وسایل حفاظتی سر

Head personal protective equipment

1- ضرورت استفاده از تجهیزات محافظت از سر:

محافظت کارکنان در برابر صدمات وارده به سر یکی از اجزای اصلی هر برنامه ایمنی است. ضربه به سر ممکن است باعث معلولیت موقت, دائمی و یا فوت شود. استفاده از کلاه ایمنی ساده ترین راه محافظت سر افراد در برابر صدمات است. کلاه ایمنی افراد را هم در برابر ضربه و هم در برابر خطرات شوک و سوختگی الکتریکی محافظت می کند. ضمنا کلاه ایمنی می تواند از انتقال شوک ضربه به گردن نیز بکاهد که باعث کاهش آسیب به مهره های گردنی و اعصاب بین مهره ها می شود. در موارد زیر باید از کلاه های ایمنی استفاده کرد:

• شرایطی که امکان سقوط اشیا و برخورد آنها به سر افراد وجود دارد.
• شرایطی که انکان برخورد سر افراد با اجسام ثابت مثل لوله ها و تیرها وجود دارد.
• شرایطی که احتمال تماس تصادفی سر با خطرات برقی وجود دارد.
• شرایطی که اجسامی توسط بالابرها در بالای سر در حال حرکت هستند و بدون احتمال سقوط هم احتمال برخورد با سر را دارند.

2- اجزای تشکیل دهنده کلاه ایمنی

به طور کلی, یک کلاه ایمنی از بخش های اساسی زیر تشکیل می شود:

کلاه یا سرپوش (Hat & Cap): یک جسم صلب و سخت به شکل تقریبا نیم کره که با هنماهنگی قسمت های داخلی خود سر را در برابر قسمت های مکانیکی, الکتریسیته و هم چنین برخی از شرایط نامساعد محیطی, محافظت می کند.

پوسته (Shell): بخش خارجی کلاه بدون ضمائم ان را پوسته می نامند که وظیفه اصلی آن مقومت در برابر نیروهای وارده خارجی بر ان است.

لبه (Brim):  برامدگی دورادور کلاه های ایمنی در اندازه های مختلف که وظیفه آن تامین حفاظت اضافی برای ناحیه صورت, کردن و شال می باشد.

بندهای یراق (Suspension): نوارهای, بند ها و تسمه های داخلی کلاه که پوسته را بدون ایجاد تماس بین آن و سر روی سر نگاه داشته و وظیفه اصلی ان جذب و مستهلک نمودن نیروهای مکانیکی وارده از طریق پوسته کلاه و ایجاد فاصله برای فراهم اوردن مقاومت الکتریکی لازم می باشد.

بند تاج (Crown straps): بخشی از نوارها و بند های داخلی که به صورت متقاطع می باشند و تماس با بخش فوقانی سر قرار می گیرد.

پیشانی بند (Heafband): قسمتی از بند های یراق کلاه ایمنی است که بر روس قسمت جلویی سر قرار می گیرد و هماهنگ با سایر نوارها و بندهای داخلی پوسته را فاصله از سر جدا نگاه می دارد.

بند چانه (Chin Strap): بندی قابل تنظیم که به طور محکم به پوسته کلاه متصل بوده و برای ثابت نگه داشتن کلاه و جلوگیری از  افتادن ان در هنگام حرکت سر به کار می رود.

نوار پشت گردن (Hope Strap): یک تسمه قابل تنظیم در قسمتی پشتی کلاه که از آن برای تغییر محیط یراق کلاه و در نتیجه متناسب کردن آن با سر کاربر استفاده می شود. این تسمه باید طوری روی کلاه نصب شود که امکان تنظیم آن بدون برداشتن کلاه از سر وجود داشته باشد.

نوار عرقگیر (Sweatband): قسمتی از نوار داخلی کلاه می باشد که در ناحیه پیشانی بند قرارر گرفته و امکان جذب عرق را فراهم می کند. نوارهای عرق گیر باید قابل شستشو و قابل تعویض باشند.

