرست مربوطه.
ج – معاینه فنی و آزمایش کلیه قسمت‌ های دستگاه توسط اشخاص متخصص و صدور گواهی‌ نامه اجازه کار هر سه ماه یک بار و همچنین قبل از استفاده برای اولین بار و یا پس از هرگونه جابجایی و نصب در محل جدید.

ماده‌ 27: کلیه تعمیرات اساسی و تعویض قطعات و لوازم اصلی که بر روی دستگاه بالابر انجام می‌‌شود، باید در دفتر ویژه‌ای ثبت و توسط متخصص مربوطه امضاء گردد. این دفتر همراه با گواهی‌ نامه‌ های اجازه کار موضوع بند ج ماده 26،‌ باید نزد مالک و کارفرمای دستگاه نگهداری و در هنگام لزوم ارایه گردد.

ماده‌ 28: کلیه قسمت‌های تشکیل دهنده دستگاه‌ها و وسایل بالابر و اجزاء آنها باید با رعایت اصول و قواعد فنی و طبق استانداردها و ضرائب اطمینان مندرج در «آیین نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه‌ها» طراحی، محاسبه و ساخته شده و توسط اشخاص ذیصلاح نصب، تنظیم و آماده به کار شوند.

ماده‌ 29: حداکثر ظرفیت بار مجاز و همچنین سرعت کار مطمئن هر وسیله بالابر باید بر روی لوحه‌ای نوشته و در محل مناسبی بر روی دستگاه نصب و مفاد آن دقیقاً رعایت گردد.

ماده‌ 30: قلاب دستگاه‌ها و وسایل بالابر باید دارای شرایط زیر باشد:
الف – مجهز به شیطانک یا ضامن باشد تا مانع جدا شدن اتفاقی بار از آن گردد.
ب–حداکثر باری که ‎می‌‌توان به‎وسیله آن بلند نمود، به‎طور واضح بر روی آن حک شده باشد.
ج – در صورتی که نوع کار ایجاب نماید، مجهز به دستگیره مناسبی باشد که بتوان آن را در حالت تعلیق، تغییر مکان داده و در وضع مناسب قرار داد.

ماده‌ 31: میزان حداکثر مجاز بار بدون خطر زنجیرها، کابل‌ها و سایر وسایل بلند کردن و بستن بار باید بر روی پلاک فلزی درج و به آنها متصل باشد.

ماده‌ 32: دستگاه‌ های بالابر ثابت از قبیل جرثقیل‌های برجی (Tower Cranes) و وینچ‌ها باید به طور مطمئن در محل نصب خود مهار گردیده و وزنه‌ های تعادل آنها متناسب با حداکثر میزان حمل بار محاسبه و درنظر گرفته شود. در مورد جرثقیل‌ های برجی، استحکام و مقاومت زمین محل استقرار دستگاه قبل از شروع عملیات نصب و مونتاژ باید مورد بررسی قرار گیرد. هم چنین نحوه مهار این دستگاه‌ها باید به ترتیبی باشد که در مقابل حداکثر نیروی باد و طوفان در محل، مقاومت کافی داشته باشند.

ماده‌ 33: هر دستگاه بالابر علاوه بر اپراتور یا راننده، باید دارای یک نفر کمک اپراتور یا علامت دهنده نیز باشد. این شخص باید در مورد نحوه علامت دادن با دست ها یا وسایل هشدار دهنده و نوع علایم مشخصه و یکنواخت، آموزش لازم را دیده باشد. در مواردی که به علت محدود بودن میدان دید اپراتور و یا هر گونه شرایط و موقعیت های خاص، به بیش از یک نفر علامت دهنده نیاز باشد، باید علایم حرکت فقط توسط یکی از آنها که نفر اصلی است، داده شود. اما در عین حال اپراتور باید از علامت توقفی که در موارد خطر توسط هر کدام از آنان داده می‌‌شود، تبعیت نماید.

ماده‌ 34: مسیر حرکت و محل استقرار جرثقیل‌ها و دیگر وسایل بالابر باید قبلاً به طور دقیق بازدید و بررسی شود تا در موقع حرکت و کار، خطری از طریق برخورد با سیم و کابل‌های برق یا تاسیسات و بناهای موجود و یا سقوط در محل‌های حفاری شده و غیره، متوجه اپراتور، کارگران و افراد دیگر نشود.

ماده‌ 35: از روی معابر و فضاهای عمومی مجاور کارگاه ساختمانی نباید هیچ باری به وسیله دستگاه‌ های بالابر عبور داده شود و چنانچه انجام این کار اجتناب ناپذیر باشد، باید این معابر و فضاها با استفاده از وسایل مناسب محصور، محدود و یا مسدود گردیده و هم چنین علایم هشداردهنده موثر از قبیل‎ تابلوها، پرچم‌های مخصوص یا چراغ‌ های چشمک ‎زن بکاربرده شود.

ماده‌ 36: به رانندگان یا اپراتورهای دستگاه‌ها و وسایل بالابر نباید کار دیگری ارجاع شود. همچنین افراد مزبور در هنگام روشن بودن دستگاه و یا آویزان بودن بار، مجاز به ترک و رها کردن دستگاه نمی‌باشند.

