آشنایی با استراتژی های کنترل خطرات شناسایی شده

آشنایی با استراتژی های کنترل خطرات شناسایی شده

مقدمه

یکی از مشکلات مهم صنایع به ویژه در کشورهای در حال توسعه مشکلات ایمنی و بهداشتی کارکنان شاغل در صنایع است. ایمنی به عنوان شاخصی در خصوص درجه نسبی فرار از خطر و بهداشت حرفه ای به عنوان مفاهیمی برای ارزیابی میزان تماس شاغلین با آلاینده های مختلف و متعدد محیط های کار از جمله موارد حائز اهمیتی هستند که مدیران صنایع می بایست به آن توجه کنند. بدیهی است شناسایی و کنترل خطرات برای بالا بردن سطح بهره وری در صورت دارا بودن محیطی بهداشتی ایمن و کارگران سالم امکان پذیر خواهد بود.

از آنجایی که در مواقعی کنترل بخش مهمی از عوامل زیان آور شغلی شامل عوامل شیمیایی، فیزیکی، مکانیکی و بیولوژیکی در منبع تولید یا در مسیر ان انتقال امکان پذیر نیست تنها راه حل باقی مانده تجهیز کارکنان به وسایل حفاظت فردی مناسب و استاندارد خواهد بود. وجود طیف وسیعی از خطرات شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی و مکانیکی با خصوصیات خورندگی، برندگی، سمیت، سرطانزایی، سوزانندگی، جهش زایی و … در محیط های کاری میتواند سلامت شاغلین و حتی سایر افراد مجاور محیط های شغلی را به شدت مورد تهدید قرار دهد. بنابراین به منظور حفظ منبع انسانی و هم چنین افزایش راندمان کار و بهره وری، شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات فوق از اهمیت بسزایی برخوردار است.

از طرف دیگر بایستی توجه داشت که استفاده از وسایل حفاظت فردی معمولاً آخرین روش دفاعی در مقابل شرایط خطرناک محیط های کار محسوب می شود در بیشتر مقررات ایمنی امروزی نظیر مقررات کمیسیون اروپایی و هم چنین اصول مدیریت نوین ایمنی کنترل های فنی و مهندسی و در مرتبه بعدی کنترل های مدیریتی به عنوان اولین و مناسب ترین روش حفاظتی کارگران در برابر مواد و شرایط خطرناک توصیه می شوند به عنوان مثال اولویت بندی کمیسیون یاد شده در کنترل خطرات شیمیایی محیط های کاری به ترتیب شامل جایگزینی مواد و شرایط خطرناک با مواد و شرایط کم خطر راه حل های مهندسی از طریق کنترل در منبع به کارگیری تهویه موضعی و در نهایت استفاده از وسایل حفاظت فردی است. همچنین مقررات اداره بهداشت و ایمنی شغلی آمریکا نیز استفاده از وسایل حفاظت فردی را به عنوان آخرین راه کنترل شرایط خطرناک طبقه بندی کرده و بیان می کند که کاربرد وسایل حفاظت فردی زمانی به عنوان یک راه حل جایگزین مطرح می شود که بنا به دلایل فنی و اقتصادی قابل قبول، اجرا و به کارگیری کنترل های مهندسی و مدیریتی عملی نبوده و یا نتواند سطح مواجهه کارگران با عوامل زیان آور را به حد بی خطر و یا قابل قبول کاهش دهد.

جایگزینی مواد کم خطر با مواد خطرناک تغییر فرآیند کار، محصور کردن مواد یا فرآیندهای خطرناک استفاده از سیستم های تهویه مناسب به کارگیری روشهای کنترل از راه دور و موارد مشابه از جمله موارد اجرایی کنترلهای مهندسی است کنترل های مدیریتی نیز می تواند شامل گردش کار یا به عبارت بهتر جا به جایی متناوب کارگرانی که در معرض مواجهه شدید با خطرات هستند، تغییر نحوه انجام کار به گونه ای که مواجهه با خطرات به حداقل برسد و مواردی از این قبیل باشد.

