مجوز ورود به فضای بسته
مجوز ورود به فضای بسته
مجوز ورود به فضای بسته سندی است که ورود افراد به داخل فضای بسته را به دقت کنترل می کند مجوز ورود قبل از ورود کسی به داخل فضای بسته توسط افراد ذیصلاح تکمیل و امضاء می شود مجوز ورود به فضای بسته جایگزینی برای سیستم ایمن کار نمی باشد بلکه بسط یافته آن می باشد.
محل کار, شرح کار, نام فرد ورودی به داخل فضا و فرد مراقب آن که در بیرون فضا می ماند. مدت اعتبار مجوز, اطلاعات مربوط به ایزوله کردن فرایندی و الکتریکی, نتایج آزمایش گاز و فرد آزمایش کننده گاز با امضا او, احتیاطهای لازم, روش امداد و نجات, تایید صادر کننده مجاز, امضاء انجام دهنده کار, امضا انجام کارموارد موجود در مجوز ورود به فضای بسته عبارتند از:
فهرست موضوعات:
- مجوز ورود به فضای بسته
- مجوز ورود به فضای بسته
- تعاریف
- شناسایی یک فضای بسته
- فرایند ورود به فضاهای بسته
- آماده سازی فضای بسته به منظور ورود
- انجام ایمن فعالیت
- مسولیت های صادر کننده مجوز و اجرا کننده مجوز
- اموزش و صلاحیت
مزایای اخذ مجوز ورود به فضای بسته |
|
قبل از ورود |
-اطمینان از صدور مجوز قانونی و صحیح
-اطمینان از اینکه مدیریت در جریان همه ورود به فضاهای بسته قرار دارد. -بررسی محیط و اطمینان از اینکه محیط برای انجام کار ایمن و اماده است. -هشدار خطرات و احتیاطها و تجهیزات لازم به کارگران -اطمینان از عدم انجام کارهای مغایر در بیرون فضای بسته |
به هنگام ورود |
-اطمینان از شروع و ادامه ایمن کار
-جلوگیری از ورود افراد غیرمجاز به داخل فضا |
بعد از ورود |
جلوگیری از ورود افراد به داخل فضا بعد از اتمام اعتبار مجوز |
تعاریف
فضای بسته
- فضایی که به اندازه کافی بزرگ باشد و به گونه ای باشد که جسم یک انسان بتواند وارد ان شده و وظیفه محوله را انجام دهد.
- برای حضور دائم انسان طراحی نشده باشد.
- دارای دهانه ورودی و خروجی محدود باشد.
دارای دهانه ورودی-خروجی محدود به موارد زیر اشاره دارد:
- دهانه ای که به علت اندازه یا موقعیت آن روی فضای بسته محدودیت ایجاد می کند.
- دهانه ای کوچک که عبور افراد و وسایل موردنیاز را به داخل مشکل می کند.
- دهانه ای بزرگ که استفاده از نردبان را الزامی می کند و فرار در شرایط اضطراری را مشکل می کند (مانند چاله ها و کانال ها)
توجه: اگر فضای که دارای درب معمولی برای ورود و خروج باشد ولی توانایی فرار افراد را در شرایط اضطراری محدود کند فضای بسته تلقی می شود.
حادثه فضای بسته کوچک!!!
یک کارگر که مشغول تقویت کفپوش پلاستیکی یک کابینت با چسب را داشت وقتی سر او داخل کابینت بود به علت مواجه شدید با حلال های چسب دچار بیهوشی و مرگ شد.
توجه: یک فضای بسته می تواند حتی در شرایطی که جسم فرد وارد ان نشده نیز کشنده باشد (به حوادث زیر مراجعه شود)
حادثه: یک استادکار تعمیراتی به منظور بررسی جزئیات اتصالات داخلی یک ظرف عملیاتی در حال شستشو با گاز نیتروژن سر خود را از دهانه ورودی داخل کرد و در نتیجه کمبود اکسیژن فوت کرد.
البته فضاهای کوچک مانند گنجه و کابینت ها همیشه بعنوان فضای بسته قلمداد نمی شوند. یک فضای بسته که به اندازه کافی بزرگ باشد که سر انسان بتواند وارد ان شود خطرناک قلمداد می شود.
ورود
- عملی که به وسیله ان یک انسان از دهانه یک فضای بسته مجوز دار عبور می کند.
- اگر قسمتی از بدن انسان از دهانه فضای بسته عبور کند ورود اتفاق افتاده است.
