آیین نامه ایمنی مخازن آب و استخرها
آیین نامه ایمنی مخازن آب و استخرها
آیین نامه ایمنی مخازن آب و استخرها
هدف:
هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی در حین كار كارگران در محل مخازن آب و استخرها می‌باشد. با عنایت به اینكه تا كنون آیین نامه‌ای تحت عنوان آیین‌نامه ایمنی در مخازن آب و استخرها در مجوعه آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی وجود نداشته، بنابراین آیین‌نامه مذكور برای زمان بهره‌برداری از مخازن و استخرها كه كارگران در آن محیط اشتغال به‌كار دارند تدوین شده است. قابل ذكر است برای ایمنی در امور دیگر از جمله ساخت، خرید حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ باید نامه‌های دیگر مصوب شورای عالی حفاظت فنی بهره‌برد.
فصل اول: (تعاریف)
مخزن: به كلیه محل‌های طبیعی و مصنوعی جمع‌آوری و ذخیره آب مخزن اطلاق می‌شود. مانند انواع استخرها، محل‌های ذخیره آب و پسآب، حوضچه‌های پرورش ماهی و میگو و موارد مشابه.
ـ مخازن آب برحسب موقعیت مكانی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
الف) مخزن آب هوائی: بسته به شرایط و نیازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و بالاتر از سطح زمین ساخته می‌شود.
ب) مخزن آب زمینی: با توجه به شرایط و نیازها، مانند استخرها در سطح زمین و با مصالح مورد نظر احداث می‌شود.
ج) مخزن آب زیرزمینی: این نوع مخازن در زیر سطح زمین با مصالح مورد نظر و برای مصارف خاص ساخته می‌شود.
مخازن آب برحسب نوع مصالح به شش دسته تقسیم می‌گردند:
- مخازن بتنی.
- مخازن فلزی.
- مخازن با مصالح بنایی.
- مخازن پلاستیكی.
- مخازن فایبرگلاس.
- مخازن با مصالح مركب.
فصل دوم ـ مخازن آب:
مخازن توزیع آب (Distribution tank)
ماده 1ـ در زمان طراحی انواع مخازن بایستی بررسی‌های زمین‌شناسی و آزمایشات دقیق مکانیک خاک و لرزه خیزی و معیارهای فنی از جمله تعیین دقیق بارهای استاتیک و دینامیک و عبور وسایل نقلیه به همراه استانداردهای ساخت و بهره‌برداری رعایت شده باشد.
ماده 2ـ کلیه مخازن بایستی مطابق آئین‌نامه و مقررات حفاظتی ساختمان کارگاه ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی احداث شود.
ماده 3ـ فاصله درختان مجاور مخازن، بایستی به اندازه‌ای باشد که ریشه آنها به‌پایه ها و دیواره‌های مخازن فشار وار ننماید.
ماده 4ـ باید در محاسبه پایه‌های مخازن هوایی اصول استاتیک و دینامیک رعایت شده از نقطه پایداری واجد استحکام کامل باشد و تحمل حداکثر فشار بارهای وارده و فشارهای جانبی و بارهای معلق را داشته‌باشد
ماده 5ـ تجهیزات مخازن شامل تجهیزات ورودی، خروجی، تخلیه، کنترل سطح آب، سرریز، ارتفاع سنج و دبی‌سنج و غیره بایستی همواره بازدید و در صورت معیوب بودن اصلاح گردند
ماده 6ـ بدنه مخازن بایستی با توجه به‌شرایط جوی و محیطی و تغییرات دما طراحی و ساخته شوند.
ماده 7ـ از ایجاد هرگونه معبر، تاسیسات، ساختمانهای اداری و مسکونی و پارکینگ روی مخزن زیرزمینی خودداری گردد.
ماده 8ـ سقف مخزنها باید به خوبی آب‌بندی شده و دارای شیب مناسب برای جلوگیری از تجمع آب باشد.
ماده 9ـ لوله خروجی سرریز مخزن بایستی قابل مشاهده بوده و احتمال غرقاب شدن آن وجود نداشته باشد.
ماده 10ـ شیر تخلیه و خط انتقال تخلیه آب باید در خارج از مخزن نصب شود و آب مخزن بصورت ثقلی دفع گردد.
ماده 11ـ فاصله شیر تخلیه از مخزن باید به گونه‌ای باشد که احتمال برگشت آب مخزن در هنگام رسوب‌زدایی یا تعمیرات وجود نداشته باشد.
ماده 12ـ سرریز مخازن نبایستی مستقیماً به سیستم فاضلاب یا زهکش آب باران وصل شود.