ماده‌ 37: راننده یا اپراتور دستگاه بالابر و افراد کمکی و علامت دهنده، در هنگام انجام وظیفه، حق خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات را ندارند.

ماده‌ 38: به هیچ وجه نباید اجازه داده شود که کارگران بر روی بار مورد حمل سوار شوند و یا برای جابجا شدن از وسایل بالابر استفاده نمایند.

ماده‌ 39: در هنگام بهره برداری از جرثقیل‌های سیار موتوری باید دقت شود که جک‌ها به طور صحیح استفاده و در محل مناسب استقرار یابند.

ماده‌ 40: در هنگام باد، طوفان و بارندگی شدید، باید از کار کردن با دستگاه‌ ها و وسایل بالابر خودداری شود.

ماده 41:کابین راننده یا اپراتور ماشین ‎آلات راه‎ سازی و ساختمانی باید دارای شرایط‎ زیر باشد:
الف – به ترتیبی باشد که راننده یا اپراتور را در برابر شرایط جوی و گرد و غبار محافظت نموده و نیز میدان دید کافی برای او تامین نماید.
ب – کلیه شیشه‌ های درها و پنجره‌ها از نوع مقاوم و نشکن باشند.
ج – دارای رکاب و دستگیره‌ ای باشد که راننده یا اپراتور بتواند به راحتی و با ایمنی کامل سوار و پیاده شود.
د – پله‌ و رکاب ترجیحاً مشبک و پنجره‌ای باشد تا گل و لای بر روی آن متراکم نشده و باعث لغزش پای راننده و اپراتور نگردد. ضمناً از آلوده شدن آن به روغن، گریس یا سایر مواد لغزنده باید جلوگیری بعمل آید.

ماده‌ 42: در مواردی که میدان دید راننده یا اپراتور ماشین آلات راه سازی و ساختمانی محدود باشد، وجود یک نفر کمک یا علامت دهنده الزامی است.

ماده‌ 43: راننده یا اپراتور قبل از ترک ماشین آلات راه سازی و ساختمانی باید دستگاه را ترمز و در صورت وجود تیغه یا باکت یا خاکبردار، آن را پایین آورده و بر روی زمین قرار داده و دستگاه را خاموش نماید.

ماده‌ 44: در شرایطی که به دلیل سستی بستر یا ازدیاد شیب آن، تعادل دستگاه خاک‌برداری به خطر افتد، نباید آن را به کار انداخت یا مورد استفاده قرار داد.

ماده‌ 45: هنگامی که ماشین آلات راه سازی و ساختمانی در حال کار هستند، ورودی افراد به داخل شعاع عمل آنها باید ممنوع گردد.

ماده‌ 46: ماشین آلات راه سازی و ساختمانی را نباید شب‌ها در حاشیه جاده‌های عمومی متوقف نمود. چنانچه در موارد خاص، این کار اجتناب ناپذیر گردد،‌ باید اطراف آنها با وسایل مناسب هشدار دهنده از قبیل پرچم قرمز، علایم شبرنگ، چراغ قرمز چشمک زن و غیره، محدود و علامت گذاری شود.

ماده‌ 47: استفاده از ماشین آلات راه سازی و ساختمانی در غیر از موضوع تعریف شده ممنوع می‌‌باشد.

ماده‌ 48: در هنگام حرکت بیل مکانیکی، باکت یا خاک بردار آن باید خالی از بار باشد، همچنین بوم آن باید در جهت حرکت قرار گیرد.

ماده‌ 49: در موقع تعمیر باکت یا خاک بردار بیل مکانیکی یا لودر با تعویض ناخن‌های آن، باید آن را قبلاً در محل خود محکم نمود تا از حرکت ناگهانی آن و ایجاد حادثه جلوگیری بعمل آید.

ماده 50: از تیغه‌های بولدوزر نباید به عنوان ترمز استفاده شود، مگر در مواردی استثنایی و اضطراری.

ماده‌ 51: در کارگاه‌هایی که از ماشین آلات خاک برداری و یا وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و جابجایی مصالح ساختمانی استفاده می‌‌شود، باید راه‌ های ورود و خروج ایمن و مناسب برای آنها ایجاد و نسبت به نصب علایم خطر و هشدار دهنده مناسب اقدام گردد.

ماده‌ 52: در بارگیری و تخلیه وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و جابجایی مصالح ساختمانی باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

الف – وزن تقریبی مصالح بار شده از ظرفیت مجاز وسیله نقلیه تجاوز ننماید.

ب – ارتفاع بار از دیواره‌های اطاق بارگیری تجاوز ننماید و در مواردی که نوع و وضعیت بار به ترتیبی باشد که این امر اجتناب ناپذیر گردد، باید به وسیله کابل فلزی یا طناب مناسب نسبت به مهار آن به طور مطمئن و ایمن اقدام شود.

