بایگانی دسته بندی ها: سم شناسی

انواع گرد و غبار و اثرات زیان آور ناشی از آنها

انواع گرد و غبار و اثرات زیان آور ناشی از آنها

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 19

فهرست:

• خواص عمومی گرد و غبار
• تشابه گرد و غبار با مایعات
• قوای محرکه
  • قوه ته نشینی ذرات و حدود آن
  • حرکات برونین
  • خاصیت چسبندگی ذرات
  • پدیده تندال با خاصیت نوری
  • خواص الکتریکی
  • خاصيت خیس شدن
• گرد و غبار و اثرات زیان آور آن

• گرد و غبارهای بی اثر

  • کربن
  • کربنات های کلسیم و منیزیم
  • سیمان
  • گچ
  • سمباده
  • گرد و غبار آهن

• گرد و غبارهای سمی

  • سیلیس
  • پنبه کوهی یا آزبست
  • سیلیکات ها
  • زغال سنگ
  • کاربور تنگستن
  • سرب
  • کادمیوم
  • منگنز
  • کروم و کروماتها
  • آرسنیک
  • سایر ترکیبات فلزی
  • حشره کش ها
  • گرد و غبارهای رادیو اکتیو
  • گرد و غبارهای آلی (پنبه, نیشکر, یونجه و غلات)

گرد و غبار سوسپانسیون های متشکل از ذرات بسیار ریزگرد و غبار، دود و بخارات که به صورت اسماگ و مه گاه و بی گاه دیده می شوند امروزه به خوبی شناخته شده اند. این عوامل طبیعی و یا مصنوعی مسئله ای را به نام مسئله آلودگی محیط به وجود آورده است که از نظر جنبه های بهداشتی و اقتصادی قابل ملاحظه می باشد و مخصوصا در کشورهای صنعتی با بهداشت ساکنین مناطق و اطراف کارخانجات و سایر مردم ارتباط مستقیم دارد.

اکنون روش نمونه برداری و اندازه گیری مواد خارجی با پیشرفته ترین برنامه ها انجام می گیرد و در اثر مطالعاتی که انجام گرفته مقدار متوسط گرد و غبار در شهرها 0.5 میلی گرم در متر مکعب و در دهات تا 0.2 میلی گرم در متر مکعب برآورد گردیده است.

هوای روستاها معمولا دارای گرد و غبار زیان آور نیست ولی مسلم گردیده است که قسمتی از گرد و غبار شهرها را ذرات زیان آور حاصل از صنعت تشکیل می دهد.

با این ترتیب اطلاع از خواص فیزیکی و شیمیایی و ماهیت گرد و غبار از مسائل مهمی است که متخصصین را در نیل به هدف های خویش کمک و یاری خواهد نمود.

در زیر از خواص عمومی و فیزیکی گرد و غبار و مسائلی که از تماس با گرد و غبار در صنعت پیش می آید به طور اختصار بحث می گردد.

چنانچه قبلا گفته شده است کلمه آئروسول به کلیه عناصر خارجی و فازهای پراکنده ای که در هوا وجود داشته باشند اطلاق می گردد و این کلمه شامل گرد و غبار, مه, دود و بخارات و غیره خواهد بود. گرد و غبار در اثر تجزیه یافتن مواد جامد به ذرات و اندازه های کوچک است به طوری که بعضی از این ذرات می توانند برای مدت کوتاه یا طولانی در فضا منتشر شده و در حالت تعلیق باقی بمانند. تولید گرد و غبار بعلت افعال و اعمال مکانیکی از قبیل خورد کردن شکستن, ترکانیدن, مته کردن, سائیدن وغيره انجام می گیرد و ذراتی که تولید می گردد.

ممکن است از ذرات قابل رویت با چشم، تا ذرات میکروسکوپی و اولتراميکروسکوپی متفاوت باشند. از ترکیب گرد و غبار در واقع ترکیب همان جسم اصلی است که از آن تولید گردیده و ممکن است گرد و غبار دارای منشاء معدنی باشد مانند گرد و غبار حاصل از شکستن و تجزا یافتن سنگها و صخره های معدنی و ممکن است منشاء آلی داشته باشد مانند گرد و غبار حاصل از گندم و آرد و پشم و غيره و یا دارای منشاء شیمیایی مانند گرد و غباری که از ترکیبات مواد شیمیایی آلی و معدنی در صنعت تولید می گردد مثل كروماتھا, بیکروماتها, انیدرید آرسینو, حشره کشها و غیره باشد .

خواص عمومی گرد و غبار

خواص عمومی گرد و غبار

ذرات گرد وغبار وسایر آئروسول ها پس از تولید شدن در هوا فضا و محلی را اشغال می کنند . این ذرات ممکن است ضمن استنشاق در بدن وارد شده و بسته بنوع و مقدار و خواص خود عوارضی را ایجاد نمایند .

به طور کلی موقعی که جسم جامد و یا مایع به ذرات کوچک تقسیم شد و در هوا پراکنده گردید دو نوع تغییر اصلی در آن ظاهر می شود .

الف – سطح خارجی آن بمقدار زیادی وسیع می گردد .

ب – مكان و محلی که جسم پراکنده اشغال می کند به مراتب وسیع تر از حجمی است که جسم اولیه داشته است. مثلا یک سانتیمتر مکعب كوارتز اگر به ذراتی که یک میکرون مکعب حجم داشته باشند خورد و تقسیم شود جمعا ذره با سطح کلی شش متر مربع ایجاد خواهد شد در صورتی که جسم اولیه فقط شش سانتیمتر مربع سطح داشته است .

همچنین غلظت گرد و غبار اگر در هر فوت مربع از هوا ۱۰۰ میلیون ذره فرض شود یک سانتیمتر مکعب از همان جسم در هوایی به حجم ۱۰ هزار فوت مربع پخش و پراکنده خواهد شد. این تغییرات به طریق اولی شدت اثرات شیمیایی و فعالیت فیزیکی این ماده را نشان خواهد داد . در اینگونه سوسپانسیونها معمولا نسبت اکسیداسیون افزایش خواهد یافت چنانچه اجسامی مانند ذغال سنگ و پودر آلومینیوم فلزی در هوا می توانند ایجاد انفجار نموده و بسوزند.

