آموزش ایمنی

آموزش ایمنی

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 17

هنگامی که مدیر کل صریحا ملزم شد مسئولیت های اولیه ایمنی را به عهده بگیرد و زمانی که اصول اخلاق ایمنی مورد توافق قرار گرفت و همچنین مجموعه ای از اصول ایمنی و استانداردها فراهم اشد و بدنبال آن یک خط مشی کلی ارائه گردید، آن وقت است که اساس کار پی ریزی شده است. ولی در واقع قبل از اینکه افراد کاری را انجام دهند لازم است که بدانند چگونه آن را انجام دهند و این تنها با آموزش به آنها امکانپذیر می باشد. لذا شرکت نیاز به یک خط مشی آموزش ایمنی دارد. ممکن است به راحتی مطرح شود که، «این کار به عهده اداره آموزش است و نه اداره ایمنی». البته اگر به طریق دیگری استنباط شود شاید این مطلب صحيح باشد، ولی نکته اینجاست که از اداره آموزش انتظار نمی رود که از تمام موارد تخصصی و جزئیات آن در تک تک واحدهای شرکت آگاهی کامل داشته باشد. از این رو اداره آموزش نیاز به کمک دارد و از آنجایی که مسائل مربوطه به ایمنی، سرتاسر شرکت را دربر می گیرد و در ضمن تا حدی در تمام جنبه های آموزش وارد می شود، لازم است که اداره ایمنی، خط مشی آموزش ایمنی و استانداردهای مربوطه را کنترل نماید. در حالی که اداره آموزش نیز باید در انجام و اجرای برنامه های آموزشی نظارت مستمر به عمل آورد.

خط مشی آموزش ایمنی

خط مشی آموزش ایمنی

در خط یک شرکت باید به این نکته اشاره شود که اموزش بخش مهم و یکپارچه ای از خط مشی كلی بهداشت و ایمنی شرکت می باشد. همچنین باید بیانگر این مطلب باشد که آموزش ایمنی در آموزش های حرفه ای شرکت معمول شود. مسئولیت تضمین آموزش صحیح به کارکنان و  شایستگی آنها برای انجام عملیات ایمن به عهده مدیریت واحدهای مختلف می باشد. لذا هر مدیری مشخص می کند که چه کسی و در چه زمینه های نیاز به آموزش دارد. در خود شرکت نیز باید یک حداقل استانداردی مقرر شود تا اطمینان حاصل شود که کارکنان از خطرات در رابطه با کار خود آگاه بوده و در ضمن تضمین شود که اقدامات کنترلی لازم برای کاهش ریسک ناشی از آسیب های فردی کاهش ضایعات و خسارات وارده به اموال و یا محیط زیست صورت می گیرد. خط مشی شرکت باید پیمانکاران را نیز ملزم تماید که معادل با دیگر افراد شرکت در یک سطح استاندارد آموزش های لازم را ببینند.

استانداردهای آموزش حداقل میزان آموزش ایمنی لازم را برای هر مقامی در شرکت معين می کنند. به علاوه در اسناد مربوط به آنها دوره های آموزشی لازم برای رسیدن به استانداردهای مورد نظر مشخص می شوند. بدیهی است که موارد مطرح شده منحصر به فرد نمی باشند و باید این امکان فراهم گردد که در صورت نیاز آموزش های دیگری و یا دوره های دیگری مدنظر قرار گیرند و اجرا و یا عدم اجرای آنها بررسی گردد.

استانداردهای آموزش برای آگاهی همه افرادی طرح ریزی می شوند که باید آموزش ببینند و به یک سطح استاندارد مطلوب نائل گردند. در این استانداردها اجرای یکنواخت آموزش و تداوم آن در شرکت تضمین می شود. مدیران نیز مسئولند که ممیزی های دوره ای لازم را در شرکت به عمل آورده تا اطمینان حاصل گردد که خط مشی آموزش ایمنی توسط همه کارکنان و همچنین پیمانکاران دنبال می شود.

اهداف آموزش ایمنی

اهداف آموزش ایمنی

نخستین هدف آموزش ایمنی در صنایع ، درک مسئولیت های فردی ایمنی توسط هر کس یعنی از مدیریت ارشد تا جدیدترین کارمند می باشد. مسئولیت این کارکنان و آموزش آنها در همه سطوح به عهده مدیریت می باشد. هدف بعدی گسترش فرهنگی است که به موجب آن هر کس با خود آگاهی نسبت به ایمنی، بطور ايمن عمل نماید.

ملزومات قانونی

همه کارفرماها عموما وظایف قانونی و مشترکی دارند که محل کاری ایمن فراهم نمایند، دستگاه ها و تجهیزات مناسبی را تامین کنند، سیستم های ایمن کار را تشکیل و تقویت نمایند و در نهایت افراد شایسته ای را بکار گیرند. در انگلیس ملزومات قانونی به منظور حفاظت از افراد شاغل، توسط قانون بهداشت و ایمنی کار در سال 1974 میلادی و قوانین مکمل آن وضع گردید. علاوه بر آن، مسئولیت در امر آموزش و سرپرستی کارکنان بطور جدی، هم در حقوق جزا و هم در حقوق مدنی مطرح گردیده است، بطوری که در آنجا در رابطه با مقررات آموزشی ، تعلیم و اطلاع رسانی به کارکنان مطالبی ارائه شده است.