ج – مصالحی از قبیل آجر، سنگ و غیره باید به وسیله برزنت یا توری‌ های محکم پوشیده و محفوظ شوند، مگر آنکه ارتفاع بار از ارتفاع دیواره‌ های اطاق بارگیری کمتر باشد، در مورد مصالح ریزدانه پوشش بار الزامی است.

د – در هنگام بار زدن قطعات و مصالح سنگین و حجیم از قبیل تیرآهن، قطعات ساخته شده اسکلت‌ های فلزی، لوله‌های بزرگ و غیره، باید طوری روی هم چیده شوند که هنگام تخلیه بار و باز کردن دیواره‌های اطاق بارگیری، از لغزش آنها بر روی هم و ایجاد حادثه پیشگیری به عمل آید. هم چنین نحوه بارگیری و توزیع قطعات مذکور در اطاق بارگیری باید به ترتیبی باشد که مرکز ثقل کامیون را به یک سمت آن متوجه نساخته و تعادل آن در هنگام حرکت حفظ شود.

هـ – در بارگیری و تخلیه قطعات و مصالح سنگین و حجیم ‎باید از وسایل ‎مکانیکی ‎استفاده شود.

و – در موقع باززدن مواد و مصالحی از قبل شن، ماسه، سنگ، آجر، خاک، نخاله و ضایعات ساختمانی به وسیله لودر و بیل مکانیکی و یا قطعات و مصالح سنگین و حجیم به وسیله جرثقیل،‌ باید سرنشینان وسیله نقلیه آنرا ترک و تا پایان بارگیری ‎در محل‎ مناسبی‎ مستقر شوند.

ز – در هنگام بارگیری یا تخلیه نقلیه موتوری، باید علاوه بر استفاده از ترمز دستی، از موانع مناسب از قبیل بلوک‌های چوبی نیز برای جلوگیری از حرکت اتفاقی و مهار وسایل مذکور استفاده شود.

ح – در مواردی که کار تخلیه و بارگیری در محیط‌ های بسته انجام می‌‌شود، باید تهویه لازم و کافی صورت گیرد. در غیر این صورت باید موتور وسیله نقلیه خاموش شود.

ماده‌ 53: دهانه‌های سیلوهای مصالح ساختمانی و قیف تغذیه کننده تراک میکسر و پمپ بتن باید به وسیله چند میله عمود بر هم حفاظ گذاری شوند تا از سقوط افراد به داخل آن‌ها جلوگیری بعمل آید.

ماده‌ 54: کف توقف گاه ماشین آلات سنگین ساختمانی و وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و جابجایی مصالح ساختمانی باید دارای شرایط زیر باشد:

الف – هموار و حتی الامکان قابل شستشو باشد.

ب – از استحکام کافی برخوردار باشد تا در هنگام زدن جک در زیر ماشین آلات و وسایل نقلیه موتوری،‌ از در رفتن جک و ایجاد حادثه جلوگیری بعمل آید.

ج – مجاری مناسبی در آن پیش بینی شده باشد تا در صورت ریزش یا نشت مواد سوختی، مواد مذکور به چاله‌ ها و مخازن قابل تخلیه هدایت گردند.

فصل چهارم – وسایل دسترسی موقت (داربست و نردبان)

 

بخش اول – داربست‌

تعریف‌: داربست‌ ساختاری است موقتی شامل یک‌ یا چند جایگاه‌، اجزای‌ نگاهدارنده‌، اتصالات‌ و تکیه‌ گاه‌ها که‌ در حین اجرای هرگونه‌ عملیات‌ ساختمانی به‌ منظور دسترسی‌ به‌ بنا و حفظ‌ و نگاهداری‌ کارگران‌ یا مصالح‌ در ارتفاع‌، مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد.

مقررات‌ کلی‌ داربست‌ها

ضرورت‌ استفاده‌ از داربست‌ و صلاحیت افراد ذیربط

ماده‌ 55: در کلیه‌ عملیات ساختمانی که امکان انجام آنها از روی زمین یا کف طبقات ساختمان و یا با استفاده از نردبان به طور ایمن و بدون خطر امکان پذیر نباشد، باید از داربست استفاده شود.

ماده‌ 56: برپا کردن‌، پیاده‌ کردن‌ و دادن‌ تغییرات‌ اساسی‌ در داربست‌ها باید تحت نظارت شخص ذیصلاح و به وسیله کارگرانی که در این گونه کارها تجربه کافی دارند انجام گیرد.

کیفیت‌ اجزای‌ داربست‌

ماده‌ 57: اجزای‌ داربست ها و کلیه‌ وسایلی‌ که‌ در آن‌ بکار می‌رود باید از مصالح‌ مناسب‌ و مرغوب‌، طوری‌ طراحی،‌ ساخته‌ و آماده‌ شوند که‌ واجد شرایط‌ ایمنی‌ کار برای‌ کارگران‌ بوده‌ و توانایی تحمل چهار برابر بار مورد نظر را داشته باشند.

ماده‌ 58: قطعات‌ چوبی‌ که‌ در ساخت‌ داربست‌ها بکار می‌روند بایستی‌ از کیفیت‌ مرغوبی‌ برخوردار بوده‌ و الیاف‌ بلندی‌ داشته‌ باشند. همچنین عاری از هر گونه عیوب و بدون گره، پوسته، کرم خوردگی و پوسیدگی‌ و نیز رنگ نشده باشند.