علاوه بر بخش های اصلی, یک کلاه ایمنی می تواند شامل قسمت های زیر نیز باشد:

لبه جلویی (Peak): قسمتی از لبه کلاه که همواره باید در جلو قرار بگیرد.

سوراخ های اتصال گوشی (Earmuff slots): برای اتصال گوشی های محافظتی به کلاه های ایمنی در نظر گرفته شده اند.

لبه هدایت کننده باران (Rain trough):آب باران را به قسمت جلوی کلاه هدایت می کند.

آستری زمستانی (Winter Liner): پوشش اضافی که بر روی بند های یراق کلاه نصب شده و وظیفه آن گرم نگه داشتن ناحیه سر و یا در فصول سرد سال است. جنس مواد تشکیل دهنده آستری با توجه به شرایط محیطی متفاوت است ولی معمولا از پارچه پشم دار مقاوم در برابر نفوذ آب بافته می شود. جنس آستری باید از مواد غیر قابل اشتعال باشد.

نوار شب رنگ: برای افزایش قابلیت دید بر روی کلاه نصب می شود. اجزای مختلف کلاه ایمنی در شکل 1 نشان داده شده است.

3- انواع تجهیزات محافظ سر

طبق استاندارد 3002.1.98Z ISNA تجهیزات ایمنی حفاظت سر از نظر مقومت الکتریکی به سه دسته تقسیم می شوند:

• کلاس E (الکتریکی): دارای مقاومت تا 20.000 ولت
• کلاس G (عمومی): دارای مقاومت تا 2200 ولت
• کلاس C ( رسانا): بدون مقومت عمده در برابر جریان الکتریسیته

این کلاه هااز نظر حفاظت های فیزیکی به دسته هایزیر تقسیم می شوند:

کلاه های محافظ نوع Ι: مقاومت ها در برابر ضربه بسیار شدید و فرو رفتن اجسام داخل آنها مورد آزمایش قرار گرفته است. شکل2

کلاه های محافظ نوع ΙΙ: علاوه بر محافظت معادل کلاه های نوع Ι در مقابل  ضربه های وارد به بالای سر, محافظت محدودی نیز در مقابل ضرباتی که به قسمت هایی غیر از مرکز سر وارد می شوند فراهم می کنند. (شکل 3)

انواع دیگر کلاه ها: کلاه های ضربه گیر: با مشخصات ANSI مطابقت ندارند ولی می توان از انها در برابر ضربه ها و بریدگی های جزیی یا جلوگیری از گیر کردن موی بلند در ماشین الات متحرک استفاده کرد.

4- نکات قابل توجه در مورد تجهیزات حفاظت از سر:

• کلاه های ایمنی که در نزدیکی تجهیزات و خطوط برق مورد استفاده قرار می گیرند باید از نوع کلاس E باشند.
• هنگام قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا کار کردن در ارتفاع یا هنگامی که فرد باید مرتبا به داخل حفرات و گودال ها نگاه کند بند های چانه کلاه باید بسته شوند.
• هیچ گونه تغیییری در کلاه یا بند تنظیم کننده پشت آن مگر با تایید سازنده, مجاز نیست.
• لبه کلاه ها باید جلوی سر قرار گیرد.
• ایجاد سوراخ بر روی کلاه یا ایجاد هر نوع تغییری در آن ممنوع است.
• برای محافظت و راحتی حداکثر, کلاه باید مستقیم بر روی سر قرار گیرد.
• قبل از استفاده از کلاه یراق باید برای سر کاربر تنظیم گردد.
• در داخل کلاه, در فضای بین یراق و بدنه کلاه هیچ جسمی ( مانند کاغذ, پارچه) نباید قرار گیرد. این کار مانع تهویه داخلی کلاه می شود. ضمنا جسم قرار گرفته در ان محل ممکن است باعث کاهش مقاومت الکتریکی کلاه شود.
• برای هر کلاه, از یراق مخصوص همان کلاه بای استفاده شود.