به همین نحو نسبت و شدت تبخیر و حلالیت نیز بالا میرود و عواملی از قبیل جذب سطحی و فعالیت الکترواستاتیکی به شدت زیاد می شود.

جذب قشری از گاز روی سطح ذرات ممکن است باعث کندی و یا تندی فعل و انفعالات شیمیائی شود و عوامل دیگری مانند رطوبت و بخار آب در آنها تأثیر گذارد .

چون اثرات فیزیولوژی گرد و غبار همیشه همراه فعالیت های شیمیایی و فیزیکی آنهاست معمولا ذرات کوچک همیشه دارای اهمیت فیزیولوژی بیشتری هستند

تشابه گرد و غبار با مایعات

چون مقدار زیادی از هوا روی سطوح ذرات نرم گرد و غبار جذب می گردد مجموعه این ذرات ایجاد توده ای از گرد و غبار را خواهند نمود که دارای خواص مشابهی با مایعات و گازها می باشند مثلا این توده می تواند متراکم شود و مثل مایعات اگر در داخل ظروفی چون سطل و غيره قرارگیرد ممکن است لبریز شود و یا چون مایعات از داخل لوله ای به شکل روان و مایع سرازیر گردد .

اگر سنگی در داخل توده گرد و غبار نرم انداخته شود در محل افتادن سنگ تموجاتی چون مایع حاصل می گردد (ايجاد موج می شود).

در اثر عبور هوا از روی گرد و غبار مقداری از ذرات ریز و کوچک جابجا شده و به جلو حرکت می کند و عملی مشابه تقطير انجام می گیرد. این حرکات بستگی به شدت جریان هوا دارد و اگر شدت جریان هوا ثابت باشد مقدار ثابتی از گرد و غبار در واقع تبخیر می گردد و پس از چندی هوا از آن اشباع خواهد شد. اگر شدت و سرعت جریان هوا به حد زیادی برسد می تواند تمام توده گرد و غبار را همراه خود ببرد و مثل آن است که گرد و غبار در حالت غليان قرار گرفته و حالت جوش برقرار گردیده است.

قوای محرکه ذرات

قوای محرکه ذرات

۱. قوه ته نشینی ذرات و حدود آن

یک ذره میکروسکوپی همانند سایر مواد ، در حالت تعلیق در هوا ، به علت قوه ثقل به طرف زمین کشانیده می شود اما به علل سطح خارجی نسبتا بزرگ از یک طرف و مقاومت نسبی هوا از طرف دیگر این ذره زائیده شده در هوا مطابق قانون ثقل با ازدیاد سرعت ساقط نمی گردد و می توان گفت که بلافاصله و فورا پس از شروع به افتادن ، قوه مقاومت هوا که بر سطح آن وارد می شود باعث جلوگیری از قوه ثقل و ازدیاد سرعت سقوط می گردد و امکان دارد که ذره با سرعت ثابت و نسبتا کندی شروع به ته نشین شدن به نماید . این سقوط وراسب شدن برای ذرات میکروسکوپی خیلی بطی است و بر حسب سانتیمتر در ساعت و حتی میلیمتر در ساعت اندازه گیری می شود . بدین ترتیب باید گفت که سوسپانسیون های گرد و غبار در هوا دارای ثبات قابل ملاحظه ای هستند و می توانند برای مدتهای طولانی در هوا پایدار بمانند. به علت مقاومت زیاد هوا ردیابی ذرات میکروسکوپی و یا گرفتن و برداشتن آنها از هوا بسیار مشکل است. به زبان دیگر باید گفت که کوچکترین و نرم ترین ذرات موجود در هوا جزئی از خود هوا خواهند بود. بدین لحاظ اختصاصات محرکه ذرات میکروسکوپی هوا ، از نظر زیانهای حاصل از گرد و غبار و کنترل آن دارای حداکثر اهمیت است .

با در نظر گرفتن خواص مختلف و پراکندگی گرد و غبار در هوا ، پخش شدن و انتشار ذرات در مکانهای دور از منشاء ایجاد، مسئله کنترل صنایعی که گرد و غبار ایجاد می نمایند اهمیت زیادی داشته و مسائلی که با سالم سازی و پاکیزه کردن هوا ارتباط دارد همگی با قوه محرکه و دینامیک ذرات موجود در هوا ارتباط کامل دارند. از نظر فیزیولوژی نیز به علت خصوصیاتی که این ذرات برای نفوذ به داخل بدن دارند و تعدادی از آنها می توانند به داخل دستگاه تنفسی وارد شده و در آنجا باقیمانده و ایجاد عوارض و یا بیماریهای خاصی را به نمایند، قابل ملاحظه اند .

۲. حرکات برونین

جرم ذرات میکروسکوپی به اندازه ای کوچک است که در اثر قوای وارده از طرف گاز و یا هوایی که در آن شناورند به اطراف رانده می شوند. در حالت تعادل قوای وارده بر مولکولها برابر و صفر است و حرکت محسوسی از ذره به هیچ طرف دیده نمی شود اما کلیه ذرات خود دارای خاصیت نوسانی هستند که به نام حرکت برونین معروف می باشند. این حرکت توسط انیشتن مطالعه شده و از طریق ریاضی درباره آن بحث گردیده است. علاوه بر این حرکت ، ذرات دارای حرکت دورانی هم می باشند .