فرد وارد شونده صلاحیت دار
فردی که بیرون یک یا چند فضای بسته دارای مجوز می ایستد و وظایف محوله مراقبتی را انجام می دهد.
فرد صلاحیت دار آزمایش کننده گاز
فرد صلاحیت داری که عمل آزمایش گاز را بر روی اتمسفر داخل فضای بسته به کمک ابزار مناسب انجام می دهد.
شناسایی یک فضای بسته
شناسایی یک فضای بسته باید از طریق ارزیابی ریسک انجام شود. بعضی از شرکت های فضاهای بسته به دو نوع مستلزم مجوز ورود و عدم نیاز به مجوز ورود تقسیم می شوند. این تقسیم بندی ایمن نیست زیرا فعالیت هایی که در این فضاها انجام می شود توجهی ندارد. بنابراین یک ارزیابی ریسک مورد به مورد برای هر دو نوع فضای بسته و فعالیت های مدنظر باید در نظر گرفته شود. فضای بسته بدون نیاز به مجوز ورود فضایی که پتانسل (شامل اتمسفر خطرناک) ایجاد مرگ یا اسیب ندارد.
فضای بسته مستلزم ورود
- فضایی که یا دارای اتمسفر خطرناک است یا پتانسل ایجاد اتمسفر خطرناک را دارد.
- فضایی که دارای ماده ای است که پتانسل خفه کردن و یا غرق کردن فرد ورودی را دارد.
- فضایی که ساختار ان به گونه ای است که باعث گیر کردن و خفه شدن فرد ورودی شود و یا دارای کف شیب دار به سمت بخش باریکتر را دارد.
- فضایی که دارای سایر خطرات شناخته شده ایمنی و بهداشتی باشد.
اگر فضای مستلزم مجوز ورود باشد دهانه ورود باید به طور واضح علامت گذاری شود تا کارگران را از خطرات مطلع کند.
یک لیست کامل از فضاهای بسته و محل قرار گیری انها باید:
- به همه کارگران داده شود.
- در یک محل چشمگیری چسبانده شود (مانند تابلو اعلانات)
- در داخل روش اجرایی ورود به فضای بسته الصاق شود.
فرایند ورود به فضاهای بسته
قبل از آماده سازی شریاط جهت صدور مجوز ورود به فضای بسته سوالات زیر را بپرسید:
اگر پاسخ به سوالات فوق مثبت است, کار را بدون ورود به فضای بسته انجام دهید. ولی اگر پاسخ منفی است ابتدا باید توسط یک فرد صلاحیت دار اریابی ریسک باتوجه به فاکتورهای زیر انجام شوند:
دسترسی به داخل فضاهای بسته باید به صورت فیزیکی ممنوع شود مثلا بعضی از این فضاها را می توان قفل کرد مانند ورودی دامن یک ظرف عملیاتی.
- مواد داخل فضای بسته
- مقدار مواد باقی مانده بعد از تخلیه فضا
- آلودگی سطحی داخل فضا
- کمبود یا زیاد بودن اکسیژن
- ابعاد فیزیکی و تجهیزات داخل فضا
- مواد شیمیایی مورد استفاده جهت نظافت و سایر اهداف
- منابع جرقه
- جدا سازی فضای بسته و احتمال ورود مواد.
قبل از تصمیم مزایا و معایب روش های مختلف را بررسی کنید.سپس یک سیستم کار ایمن توسط فرد صلاحیت دار و با توجه به ملاحظات زیر ایجاد و اجرا شود:
- حذف خطرات تاجایی که ممکن است
- صلاحیت افراد درگیر در کار و نظارت بر کار آنها
- ارتباطات
- آزمایش گازهای موجود در اتمسفر
- تهویه و شستشو با گاز بی اثر و بخار آب
- حذف مواد باقی مانده
- جداسازی فرایندی, مکانیکی و الکتریکی
- تجهیزات مناسب
- وسایل حفاظت فردی
- تامین گاز اکسیژن به وسیله لوله, شیلنگ و کپسول ها
- ورود و خروج
- پیشگیری از آتش
- روشنایی
- الکتریسته ساکن
- شرایط اضطراری
- محدود کردن زمان کار
- خطرات خاصی که مختص یک صنعت یا یک فعالیت می باشد مثل خاصیت رادیواکتیوتیه
استعمال دخانیات باید داخل فضا و حتی بیرون از آن ممنوع شود.