ماده‌ 59: تخته‌ها و الوارهایی‌ که‌ در داربست‌ بکار برده می‌‌شوند، باید در برابر ترک خوردگی محافظت گردند.

ماده‌ 60: وسایلی‌ که‌ برای‌ ساخت‌ داربست‌ها بکار می‌روند بایستی‌ در شرایط‌ خوبی‌ در انبار نگهداری‌ شوند و از وسایل‌ نامناسب‌ جدا گردند.

ماده‌ 61: از طناب‌های‌ لیفی در مکانی هایی که احتمال آسیب دیدگی اینگونه طناب‌ها وجود دارد، نباید استفاده شود.

ماده‌ 62: طناب‌هایی‌ که‌ با اسیدها یا مواد خورنده‌ و فرساینده‌ دیگر در تماس‌ بوده‌اند، یا معیوبند نباید بکار گرفته‌ شوند.

ماده‌ 63: میخ‌هایی که برای اتصال اجزاء داربست چوبی بکار برده می‌‌شوند، باید به اندازه مناسب و تعداد کافی باشند و تا انتها به طور کامل کوبیده شوند نه اینکه نیمه کاره کوبیده شده و سپس خم گردند. هم چنین در داربست نباید میخ‌های چدنی به کار برده شود.

پایداری‌ و استحکام داربست‌

ماده‌ 64: داربست‌ها بایستی‌ با ضریب‌ اطمینانی‌ تا چهار برابر حداکثر بارگیری‌ طراحی‌ شده و به طور ایمن مهار گردند.

ماده‌ 65: بجز داربست‌های مستقل، هر داربستی باید در فاصله‌های مناسب، در دو جهت عمودی و افقی محکم به ساختمان مهار شود.

ماده‌ 66: هر سازه و هر وسیله ای که به عنوان تکیه گاه و جایگاه کار مورد استفاده قرار می‌‌گیرد، باید طبق اصول فنی ساخته شده و پایه محکمی داشته باشد و با مهاربندی مناسبی استوار گردد.

ماده‌ 67: پایه‌ های داربست باید به طور مطمئن و محکم مهار شود تا مانع نوسان و جابجایی و لغزیدن داربست گردد.

ماده‌ 68: در داربست‌ های مستقل حداقل یک سوم تیرهای حامل جایگاه، تا پیاده شدن کامل داربست باید در جای خود باقی بمانند و برحسب مورد به تیرهای افقی یا به تیرهای عمودی به طور محکم بسته شوند.

ماده‌ 69: هرگز نباید برای تکیه گاه داربست یا ساخت آن از آجرهای لق، بشکه، جعبه یا مصالح نامطمئن دیگر استفاده شود.

ماده 70: بخش‌ های فلزی داربست باید فاقد ترک ‎خوردگی، رنگ ‎زدگی یا عیوب دیگر باشند.

ماده‌ 71: هر یک از بخش‌های داربست باید طوری متصل و مهاربندی شوند که در حین استفاده از داربست جابجا نشوند.

بازرسی و کنترل داربست

ماده‌ 72: داربست باید در موارد زیر توسط شخص ذیصلاح مورد بازدید و کنترل قرار گیرد تا از پایداری، استحکام و ایمنی آن اطمینان حاصل و گواهی کتبی صادر گردد.

الف – قبل از شروع به استفاده از آن.
ب – پس از هرگونه تغییرات، تعویض اجزاء و یا ایجاد وقفه طولانی در استفاده از آن.
ج – پس از قرار گرفتن در معرض باد، طوفان، زلزله و غیره که استحکام و پایداری داربست مورد تردید باشد.

ماده73: هیچ بخشی از داربست را نباید پیاده‎کرد وداربست را در حالتی بجا گذاشت که بتوان از بخش‌ های باقیمانده استفاده ‎نمود. مگر آنکه بخش بجامانده منطبق با این ‎مقررات باشد.

ماده‌ 74: اگر قسمتی از داربست احتیاج به تعمیر داشته باشد، نباید قبل از رفع نقص و تعمیر داربست به کارگران اجازه کار کردن بر روی آن داده شود.

ماده‌ 75: بعد از اتمام کار روزانه، باید کلیه ابزار و مصالح از روی داربست برداشته شود.

ماده‌ 76: در موقع پیاده کرده داربست باید مراقبت لازم بعمل آید که کلیه میخ‌ها از قطعات پیاده شده چوبی، کشیده شوند.

استفاده‌ از داربست‌

ماده‌ 77: در طول مدت استفاده از داربست باید دائماً نظارت شود تا بار بیش از اندازه و مصالح ساختمانی غیر لازم روی آن قرار داده نشود.

ماده‌ 78: تا آن‌جا که‌ امکان‌ دارد بار روی‌ داربست‌ باید به‌ طور یکنواخت‌ توزیع‌ گردد، تا از عدم‌ تعادل‌ خطرناک‌ داربست‌ جلوگیری شود.

