جزوه سم شناسی

Booklet Toxicology

در اینجا جزوه ای از سم شناسی را برایتان قرار داده ایم که به صورت خلاصه و  مفید موارد مهم سم شناسی را توضیح داده است و در 32 صفحه جمع اوری شده است. تمام محتوای جزوه در ایجا قرار گرفته است در اخر مطلب هم می توانید در قالب فایل WORD جزوه را دانلود کنید.

سم شناسی یا Toxicology علمی است که درباره شناسایی سموم مختلف ، خواص و اثرات آنها بر روی موجودات زنده و همچنین تجسس ، نمونه برداری و اندازه‌گیری آنها در محیط زیست و در بدن موجودات زنده و یا مرده بحث می‌نماید. سم شناسی بر حسب آنکه در چه رشته‌ای از علوم و مسائل بکار گرفته شود و به انواع زیر می‌تواند تقسیم شود. سم شناسی پزشکی ، سم شناسی غذایی ، سم شناسی محیط ، سم شناسی پرتوها و سم شناسی صنعتی. مسمومیت عبارت است از بهم خوردن تعادل فیزیکی ، فیزیولوژیکی و یا روانی موجود زنده که در اثر ورود و تماس با ماده خارجی سمی از راههای مختلف اتفاق می‌افتد.

مفهوم سم شناسی صنعتی

سم شناسی صنعتی قسمتی از سم شناسی است که اختصاصا در محیطهای کار و صنایع مختلف که کارگران مشغول کار هستند اعمال می‌گردد. سم شناسی صنعتی یکی از قسمتهای علم بهداشت صنعتی و بطور کلی جزئی از بهداشت حرفه‌ای است. مفهوم سم شناسی صنعتی آن است که بتوان در محیط کار عوامل زیان آور گوناگون را شناخت و از نحوه و تاثیر و چگونگی زیانهای آنها اطلاع حاصل کرد و سپس طبق روشهای خاصی اقدام به نمونه برداری و اندازه‌گیری این مواد نمود و نتایج حاصل از آزمایشات را با اعداد و ارقام مجاز نمود و استانداردها مقایسه و بالاخره با انجام توصیه‌های ممکن از تماس بیشتر کارگران با آن جلوگیری نمود.

سابقه سم شناسی صنعتی

سابقه سم شناسی صنعتی از آن زمان که انسان در رشته‌های مختلف علوم پیشرفت نموده و مخصوصا با روشهای شیمیایی به تهیه مواد گوناگون بسیاری پرداخت و همچنین ماشین را برای بالا بردن سطح تولید بکار گرفت شروع گردیده است. البته انسانهای قدیم تعداد زیادی از سموم گیاهی و معدنی را از دیر باز می‌شناختند و از بعضی از آنها برای مبارزه و نابودی دشمنان استفاده می‌کردند.

پس از جنگ جهانی دوم در اثر پژوهشهای علمی ، دهها عنصر جدید ، صدها ماده معدنی و هزاران ترکیب آلی در اختیار انسان قرار گرفته و علم پزشکی و صنعت داروسازی با تهیه صدها نوع داروهای مختلف بزرگترین خدمت را به انسان نموده است. به موازات پیشرفت تکنولوژی جدید امروزی که در امر ساخت ، تهیه و تولید مواد مختلف حاصل شده است، باید مسائل خاصی را که از نظر تماس با این مواد برای طبقه تولید کننده و همچنین مصرف کنندگان پیش می‌آید در نظر داشت.

راههای تماس با مواد سمی

راه ورود مواد شیمیایی به بدن در موقیعتهای تماس مختلف فرق می‌کند. در شرایط صنعتی ، استشمام راه اصلی ورود می‌باشد و راه پوستی نیز کاملا مهم است اما مصرف خوراکی ، راه نسبتا فرعی می‌باشد. در نتیجه ، معیارهای پیشگیری کننده عمدتا جهت حذف جذب از طریق استشمام یا از طریق تماس موضعی ، طرح ریزی می‌شوند. مواد آلوده کننده اتمسفر از طریق استشمام وارد می‌شوند، در حالی که در موارد آلوده کننده‌های آب و خاک ، مصرف خوراکی راه اصلی تماس در انسان است.

