مرجع کاربردی ایمنی و سیستم های اتصال به زمین (ارتینگ)

(Reference safe usage and system grounding (earthing

در دنيای امروزيی كه صنعت برق مهمترين انرژيی و به عنوان پيش نياز تمام فعاليتهای صنايع به حساب ميآيد می توان گفت حداقل پنجاه درصد انسانها به طور مستقيم يا غيرمستقيم ميتوانند در طول زندگي در معرض تماس با خطرات ناشی از انرژی الکتريکی قرار بگيرند لذا لازم است جهت كاهش خطا و خطراتی كه هم ميتواند سيستم و هم انسان را تهديد كند تدابيری انديشيد، كه پس از حفاظت فردی، آخرين مرحله و بهترين روش ايمنی، اجراي سيستم اتصال زمين (ارتينگ) ميباشد كه لازم الاجرا براي تمام مکانهايی است كه داراي سيستم برقی هستند.

متأسفانه در كشور ما در اجرای صحيح اين سيستم كم توجهی می شود و حتی ميتوان گفت در بيشتر اماكنی كه اجراء شده است، سيستم اتصال به زمين و همبندی به درستي انجام نشده است كه در نتيجه عدم اتصال درست سيستم های ارت در انجام وظيفه اين سيستم تداخل ايجاد می كند، و اين امر ناشی از كمبود اطلاعات در مورد احداث صحيح چاه ارت يا نحوه اتصالآن به سيستم های الکتريکی در هنگام اجراء ميباشد. پس نتيجه ميگيريم كه اجرای سيستم نبايد به صورت عاميانه و بدون مطالعات دقيق انجام شود.

سيستم های ارتينگ مباحث گسترده ای را دارا می باشد كه هر كدام بنا به نوع كار سيستم، شرايط محيطی و آب و هوايی، سطوح ولتاژ و…. تفاوت دارند. رفرنس ها، استانداردها و آيين نامه های مختلفی در رابطه با اين مبحث وجود دارد كه گويای مهم بودن اين امر می باشد ولی بايد گفت از اين اطلاعات تا چه حد در دسترس می باشد و آيا به درستی استفاده ميشود؟

در شركت ها با توجه به اينکه هم اماكن ستادی و هم كارگاه های توليدی وجود دارد، بايد در كنار تشريح كامل مباحث ارت از مراجع مختلف، از مباحث سازمان نظام مهندسی، قوانين و آيين نامه اداره كار و امور اجتماعی، استانداردهای تحقيقات صنعتی ايران و حتی استانداردهای اروپايی كه قبلا توسط مؤلفين ترجمه شده است تبعيت نمود كه اين كار در اين مرجع صورت پذيرفته است.

در اين مرجع سعی شده است كه ابتدا مقدمهای از ايمنی برق (در حد پيش نياز سيستم ارت) بيان شود و سپس اطلاعات سيستم ارتينگ به طور خلاصه و به دور از بيان مطالب غيركاربردی، از رفرنسهاي معتبر جمع آوری و به زبان كاربردی به نحوی تهيه و دسته بندی شده كه درک آن براي اكثر كسانی كه در زمينه برق فعاليت دارند به راحتی امکانپذير می باشد، همچنين در ادامه هر موضوع استانداردها وآيين نامه های وضع شده بين المللی مربوطه، آورده شده است.

در مرجع پيشرو از تجربات همکاران، مهندسين سازمان نظام مهندسی و متخصصين در زمينه ارتينگ كه به صورت شركتی يا شخصی فعاليت داشتند، استفاده نموده و به صورت مکتوب آورده شده است.

همچنين در اين رفرنس خواهيد ديد كه از پراكندگی موضوعات خوداری شده و سعي بر اين بوده كه مطالب به صورت متمركز و به زبان ساده و در عين حال كاربردی تهيه شود، و چنانچه در برخي فصل ها موضوع هم در “مبحث كلی” و هم در “آيين نامه” تکرار شده است، استفاده از متن “آيين نامه يا استاندارد” مورد نظر بدون حذف قسمتی از آن بوده است.

نکته: در اين مرجع هرجا عبارت “مبحث سيزده” به كار رفته، منظور همان “مبحث سيزده مقررات ملي ساختمان (مربوط به سازمان نظام مهندسی) مي باشد و همچنين هر جا عبارت “آيين نامه” آمده، منظور همان ” آيين نامه كار و امور اجتماعی” است.

اميدوارم با توجه به ديد علمی و كاربردی كه در تهيه اين مرجع وجود دارد، مطالب مطرح شده در آن باعث كاهش اجراي اشتباه سيستم های اتصال زمين و در نتيجه شاهد كاهش حوادث ناشی از خطرات برق گرفتگی و نيز اختلالات ناشی از نشتی جريان برق بر روی تجهيزات، تا حد امکان باشيم.