ماده 13ـ لوله‌های خروجی سرریز بایستی بصورتی باشد که احتمال ورود اجسام یا جانداران به آن ممکن نباشد.
ماده 14ـ آب سطح مخازن نبایستی از حداقل تعیین شده پایین‌تر باشد تا از مکش هوا یا ورود رسوبات پیشگیری گردد.
ماده 15ـ برای دستیابی و بازدید از مخازن بایستی تعداد کافی دریچه برروی سقف مخزن تعبیه شود.
ماده 16ـ ظرفیت لوله خروجی بایستی از ظرفیت لوله ورودی بیشتر باشد.
ماده 17ـ مخازن باید دارای سیستم تهویه مستقل باشند و از سرریز به عنوان تهویه استفاده نشود.
ماده 18ـ سیستم تهویه بایستی به نحوی باشد که احتمال ورود آب باران و آبهای سطحی، گرد و غبار، جانداران و غیره از طریق آنها به داخل مخزن وجود نداشته باشد.
ماده 19ـ ناودان ها نباید وارد مخزن شده و یا از داخل مخزن عبور نمایند.
ماده 20ـ در هواکش های عصایی بایستی انتهای باز آن حداقل یک متر با سطح تمام شده بام مخزن فاصله داشته و در نزدیکی سرآن توری نصب گردد.
ماده 21ـ قبل از ورود به مخازن، باید به‌وسیله دستگاه های اندازه‌گیری از میزان غلظت اکسیژن و همچنین گازهای سمی موجود در آنها اطلاعات کافی بدست آورد.
ماده 22ـ افرادی که برای شستشوی داخل مخازن اقدام می‌کنند بایستی مجهز به وسایل و تجهیزات حفاظت فردی باشند.
ماده 23ـ اسامی کلیه افرادی که وارد مخزن می‌شوند به همراه ابزار و لوازمی که همراه دارند بایستی قبل از ورود، کنترل و ثبت شوند.
ماده 24ـ افرادی که وارد مخزن می‌شوند بایستی لباس کار مناسب و چکمه بلند داشته باشند.
ماده 25ـ در مواردی که مواد ریز و جامد یا رسوبی در دیوار یا کف مخزن با شعله افکن سوزانده می‌شوند بایستی تجهیزات ایمنی مناسب مانند ماسک های تنفسی، دستکش، کمربند ایمنی و طناب نجات، عینک حفاظتی و غیره در اختیار کارگران قرار گیرد.
ماده 26ـ کارگرانی که امور مربوط به داخل مخازن را انجام می‌دهند باید از سلامت جسمانی و روانی کامل برخوردار باشند.
ماده 27ـ کلیه قسمت های مخازن فلزی باید در فواصل زمانی مناسب از لحاظ خوردگی بازدید و در صورت نیاز تمیز و رنگ‌آمیزی شوند.
ماده 28ـ استفاده از علف‌کش ها برای حذف گیاهان مزاحم بر روی سقف مخازن زمینی مجاز نبوده و باید از روشهای مکانیکی یا سوزاندن بهره‌برد.
ماده 29ـ سرلوله تخلیه بایستی در محل خشک قرار گیرد و هرگز با زمین یا آبی که در پای شیر تخلیه جمع می‌شود تماس پیدا نکند.
ماده 30ـ نردبانهای مخازن هوایی بایستی مجهزبه حفاظ کمری باشد و راهرو اطراف محیط مخزن نیز بایستی مجهز به نرده حفاظتی باشد.
ماده 31ـ در زمان کار بر روی مخازن هوائی باید کارگران حتماً از کمربند ایمنی و طناب‌نجات استفاده نمایند.
ماده 32ـ لوله سرریز مخازن آب نبایستی در راستای نردبان مخازن باشد.
ماده 33ـ باید همواره سیم اتصال زمین به بدنه فلزی کلیه مخازن هوائی و زمینی و زیرزمینی وصل باشد.
ماده 34ـ کلیه دستگاه های برقی مورد استفاده در مخازن که در داخل آب قرار می‌گیرند باید از نوع ضدآب و مجهز به سیستم اتصال زمین باشند.
ماده 35ـ کلیه کابل‌ها، تجهیزات، متعلقات، اتصالات و موارد مشابه که در محیط‌های مرطوب مخازن مورد استفاده قرار می‌گیرند باید حتماً مجهز به سیستم اتصال زمین (ارتینگ) باشند و رعایت کلیه دستورالعمل های مرتبط با ایمنی برق در محیط های مرطوب الزامی است.