۳. خاصیت چسبندگی ذرات

گرد و غبار موادی مانند کوارتز و مرمر در مقام مقایسه با بعضی دیگر از ذرات بسیار ریز مانند دود فلزات چون اکسید منیزیم و غیره از نظر بهم چسبیده شدن و یا فلوکولاسیون تفاوت زیادی دارند. ذرات اکسیددومنیزی تازه تهیه شده معمولا دارای بعد ذراتی معادل 0.1 میکرون می باشند و بدین جهت در هوا دارای حرکات شدید برونین می باشند و در نتیجه امکان تصادم آنها در هوا زیاد است و در اثر برخورد به یکدیگر تولید توده های متراکم و بهم چسبیده می نمایند. عده ای از دانشمندان نشان داده اند که نسبت فلوکولاسیون آنها در هوای آرام قابل پیش بینی است و تعلیقی از این گونه دودها بعلت تشکیل توده های بهم چسبیده و تراکم دارای جرم قابل ملاحظه ای خواهد بود که می تواند بسرعت تشکیل شده و ته نشین نماید. هرقدر توده دود و یا ابر فلزی دارای عمر بیشتری باشد و مدت بیشتری از زمان تشکیل آن گذشته باشد تعداد این قبیل توده های متراکم زیادتر و اندازه آنها بزرگتر خواهد بود.

برعکس ذرات گرد و غبار سیلیس و کوارتز دارای خاصیت فلوکولاسیون نمی باشند و بعد ذرات آنها نیز بزرگتر و در حدود یک میکرون است و ایجاد توده های چسبنده را نخواهند نمود.

این پدیده اختلاف بين ذرات گرد و غبار و دودهای فلزی را بخوبی بیان می کند.

البته باید گفت که حرکات هوا و همچنین وجود رطوبت در ایجاد نمودن توده های متراکم و فلوکولاسیون اثرات زیادی دارد. اختلال هوا، تشکیل شدن توده های ابر دود را که در اثر تصادم ذرات حاصل می شوند تسریع می کند ولی به ته نشینی آنها کمک نخواهند کرد. همچنین رطوبت کمتر از حد اشباع، اثر چندانی در حالت و مدت فلوکولاسیون ندارد در صورتی که رطوبت در حد فوق اشباع فاکتور عمده ای است و ذرات گرد و غبار به عنوان هسته اصلی که روی آنها آب متراکم می شود باعث زیاد شدن بعد ذرات می گردد.

حتما بخوانید:

⇐ نمونه برداری و آنالیز گرد و غبارها PPT

⇐ پاورپوینت گرد و غبار سمی

⇐ خطرات گرد و غبار مواد قابل اشتعال از بعد انفجاری

⇐ بیماری های ریوی ناشی از گرد و غبار (پنوموکونیوزها)

سم شناسی مس (Cu)

سم شناسی مس (Cu)

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 8

مس وزن اتمی 63.57 – نقطه ذوب 1083 درجه سانتیگراد. نقطه جوش 2310 درجه سانتیگراد

ترکیبات مهم: مس فلزی, سولفات مس, اکسید مس, سولفور مس

 اثرات زیان آور نسبتا سبک

حداکثر تراکم مجاز تعیین نشده است  (1986 ACGIH 0. 2mg/m³)

هرچند املاح مس سمی و مخصوصا برای جانوران پست کشنده هستند و در صنعت به مقدار وسیعی به مصرف می رسد و لیکن مسمومیت صنعتی از آن شناخته نشده است. این بدان علت است که سمیت آن برای انسان نسبتا کم است و از طرفی قابلیت تبخیر مس و املاح آن پایین است. تعداد محدودی مسمومیت های مزمن از مس بین کارگران صنایع گزارش گردیده است که مهم نیستند و به طور کلی در مصارف معمولی صنعتی می توان مس را عملا بی خطر شناخت.

منابع و استحصالات

مس به صورت خالص در طبیعت یافت می شود و همچنین به صورت سنگهای معدنی اکسید کربنات و سولفور وجود دارد. روشهای استخراج با نوع سنگ معدنی متفاوت است. به طور کلی این مراحل شامل خرد کردن سنگ, شناور کردن, تکلیس در 600-800 درجه برای جدا کردن قسمتی از گوگرد و بالاخره گداختن در 1100 تا 1600 درجه برای بدست آمدن مخلوط سولفورها که «مات» خوانده می شود می باشد. در این حال مقدار مس در حدود 30 تا 35% و به صورت سولفور و همراه با سولفور آهن است. «مات» مذاب را در دستگاه کنورتور با هوا مجاور می نمایند که گوگرد جدا شود و آهن را با افزایش ماده گدازنده (فلوکس) سیلیسی به صورت اکسید تفاله جدا می کنند.

در این حال مسی که به صورت کلوخه تاول زده شکننده و دارای کمی گوگرد، آهن و گاهی فلزات قیمتی است بدست می آید. همچنین می توان آن را توسط زغال یا کوک در کوره های معکوس کننده تصفیه نمود و يا با قرار دادن در آند از طريقه الکترولیز به صورت مس خالص الکترولیتیک بدست آورد و لازم است در محیط حمام اسید در حضور محلول سولفات مس عمل شود. در طریقه الکترولیز فلزات قیمتی موجود در پس مانده لجت ته تانک باقی خواهند ماند.

مصارف و تماسهای صنعتی

مس به علت خاصیت هدایت الکتریسته ای که دارد در ساخت ابزار و وسایل الکتریکی به کار می رود. این فلز به صورت های مختلف ریخته گری ورقه, میله, لوله, سیم و غیره به بازار عرضه می شود و در دستگاه ها و وسایل شیمیایی, لوازم پخت و پز آشپزخانه پوشش های سقف سکه و تهیه تعداد زیادی از ترکیبات مس به مصرف می رسد.

از مس آلیاژهای مهمی می توان تهیه نمود که هر کدام برحسب خاصیت اختصاصی مصارف خاصی دارند. آلیاژهای بريليوم و مس (یک تا دو صد بریلیوم) به مصارف ساخت لوازمی و که احتیاج به سختی و مقاومت زیادی در برابر ارتعاش داشته باشند به کار می رود.

برنج که در آن از 18 تا 40 درصد روی ممکن است وارد شود درجه ذوبش کمتر از مس است. برنز که دارای 3 تا 8 درصد قلع، در حدود 11 درصد روی و مقداری سرب است به علت رنگ زیبا و قابلیت گداخته شدن در ساخت وسایل وادوات زینتی به کار می رود.

مفرغ «گان متال» دارای ده درصد و نوع دیگر آن بنام مفرغ (بل متال) 20 تا 24 درصد قلع دارد.