حادثه: یک مجوز ورود به فضای بسته و یک مجوز کار گرم (برای موتورهای دیزلی مورد استفاده) برای لایه روبی و تعمیر یک مخزن سقف شناور با قطر 78 متر صادر شد. سه کارگر پیمان کار داخل مخزن مشغول لایه روبی بودند که مخزن آتش گرفت. دو نفر از آنها از مخزن فرار کردند ولی نفر سوم در آتش گیر کرد و جان باخت. بعد از حادثه معلوم شد که سیگار کشیدن در داخل مخزن باعث آتش گرفتن مواد باقی مانده در آن شده است.
آماده سازی فضای بسته به منظور ورود
اگر روش جایگزین ایمنی برای کار در فضای بسته یافت نشود مراحل زیر را باید قبل از ورود به فضا باید انجام داد.
الف) شروع به صدور مجوز ورود به فضای بسته و دستورالعمل ها
ب) شستشو و خارج کردن بخارات سمی ازاد شده از مواد چسبنده به سطح
ج) ایزوله کردن فضای بسته و آزاد کردن هر گونه انرژی ذخیره شده
د) تهویه
ه) آزمایش گاز داخل فضای بسته
و) اطمینان از تحت کنترل بودن یا از بین بردن انرژی های خطرناک
ی) تکمیل مجوز ورود به فضای بسته
الف) شروع به صدور مجوز ورود به فضای بسته و دستورالعمل ها
اقدامات مورد نیاز برای دستیابی به یک محیط ایمن در داخل فضای بسته را برنامه ریزی کنید. در این راستا از فرم مجوز کار بعنوان یک راهنما کمک بگیرید. یک ارزیابی ریسک ساده (مانند روش تجزیه و تحلیل خطرات شغلی jsa) را جهت شناسایی همه خطرات موجود و تعیین پیامد ناشی از عدم کنترل آنها انجام دهید.
برنامه ریزی صحیح نه تنها در خارج از سرویس کردن و اماده سازی فضای بسته کمک کننده است بلکه از دستیابی موثر به شرایط ایمن اطمینان حاصل می آید.
ب) شستشو و خارج کردن بخارات سمی ازاد شده از مواد چسبنده به سطح
بعد از توقف صحیح یک فضای بسته, لازم است که فضا را جهت تخلیه مواد باقی مانده شستشو داد. شستشو می تواند با کمک موارد زیر انجام شود:
- بخار آب
- آب
- گاز بی اثر
- هوا
یکی از روش های موثر شستشو استفاده از بخار آب می باشد. هر چند اگر تخلیه از دریچه تهویه ناکافی و یا مسدود باشد و یا تجهیر برای بخار آب فشار بالا طراحی نشده باشد. پدیده افزایش فشار اتفاق می افتد. همپنین اگر بخار آب داخل یک ظرف میعان شود و ظرف شکننده خلاء نداشته باشد. ظرف در معرض خطر خلاء و مچاله شدن می باشد.
بعضی از مواد نفتی چسبیده به سطح بعد از شستشو تنها با آب باقی می مانند. به همین دلیل ممکن است در چنین شرایطی قبل از شستشو با آب, از مواد نفتی سبک تر برای شستشو این مسیرها استفاده شود. برای نظافت لوله های بلند که بخار آب را به دلیل میعان شدن سریع در سیستم نمی توان استفاده کرد از آب استفاده می کنند. از اب همچنین برای جایجایی بخارات داخل فضای بسته استفاده می شود البته در این کاربرد باید به استقامت سازه و مشکل پوسیدگی توجه شود. همچنین آب خطر یخ زدگی در شرایط سرد را داشته و باید بعد از شستشو حتما تخلیه شود.
برای تخلیه گاز های قابل اشتعال از یک سیستم می توان از گازهای بی اثر استفاده کرد. به دلیل مواد نفتی باقی مانده در لجن و انتهاهای مرده, گاز بی اثر توانایی شستشوی کامل گازها را ندارد ولی غلظت اکسیژن را را به زیر غلظت مور نیاز برای اشتعال کاهش می دهد. فقط در شرایطی می توان از هوا به عنوان گاز شستشو استفاده کرد از عدم تشکیل مخلوط قابل اشتعال مطمئن بود. اگر در مسیر یا فضاهای بسته ای احتمال وجود مواد بیولوژیک وجود دارد از هوا استفاده نکنید.