مدیران و سرپرستان

هدف اصلی آموزش ایمنی در سطح مدیریت، آگاه کردن مدیران از فواید استانداردهای بالای ایمنی و راه رسیدن به آنها می باشد. سرپرستان باید فراگیرند که برای عملیات ایمن، نگهداری تاسیسات و مدیریت موثر افراد باید دستورالعمل های کاری صحیح برقرار گردد، بطوری که این دستورالعمل ها درک شده و به آنها عمل شود. علاوه بر این باید مطمئن شوند که افراد در مشاغلی بکار گرفته شوند که از نظر فکری و فیزیکی برای آن کار مناسب باشند.

آموزش ایمنی برای سرپرستان، شامل مواردی از قبیل آگاهی و درک خط مشی های ایمنی و  استانداردهای مناسب، شناسایی خطرات مختلف، پیشگیری از بروز حوادث و بررسی آنها، روش های برقراری ارتباط با نیروی کار و ایجاد انگیزه در آنها و همچنین قوانین و مقررات مربووطه می باشد.

مدیر ایمنی

قسمت اصلی در هر برنامه ایمنی مؤثر، انتخاب فردی با استعداد به عنوان مدیر ایمنی است که بتواند توصیه های لازم را به مدیریت ارائه نماید. آموزش چنین فردی بستگی به نوع کار شرکت، تعداد افراد شاغل، ماهیت فرآیندها و مواد موجود در شرکت دارد. در شرکت های کوچک ، مدیر ارشد ممکن است بعنوان متصدی ایمنی نیز منصوب شود بطوری که این مسئولیت را بصورت بخشی از کار معمول خود بعهده گیرد. ولی با وجود این هنوز لازم است که مدیر ایمنی بصورت کامل آموزش های لازم را فرا گیرد.

کارکنان

آموزش ایمنی با اهداف مشخص، باید بخش عمده ای از کلیه آموزش های حرفه ای را تشکیل دهد. از آنجایی که اکثر حوادث در محل کارگاه ها رخ می دهد، لذا اغلب آموزش های ایمنی، همچنین آموزش های پیشگیری از حریق، در محل های کار به مدت کوتاه صورت می گیرند. آموزش های اطفاء حریق و کمک های اولیه نیز بصورت کوتاه مدت و معمولا خارج از محل کار انجام می شوند. با تجزیه و تحليل وظایف شغلی می توان نیازهای آموزشی در موارد ایمنی را شناسایی نمود. بدیهی است که موارد آموزشی باید مرتب مورد بازنگری قرار گیرند و به هنگام تغییر وظایف نیز لازم است که آموزش های مجدد صورت گیرند.

در آموزش های عملیاتی بایستی مواردی از قبیل بکار بردن ایمن مواد، تجهیزات و دستگاه ها و همچنین تعمیر و نگهداری و استفاده صحیح از وسایل و ابزار آلات مطرح گردند. برای مثال قبل از شروع کار، بایستی به کارکنان در زمینه خطرات دستگاه ها، خواص مواد، ریسک های ناشی از هر گونه گاز و یا بخار و همچنین تداوم عملیات ایمن، تعلیمات لازم داده شود. مخصوصا در جاهایی که باید مجوزهای کار صادر شود، مثلا به هنگام کار بر روی تجهیرات و یا دستگاه ها ، ورود به مخازن و یا در دیگر شرایط خطرناک لازم است آموزش های ایمنی کافی داده شود تا دستورالعمل ها توسط افراد تمرین شده و به آنها تفهیم گردد. علاوه بر این ضروری است که کارکنان آموزش های لازم را فراگیرند تا به هنگام وضعیت های اضطراری اقدامات مناسبی را انجام داده و از وسایل حفاظتی مخصوص استفاده نمایند.

آموزش توجیهی

پذیرفتن اصول ایمن کار توسط افراد تازه وارد به شرکت، مخصوصا کسانی که برای بار اول متصدی شغلی می شوند در درجه اول اهمیت قرار دارد، لذا آموزش ایمنی بایستی در کليه برنامه های آموزشی افراد جوان گنجانده شود. در برنامه آموزش توجیهی و یا هر برنامه آموزشی دیگری که به دلیل تغییر شغل افراد صورت می گیرد، مرحله طرح ریزی بسیار مهم و حساس می باشد. لازم است که طرح مورد نظر بطور کامل دنبال شده و تمام افرادی که در اجرای برنامه نقشی دارند، بکار گرفته شوند آموزش توجیهی باید بصورتی طرح ریزی شود که :

1. کارکنان جدید را با صنعت، شرکت و واحدی که باید در آن کار کنند آشنا سازد.
2. آنان را قادر سازد که به صورتی ایمن، مؤثر و کارآمد فعالیت نمایند.