ماده‌ 79: از داربست‌ها نباید برای‌ انبار کردن‌ مصالح‌ ساختمانی‌ استفاده‌ شود مگر مصالحی‌ که‌ برای کوتاه مدت و‌ انجام‌ کار فوری‌ مورد نیاز باشد.

ماده‌ 80: در مواقعی‌ که‌ هوا طوفانی‌ است‌ و باد شدید می‌وزد کار باید متوقف گردد تا آنکه تمام احتیاط‌های‌ لازم‌ اتخاذ شود.

ماده‌ 81: در مواردی‌ که‌ روی‌ جایگاه‌ داربست‌ برف‌ یا یخ‌ وجود داشته‌ باشد کارگران نباید‌ روی‌ آن‌ کار کنند، مگر آن‌ که قبلاً برف یا یخ از روی جایگاه‌ ها برداشته شده و روی آن‌ها ماسه نرم ریخته شود.

ماده‌ 82: در قسمت‌ هایی‌ از کابل‌ یا طناب‌ داربست‌ که‌ احتمال‌ بریدگی‌ یا سائیدگی‌ می‌رود باید با تعبیه‌ بالشتک‌ از آن‌ محافظت‌ شود.

ماده‌ 83: هنگامی‌ که‌ در مجاورت‌ خطوط‌ نیروی‌ برق‌ احتیاج‌ به‌ نصب‌ داربست‌ باشد، این کار باید با رعایت مواد 20 و 21 انجام شود.

نصب‌ دستگاه‌ های‌ بالابر روی‌ داربست‌

ماده‌ 84: هر گاه‌ لازم ‎شود روی‌ داربست‌ دستگاه‌ بالابر نصب‌‎ گردد باید موارد زیر رعایت گردد:
الف‌ – بخش‌ های‌ متشکله‌ داربست‌ به‌ دقت‌ بازرسی‌ شوند و در صورت‌ لزوم‌ به‌ نحو مناسبی‌ به‌ مقاومت‌ آن‌ افزوده‌ شود.
ب‌ – از حرکت‌ و جابجایی‌ تیرهای‌ افقی‌ داخل‌ دیواری‌ جلوگیری‌ شود.
ج‌ – پایه‌ های‌ عمودی‌ به‌ طور محکمی‌ به‌ بخش‌ مقاوم‌ ساختمان‌ و در محلی‌ که‌ دستگاه‌ بالابر باید نصب‌ گردد، متصل‌ و مهار شوند.

ماده‌ 85: هر گاه‌ به هنگام بالا یا پایین رفتن بار امکان برخورد آن با داربست وجود داشته باشد باید برای‌ جلوگیری‌ از گیر کردن‌ بار به‌ داربست‌، سرتاسر ارتفاع‌ آن در مسیر حرکت بار، با نرده‌های‌ عمودی‌ پوشیده‌ شود.

جایگاه‌ کار

ماده‌ 86: کلیه‌ داربست‌هایی باید دارای تعداد کافی جایگاه کار باشند.

ماده‌ 87: هیچ‌ بخشی‌ از جایگاه‌ کار نباید‌ بر روی‌ آجرهای‌ لق‌، لوله‌های‌ آب‌، دودکش‌ و سایر مصالح‌ غیرمطمئن‌ و نامناسب‌ قرار گیرد.

ماده‌ 88: از جایگاه‌ داربست زمانی باید استفاده شود که ساخت‌ آن‌ به‌ اتمام‌ رسیده‌ و وسایل‌ حفاظتی‌ لازم‌ به‌ طور مناسب‌ نصب‌ شده‌ باشد.

ماده‌ 89: عرض جایگاه کار باید با نوع کار مناسب باشد و در هر بخش آن گذرگاه بازی به عرض حداقل 60 سانتی‌متر بدون هرگونه مانع فراهم گردد.

ماده‌ 90: در هیچ‌ موردی‌ عرض جایگاه‌ کار نباید از اندازه‌های‌ زیر کمتر باشد:

الف‌ – 60 سانتیمتر، اگر جایگاه‌ فقط‌ برای‌ عبور اشخاص‌ به‌ کار می‌رود.

ب‌ – 80 سانتیمتر ، اگر از جایگاه‌ برای قرار دادن مصالح‌ ساختمانی‌ استفاده‌ می‌شود.

ج-110سانتیمتر، اگر از جایگاه ‎برای‌ نگهداری‌ جایگاه‌ یا سکوی‌ بلندتر دیگری ‎استفاده‌ می‌شود.

د‌ – 130 سانتیمتر، اگر از جایگاه‌ برای‌ نصب‌ یا شکل‌ دادن‌ به‌ سنگ‌های‌ نمای‌ ساختمان‌ استفاده‌ می‌شود.

هـ – 150 سانتیمتر، اگر از جایگاه‌ هم‌ برای‌ نگهداری‌ سکوی‌ بلندتر دیگر و هم‌ برای‌ نصب‌ و شکل‌ دادن‌ به‌ سنگ‌های نمای ساختمان استفاده‌ می‌شود.