 

طول مدت تماس

واکنشهای سمی ممکن است بسته به طول مدت تماس از لحاظ کیفی متفاوت باشند. یک تماس واحد یا تماسهای متعدد طی 1 یا 2 روز صورت می‌گیرد، نمایانگر تماس حاد (acute exposure) می‌باشد. تماسهای متعدد که طی دوره طولانی‌تری از زمان ادامه یابد، نمایانگر تماس مزمن است. در شرایط شغلی هر دو تماس حاد و مزمن ممکن است رخ دهد.

در حالی که در حدود مواد شیمیایی یافت شونده در محیط ، احتمال تماس مزمن بیشتر است. در تماسهای مزمن ، تاثیرات سمی ممکن است تا چندین ماه بعد از تماسهای تکراری قابل مشاهده نباشد. تاثیرات زیانبار ناشی از تماس حاد یا مزمن ممکن است برگشت پذیر یا غیر قابل برگشت باشد. برگشت پذیری نسبی تاثیر سمی به خصوصیات قابلیت بهبود عضو آسیب دیده ، بستگی خواهد داشت.

چشم انداز بحث:

بررسی و مطالعه در این مواد و چگونگی تاثیر ، جستجو در محیط زیست ، نمونه برداری و آزمایش و تعیین مقدار آنها روی هم رفته در زیر عنوان سم شناسی صنعتی می‌تواند نمایانگر موقعیت واقعی وارزش حقیقی آنها در زندگی روزمره انسانها باشد و چه بسا موادی که امروزه با خوشوقتی و آسایش خیال از آنها بهره برداری می‌کنیم، فردا ، دیر یا زود ، به علتهای خاص به عنوان سرطان‌زا ، تغییر دهنده ژنها از مصرف منع شوند.

 

سم شناسی برخی از مواد:

• گاز کلر(CL)

کلر به دو صورت گاز و مایع وجود دارد. در شرایط محیط به صورت گاز بوده و رنگ سبز متمایل به زرد می باشد. کلر به خودی خود غیر قابل اشتعال است اما چون اکسید کننده قوی است می توانند در معرض بعضی از مواد باعث اشتعال گردد.

کلر به دو صورت گاز و مایع وجود دارد. در شرایط محیط به صورت گاز بوده و رنگ سبز متمایل به زرد می باشد. کلر به خودی خود غیر قابل اشتعال است اما چون اکسید کننده قوی است می توانند در معرض بعضی از مواد باعث اشتعال گردد.

وزن مخصوص آن 3.21 گرم بر لیتراست. (این فاکتور در مورد هوا 1.29 می باشد.)

گاز کلراگر خشک باشد در دمای کمتر از 100 درجه سانتی گراد بر روی آهن و برنج تاثیر زیادی ندارد ، بنابر این جهت نگهداری و انتقال آن از مخازن و لوله های فولادی و اتصالات فشار قوی برنجی استفاده می شود.

اما در صورتی که گاز مرطوب باشد به شدت بر آهن و اکثر فلزات اثر کرده، خورندگی به وجود می آورد و باعث پوسیدگی و سوراخ شدن مخازن و خطوط لوله می گردد.

­کلر در دمای 25 درجه سانتی گراد تحت فشار 7.86 اتمسفر به مایع تبدیل می شود و در فشار یک اتمسفر در دمای 35- درجه سانتی گراد می توان آن را به مایع تبدیل کرد.

اثرات گاز کلر بر بدن:

كلر پس از استنشاق با رطوبت دستگاه تنفس تركيب شده و اسيد كلريدريك بوجود مي آيد كه سبب تحريك مخاط مي شود – اگر پوست بدن در معرض كلر قرار گيرد ، سوختگي ايجاد مي شود – تحريك مخاط چشمها – ورم ملتحمه – رينيت و فارانژيت از ديگر اثرات سمي اين گاز است.

تاثیرات نشت گاز کلر بر حسب میزان تنفس متفاوت می باشد:

0.4-0.2 PPM: آستانه بو وبدون خط

3 PPM -1: مرحله ضعیف همراه با سوزش مجاری تنفسی تا یک ساعت

15-5 PPM: مرحله متوسط همراه با سوزش شدیدتر مجاری تنفسی

PPM 30: همراه با درد سریع سینه ،استفراغ و سرفه

PPM 60-40: مسمومیت شدید

PPM 430: مرگ بعد از سی دقیقه

PPM 1000: مرگ بعد از چند دقیقه

اگر فرد در محل نزدیک به نشت کلر بدون استفاده از وسیله حفاظتی تنفسی مدت کوتاهی بماند مرگ او حتمی است

راه ورود به بدن:

پوست و تنفس

اندام های هدف:

دستگاه تنفس-پوست- سیستم بینایی

شاخص های بیولوژیکی:

 

حداکثر تراکم مجاز(TWA):

0.5 پی پی ام

TLV-STEL= 1 PPM

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی(استفاده از وسایل حفاظتی و ماسک شیمیایی)

عمومی(تهویه) وتزریق گاز کلر در سیستم بسته انجام میشود.

