HSE چیست و اهمیت آن در آتش نشانی

آقای دکتر صادقی لطفا در مورد فلسفه وجودی و اهمیت HSE بفرمایید؟

دکتر صادقی: هنگامی که نقش انسان نسبت به محیط بررسی می شود و اهمیتی که نسبت به سلامت انسان قائل می شویم، مسائلی که به نحوی در این محیط می تواند تأثیر گذار باشد، در اچ. اس. ای مطرح می شود. در نظر بگیرید تمام فرایندهایی که در صنعت وجود دارد، حالا در هر صنعتی، به نحوی این فرایندها شامل یک سری فعالیت ها است. برای انجام آنها نیاز به سخت افزار، نیاز به نیروی انسانی، نیاز به زمان و بطور کلی نیازمند برنامه ریزی هستیم؛ از آنجایی که در هر فعالیتی می توان نقش انسان را در نظر گرفت، برای اینکه بتوانیم سلامت فیزیکی یا روانی او را تأمین کنیم، وارد مقوله ایمنی (safety) میشیم و آن سلامتی (Health) که راجع به آن صحبت می کنیم.

وقتی راجع به محیط صحبت می شود. انجام این فرایندها بنابر روش معمول در خود محیط تأثیرگذار است، بطور قطع هر فعالیت یا روندی با یک هدفی انجام می گیرد و هر یک از این فرایندها یک سری ذینفعان مستقیم دارند، شامل خود سازمان، افرادی که داخل سازمان هستند، افرادی که در محیط هستند، همچنین یک سری ذی نفعان غیر مستقیم دارند، این ذینفعان نیز برای خود اهدافی را تعریف می کنند، ما نمی تونیم فرایندهایی یا فعالیت هایی تعریف کنیم که به اینها آسیب رسان باشد. پس هر نوع فرایند یا فعالیتی که ما در محیط انجام می دهیم قاعدتا باید مسئولیت اجتماعی آن را در نظر بگیریم. هر اتفاقی که باعث شود به نحوی ذینفعان غیر مستقیم نیز آسیب ببینند ما باید بطور عملی مسئولیت آن را به عهده بگیریم. اینجا مسئله محیط زیست (environment) مطرح می شود. شما هر نوع فعالیتی که انجام بدهید که به نحوی به محیط زیست آسیب بزند شاید به اهداف اقتصادی و تجاری برسید، اما اینجا ذی نفعان غیر مستقیم آسیب می بینند. در اینجا آن شرکت های اقتصادی، تجاری و … باید مسئولیت مدیریت این آسیب ها را داشته باشند.

اصطلاحی که در این موارد استفاده می شود مسؤلیت اجتماعی (social responsibility) است. یعنی ما در قبال محیط زیست مسؤلیت داریم. در قبال افرادی که در داخل جامعه هستند. مسؤلیت داریم. حالا این فقط محیط زیست نیست؛ یک بخش آن محیط زیست است. یک بخش آن هر نوع اجتماعی (community) که وجود دارد، می باشد. برای نمونه کارخانه ای احداث شود که بطور مثال آلایندگی صوتی ایجاد کند و به احتمال افرادی که نزدیک این کارخانه هستند، در آن اجتماع هستند، دچار بیماری های روانی شوند، اینجا هم ما دوباره مسئله محیط زیست را داریم. با این فلسفه مساله اچ. اس. ای مطرح شد. یعنی سلامت افراد داخل سازمان و سلامت افرادی که بیرون سازمان هستند و غیره.

نکته بعدی که وجود دارد اینکه هر نوع فعالیتی که انجام می شود، تأثیراتش بر محیط، کوتاه مدت نیست. پس این فعالیت ها باید به صورت بلندمدت نیز دیده شود. در اینجا ما طرح مسئله توسعه پایدار را ملاحظه می کنیم. یعنی فعالیت هایی که انجام می دهیم باید در بلندمدت نیز در محیط زیست تأثیری نداشته باشد. ممکن است شما اکنون فعالیتی انجام دهید که هیچ نوع آسیبی به محیط زیست نزند، اما اثراتش روی محیط زیست ده سال، پانزده سال، بیست سال دیگر دیده شود، یا اینکه شما فعالیت هایی را شروع کنید که ده سال یا بیست سال دیگر اثرات اجتماعی آن را در سلامت جامعه و غیره ببینید.