5-مراقبت از تجهیزات محافظت از سر

کلاه ها دارای عمر محدود هستند هر چند استفاده مناسب از انها باعث افزایش طول عم انها می شود, اما باید به صورت دوره های با کلاه های جدید جایگزین شوند.

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیرکلاه باید از سرویس خاج و با کلاه جدید جایگزین شود:

• سوراخ شدگی, ترک خوردگی یا تغییر شکل لبه یا خود کلاه
• اگر اثاری از اسیب یا فرسودگی یا ضربه که باعث کاهش یکپارچگی کلاه شده, روی پوسته کلاه موجود نباشد کل کلاه باید تعویض شود.
• در صورتی که بند تنظیم کننده پشت کلاه ها یا پد های داخل کلاه ها آسیب دیده باشند باید آنها را تعویض کرد.
• آثار حاکی از قرار گرفتن کلاه یا لبه ان در معرض حرارت, مواد شیمیایی, یا اشعه ماوراءبنفش یا سایر تشعشعات
• در صورتی که ضربه شدید به کلاه وارد شده باشدع حتی اگر اسیب وارده به کلاه قابل روئت نباشد, باید ان را تعویض کرد.

برای محافظت از کلاه باید نکات زیر را رعایت کرد:

1. اجتناب از استفاده از چسب, رنگ یا محلول پاک کننده. این مواد ممکن است به پوسته کلاه اسیب برسانند و میزان محافظت آن را کاهش دهند. برای تمیز کردن کلاه فقط می توان از یک ماده پاک کننده ملایم و اب گرم استفاده کرد.
2. اجتناب از قرار دادن کلاه  در معرض گرما یا سرمای شدید یا نور شدید خورشید, مثلا پشت شیشه عقب ماشین
3. نگهداری کلاه ها د مکان تمیز و خشک
4. اجتناب از تحت فشار قرار دادن کلاه با نشستن روی آنها یا فشار دادن لبه های آن

تذکر: زمان ثابتی برای «تاریخ گذشته» شدن کلاه ها وجود ندارد و بسته به نوع کلاه و شرایط نگهداری این زمان متفاوت است. ساختمان بلوری مواد تشکیل دهنده کلاه در اثر حرارت, تغییر شدید دما, نور شدید, ضربات مکرر, تماس با مواد شیمیایی مختلف, خراشیدگی, برخورد با مواد برنده دچار اسیب می شوند. در این گونه موارد ( تنش های فیزیکی) ممکن است ظاهر کلاه آسیب قابل رویتی ندیده باشد, اما ساختمان میکروسکوپی ان به گونه ای آسیب دیده باشد که از استحکام آن کاسته شده باشد.

6- راهنمایی انتخاب و خرید:

تجهیزات محافظ سر باید با استاندارد های وسایل حفاظت فردی مطابقت داشته باشند.

به طور کلی توجه به نکات زیر در مورد کلاه های ایمنی الزامی است:

• کلاه های ایمنی باید کاملا اندازه باشند. کلاه هایی که بسیار بزرگ یا بسیار کوچک باشند, حتی در صورت مطابقت با سایر الزامات برای استفاده مناسب نیستند.
• تزریق پلاستیک باید مناسب و همگن باشد. مکان اتصال اجزاء قالب کلاه نباید دارای لبه های نیز باشد.
• استاندارد, کلاس, نوع کلاه و تاریخ ساخت روی ان حک شده باشد یا به صورت نقش برجسته وجود داشته باشد. فونت نوشته می بایست با برجستگی یکسان و منظم باشد (دست کوب نباشد).
• در قسمت نوشته های برجسته و حک شده روی کلاه, نامنظم بودن فونت ها با برجستگی و فرو رفتگی این علایم و نوشته ها نشاندهنده نامرغوبی کلاه است.
• موج داشتن جسم کلاه و یکنواخت نبودن رنگ کلاه دلیل خوب شکل نگرفتن ساختمان کلاه در زمان تزریق پلاستیک و سرد شدن در زمان ساخت کلاه می باشد.