فهرست:

• فصل اول: ايمنی و اتصال زمين
  • خطر برق گرفتگی
  • آثار عبور برق از بدن انسان
  • آثار عبورجريان مستقيم از بدن
  • احتياط های ايمنی
  • حفاظت در برابر برق گرفتگی
  • انواع تماس با هادی برقدار
  • اهميت اتصال زمين
  • آخرين مرحله تأمين ايمنی در برابر برق گرفتگی
  • زمين كردن حفاظتی
  • اصول زمين كردن حفاظتی
  • لزوم كنترل مرغوبيت وسايل و وضع رعايت مقررات ايمنی
  • كليد حفاظت از جريان نشتی (RCCB)
  • كليدهای جريان تفاضلی (RCD)
  • نجات مصدومين برق گرفتگي
  • شدت جريان آستانه فيبريلاسيون بطنی
•  فصل دوم: دامنه كاربرد هدف تعاريف 
  • دامنه كاربرد
  • هدف
  • تعاريف
• فصل سوم: مفاهيم بنيادين سيستم اتصال به زمين
  • گروه بندی سيستم های الكتريكی طبق استاندارد IEC
  • شناسايی هادي ها در سيستم های جريان متناوب
  • شناسايی ارتباط سيستم الكتريكی با زمين طبق IEC
  • مواد آيين نامه در مورد مفاهيم بنيادين سيستم اتصال زمين
• فصل چهارم: سيستم های اتصال به زمين
  • انواع مختلف سيستم های اتصال به زمين به همراه مواد مرتبط
  • سيستم TN 11
  • سيستم TN-C 17
  • سيستم TN-S 18
  • سيستم TN-C-S 13
  • سيستم TT 12
  • سيستم IT 19
  • نتيجه گيری كلي در مورد سيستم های اتصال زمين
  • وضعيت سيستم های TN-C و TN-S از نظر پخش امواج الكترومغناطيسی
  • اتصال زمين ايمنی و عملياتی جريان ضعيف
• فصل پنجم: الكترودهای سيستم اتصال به زمين 
  • الكترودهاي زمين
  • الكترود زمين انشعاب فشار ضعيف
  • مقرارت ملی ساختمان در مورد الكترود زمين
  • خوردگی الكترودها در اثر همبندی با فلزات ديگر
  • مواد آيين نامه در مورد الكترودهای سيستم اتصال زمين
  • الكترودهای صفحه ای
  • الكترودهای ميله ای
  • ا لكترودهای تسمه ای
  • الكترودهای متفرقه
• فصل ششم: احداث چاه ارت
  • زمين و مقاومت الكتريكي آن
  • حوزه ولتاژ الكترود
  • مقاومت ويژه خاک
  • نحوه آماده سازی خاک اطراف الكترودها
  • محل احداث الكترود زمين
  • مواد آماده سازی الكترود زمين
  • اثر الكتروشيميايی زمين
  • استفاده از پی ساختمان بعنوان الكترود زمين
  • جنس صفحه و الكترود زمين
  • مواد آيين نامه در مورد احداث چاه ارت
• فصل هفتم: همبندی سيستم
  • همبندی اصلی براي همولتاژ كردن
  • همبندی كمكی براي همولتاژ كردن
  • اتصالات سيستم زمين
  • سطح مقطع هادی همبندی
  • مواد آيين نامه در مورد همبندی سيستم
• فصل هشتم: انتخاب و نصب هادی زمين
  • استحكام هادی اتصال زمين
  • رنگ عايق هادي های مدارهاي توزيع نيرو
  • سطح مقطع هادی زمين
  • سطح مقطع هادی حفاظتی، خنثی و حفاظتی خنثی
  • مواد آيين نامه در رابطه با انتخاب و نصب هادی زمين
• فصل نهم: اندازه گيری مقاومت الكتريكی الكترود زمين
  • ضوابط اندازه گيري مقاومت زمين
  • دستگاه های اندازه گيری مقاومت چاه ارت
  • مواد آيين نامه در مورد اندازه گيری مقاومت الكتريكی الكترود زمين
• فصل دهم: اتصال به زمين تجهيزات توليد برق 
  • مواد آيين نامه در مورد اتصال به زمين تجهيزات توليد برق
• فصل يازدهم: اتصال به زمين خطوط هوايی و روشنايي خيابانها
  • مواد آيين نامه در مورد اتصال به زمين خطوط هوايی
  • مواد آيين نامه در مورد اتصال به زمين روشنايی خيابانه
• فصل دوازدهم: اتصال به زمين اماكن خاص
  • مواد آيين نامه اتصال به زمين داربست های موقت و سازه های فلزی
  • مواد آيين نامه اتصال به زمين كاروانهای مسافرتی و توقفگاه آنها
  • مواد آيين نامه اتصال به زمين بندرگاه كشتي های كوچک و قايقها
• فصل سيزدهم: صاعقه و اتصال زمين
  • مقدمه
  • ابرهای طوفانزا
  • فرآيند تخليه ی بارالكتريكی صاعقه
  • عوامل ايجاد خطر بر اثر صاعقه
  • خسارات ناشی از برخورد صاعقه
  • احتمال های خطرناک
  • ولتاژ گام
  • ولتاژ تماس
  • اثرات جانبی صاعقه
  • روشهای طراحی سيستم های حفاظتی صاعقه
  • موارد مورد توجه در طراحی سيستم های حفاظتی صاعقه
  • قسمت های تشكيل دهنده صاعقه گير
  • انواع صاعقه گير
  • موارد كاربرد برقگير الكترونيكی (ESE)
  • ضوابط نصب صاعقه گير
  • منابع و ماخذ

برای دانلود فایل pdf که در 118 صفحه تنظیم شده با فعال کردن اکانت ویژه در زیر به صورت مستقیم دانلود نمایید.