در شرایطی که روشهای مهندسی و مدیریتی نتوانند به طور مؤثر پتانسیل مواجهه با مواد یا شرایط خطرناک را کاهش دهند یا زمانی که شرایط تماس موقتی باشد یا مواردی که هزینه کنترلهای مهندسی و مدیریتی آن قدر بالا باشد که نتوان آن را به کار بست و یا جایی که نیاز به یک خط دفاعی ثانویه باشد میتوان استفاده از وسایل حفاظت فردی را به عنوان یک راه حل پیشنهاد کرد. بنابراین به وضوح پیداست که کاربرد وسایل یاد شده اغلب به عنوان آخرین راه مقابله با خطرات متنوع محیط های کاری محسوب می شود.

کنترل ریسک

زمانی که خطرات شناسایی و ارزیابی شدند ابزارهای کنترلی مناسب می بایست توسعه داده شده و پیاده شوند. فرآیند ارزیابی ریسک با شناسایی و طبقه بندی ریسک ها سر و کار دارد. ریسک هایی که کنترل شده هستند به فعالیت های مضاعف و جدید نیاز ندارند. اما ریسک های کنترل نشده نیازمند اقداماتی برای رسیدن آنها به حدود کنترل هستند به دو روش میتوان ابزارهای کنترل ریسک را دسته بندی کرد:

1. کنترل های محیط کار ایمن
2. کنترل های فردی ایمن

ابزارهای کنترلی که ایستگاه کاری را ایمن می سازند، مطمئنا مؤثرتر از ابزارهایی هستند که کارکنان را ایمن می سازند. کنترل های ایمنی ایستگاه کاری بر این باور هدف گذاری شده اند که ریسک مرتبط با یک خطر را برای رسیدن به یک سطح قابل قبول به وسیله ی تصحیح ایستگاه کاری و یا تجهیزات حذف کرده و یا کاهش دهد. در کنترلهای فردی ایمن ریسک مواجهه با یک خطر از طریق کنترلهای فردی مثل آموزش، الزامات دهد.

وسایل حفاظت فردی کاهش می یابد.

رده بندی ابزارهای کنترل از نظر توالی انجام کنترل

جهت کنترل خطرات میتوان اقدامات کنترلی را به صورت به ترتیب اولویت بندی نمود:

1. حذف کردن
2. جایگزینی
3. جداسازی
4. کنترل مهندسی
5. کنترل اداری
6. وسایل حفاظت فردی

۱. حذف خطر

یعنی حذف کامل خطر و اطمینان از این که جراحت و صدمه اتفاق نخواهد افتاد بنابراین در کنترل ریسک می بایست در رتبه ی اول تا جایی که ممکن است خطرات را حذف کرد به طور مثال هر ساله جراحت ها و صدمات زیادی ناشی از حمل و نقل دستی مواد رخ میدهند که به وسیله تغییر شیوه کار و به کارگیری وسایل مکانیکی جهت جابه جایی مواد و بارها میتوان خطرات ناشی از حمل و نقل دستی را به طور کامل حذف نمود. همچنین می توان به تغییر سیستم رنگ پاشی در ساخت خودرو اشاره کرد. پیش از این، در این فرآیند، رنگ هایی به کار می رفت که پایه آن حلالهای آلی بود. اکنون رنگهایی به کار می روند که آب – پایه هستند. به این ترتیب، خطر حلالها از میان رفته است.

۲. جایگزینی

در صورتی که حذف خطر ممکن و میسر نباشد میبایست به دنبال کاهش ریسک آن به وسیله ی جایگزینی بود. این کار با تغییر فناوری و فرآیند یا تعویض و جایگزینی مواد عملی می شود. طبیعی است هنگامی که فرآیندی تغییر یافت و خطر مورد بحث از میان رفت در فرآیند نوین هم خطرهایی وجود خواهد داشت. همواره باید سعی شود تا انتخاب فرآیند نوین به صورتی باشد که خطرهای تازه از نظر میزان ریسک، پایین تر از ریسک پذیرفته شده در ماتریس ریسک باشد و دیگر نیازی به کنترل دوباره نباشد. مثال واضح در این مورد جایگزین نمودن بنزن که یک عامل شناخته شده سرطان زای انسانی است با تولوئن که در بسیاری از موارد یک حلال مناسبی است می باشد. البته استفاده از این گزینه نیاز به درک و فهم دقیق از ویژگی های خطرزای هر دو ماده دارد تا اطمینان حاصل شود که با جایگزینی ،مواد خطرات جدید و یا خطرات دیگری اضافه بر خطرات قبلی به محیط کار تحمیل نخواهد شد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ کنترل خطرات در کار با مواد شیمیایی

⇐ روش های کنترل خطرات

⇐ انواع خطرات محیط کار