ماده‌ 91: به‌ طور کلی‌ عرض جایگاهی که‌ با تیرهای‌ داخل‌ دیواری‌ نگهداری‌ می‌شود، نباید از 150 سانتیمتر بیشتر باشد.

ماده‌ 92: یک‌ فضای‌ خالی‌ بالا‌ سری، حداقل به ارتفاع‌ 180 سانتیمتر باید‌ بالای‌ جایگاه‌ کار درنظر گرفته‌ شود.

ماده‌ 93: جایگاه‌ هر داربست‌ باید حداقل یک متر پایین‌تر از منتهی الیه تیرهای عمودی قرار گیرد.

ماده‌ 94: الوارهایی‌ که‌ جزیی‌ از جایگاه‌ کار به‌ شمار می‌آیند باید دارای شرایط زیر باشند:

الف‌ – با در نظر گرفتن‌ فاصله‌ بین‌ تیرهای‌ تکیه‌ گاه‌ جایگاه‌، ضخامت آنها ایمنی‌ لازم‌ را تامین‌ نماید. در هیچ‌ موردی ضخامت الوارها از 50 سانتیمتر کمتر نبوده و ضخامت‌ها مساوی باشند.

ب‌ – عرض‌ آن‌ها با هم مساوی و حداقل 25 سانتیمتر باشد.

ماده‌ 95: هر الوار که‌ جزیی‌ از جایگاه‌ کار به‌ شمار می‌آید نباید بیش‌ از 4 برابر ضخامت‌ آن از انتهای تکیه گاه تجاوز نماید.

ماده‌ 96: الوارها نباید روی‌ همدیگر قرار گیرند تا خطر برخورد پای کارگران به لبه الوارها و افتادن آنان به حداقل کاهش یابد و نیز جابجایی چرخ‌ های دستی به آسانی صورت گیرد.

ماده‌ 97: الوارهایی که جزء سکوی کار بشمار می‌‌آیند، باید حداقل با سه تکیه گاه نگهداری شوند، مگر آن که فاصله بین تکیه گاه‌ ها و ضخامت الوارها به اندازه‌ای باشد که خطر شکم دادن بیش از حد و یا بلند شدن سر دیگر تخته در بین نباشد.

ماده‌ 98: جایگاه‌ های کار باید به شیوه‌ای ساخته شوند که الوارهای تشکیل دهنده آنها، هنگام استفاده جابجا نشوند.

ماده‌ 99: هر سکو یا جایگاه‌ که‌ بیش‌ از 2 متر بالای‌ زمین‌ یا کف‌ قرار دارد باید دارای‌ تخته‌بندی‌ نزدیک‌ بهم‎ باشد تا هیچ نوع‌ ابزار، لوازم‎ کار و مصالح‌ از لای ‎آنها به‎ پایین‎ سقوط‌ ننماید. ضمناً استقرار تخته‌ها در امتداد همدیگر بشکلی باشد که برخورد پا به لبه آنها ممکن نگردد.

حفاظ‌ گذاری‌ جایگاه‌ های کار

ماده‌ 100: هر بخشی‌ از جایگاه‌ کار یا محل‌ کاری‌ که‌ بلندی‌ آن‌ بیش‌ از 120 سانتیمتر باشد و امکان‌ سقوط از روی آن وجود داشته باشد، باید دارای جان پناه با شرایط زیر باشد:

الف – حفاظ‌ از جنس‌ مرغوب‌ و مناسب‌ و دارای‌ استحکام‌ کافی‌ باشد.

ب – نرده‌ بالایی بین 90 تا 110 سانتیمتر بالای سطح جایگاه قرار گیرد.

ج – برای‌ جلوگیری‌ از سرخوردن‌ کارگران‌ و یا افتادن‌ مصالح‌ ساختمانی‌ و ابزار کار از روی‌ جایگاه،‌ پاخوری‌ در لبه‌ باز جایگاه به بلندی 15 سانتیمتر و ضخامت حداقل 2.5 سانتیمتر نصب شود.

د – نرده‌ میانی‌ بین‌ پاخور و نرده‌ بالایی‌ قرار داده‌ شود.

هـ – حتی الامکان سرپوش مناسب حفاظتی در لبه خارجی جایگاه‌ها نصب گردد.

ماده‌ 101: حفاظ‌ های‌ نرده‌ای‌ و پاخورهای‌ لبه‌ جایگاه‌ داربست‌ باید در سوی‌ داخلی‌ ستون‌ عمودی‌ مهار شوند.

ماده‌ 102: نرده‌ها، پاخورها و وسایل‌ دیگر حفاظتی‌ که‌ در جایگاه‌ داربست‌ بکار رفته‌اند، نباید از جای‌ خود برداشته‌ شوند مگر در زمانی‌ و در حدی‌ که‌ برای‌ ورود اشخاص‌، حمل‌ یا جابجایی‌ مصالح‌ ساختمانی‌ لازم‌ است‌.

ماده 103: جایگاه‌ های ‎داربست‌ های‌ معلق ‎باید از هر سو دارای‌ حفاظ‌ نرده‌ای‌ و پاخور ‎باشند، اما:

الف‌ – اگر کار به نحوی باشد که‌ نتوان‌ حفاظ را با شرایط بند ب ماده 100 نصب نمود، ارتفاع حفاظ طرف دیوار را می‌‌توان 70 سانتیمتر اختیار نمود.