اگز از نیتروژن بعنوان گار شستشو استفاده شود مقادیر گازهای قابل اشتعال سنجش شده خطا دارد و صحیح نیست.
حادثه: نادیده گرفتن بخارات هیدروکربنی منجر به انفجار شد؟!
یک مخزن سقف شناور دارای نفتا تخلیه و تمیز و آزمایش گاز شد و جهت تسهیل عملیات تعمیر بر روی دیواره ی مخزن با آب پر شد. آزمایش گاز های قابل اشتعال بر روی سقف و داخل مخزن شرایط ایمنی را نشان داد. هر روز روی سقف مخزن و پیرامون سقف آزمایش گاز انجام میشد اما از فضای بین و زیر seal غافل بودند. دو ماه بعد در حین انجام کار گرم یک انفجار اتفاق افتاد و موج تخریب seal مخزن شد. خوشبختانه کسی آسیب ندید. علت حادثه عدم نظافت کافی مخزن و باقی ماندن هیدروکربن های نفتی بین seal سقف بود.
عدم آزمایش گاز جامع و کامل و جابجایی پتو ضد آتش بعضی از قسمت های seal در معرض جرقه کار گرم بود که باعث آتش گرفتن مخزن شد.
ج) ایزوله کردن فضای بسته و آزاد کردن هر نوع انرژی ذخیره شده
انواع جداسازی عبارتند از جداسازی فرایندی, جداسازی مکانیکی و جداسازی الکتریکی و جداسازی مکانیکی. هدف از جداسازی اطمینان از موارد زیر است:
- هیچگونه گاز مایع و یا جامدی وارد فضای بسته نمی شود.
- تجهیزاتی مانند موتور, توربین و غیره نمی توانند به طور تصادفی راه اندازی شوند.
- هر گونه وسیله الکتریکی درگیر, ایمن می شود.
انواع منابع انرژی رایج در فضاهای بسته عبارتند از: انرژی الکتریکی, مکانیکی, هیدرولیکی, نیوماتیکی, شیمیایی, جنبشی و حرارتی.
ایزوله کردن فضای بسته توسط موارد زیر قابل دستیابی است:
- استفاده از قفل و تابلو خطر
- استفاده از صفحه مسدود کننده
- جدا کننده از هم
- مهار کردن
لیست صفحات کور کننده (Blind) لیستی است که نصب و در نتیجه برداشتن وسایل ایزوله کننده مکانیکی را به طور صحیح ثبت می کند. این لیست باید شامل موارد زیر باشد:
- شناسایی واحد
- تجهیزات
- موقعیت
- شماره و اندازه مسیر لوله
- تاریخ نصب و برداشتن صفحات کور کننده
- امضاء افرادی که هر گونه تغییری را در موقعیت وسایل ایزوله کردن مکانیکی تایید می کنند.
مزیت لیست صفحات کور کننده یا ایزوله کننده تسهیل کردن فعالیت و اطمینان از عدم فراموشی هر کدام از آنها است.
استفاده از قفل و تابلوی خطر
کنترل منابع انرژی معمولا با استفاده از روشLock-Out & tag) LOTO) انجام می شود. در هنگام حضور در داخل فضاهای بسته, برای جلوگیری از راه اندازی تصادفی بعضی از وسایل باید از روش LOTO استفاده کرد.
بعنوان مثال شیر خط لوله های دارای مواد خطرناک باید قفل شود. منابع و سوئیچ های الکتریکی را باید به منظور جلوگیری از حادثه قفل و تابلو خطر نصب کرد. هدف از نصب تابلو خطر آگاه کردن دیگران از نیت قفل کردن و همچنین یک روش راحت برای چک کردن وضعیت شیر یا تجهیزات است.
حادثه: یک کارگر که در داخل یک ظرف عملیاتی مشغول نظافت بود جان خود را به دلیل راه اندازی غیر عمدی میکسر (همزن) توسط دیگران از دست داد. تجهیزات الکتریکی باید LOTO شوند و هر ظرف عملیاتی دارای یک Isolation list باشد.
در اماده سازی فضاهای بسته همه لوله های ورودی و خروجی به فضا باید به طور مثبت از بقیه سیستم زنده جدا شوند. این جدا سازی توسط صفحه کور کننده / مسدود کننده یا جدا کردن از هم انجام می شود.