ماده 36ـ در صورت استفاده از مصالح تیرچه بلوک ویا دال بتونی برای پوشش سقف مخازن لازم است کلیه محاسبات فنی به گونه‌ای صورت پذیرد تا سقف مخزن کاملاً پایدار و مقاوم باشد.
ماده 37ـ در مناطق سردسیر برای جلوگیری از یخ‌زدن آب، بایستی از مخازن زیرزمینی (مدفون) بهره‌برد.
ماده 38ـ قبل و بعد از انجام کارهایی مانند اندود کردن، تعمیر یا تمیز کردن داخل مخازن یا کانال ها که ممکن است فاقد اکسیژن کافی باشد باید برای ممانعت از استنشاق گازها، دود و غیره کارگران به وسایل فردی مناسب از قبیل کپسول و لوله‌های اکسیژن، ماسک و غیره مجهز شوند.
ماده 39ـ در زمان اندود کردن داخل مخازن یا انجام امور دیگر، بایستی دو یا چند کارگر با هم مشغول به کار شوند به‌نحوی‌که حتماً یک نفر خارج از مخزن مستقر و بر کار بقیه نظارت داشته باشد. اشتغال انفرادی در این قبیل کارها ممنوع است.
ماده 40ـ در عملیات سرویس مخازن آب کارگران باید به لباس کار، ماسک، دستکش، چکمه، عینک و سایر وسایل مناسب مورد نیاز مجهز شوند.
ماده 41ـ نصب مخازن هوایی بایستی با استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات مناسب و به‌وسیله اشخاص ذیصلاح صورت گیرد.
ماده 42ـ در هنگام نصب کلیه تاسیسات و تجهیزات مربوط به مخازن اعم از هوایی، زمینی، زیرزمینی و استخرها و غیره فقط افرادی که آموزشهای ایمنی را دیده باشند مجاز به کار هستند.
ماده 43ـ در زمان نصب یا تعمیرات، در صورتیکه در داخل مخازن از موتورهای احتراق داخلی استفاده می‌شود و یا نوع انجام کار به گونه‌ای است که تولید دود، گاز، بخار یا غیره را می‌نماید بایستی ضمن استفاده از وسایل حفاظت فردی، با رعایت تدابیر فنی و نصب وسایل مناسب، منطقه تنفسی کارگران به‌طور موثر تهویه گردد.
ماده 44ـ در هنگام تعمیر مخازن هوایی، حمل و نقل نمودن مواد و ابزارآلات سنگین و حجیم بوسیله افراد، با استفاده از نردبان ممنوع است.
ماده 45ـ برای تردد افراد از روی کانالهای ارتباطی مابین مخازن، باید پل‌هایی در فواصل مناسب و مجهز به نرده حفاظتی بر روی کانال نصب گردد.
ماده 46ـ خوردن، آشامیدن، استعمال دخانیات، خوابیدن و غیره در داخل مخازن ممنوع است.
ماده 47ـ روکش ها و رنگ های مصرفی باید از نوع غیرسمی بوده و از نظر بهداشتی مورد تائید باشند.
فصل سوم ـ استخرها:
شنا کردن را بیاموزید
ماده 48ـ كلیه قسمت های كف، دیوار، بدنه و سایر سطوح داخل استخر باید دارای گوشه‌های گرد و بدون لبه تیز باشد.
ماده 49ـ استفاده از پنل های گچی برای ساخت سقف كاذب در استخرها ممنوع است.
ماده 50ـ كلیه سیم‌كشی‌ها باید دارای رنگ‌بندی مشخص باشد و از داخل لوله، سینی و یا كانال مناسب عبور داده شود.
ماده 51ـ نصب هواكش به منظور تهویه مناسب در محل استخرهای سرپوشیده الزامی است.
ماده 52ـ احداث فضایی به عرض حداقل 2 متر در حاشیه استخرهای سرپوشیده و 4 متر در حاشیه استخرهای سرباز شنا برای تردد كارگران و تعمیركاران، استراحت شناگران و نظارت ناجیان غریق ضروری می‌باشد.
ماده 53ـ نصب تابلونشان دهنده عمق در محل و فواصل مناسب در اطراف استخر الزامی است.
ماده 54ـ در اطراف استخرها، مانند مخزن آب آتش‌نشانی یا كشاورزی بایستی حتماً نرده حفاظتی مناسب تعبیه گردد و محیط از روشنایی كافی برخوردار باشد.
ماده 55ـ مصالح پوشش لبه‌های استخر باید از جنس غیرلغزنده باشد و همچنین به رنگی باشد كه محدوده خطر مشخص باشد.