بخشی از اهمیت آموزش توجیهی در این واقعیت نهفته است که این آموزش یک آگاهی اولیه از محیط کار را به کارکنان می دهد و بعلاوه کمک می کند تا اعتماد و انگیزش نیروی کار که لازمه آموزش های موفق بعدی است، فراهم گردد.

تحقيقات نشان داده است که آموزش توجیهی در کاهش میزان ترک خدمت کارکنان ، افزاره بهره وری کارکنان و رضایت شغلی آنها بسیار موثر می باشد. علاوه بر آن گنجاندن اصول بهداشتی و ایمنی بعنوان بخشی از آموزش توجیهی بدون شک میزان حوادث را به طور قابل توجهی کاهش می دهد

آموزش توجیهی باید بخش مهمی از هر برنامه آموزش رسمی را تشکیل دهد و برای تمام کارکنان در نظر گرفته شود، بطوری که کارکنان پاره وقت نیز از آن مستثنی نشوند. آموزش توجیهی برای افراد جوانی که برای اولین بار وارد منعت می شوند و برای کارکنانی که پس از یک وقف طولانی به کار خود باز می گردند، اهمیت خاصی دارد. به هنگام تغییر پست افراد نیز باید ضرورت آموزش توجیهی آنها برای کار در واحد مورد نظر مورد بررسی قرار گیرد. وقتی که نیروهای جدیدی به یک شرکت ملحق می شوند بسیار مهم است این احساس سریعا در آنها ایجاد شود که در خانه خود هستند. برای این کار باید با نظم خاصی به محیط جدید اطراف معرفی شوند. در هر شرکتی موارد آموزشی باید متناسب با نیازهای مربوطه طرح ریزی شود. لذا ضروری است که صرف نظر از اندازه شرکت، برنامه آموزش توجیهی بخوبی طرح ریزی شده و بصورتی جالب، منطقی و با کیفیتی مطلوب ارائه گردد .

در شرکت های بزرگ، آموزش توجیهی معمولا به شکل دوره هایی خاص است که نیروهای جدید به محض ورود به شرکت و با اندکی پس از آن، این دوره ها را می گذرانند. اما در شرکت های کوچک که در آنها نیروی جدید به اندازه کافی نیست تا دوره های آموزش رسمی برگزار گردد، لازم است که آموزش توجیهی با توجه به شرایط موجود و بنا به ضرورت، حتی الامکان بصورت غیر رسمی برگزار شود. چگونگی سازماندهی و اجرای آموزش توجیهی بستگی به وضعیت شرکت و منابع موجود آن دارد.

اگر شرکتی متصدی پرسنلی و یا متصدی آموزش داشته باشد، این شخص باید مسئولیت برنامه ریزی و اجرای آموزش توجیهی را بعهده گیرد. البته تا آنجا که امکان دارد باید مدیران ارشد، مخصوصا سرپرستان جدید و تازه وارد در برنامه آموزش دخالت داده شوند. در این رابطه نقش سرپرست کارکنان بسیار مهم می باشد و تا حد زیادی تعیین کننده کارآیی برنامه آموزش است. سرپرست باید متقاعد شود که شرکت در آموزش توجیهی اهمیت خاصی دارد. اگر سرپرست در مراحل تدوین برنامه آموزش مشارکت کند این برنامه از حمایت بیشتری برخوردار خواهد بود. سایر متخصصین نظیر مشاور بهداشت و ایمنی و افسر آتش نشانی بر حسب نیاز نیز باید در برنامه آموزش بکار گرفته شوند. در چهارچوب برنامه آموزش بسیار مهم است که زمان کافی برای فراگیری همه موارد آموزشی توسط کارآموزان، در نظر گرفته شود. افراد تازه وارد در هر شغلی اغلب از خطرات ناشی از کار ناآگاه هستند. لذا ضروری است که اطلاعات اساسی در رابطه با ایمنی در اختیار آنان قرار داده شود. اطلاعات مذبور شامل موارد زیر است :

• قوانین ملی در رابطه با ایمنی
• اصول زیست محیطی، بهداشتی و ایمنی شرکت، و همچنین استانداردها و خط مشی های شرکت و چگونگی تاثیر آنها
• دستورالعمل های اضطراری و ایمنی
• ریسک ها و خطرات شدید

اگر آموزش توجیهی بصورتی رسمی برگزار شود نکات فوق باید در دوره گنجانده شوند، در غیر این صورت اطلاعات مذبور باید بصورت چک لیست در اختیار سرپرستان گذاشته شود تا افراد تازه وارد استفاده نمایند. نمونه ای از چک لیست در جدول 1 نشان داده می شود

باید برای کارکنان جوان توضیح کافی داده شود که چرا بعضی از کارها امن و بعضی دیگر ناامن هستند. صرف وقت و نیروی بیشتر در امر آموزش نیروهای جوان بسیار با ارزش است زیرا بیشترین زمان در دوره زندگی کاری آنها می باشد.

حتما بخوانید:

⇐ چک لیست آموزش ایمنی محیط کار

⇐ آموزش ایمنی و بهداشت حرفه ای

⇐ آموزش علمی ایمنی و بهداشت

⇐ جزوه دوره آموزشی ایمنی, بهداشت و محیط زیست (HSE)