تنها روش قابل قبول ایزوله کردن استفاده از صفحه کور کننده یا مسدود کننده یا جدا کردن فلنجها یا لوله ها از هم است. توجه شود که بستن شیر بعنوان یک روش مثبت ایزوله کردن برای ورود به فضاهای بسته قابل امتحان و قابل قبول نیست.
مسدود کردن
استفاده از صفحه عینکی Spectacle (مانند عدد 8)
اگر ورود به فضای بسته الزامی باشد و جدا کردن فلنجها و لوله ها از هم و یا استفاده از صفحات مسدود کننده به طور فیزیکی امکان پذیر نباشد, روش های اجرایی مورد استفاده در سایت باید اعمال زیر را ملزم کنند:
- جدا سازی فضاهای بسته تا حد امکان
- ارزیابی ریسک موجود
- تایید مکتوب مدیر ارشد سازمان برای ورود به فضای بسته (البته این تاییدیه مکتوب متناسب با میزان ریسک فرض شده می باشد.)
مهار کردن
مهار کردن اجزای متحرک مکانیکی موجود در داخل فضای بسته شامل میکسرها و هواکش ها به کمک زنجیر, گوه, چفت و سایر وسایل را شامل می شود.
حادثه: کار گرم بر روی یک خط لوله ایزوله نشده موجب مرگ دو نفر شد!؟
دو کارگر تعمیراتی و یک داربست بند در یک برج تقطیر مشغول کار بودند که دود از بالای برج وارد برج شد. از انجایی که داربست بند بالای برج بود توانست فرار کند ولی دو کارگر دیگر در آتش جان خود را از دست دادند. برج خارج از سرویس بود و لوله های متصل به آن نیز تخلیه و شستشو شده بودند. هر چند لوله کاملا تخیه و ایزوله نشده بود. هیدروکربن های موجود در لوله توسط دستگاه گاز یاب قابل تشخص نبوده و بوسیله کار گرمی که انجام می شد آتش گرفت. عدک درک و ارتباط ناکافی نتوانست از کارهای اثرگذار بر هم جلوگیری کند.
جداسازی باید در نزدیکترین نقطه (فلنج) به ظرف عملیاتی انجام شود و تا زمانی که روی مسیر لوله متصل به فضای بسته کار گرم انجام می شود باید از ممانعت افراد به داخل چنین فضایی جلوگیری کرد. |
عاری از گاز کردن به معنای عاری از ماده قابل اشتعال نیست. مواد باقی مانده روی سطح در شرایط خاص توانایی آزاد سازی بخارات سمی و آتشگیر را دارند. قبل از انجام کار گرم حضور چنین مواد باقی مانده ای باید بررسی شود. |
بعضی از مایعات مانند نفت گاز و نفت کوره به دلیل داشتن نقطه جرقه زنی بالا در شرایط دمای محیط توسط دستگاه های گاز یاب قابل تشخیص نیستند. بنابراین صدور مجوز کار گرم به استناد مقادیر گزارش شده دستگاه گاز یاب به تنهایی کار اشتباهی است و می تواند منجر به حادثه شود.
حادثه موردی: دو کارگر به دلیل نقص بافل (buffle) میانی ظرف عملیاتی فوت کردند!!
یک ظرف عملیاتی عمومی که از وسط به وسیله یک بافل تبدیل کننده گوگرد تقسیم شده بود از سرویس خارج گردید و کاتالیست های ان تخلیه شد. تبدیل کننده بالایی به دلیل داشتن گاز H2S غلیظ زیر فشار 60psig (4.10barg) نیتروژن قرار گرفت. دو کارگر در قسمت پایین مشغول نظافت (لایه رویی) بودند که ناگهان بافل جدا کننده دو تبدیل کننده به دلیل اختلاف فشار بین انها نقص کرد و هر دو کارگر را کشت.
مطمئن شوید که روش انتخابی برای ایزوله کردن توانایی تحمل کردن فشار وارده را دارد. |
برای ایمن سازی اتمسفر داخل فضای بسته تا حد امکان باید ان را تهویه کرد. دو نوع تهویه داریم: تهویه طبیعی و تهویه مکانیکی (که خود مشتمل بر دو نوع عمومی و موضعی است)
کفایت تهویه طبیعی به مواد زیر بستگی دارد:
- تعداد دهانه های آدم رو و محل انها روی بدنه فضای بسته
- اندازه فضای بسته
- تعداد موانع داخلی
- جریان حرارتی باد
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
مطالب هم گروه:
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)