 

• سرب

سرب(pb) یک فلز با رنگ آبی کمرنگ ،نقره ای وخاکستری است که وقتی به نازگی برش خورده باشد جلادار وبراق است.فشار تبخیر حدود صفر میلی متر جیوه دارد.

کاربرد:

مواجهه شغلی با سرب ممکن است در طی تولید باطری،رنگ،چاپ،کوزه گری وذوب سرب ایجاد شود. مواجهه با سرب همچنین ممکن است در طی تولید تانکر ها،لوله سازی ها و وسایل دیگری که برای حمل گازها ومایعات خورنده استفاده میشود.

اثرات فیزیولوژیکی:

اثرات فیزیولوژیکی ناشی از سرب به دوسته اثرات حاد ومزمن تقسیم میشود

الف) اثرات حاد

کاهش توجهفایجتد توهم،هزیان،اختلال حافظه وتحریک پدیری از علایم مسمومیت حار با سرب هستند.بیماران گاهی اوقات دچار تشنج ویا سایر علایم نظیر افزایش فشار داخل جمجمه نیز می شود.بی اشتهایی،استفراغ واحساس کسالت وبی حالی نیز در کودکانی که تکه های رنگ خورده بودند دیده شده است.

کولیک حاصل از مواجهه با سرب،یکی از علایم حاد مسمومیت با سرب است و هیچ گونه ارتباطی با سرب خون ندارد و علت آن تغیراتی است که در سیستم های مستقل بدن ایجاد میشود.مسمومیت با سرب در بالغین معمولا درنتیجه استنشاق بخار وگردوغبار ایجاد می شود.

ب) اثرات مزمن

مواجه بیش از حد با سرب اثرات مزمن زیادی می تواند داشته باشد.شایعترین اثرات مزمن سرب شکایات مبهم گوارشی و عصبی هستند.سرب جذب شده بسیاری از سیستم های آنزیمی را با مشکل مواجهه میکند.یررسی ها نشان داده است که سرب در آنزیم های دخیل در حفظ تمامیت غشاها و متابولیسم استروئیدها نیز تداخل ایجاد میکند.

غلظت برخی انتقال دهنده های عصبی نیز مختل میشود.هیپرتانسیون،کاهش شنوایی،نازایی در مردان،عوارض تناسلی در زنان،نارسایی کلیوی،آنمی،لتارژی وآنسفالوپاتی ممکن است همگی دیده شوند که این عوارض به غلظت خونی سرب وابسته است.

مطالعات جدید نشان داده اند که جذب سرب در کودکان در رشد آنان اختلال ایجاد میکند وباعث تجمع سرب در استخوان ها نیز میشود که میتواند سلامت کودک را در آینده به خطر اندازد.پنج راه اصلی تماس با کودکان گردوغبار،خاک،تکه های رنگ حاوی سرب وآب وغذا میباشد.

به طور کلی اثرات فیزیولوژیکی سرب به شرح زیر میباشند

• تاثیر رزی سیستم اعصاب (نورو توکسیکولوژی)
• اثرات کلیوی
• اثرات قلبی عروقی
• اثرات گوارشی
• اثرات سرب بر سنتز هم
• اثرات خونی
• تأثیر روی استخوان(استئوپاتولوژی)
• اثرات تولید مثلی
• تاثیر سرب بر رشد و نمو جنین وکودک

راه ورود به بدن:

تنفس –گوارش- پوست

شاخص های پایش بیولوژیکی سرب در بدن

• خون

اندازه گیری سطح مستقیم سطح سرب در خون رایج ترین روش اندازه گیری وتشخیص مسمومیت با سرب است.یک نشانگر بیولوژیک دیگر برای مواجهه با سرب،راههای سنتز هم است که از طریق اندازه گیری ALAوپروتوپورفیرین صورت میگیرد.