ب‌ – اگر کارگران‌ روی‌ سکو یا جایگاه به طور نشسته‌ کار می‌کنند، نصب‌ حفاظ‌ و پاخور سمت‌ دیوار الزامی‌ نیست‌ ولی‌ در این‌ حالت‌ جایگاه‌ باید مجهز به طناب، کابل یا زنجیرهایی باشد تا کارگران در صورت سر خوردن بتوانند از آن به عنوان دستگیره استفاده نمایند.

ماده‌ 104: فاصله بین‌ دیوار و جایگاه‌ باید تا حد امکان‌ کم‌ باشد. مگر در مواردی که‌ کارگران‌ روی‌ جایگاه به طور نشسته‌ کار می‌کنند که در این‌ حالت‌ فاصله‌ بین‌ دیوار و جایگاه‌ را می‌‌توان حداکثر 45 سانتیمتر اختیار نمود.

مقررات ویژه داربست‌ های فلزی لوله‌ ای

مقررات کلی

ماده‌ 105: داربست‌های فلزی لوله‌ای باید دارای شرایط زیر باشند:

الف‌ – از مواد مناسبی مانند لوله‌ های فولادی یا فلز مشابهی که استقامتی نظیر فولاد دارد، ساختار شده باشند.

ب‌ – استحکام کافی برای نگهداری بار مورد نظر با ضریب اطمینان چهار داشته باشند.

ماده‌ 106: تمام قطعات عمودی و افقی داربست‌ های فلزی لوله‌ ای باید به طور مطمئنی به همدیگر متصل شوند.

ماده‌ 107: لوله‌ هایی که در داربست‌ های فلزی لوله‌ ای بکار می‌‌روند، باید مستقیم و عاری از زنگ زدگی، خوردگی، قرشدگی، و سایر معایب باشند.

ماده‌ 108: سرهای انتهایی لوله‌های فلزی باید صاف باشند تا در مواقع افزایش ارتفاع داربست، نقاط اتکا و اتصال، کاملاً روی همدیگر قرار گیرند.

ماده‌ 109: لوله‌ ها باید به اندازه و با مقاومت مناسب برای باری که می‌‌باید تحمل نمایند، اختیار شوند، و در هیچ مورد قطر خارجی آنها کمتر از 5 سانتیمتر نباشد.

پایه‌های عمودی

ماده‌ 110: پایه‌ها در داربست‌های فلزی لوله‌ای باید همیشه در وضعیت عمودی نگهداری شوند و محل استقرار آنها روی زمین از استقامت کافی برخوردار بوده و حتی الامکان از کفشک های فلزی با سطح اتکاء مناسب برخوردار باشد.

ماده‌ 111: اتصالات در پایه‌های عمودی باید به طریق زیر باشند:

الف – به تیرهای افقی یا سایر قطعات مقاوم که مانع جابجایی آنها شود، اتصال داده شوند.

ب – به تناوب طوری بسته شوند که اتصالات مجاور در یک سطح نباشند.

ماده‌ 112: فواصل بین پایه‌های عمودی نباید از اندازه‌های زیر تجاوز نماید:

الف – 1.8 متر برای کارهای سنگین با قابلیت تحمل 350 کیلوگرم بر مترمربع.

ب – 2.3 متر برای کارهای سبک با قابلیت تحمل 125 کیلوگرم به مترمربع.

تیرهای افقی

ماده‌ 113: تیرهای‌ افقی‌ باید حداقل تا 3 پایه عمودی ادامه داشته و به طور مطمئن به هر پایه عمودی متصل باشند.

ماده‌ 114: اتصالات بین تیرهای افقی باید به پایه های عمودی بسته شده و در طبقات مختلف مستقیماً روی هم قرار نگیرند.

ماده‌ 115: فاصله عمودی بین تیرهای افقی نباید از 2 متر تجاوز نماید.

ماده‌ 116: زمانی که جایگاه های کار از جای خود برداشته می‌‌شوند، کلیه تیرهای افقی باید برای حفظ پایداری داربست در محل خود باقی بمانند.

دستک ها

تعریف: دستک ها بخشی از داربست هستند که بر روی آنها جایگاه کار قرار دارد. در داربست‌هایی که فقط دارای یک ردیف پایه هستند، یک سر دستک ها در داخل دیوار قرار می‌‌گیرند، اما در داربست های که به وسیله دو ردیف پایه برپا می‌‌شوند، هر دو سر دستک‌ها بر روی تیرهای افقی قرار داده می‌‌شوند.

ماده‌ 117: در داربست های فلزی لوله‌ای یک دستک باید کنار هر پایه عمودی قرار گیرد.

ماده 118: طول هر کدام از دستک‌ ها در داربست‌ های فلزی‎ لوله‌ ای نباید از 1.5 متر‎ تجاوز نماید.