اینجا بطور عملی آن مفاهیم توسعه پایداری مطرح می شود. یعنی شما وقتی دارید یک فعالیتی انجام می دهید هم باید به فاکتورهای محیط زیست هم به فاکتورهای اجتماعی هم به فاکتورهای سیاسی هم به فاکتورهای مذهبی و بطور کلی هر نوع تأثیری که می تواند در محیط بگذارد را باید مورد توجه بلند مدت قرار دهید. برای اینکه در این قالب بتوانیم آن مدیریت پی آمدها را انجام دهیم دو رویکرد وجود دارد؛ رویکرد اول بطور عملی در سطح کلان مطرح می شود که دولت ها مسئولیت فراهم آوردن زیرساخت های لازم را به عهده دارند تا این مدیریتی که مد نظر ماست برای وجود دارند، به نحوی دنبال منافع سازمان یا نفع خود هستند.

مکانیسم های کنترلی برای جلوگیری از خروج اینها از چارچوب تعریف شده به عهده دولت هاست. نقشی که باید برای آن زیرساخت های لازم فراهم کنند. در مورد این زیرساخت ها، اولین نکته ای که وجود دارد اینکه متناسب با هر حوزه فعالیت یا صنعتی که وجود دارد یا محیطی که تعریف می شود، باید بتوانیم قوانین و مقرراتی تعریف کنیم، پس یک نقش دولت وضع قوانین و مقررات است. در این مورد، سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور اولا می تواند نقش پررنگی داشته باشد یعنی با توجه به اینکه خدمات یا فعالیت هایی که شهرداری ها انجام می دهند هر یک از اینها می تواند تاثیراتی در شهرها داشته باشد، تأثیراتی در محیط زیست داشته باشد، تأثیراتی بر کارکنانش داشته باشد، افراد آتش نشانی را در نظر بگیریم در وهله اول سلامت همینها و خطراتی که برای آنها وجود دارد؛ این قوانین باید طوری باشد که بتواند حقوق آنها را حفظ کند. نکته بعدی در زیرساخته بسترهای آموزشی است، که باید زمینه فراهم گردد.

هدایت مسیر فناوری تکنولوژی نکته بعدی است، که از جمله نقش های دولت می باشد. برای مثال در سازمان آتش نشانی تکنولوژی های متعددی مورد استفاده قرار می گیرد تا بتوان فعالیت های مربوط به ایمنی یا نجات یا محیط زیست با استفاده از این تکنولوژی ها تسریع شود. اینکه این تکنولوژی به چه سمتی پیش برود نقش دولت است. که همان یکپارچه سازی در استفاده از فناوری در فرایندهای کاری می باشد. که یک جنبه آن فیزیکی و یک جنبه آن دانش است. وقتی ما بخواهیم مقوله HSE را در داخل فرایندهای کاری وارد کنیم باید بتوانیم متناسب با فرایندها، اهداف HSE را به اصطلاح مشخص کنیم. بدین ترتیب بطور عملی به سمت استانداردسازی می رویم. حالا این استانداردسازی چگونه شکل می گیرد؟

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• استقرار HSE در سازمان آتش نشانی به ویژه با هدف بهبود سلامتی و ایمنی آتش نشانان
• سابقه HSE در صنعت گاز و جهان
• اهمیت آموزش و زیرساخت های HSE
• منظور از ریسک خطر پذیری است یا خطر؟
• پاسخگویی HSE به حوادث و بحران

حتما بخوانید:

⇐ ملاحظات HSE در مراکز توزیع سوخت

⇐ آموزش عمومی HSE

⇐ آموزه های HSE