ورشويا (جرمن سیلور) دارای 19 تا 44 درصد روی و 6 تا 22 درصد نیکل است و هیچ گونه ته رنگ مس را ندارد.

برونز آلومینوم دارای 5 تا 10 درصد آلومينوم است و رنگ آن شبیه به طلا است.

برونز سیلیس دارای بیش از پنج درصد سیلیس نیست و بالاخره سیلیسیورمس که به اندازه مس خاصیت هدایت حرارت را ندارد ولی بیش از مس محکم و سفت است.

برونز فسفور دارای 9 درصد قلع و نیم تا یک درصد فسفر است و در ساخت قطعات ماشین الات مصرف می شود. برونز منگنز دارای 30 درصد منگنز است.

در اغلب این آلیاژها مس به صورت ترکیب شیمیایی مانند Cu₂Zn₃ ويا Cu₃Sn می باشد. مس در ساخت رنگ های مختلف, در تهیه مواد حشره کش و قارچ کش و همچنین به عنوان داروی ضد آلک (الگی سید) و بالاخره عنوان ضد پوسیدگی (به صورت نفطنات مس و یادی متیل گلی اوکسیم مس) در تهیه پارچه به کار می رود.

استخراج و تصفیه این فلز ممکن است مانند استخراج آرسنیک, آنتیموان, بیسموت, سرب, سلنیوم, تلور, روی, جیوه, نقره و طلا همراه با خطرات سیلیکوز و همچنین تماس با گرد و غبار و دود آن باشد. در این مراحل گاز انیدرید سولفورو در کوره های تکلیس و بخارات، و دودهای اسیدی نزدیک اطاقک های الکترولیز وجود خواهد داشت. جوشکاران ممکن است با دود فلزی مس و سازندگان رنگهای حاوی ترکیبات مس و سموم مختلف که این فلز را همراه دارد و با با گرد و غبارهای سمی آن تماس پیدا نمایند.

خواص فیزیکی و شیمیایی

مس دارای سه خاصیت مشخص و اصلی است که مصرف آنرا زیاد می کند.

1. سختی و استحکام
2. قابلیت هدایت الکتریکی (پس از نقره) و
3. سمیت برای جانداران پست

وجود چند دهم درصد ناخالصی مخصوصا ارسنیک به مقدار بسیار زیادی از خاصیت هدایت الکتریکی آن می کاهد در صورتی که 1 تا 2 درصد بریلیوم همراه مس فقط قابلیت هدایت الکتریکی را به مقدار جزیی پایین می آورد. مس دارای دو نوع املاح است یک ظرفیتی (Cu⁺) و دو ظرفیتی (Cu⁺⁺ ) و هر دو نوع ممکن است تولید کمپلکس های پایدار نمایند. خواص فیزیکی و شیمیایی مس و ترکیبات آن در جدول زیر داده شده است.

خواص فیزیکی وشمیایی مس و برخی از املاح آن

اندازه گیری و تعیین مقدار

اندازه گیری فلزات

پس از جمع آوری نمونه هوا از راههای مختلف می توان مقدار مس را به طريق شیمیایی توسط روش دی تیزون تعیین نمود. این روش مخصوصا در حضور سرب و روی و سایر فلزاتی که بادی تیزون کمپلکس می دهند قابل استفاده است.

روش دیگر شیمیایی که هم اختصاصی است و برای آزمایش هوای حاوی دو دو گردو غبار مس بکار می رود استفاده از «نئوکوپریون» است که بنام dimethyl-1, 10–Phenanthroline 2.9 خوانده می شود.

این روش برای جستجوی مس نمونه های مواد بیولژیکی که قبلا آماده شده باشند به کار می رود. روش اسپکتروگرافی نیز مخصوصا برای اندازه گیری مس مناسب است و در این حال انديوم به عنوان استاندارد داخلی توصیه گردیده است.

اثرات فیزیولوژیکی

می توان گفت که توزیع مس بسیار زیاد است و اعمال مختلف و متفاوتی را در نباتات و حيوانات عهده دار می باشد. غلظت و مقدار آن در بعضی از نباتات و حیوانات بر خلاف بعضی از فلزات که به صورت «فلزات جزئی» هستند، چند برابر است

مقدار بسیار جزئی از آن در آب برای آلكها و باکتریها و موجودات تک یاخته ای سمی است. مس

یکی از فلزات جزئی» است که به مقدار بسیار کم در تشکیل اریتروسیت ها و هموگلوبین وجودش لازم است. همچنین وجود آن برای تعدادی از آنزیم های اکسید اتيف مانند کاتالاز, پراکسیداز سیتوکروم اکسیداز و تعداد دیگری واجب است.

عوارض مسمومیت

مسمومیت Poisoning

استنشاق گرد و غبار و مه ترکیبات و املاح مس ایجاد پرخون شدن مخاط و نسوح (احتقان مو کوزمامبرانها) بینی و گاهی اولسره شدن و یا سوراخ شدن جدار و دیواره بینی را می نماید و همچنین گاهی باعث احتقان فارنکس می شود. (دود مس فلزی ویا املاح آن ایجاد مزه شیرین و فلزی می نماید و باعث ازدياد ترشح بزاق, حالت تهوع و استفراغ دردهای معده, خونریزی معده, اسهال, گرفتگی (کرامپ) عضلات و بالاخره لرز و لرزش عضلانی و ضعف و ناتوانی زیاد می شود)

در تماس های مزمن, کبد, کلیه ها وطحال ممکن است صدمه دیده و کم خونی ایجاد شود و ليكن مسمومیت مزمن مثل سرب در مورد آن گزارش نگردیده است.

تماس پوست بدن با املاح مس ممکن است ایجاد خارش اگزمایی از نوع تاولهای دانه ای «پاپولووسیکولر» بنماید که ممکن است به علت حساسیت بوده باشد. همچنین تماس این مواد با چشم ممکن است ایجاد ورم ملتحمه (کنژکتی ویت) و ورم پلک واولسراسیون و کدورت قرنیه نمايد.)