ماده‌ 119: فاصله دستک‌ ها برای کارهای سنگین در داربست‌ های فلزی لوله‌ای نباید از 90 سانتیمتر و برای کارهای نیمه سنگین از 115 سانتیمتر تجاوز نماید.

ماده‌ 120: در حالتی که یک سر دستک‌های داربست به دیوار ساختمان تکیه دارند، باید حداقل 10 سانتیمتر در داخل دیوار فرو روند.

مهار کردن داربست

ماده‌ 121: داربست باید به طور مطمئنی به دیوار ساختمان مهار شود و نحوه اتصال لوله‌ های مهار باید به ترتیب زیر باشد:

الف – لوله‌های مهار در نقاط برخورد پایه‌ها با تیرهای افقی به داربست بسته شوند.

ب – انتهای دیگر لوله‎ های مهار به بدنه ساختمان به طور محکم بسته شوند.

ج – اولین، آخرین و یکی در میان از پایه ها به وسیله لوله هایی به ساختمان مهار شوند.

اتصالات‌

ماده‌ 122: مفاصل‌ و اتصالات‌ داربست‌ های‌ فلزی‌ لوله‌ ای‌ باید:

الف – از جنس فولاد چکش‌ خوار و غیرقابل‌ خورد شدن‌ یا از مواد مشابهی‌ با همان‌ مشخصات‌ و استقامت‌ باشند.

ب – به وسیله قفل و بست یا بوشن و یا سه راهی و چهار راهی بر روی سرتاسر قطعات، به سطوح اتکاء مورد استفاده متصل گردند، به نحوی که اتصالات هرز نبوده و حرکت و لرزش نداشته باشند.

ماده‌ 123: اتصالات‌ نباید باعث تغییر شکل در لوله‌ ها شده و یا خود تغییر شکل یابند.

ماده‌ 124: اتصالات دارای پیچ و مهره باید تا آخرین دندانه کاملاً پیچ و سفت شوند.

داربست‌های معلق با راه اندازی دستی

ماده‌ 125: تیرهای پیش آمده باید:

الف – دارای مقاومت و سطح مقطع کافی برای تامین استحکام و پایداری داربست باشند.

ب – به طور عمودی به نمای خارجی ساختمان نصب گردند.

ماده‌ 126: بخش پیش آمده این تیرها از ساختمان باید به گونه‌ای باشد که در زمانی که جایگاه کار (پلات فورم) در حالت آویزان ثابت مانده، فاصله جایگاه از نمای خارجی ساختمان از 30 سانتیمتر بیشتر نباشد مگر در موارد استثنایی که در ماده 104 به آن اشاره شده است.

ماده‌ 127: تیرهای پیش آمده باید به وسیله پیچ یا وسایل مشابه به طور مطمئنی به اجزاء اصلی ساختمان متصل و مهار شوند.

ماده‌ 128: پیچ‌ های مهار باید به خوبی سفت شوند و به طور مطمئنی تیرهای پیش آمده را به اسکلت و بدنه ساختمان متصل سازند.

ماده‌ 129: در مواقعی که تیرهای پیش آمده با کیسه های شن یا وزنه‌ های تعادل مهار می‌‌شوند، وسایل فوق باید به طور اطمینان بخشی به تیرهای پیش آمده بسته شوند.

ماده‌ 130: در انتهای هر یک از تیرهای پیش آمده یا هر یک از تیرآهن‌های حمال باید پیچ‌های متوقف کننده نصب شود.

ماده‌ 131: طناب‌های آویز باید:

الف – از الیاف مرغوب طبیعی یا مصنوعی یا سیم فولادی تشکیل شوند.

ب – حداقل دارای ضریب اطمینان 10 برای رشته‌ها و فیبرها و ضریب اطمینان 6 برای سیم فولادی باشند.

ماده‌ 132: طناب‌های آویز باید دور پولی‌ها و قرقره‌ های مناسبی جمع شوند تا جایگاه بتواند به راحتی و به طور اطمینان بخشی بالا و پایین برود.

ماده‌133: طناب‌ های ‎آویز باید به ‎طور مناسبی در مقابل سائیدگی و خوردگی محافظت شوند.

ماده‌ 134: طول جایگاه‌ های کار (پلات فورم‌های) داربست‌های معلق با راه اندازی دستی نباید از 8 متر و عرض آنها از 60 سانتیمتر تجاوز نماید.

ماده‌ 135: جایگاه‌های کار باید:

الف – به وسیله دو یا چند طناب یا زنجیر آویزان باشند، به طوری که بیش از 3.5 متر از یکدیگر فاصله نداشته باشند.

ب – به وسیله نرده‌هایی که بر روی رکاب‌ های فلزی تکیه دارند، محافظت شده و این رکاب‌ها به طناب‌ ها و زنجیره‌ های آویز متصل شوند.

 

 

حتما بخوانید:

⇐ صفر تا 100 ایمنی ساختمان

⇐ چک لیست ایمنی ساختمان

⇐ مدیریت ایمنی ساختمانها در صنایع فرآیندی

⇐ ایمنی ساختمان سازی

⇐ نکات ایمنی مقاومت سازه ها و عملیات اطفاء حریق در ساختمانها