ارزیابی شاخص حریق و انفجار DOW

ارزیابی شاخص حریق و انفجار DOW

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 52

فهرست:

• مقدمه
• محاسبه شاخص حریق و انفجار (F&EI)
• اهداف
• فرایند شاخص F&EI
• آشنایی با فرایند تولید
• انتخاب واحدهای فرآیندی حساس و بحرانی از نظر خطر حریق و انفجار
• محاسبه فاکتور مواد (MF)
• فاکتور خطرات واحد فرآیندی (F3)
• تعیین شاخص حریق و انفجار (F&EI) DOW
• فاکتور اعتبار کنترل ضرر و زیان
• تعیین حریم و ناحیه خطر حریق و انفجار
• تعیین فاکتور خسارات (آسیب)
• ضمیمه 1: تعاریف و اصطلاحات مربوط به شاخص خطر حریق و انفجار
• ضمیمه 2: فاکتور مواد و خواص آنها (MATERIAL FACTOR)
• منابع

در صنایع شیمیایی به خصوص صنایع نفت و پتروشیمی خطر حریق و انفجار همواره به دلیل قابلیت اشتعال و واکنش پذیری مواد، بالا بودن دما و فشار عملیاتی، فراریت و قابلیت تبخیر مایعات و متعاقباً تشکیل ابری از بخارات قابل اشتعال/انفجار از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل خطر حریق و انفجار به ترتیب از اولین و دومین خطرات اصلی در این صنایع به شمار می رود. با اینکه حوادث انفجار بزرگترین خسارات را به دنبال دارد، اما حریق به دلیل عمومیت آن جدی تر از انفجار می باشد.

روش های و تکنیک های متفاوتی جهت آنالیز خطر حریق و انفجار در صنایع شیمیایی وجود دارد که از بین آن ها می توان به شاخص حریق و انفجار اشاره کرد که روش های نسبتاً ساده و کامل بوده و ریسک کلی واحدهای فرآیندی را محاسبه می کنند.

هربرت داو، در سال 1890 شرکت DOW را تأسیس کرد. این شاخص برای اولین بار در سال 1964 توسط شرکت مواد شیمیایی DOW ارائه شد. اين شاخص از سال 1964 تاکنون 6 بار مورد بازنگری قرار گرفته است. آخرین ویرایش این شاخص (ویرایش هفتم) در سال 1994 منتشر شده است.

این شاخص یک نوع سیستم تجزیه و تحلیل ریسک حریق و انفجار می باشد که یک ارزیابی سیستماتیک و منظم از پتانسیل حریق، انفجار و واکنش پذیری تجهیزات فرآیندی و مواد موجود در آن ها است. این شاخص با برقراری ارتباط بین ایمنی و پارامترهای عملیاتی، تجزیه و تحلیل ایمنی فرآیند را ساده تر می کند. در این روش ایمنی تابعی از پارامترهای عملیاتی است.

اگرچه این شاخص برای ارزیابی ریسک حریق، انفجار و واکنش پذیری مواد ذخیره شده با مواد موجود در فرایند، ارائه شده است اما می توان از آن برای واکاوی واحدهای فرآیندی کوچک مانند یکسو کننده ها، ترانسفورمرها، بویلرها، اکسید کننده های حرارتی و … نیز استفاده نمود.

محاسبات مربوط به شاخص حریق و انفجار (F&EI) فرض بر این است که در واحد فرآیندی حداقل ۵۰۰۰ پوند (۲۲۶۸ کیلوگرم) یا ۶۰۰ گالن ( 2.27 متر مکعب) ماده قابل احتراق، اشتعال یا واکنش پذیر ذخیره سازی یا جابجا می گردد. حال در صورتی که میزان این مواد کمتر از مقادیر مذکور باشد، ممکن است ریسک محاسبه شده توسط این شاخص بیش از مقادیر واقعی برآورد شود. مطالعات نشان داده که شاخص حریق و انفجار  (F&EI) قادر است برای واحدهای فرآیندی که حداقل ۱۰۰۰ پوند (۴۵۴ کیلوگرم) یا حدود ۱۲۰ گالن (0.454 متر مکعب) مواد قابل احتراق و واکنش پذیر را ذخیره یا جابجا می نمایند نیز نتایج رضایت بخش و نزدیک به مقادیر واقعی را فراهم آورد.

محاسبه شاخص حریق و انفجار DOW

برای محاسبه شاخص DOW کار با انتخاب پروسه ای که پتانسیل ایجاد حادثه را دارد شروع می شود. بعد از انتخاب پروسه مورد نظر مهمترین فاکتورهایی که باید مورد مطالعه قرار بگیرند به شرح ذیل می باشد:

1. پتانسیل انرژی شیمیایی (فاکتور ماده)
2. مقدار مواد خطرناک
3. وقفه کاری  و تراکم دارای اهمیت حیاتی(دلار در فوت مربع)
4. تاریخچه رویدادهای حریق و انفجار مربوط به فرآیندهای مشابه
5. اهمیت پروسه مورد نظر نسبت به کل پروسه

1-2 آشنایی با فرایند تولید

اولین مرحله در محاسبه شاخص F&EI شناخت فرایند محل مورد بررسی از طریق نقشه ها و مطالعه شرح فرایند و همچنین مطالعه دستورالعمل های عملیاتی است.

2-2- انتخاب واحدهای فرآیندی حساس و بحرانی از نظر خطر حریق و انفجار

در این مرحله حساس ترین و آسیب پذیرترین واحدها از نظر خطر حریق و انفجار بر اساس معیارهای زیر انتخاب می شوند.

الف) مقدار مواد خطرناک موجود در مخازن ذخیره
ب) درجه اشتعال پذیری و درجه واکنش پذیری بیشترین ماده موجود در فرآیند تولید
ج) آمار حوادث حریق، انفجار و نشت مواد شیمیایی
د) دما و فشار عملیاتی دستگاه ها و تجهیزات اصلی
ه) ارزش تجهیزات و مواد موجود در واحد فرآیندی

لازم به ذکر است که یک واحد تولید تشکیل شده است از کل تأسیسات موجود در سایت که شامل: فرآیندهای شیمیایی، فرآیندهای مکانیکی، خطوط لوله، مخازن و غیره می باشد. برای مثال یک کارخانه تولید لاتکس به عنوان یک واحد تولید در نظر گرفته می شود. هر واحد تولیدی از تعدادی واحد فرآیندی تشکیل یافته که در مورد مثال فوق (کارخانه تولید لاتکس) این واحدهای فرآیندی شامل: تانک های ذخیره مواد خام، راکتور، پمپ های تغذیه کننده راکتور و … است. در نهایت از مجموع چند واحد فرآیندی یک منطقه یا ناحیه فرآیندی به وجود می آید. بنابراین هر واحد تولیدی از چندین واحد فرآیندی تشکیل یافته است که برای محاسبه شاخص F&EA تنها واحدهای فرآیندی که دارای پتانسیل حریق و انفجار هستند، مورد ارزیابی قرار می گیرند.

این مطلب بروزرسانی شد و 3 فایل دیگر از شاخص آتش و انفجار DOW + نمونه انجام شده در شرکت پتروشیمی در 37 و 13 و 50 صفحه پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ شاخص مواجهه شیمیایی (CEI)

⇐ شاخص خطر وزن شده ایمنی (SWeHI)