حتما بخوانید:

⇐ اصول عمومی سم شناسی

⇐ دانلود کتاب سم شناسی بالینی و مسمومیت ها

⇐ پاورپوینت سم شناسی فلزات PPT

⇐ توکسیکولوژی یا سم شناسی

واژه نامه آفت کش ها

واژه نامه آفت کش ها

فرمت: word   تعداد صفحات: 55

مقدمه

بهره گيري از آفت كش ها براي آفت زدايي يا پيشگيري از زيان آفات در كشتزارها، باغها، انبارها، دام داري ها و … نيازمند بهره گيري از واژه ها و اصطلاحات ويژه اي است كه در اين رشته با معاني مشخص، يكسان وتعريف شده در دسترس مي باشد.

با نگرش به اهميت اقتصادي، بهداشتي و زيست محيطي موضوع، براي آشنايي هر چه بيشتر كاربران، به نگارش اين واژه نامه پرداخته شده است.

هدف و دامنه‌ كاربرد

هدف از تدوين اين استاندارد تعريف  واژه ها و اصطلاحاتي است كه در توليد، فرمولاسيون، نمونه برداري، آزمون و مصرف  آفت كش ها به كار مي رود.

واژه ها  

سايش Abrasion: به بند 2-24 مراجعه شود.

جذب Absorption: مراحلي كه يك آفت كش وارد بافت گياه شود و معمولا از طريق ريشه ، برگ و… انجام مي شود.

كنه كش Acarcide: عامل از بين برنده كنه ها مي باشد.

استيل كولين  (Acetylcholine (Ach: تركيب شيميايي انتقال دهنده پيام هاي عصبي، ماهيچه اي در جانوران مي باشد

هم ارز اسيدي Acid equivalent: مقدار اسيد فعال كه به عنوان كل اسيد موجود بررسي مي شود.

فعال كننده Activator: ماده اي كه به يک آفت كش (معمولا قارچ كش ها) افزوده مي شود و موجب افزايش سميت آن مي شود.

اسيد فعال Active acid: ماده موثره اي كه يک اسيد آلی مي باشد (معمولا به گونه نمک يا استر فرموله مي شود.)

ماده موثره (Active ingredient (a.i: بخش يا بخش هايي از يک فرمولاسيون كه اثر بيولوژيكي مورد نظر درباره آفات، بيماري ها و تنظيم رشد گياه را موجب مي گردد.

سميت حاد Acute toxicity: سميت يک ماده كه پس از 24 ساعت اندازه گيري مي شود و در اثر دريافت يک واحد دوز يا قرار گرفتن در معرض سم مي تواند موجب صدمه يا مرگ شود.

مواد كمکی Adjuvant: موادي كه خواص يک فرمولاسيون آفت كش را بهبود مي بخشند شامل عوامل تر كننده، گسترش دهنده، امولسيفاير، پخش كننده، ضد كف، نفوذ كننده و اصلاح كننده مي باشند.

آفت كش تقلبي Adulterated  pesticide: آفت كشي كه با استاندارد يا كيفيت اظهار شده روي برچسب يا نشانه گذاري مطابقت نداشته باشد.

افشانه Aerosol: سوسپانسيون كلوئيدي از يک مايع يا جامد در هوا مي باشد.

پيوستگي محكم Agglomerate: پيوستن محكم ذرات را با يكديگر مي گويند.

پيوستگي سست Aggregate: پيوستن سست ذرات را با يكديگر مي گويند.

جلبک كش Algicide: ماده شيميايي كه براي كنترل جلبك ها و علف هاي هرز آبزي به كار مي رود.

تضعيف كننده Antagonism: كاهش فعاليت ناشي از اثر يک ماده شيميايي يا گياهي ديگر مي باشد. متضاد بند 2-204 است.

پادزی Antibiotic: ماده شيميايي كه به وسيله يك ميكروارگانيسم ايجاد مي شود و براي ميكرو ارگانيسم هاي ديگر سمي مي باشد.

ضد انعقاد Anticoagulant : يک ماده شيميايي كه از لخته شدن طبيعي خون جلوگيري مي كند (ماده موثره در تعدادي از موش كشها نيز مي باشد).

پادزهر Antidote: مواد شيميايي مناسب كه براي تيمار مسموميت ناشي از آفت كش ها يا هر مسموميت ديگري در بدن، به كار مي رود.

چگالی ظاهری Apparent density: به بند 2-38  يا  2-208 مراجعه شود.

آروماتيک ها Aromatics: حلال هاي شيميايي كه شامل تركيباتي از جمله بنزن يا مشتقات آن مي باشند.

آتروپين (سولفات آتروپين) Atropine: پادزهری كه براي مسموميت هاي ناشي از آفت كش های كاربامات و تركيبات آلي فسفردار به كار ميرود.

جاذب، حشره  Attractant ,insect: ماده اي كه حشرات را به سمت تله يا طعمه هاي سمي جلب مي كند.معمولآ اين مواد به غذا، وضعيت تخم گذاري و جاذب هاي جنسي طبقه بندي مي شوند.

 سايش Attrition: جدا شدن سطح يك جسم جامد در اثر سايش يا فشرده شدن، به ويژه از راه بر هم كنش ذرات با يكديگر مي باشند.

اكسين Auxin: ماده اي كه در گياه يافت مي شود و رشد سلول ها را در بافت هاي گياهي تحريک مي كند.