ماده 56ـ پوشش داخلی كاسه استخر باید با سطوح صاف پوشانده شود، به‌گونه‌ای كه تحت تاثیر عوامل شیمیایی مضر (مانند كلر محلول در آب) آسیب نبیند، به سهولت تمیز شود و در تماس با بدن، ایمنی لازم فراهم باشد.
ماده 57ـ نصب كلید و پریزها در محوطه داخلی استخرهای سرپوشیده ممنوع است و بایستی در محل خشك و خارج از محیط استخر نصب شده و كلیه كابل ها و اتصالات و متعلقات برقی كه در درون آب قرار دارند بایستی از نوع ضدآب باشد.
ماده 58ـ كلیه چراغ های نصب شده در داخل آب بایستی حداكثر با ولتاژ 12 ولت و از نوع ضدآب بوده و در محلی كه احتمال برخورد افراد و اشیاء با آنها نباشد نصب گردند.
ماده 59ـ از قرار دادن و تجمع ابزارآلات در اطراف استخر بایستی اجتناب نمود.
ماده 60 ـ كارگرانی كه در محل استخرها فعالیت دارند بایستی از كفش مخصوصی استفاده نمایند كه مانع از لیز خوردن آنها گردد.
ماده 61 ـ در اطراف استخرها از كف پوشها و مصالحی استفاده شود كه از سرخوردن افراد جلوگیری بعمل آورد.
ماده 62 ـ در صورت استفاده از نور طبیعی در محل استخرها و منابع آب سرپوشیده بایستی ار پرده، شیشه‌های رنگی و یا كركره استفاده نمود تا از انعكاس و خیره كنندگی نور در داخل استخرها جلوگیری شود.
ماده 63 ـ وسایل كمک های اولیه، باید همواره در محل استخرها موجود باشد.
ماده 64 ـ در دیوارها و سقف استخرهای شنا باید از مصالح جاذب سرو صدا، استفاده نمود. این مواد باید در برابر تخریب ناشی از اثرات مواد شیمیایی و رطوبت مقاوم باشد.
ماده 65 ـ باید بطور جدی از تردد افراد غیرمسئول در محوطه استخرها و مخازن آب، جلوگیری شود.
ماده 66 ـ در هنگام عملیات تعمیراتی و سرویس‌ها، در حین بهره‌برداری از استخر افراد تعمیر كار باید به لوازم مناسب ایمنی از قبیل كمربند ایمنی و طناب نجات جهت جلوگیری از سقوط در استخر مجهز باشند.
ماده 67 ـ جهت ورود و خروج افراد به داخل استخر باید از نردبانهای مطمئن و در صورت ضرورت از طناب نجات استفاده شود.
ماده 68ـ ولتاژ الكتریكی چراغ‌‌های روشنایی (دوره‌گرد) كه برای بازدید و كار درقسمتهای تاریك و مرطوب به كار می‌رود نباید بیش از 24 ولت باشد.
ماده 69ـ چراغ های روشنایی در قسمت دوش ها و سرویس های بهداشتی باید از نواع ضدآب باشند.
ماده 70ـ سرویس های بهداشتی، دوش ها، رختكن و دیگر قسمت ها، بایستی به سیستم تهویه مناسب تجهیز شوند.
ماده 71ـ كلیه وسایل و اتصالات فلزی و متعلقات آنها و همچنین نردبان ها، دستگیره‌ها و غیره باید دارای پوشش های ضدزنگ باشند.
ماده 72ـ در استخرهای لجن و بخصوص مخازن هاضم لجن كه گازها و یا مایعات قابل اشتغال وجود دارد استفاده از شعله‌های آزاد، استعمال دخانیات و بكار بردن وسایل تولید جرقه و نظایر آن ممنوع است.
فصل چهارم ـ مقررات عمومی:
ماده 73ـ رعایت دستورالعمل های سازنده در مورد نگهداری، سرویس و تعمیرات و به ویژه روغن‌كاری قطعات جعبه دنده و محورها الزامی است.
ماده 74ـ كلیه وسایل و تجهیزات جانبی مانند دبی سنجها بایستی براساس توصیه سازنده مطابق دستورالعملها نگهداری، تعمیر و كنترل شوند.
ماده 75ـ در مورد ارتفاع سنجها اعم از شناوری یا شاخص های برقی و ابزار دقیق، علاوه بر رعایت دستورالعمل ها، بازدیدهای عینی‌الزامی است.
ماده 76ـ در ارتفاع سنج های شناوری بایستی دقت شود كه سیم‌بكسل، طناب، قرقره‌ها و توپی شناور در اثر استهلاک و یخ‌زدگی و زنگ زدگی گیر نداشته باشد.