پرنده كش Avicide: عامل كشنده اي كه براي نابود كردن پرندگان به كار مي رود. همچنين در مواردي به منظور دور نمودن پرندگان نيز به كار مي رود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل ورد مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ دانلود کتاب آفت کش ها و تجهیزات کاربرد آنها

⇐ سم شناسی حلال ها و آفت کش ها

⇐ ایمنی در کاربرد سموم آفت کش

⇐ دسته بندی آفت كش ها بر اساس خطر آنها

تاثیرات سن و جنس و عوامل دیگر بر روی سمیت مواد

تاثیرات سن و جنس و عوامل دیگر بر روی سمیت مواد

تفاوتهای زیادی در خصوص شدت پاسخ به مواد شیمیایی وجود دارد همچنین تفاوتهایی در مستعد بودن افراد  در برابر مواد شیمیایی سمی در  طول عمر خودشان وجود دارد. که ناشی از فاکتورهای ثاثیر میزان  جذب و پخش شدن در بدن و تغییر شکلهای بیولوژی و یا میزان ترشح مواد شیمیایی خاص می باشد .جدای از عوامل شناخته شده وراثت که مشخص شده  با افزایش مستعد بودن در برابر مسمومیت مواد شیمیایی در انسان ارتباط دارد عوامل دیگر مثل مشخصات مربوط به سن ” جنسیت ” وضعیت بیماری که از قبل وجود داشته یا کاهش عملکرد اندام بدن و عادت های غذایی و سیگار کشیدن و مصرف الکل و استفاده از داروها و قرار گرفتن زیاد  در برابر بیوسم ها و فاکتورهای فیزیکی مثل اشعه ” رطوبت ” دمای خیلی زیاد یا فشار بارومتریک و همجنین تمرینات بدنی مستمر و وضعیت استرس روانی و قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در سر کار یا در محیط و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که سمی نیستند.ارتباط فاکتورهای و عامل هایی که در فوق بیان شد در کاهش یا افزایش مستعد بودن در برابر عوارض جانبی سلامت و همچنین مکانیسم عملکرد آنها در یک مواد شیمیایی خاص مشخص شده اند و بنابراین فقط فاکتورهایی که بیشتر رایج است و مکانیسم های اساسی و برخی مشخصات در این جا شرح داده شده اند.

طبق مرحله ای که در آن این فاکتورها عمل می کنند مثل جذب و پخش شدن و تغییر شکل زیستی و یا ترشح مواد شیمیایی خاصی گفته می شود که مکانیسم ها طبق دو پیامد اصلی واکنش طبقه بندی می شوند.

1. تغییر در کمیت مواد شیمیایی در اورگان یا اندام اصلی که در مکان و محله های اثر آن در اندام یا ارگانیسمی باشد(توکسی کودینامیک ).
2. تغییر در شدت پاسخ خاص در برابر کمیت مواد شیمیایی در اندام اصلی (توکسی کنتیک).

رایج ترین مکانیسم ها از هر دو نوع واکنش به رقابت به رقابت با مواد شیمیایی دیگر جهت ترکیب با ترکیبات مشابه مربوط می شوند که در انتخاب به اورگانیسم حضور دارند(مثل پروتئین های سرم خاص) و یا در همان مسیر تغییر شکل زیستی قرارمی گیرند (مثل آنزیم های خاصی که منجر به تغییر در سرعت یا توالی بین واکنش اولیه و عوارض جانبی نهایی در خصوص سلامت می شود) با این حال واکنشهای توکسی کنتیک و توکسی کودینامیک ممکن است که بر روی مستعد بودن افراد در برابر مواد شیمیایی خاصی تاثیر می گذارند تحت تاثیر فاکتورهای تابع و پیوسته منجربه موارد زیر می شوند.

1. اثرات افزایشی:  که برابر با مجموع اثراتی که بوسیله هر عامل به طور مجزا تولید می شود.
2. اثرات سینرجستیک: شدت اثرات ترکیب شده کمتر از مجموع اثراتی است که بوسیله هر فاکتور بطور جداگانه بوجود می آید.
3. اثرات آنتاگونیستی :شدت اثرات ترکیب شده بیش از مجموع اثراتی است که بوسیله هرعامل به طور مجزا بوجود می آید.

میزان ماده شیمیایی سمی با میزان متابولیت در هر یک  از اثر آن در بدن انسان کم وبیش از طریق نظارت بیولوژیکی مورد ارزیابی قرار می گیرد که باید نمونه بیولوژیکی صحیح و در زمان بندی درستی از نمونه گیری نمونه انتخاب شود که باید در یک ماده شیمیایی خاص در اورگان اصلی و در بخش بیولوژیکی مورد نظر چرخه عمر زندگی بیولوژیکی در نظر گرفته شود. با این حال اطلاعات لازم در خصوص فاکتورها یا عوامل ممکن دیگر که بر روی مستعد بودن انسانها تاثیر می گذارد وجود ندارد و در نتیجه بیشتر دانش ما در خصوص تاثیر فاکتورهای مختلفی است که براساس داده های آزمایشی از حیوانات می باشد.

در برخی از موارد نشان داده شده که نسبتا تفاوتهای عمده ای بین انسان و پستانداران دیگر در خصوص شدت پاسخ به یک سطح مشابه وجود دارد( بعنوان مثال بنظر می رسد که انسان در برابر عوارض جانبی و سلامتی فلزات سمی نسبت به موش حساس تر است ) برخی از این تفاوتها مربوط به این حقیقت است که انتقال و توزیع و مسیرهای تغییر شکل زیستی مواد شیمیایی بسیار به تغییرات مربوط به H P بافت بستگی دارد و به طور واضح این مورد مربوط به آنتی اکسیدان های مهم مثل ویتامینC و گلوتاتیون است که  برای حفظ سطح تعادل ردوکس ضروری هستند و یک نقش حفاظت کننده  را در برابر رادیکال های آزاد دارد انسان ها بر خلاف موش ویتامین C را بطور اتوماتیکی  نمی توانند سنتز کنند و همچنین فاقد برخی از آنزیم های آنتی اکسیدان های محافظ هستند.

تاثیر سن :

بررسی سن در سمیت مواد

در مقایسه با بزرگسالان بچه های جوان در برابر مسمومیت مواد شیمیایی مستعدتر هستند و این به خاطر این است که حجم استنشاق آنها و میزان جذب روده ای و معده ای آنها به خاطر نفوذ پذیری بیشتر اپیتلیوم روده ای بیشتر می باشد و به خاطر این است که سیستم های آنزیم سم زدایی بالغ نشده و ضعیف است و میزان ترشح مواد شیمیایی سمی نسبتا کمتر می باشد. سیستم اعصاب مرکزی به نظر می رسد در سنین پائین رشد در مقایسه با فروتوکسی مواد شیمیایی  مختلف آسیب پذیر و مستعد تر است بعنوان مثال در برابر سرب و مکیل مرکوری بسیار مستعد تر می باشد از طرف دیگر افراد بزرگتر بخاطر سابقه قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و افزایش ذخیره های مقادیر اگزینوبیوتیک بدن مستعدتر می باشد و هر کدام از این عوامل با ضعیف شدن قدرت دفاعی بدن در ارتباط است که ظرفیت قدرت دفاعی بدن را پائین می آورد و در نتیجه مستعد بودن افزایش پیدا می کنند(بعنوان مثال آنزیم های سیتوکروم بخاطر تاثیر فاکتورهای مختلف مثل عادت غذایی “سیگار کشیدن ” الکل و استفاده از داروها  فعالیت کمتری را پیدا می کنند).

تاثیر جنسیت :

حنسیت

تفاوتهای مربوط به جنسیت در مستعد بودن در تعدادی زیادی از مواد شیمیایی سمی شرح داده شده است بنظر می رسد که نرها عموما در برابر توکسین ها  یا سموم کلیه و ماده ها در برابر سم های کبد مستعدتر می باشند دلایل پاسخ مختلف بین نر و ماده مربوط به تفاوت فرآیندهای مختلف فیزیولوژیکی آنها است و همچنین مربوط به فعالیتهای آنریم و مکانیسم های ترمیم ژنتیکی و فاکتورهای هورمونی یا وجود ذخایر چربی بیشتر در زن ها می باشد که منجر به جمع شدن زیاد برخی از مواد شیمیایی سمی لیپوفیلیک می شود.

تاثیر عادت های غذایی:

بررسی غذا در سمیت مواد

عادت های غذایی نیز تاثیر عمده ای را بر روی مستعدپذیری مسمومیت مواد شیمیایی دارند و به خاطر این است که مواد غذایی کافی برای عملکرد سیستم دفاع شیمیایی بدن در حفاظت سلامتی ضروری است مصرف مناسب فلزات ضروری مثل متالوئیدها و پروتئین ها مخصوصا اسیدهای آمینه که حاوی سولفور است برای بیوسنتز آنزیم های سم زدایی کننده مختلف و تهیه گلیسین و گلوتاتیون ضروری و لازم است. لیپیدها مخصوصا فسفولیپیدها و لیتوتروپ ها (دهنده گروه متیل) برای سنتز غشاهای بیولوژیکی ضروری هستند. کربوهیدراتها نیز انرژی لازم را برای فرآیندهای مسمومیت زدایی فراهم می سارند.

سلنیوم (یک متالوئید اصلی) و گلوتاتیون و ویتامینC(محلول در آب ) و ویتامین E و ویتامین A (محلول در لیپید) یک نقش مهمی را بعنوان آنتی اکسیدانها دارند. بعلاوه مواد سازنده مختلف غذاها مثل پروتئین و فیبر و مواد معدنی و فسفاتها و اسید سیتریک و غیره و همچنین میزان غذایی که مصرف می شود بر روی میزان جذب روده ای و معده ای بسیاری از مواد شیمیایی سمی تاثیر می گذارد با این حال خود نوع غذا و رژیم غذایی یک منبع دیگری از قرار گرفتن فرد در معرض مواد شیمیایی سمی مختلف می باشد(مثلا افزایش مصرف روزانه و جمع شدن آرسینیک و جیوه و کادمیوم و یا سرب در افرادیکه غذاهای دریایی آلوده استفاده می کنند زیاد است).

تاثیر سیگار کشیدن:

بررسی سیگار در سمیت مواد

عادت سیگار کشیدن بر روی مستعد بودن افراد د ربرابر بسیاری از مواد شیمیایی سمی تاثیر می گذارد زیرا که واکنشهای مختلفی در بسیاری از ترکیباتی که در سیگار وجود دارد صورت می گیرد (این ترکیبات عبارتند از آروماتیک” هیدروکربن ها “بنزن”منواکسید کربن “نیکوتین”کادمیوم تا حد کمی سرب و فلزات سمی دیگر) که برخی از ترکیبات سیگار در خون انسان درطول زندگی جمع می شوند که شامل سرب و کادمیوم است واکنشها نیز عمدتا بخاطر این اتفاق می افتد که مواد شیمیایی مختلف سمی برای مکان های پیوند یکسان جهت انتقال و توزیع در اندام یا اورگانیسم رقابت می کنند و یا برای یک مسیر بیوتغییر شکل یکسان که در آنزیم های خاص وجود دارند رقابت می کنند بعنوان مثال بسیاری از اجزاء سازنده سیگار می توانند یک سری آنزیم های سیتوکروم P450  راتولید کنند در حالیکه برخی دیگر باعث سرکوب فعالیت ها می شوند و بنابراین بر روی مسیرهای بیو تغییر شکلها یا تغییرات زیستی مواد شیمیایی سمی دیگر تاثیر می گذارند مثل برخی محلول های اورگانیک یا برخی از داروها. سیگار کشیدن زیاد در طول دوره طولانی باعث کاهش مکانیسم دفاعی بدن می شود و ظرفیت مقابله  بدن را در برابر تاثیرات نامطلوب فاکتورهای دیگر در زندگی کاهش می دهد.

تاثیر الکل :

بررسی الکل در سمت مواد

مصرف الکل نیز بر روی مستعد بودن افراد در برابر مواد شیمیایی سمی به شیوه های مختلف تاثیر می گذارد مصرف الکل بر روی جذب و پخش مواد شیمیایی خاصی در بدن تاثیر می گذارد بعنوان مثال باعث افزایش میزان جذب روده ای- معده ای سرب می شود و یا میزان جذب روده ای بخار جیوه  را از طریق جلوگیری  اکسیداسیون کاهش می دهد که برای حفظ بخار جیوه استنشاق شده ضروری می باشد .اتانول بر روی مستعد بودن در برابر مواد شیمیایی مختلف از طریق تغییرات کوتاه مدت در PH بافت تاثیر می گذارد و پتانسیل  ردوکس را ناشی از متابولیسم اتانول افزایش می دهد که اکسید شدن اتانول با استالدئید و استات باعث ایجاد یک سطح مشابهی از نیکوتینامیدآدنیل دینکلوئید کاهش یافته (NADH) و هیدروژن می شود.بخاطر میل تقریبی فلزات سمی و ضروری برای پیوند با ترکیبات مختلف و بافت ها آن تحت تاثیر PH و تغییرات در پتانسیل ردوکس قرار می گیرد که حتی مصرف متوسط اتانول ممکن است که منجر به یک سری پیامدهایی در زیر شرح داده شده شود.