ماده 77ـ استفاده از تركیبات ضدعفونی كننده مانند كلر فقط با رعایت شرایط زیر مجاز خواهد بود:
الف ـ وجود یک دستگاه ضدعفونی كننده مناسب به‌طوری كه بتواند ماده مذكور را با میزان و غلظت لازم تامین نماید.
ب ـ تحت نظارت شخصی انجام شود كه كاملاً با مشخصات شیمیائی و فیزیكی آن آشنا باشد و برای مقابله با حالت های اضطراری كه ممكن است در عمل پیش بیاید كاملاً تعلیم دیده باشد.
ج ـ شرایط ایمنی و درمانی كافی برای محافظت پرسنل استفاده كننده از این مواد مهیا باشد.
د ـ رعایت دستورالعمل های صادره از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی الزامی است.
ماده 78ـ ظرف محتوی هیپوكلریت سدیم باید در شرایطی نگهداری شود تا از فساد و تبخیر كلر آن جلوگیری بعمل آید.
ماده 79ـ هیپوكلریت كلسیم باید در محلی خنک، خشك و تاریك انبار شود تا میزان اتلاف كلرفعال حین ذخیره‌سازی حداقل گردد.
ماده 80 ـ هنگام تعمیرات دستگاه های كلرزنی حتماً باید شیرهای سیلندر محتوی گاز كلر كاملاً بسته‌شود و گاز كلر باقیمانده در لوله‌ها و دستگاه كلرزنی تخلیه گردد.
ماده 81 ـ بازدیدهای روزانه از محل استقرار دستگاه كلرزنی و همچنین در مدار قرار دادن سیلندرهای كلر، همواره باید توسط دو نفر انجام گیرد تا در صورت بروز خطر، مقابله با آن امكان پذیر باشد.
ماده 82 ـ در اتاق كلرزنی باید بطرف بیرون باز شود و دارای دستگیره داخلی از نوع اضطراری باشد.
ماده 83 ـ در صورت استفاده از دستگاه جت آب برای نظافت دیواره‌های استخرها و مخازن باید علاوه بر استفاده از وسایل حفاظت فردی، با توجه به صدای زیاد دستگاه از گوشی حفاظتی استفاده نمود.
ماده 84ـ قبل از شروع هر عملیات با دستگاه جت آب بایستی از سالم بودن شیلنگهای دستگاه اطمینان حاصل شود.
ماده 85 ـ تردد افراد متفرقه از نزدیكی محل عملكرد دستگاه جت آب ممنوع است.
فصل پنجم ـ پساب:
ماده 86 ـ جمع آوری پساب‌ها باید كانال یا لوله صورت پذیرد و انتقال آن به استخرها و مخازن به‌نحوی باشد كه امكان انتشار و تماس با كارگران وجود نداشته باشد.
ماده 87 ـ كانال ها و لوله های جمع آوری و انتقال پساب باید به گونه‌ای باشد تا آب به راحتی از داخل آنها عبور نماید و از گیر كردن ضایعات همراه آب ممانعت گردد.
ماده 88 ـ كانال های روباز جمع آوری پساب، باید به‌وسیله نرده حفاظتی و یا در پوش‌های مناسب پوشانده شوند.
ماده 89 ـ پساب‌ها باید به نحوی وارد شبكه جمع آوری گردد كه از انتشار و جاری شدن در سطح محیط ممانعت بعمل آید.
ماده 90ـ در اطراف استخر جمع‌آوری پسآب، باید تابلوهای هشدار دهنده نصب گردد.
ماده 91ـ اطراف استخرهای پسآب، كه امكان حضور كارگر و یا افراد متفرقه در آنجا وجود دارد باید نرده‌های حفاظتی مناسب نصب گردد.
ماده 92ـ بدنه استخرهای پسآب بایستی با مصالحی ساخته شود كه امكان شستشو، لایروبی و نظافت آن به راحتی میسر گردد.
ماده 93ـ شرایط ایمن و منطبق بر آئین نامه‌های حفاظتی باید در طراحی محل نصب تاسیسات برقی و همچنین كلیدهای قطع و وصل برق، پریزها، سیم‌كشی‌ها و غیره رعایت گردد.
ماده 94ـ این آئین‌نامه مشتمل بر 94 ماده و به استناد مواد 85 و 91 قانون كار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 1386/2/19 شورای عالی حفاظت فنی مورد بررسی نهایی و تصویب قرار گرفت و در تاریخ 1386/4/7 به تصویب وزیر كار و اموراجتماعی رسید.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)