1. توزیع مجدد سرب جمع شده در اندام انسان به خاطر فعالیت بیولوژی سرب.
2. جابجایی سرب زنیک ضروری با سرب در آنزیم های حاوی زنیک که بر روی فعالیت آنزیم تاثیر می گذارد.
3. افزایش تخلیه یا دفع ادرار که در آن زنیک و غیره وجود دارد.

اثر مواردی که درمطالب  فوق ذکر شد بسیار قابل بحث است و افرایش پیدا می کند به خاطر اینکه:

نوشیدنی های الکلی حاوی مقادیر زیادی سرب است که این سرب در ظروف یا فرآیند تولید الکل بوجود می آید و اتانول باعث کاهش یا افزایش میزان تغییر شکل زیستی محلول های اورگانیک مختلف می شود و بنابراین بر روی مسمومیت آنها تاثیر می گذارد.

تاثیر داروها:

تاثیر دارو

استفاده رایج از داروها مختلف نیز بر روی مستعد بودن در برابر مواد شیمیایی سمی تاثیر می گذارد عمدتا به خاطر این است که داروها با پروتئین های سرم ترکیب می شوند و بنابراین بر روی انتفال ” توزیع و میزان دفع مواد شیمیایی مختلف تاثیر می گذارد یا اینکه بسیاری از داروها آنزیم های سم زدایی را تولید می کنند یا اینکه فعالیت آنها را کاهش می دهند بنابراین بر روی مسمومیت مواد شیمیایی که مسیر تغییر شکل زیستی یکسان دارند تاثیر می گذارند مشخصه این مکانیسم ها این است که میزان دفع ادرار که در آن اسید تری کلوراسیتی وجود دارد افزایش پیدا می کند و هنگام استفاده از سالیسیلات ” تتراکلراید و…میزان وجود اسید تری کلوراسیتی ادرار بیشتر می شود بعلاوه برخی از داروها حاوی مقادیر قابل توجهی مواد شیمیایی سمی هستند.

تاثیر قرار گرفتن زیاد در معرض مواد شیمیایی دیگر:

تغییرات در خصوص  مستعد بودن در برابر عوارض نامطلوب سلامتی بخاطر واکنش مواد شیمیایی مختلف بطور جامع درآزمایشات بعمل آمده از حیوانات مطالعه و تحقیق شده بیشتر در موش ها مورد تحقیق قرار گرفته است. اپیدمیولوژی و مطالعات کلینکی هنوز زیاد نمی باشد که به این خاطر باید شدت پاسخ یا عوارض نامطلوب سلامتی مواد شیمیایی در انسانها در مقایسه با پستانداران دیگر و موش در نظر گرفته شود و ممکن است که اثر آن بسیار بیشتر باشد. نمونه دیگر نیز عبارتند از واکنشهای فلزات و متالوئیدهای ضروری و فلزات سمی که اینها تحت تاثیر سن ” جنس ” عادت های غذایی” سیگار کشیدن ” مصرف الکل و استفاده از داروها قرار می گیرد.دلیل اصلی تمام این واکنش ها همان رقابت فلزات و متالوئیدهای مختلف برای یک مکان پیوند یکسان در آنزیم های مختلف برای یک پیوند یکسان در آنزیم های مختلف و متالوپروتئین ها و بافت ها است این واکنش ها یک نقش عمده ای را در رشد امراض دارند که از طریق عملکرد رادیکال های آزاد و استرس های اکسیدی این امراض بوجود می آیند و تحریک می شوند.

جدول 2-32 اثرات اصلی چندین واکنش در خصوص فلزات و متا لوئیدهای لازم و ضروری و فلزات و متالوئیدهای سمی در پستانداران را بیان می نماید.

فلزات و متالوئیدهای سمی : اثرات اساسی واکنش با فلزات یا متالوئِیدهای دیگر

آلومنیوم(Al): کاهش میزان جذب کلسیم و آسیب به متابولیسم کلسیم و اطلاعاتی در مورد واکنش با مس موجود نمی باشد.

آرسنیک(As) : آرسنیک بر روی توزیع مس تاثیر می گذارد(افزایش مس در کلیه و کاهش آن در کبد “سرم و ادرار)به متابولیسم آهن آسیب می زند روی و سلنیم مسمومیت آرسنیک را کاهش می دهد.

کادمیوم(Cd): میزان جذب کلسیم را کاهش می دهد و به متابولیسم کلسیم ” فسفات  و آهن آسیب می زند و بر روی توزیع و پخش  روی تاثیر می گذارد روی  و منگنز باعث کاهش مسمومیت  کادمیوم  و سطوح زیاد سرب ” منیزیم ” استرانسیم ” نیکل و کروم (3 ) باعث کاهش میزان جذب کادمیوم می شود.

جیوه(Hg ): جیوه بر روی توزیع  مس تاثیر می گذارد همچنین روی سلنیوم و کادمیوم مسمومیت جیوه  را کاهش میدهد.

سرب(Pb): سرب به متابولیسم کلسیم ” آهن ” روی  آسیب می زند و کمبود این مواد بعلت آسیب متابولیسم موجب افزایش  جذب  سرب می گردد لازم به ذکر است که داده ها مربوط  به مطالعات و تحقیقات آزمایشی در خصوص موش ها می باشد و داده های اپیدمیولوژی و کلنیکی موجود نمی باشد.

حتما بخوانید:

⇐ مدل سازی پیامد سمیت مواد

⇐ اصول عمومی سم شناسی

⇐ سم شناسی محیطی PDF

⇐ توکسیکولوژی یا سم شناسی