• پلاسما

رابطه بین سرب خون وپلاسما ثابت است وتقریبا در مقدار کمترمساوی از50 میکرو گرم در دسی لیترخطی میباشد.بیشتر از این مقدارارتباط خطی انحنا یافته و با افزایش سریع در مقدار پلاسما همراه میشود.به دلیل مشکلات تجزیه ای در اندازه گیری سرب پلاسما برای پایش تماس شغلی افراد به نظر کمتر مفید به نظر میرسد.

• ادرار

سرب در ادرار بیانگر سربی است که اخیرا جذب شده است.میزان سرب موجود در ادرار پس از کلاته شدن با Ca-EDTA میتواند برای اندازه گیری کسری از پتانسیل سمیت سرب بدن باشد.

• استخوان

سرب درون استخوان بهترین شاخص برای تجمع سرب در تماس طولانی مدت است.در بالغین بیش از 94 درصد از کل سرب بدن در دستگاه اسکلتی بدن ذخیره می شود.

حداکثر تراکم مجاز(TWA):

05/0 میلی گرم در مترمکعب

استانداردهای بهداشتی و حدود تماس شغلی

NIOSH: برای فلز سرب،اکسید سرب ونمک ها صابون های سربی به جز آرسینات سرب REL برابر با 0.1 میلی گرم در متر مکعب تعیین کرده است.

OSHA: برای فلز سرب تمام ترکیبات غیر آلی سرب وصابون های آلی سرب،PELبرابر 0.05 میلی گرم در متر مکعب تعیین کرده است.

ACGIH وکمیته بهداشتی حرفه ای ایران برای سرب خالص وترکیبات غیر آلی سرب ،TLV برابر با 0.05 میلی گرم در متر مکعب تعیین کرده است و این مواد برای حیوانات سرطان زا دانسته است (A_3).

اندام های هدف:

استخوان-سیستم عصبی- گوارش- تنفس.

شرایط حفاظتی ایجادشده:

وسایل حفاظت فردی

توجه ویژه و آزمایشات مورد نیاز:

وضعیت تأهل وتعداد فرزندان- مدت مواجه – فشار خون- اسپیرومتری- XRAY- تست پوست (Skin-t)

 

• جیوه

جیوه(Hg) یکی از قدیمی ترین عناصر خطر ساز صنعتی است.شکل صنعتی ان به صورت سینابار یا همان سولفید جیوه است.تظاهر مسمومیت با جیوه که به مرکوریالیزم شناخته میشود اولین بار توسط رومی ها و در بین برده هایی که در معادن اسپانیایی به اسم آلمادن کار میکردند شناخته شد.

نمونه های کلاسیک مسمومیت با جیوه در کارگران معدن جیوه ،کلاه سازی وکارگاه های تولید مواد منفجره،دماسنج وفشارسنج به ثبت رسیده است.جیوه خود به دو نوع معدنی و آلی تقسیم میشود:

الف)جیوه معدنی :

مواجه شغلی بیشتر در اثر مواجهه با جیوه غیر آلی که به صورت استنشاقات بخارات جیوه خالص یا ذرات معلق در هوای نمک های جیوه است،صورت میگیرد.

ب) جیوه آلی:

انواعترکیبات آلی جیوه از سال 1914 به عنوان قارچ کش استفاده می شدند.مسمومیت با این ترکیبات الی به خاطر درگیر نمودن سیستم عصبی مرکزی متفاوت با مسمومیت جیوه های معدنی میباشد.

اثرات فیزیولوژیکی

الف) اثرات حاد

عوارض حاد مسمومیت با جیوه بیشتر در اثر مواجه با مقادیر بالای جیوه استنشاقی اتفاق می افتد.بروز علایم مسمومیت میتواند تا 4 ساعت پی از مواجهه به طول انجامد.علایم اولیه میتواند شامل سرفه،تب ولرز،تنگی نفس،خشکی دهان و درد عضلانی و سردرد باشد که به همراه آن عوارض گوارشی وادراری که شامل تهوع و استفراغ،درد شکمی،طعم فلزی در دهان وگاها پروتئین اوری می تواند وجود داشته باشد.

اثرات حاد بلعیدن مواد وترکیبات حاوی جیوه به خاطر ایجاد آسیب های منطقه ای آن میباشد.

علایم و نشانه ها شامل احساس درد و سوزش،سفیدی مخاط دهان وحلق ،انقباض مری،ناراحتی معده و به دنبال لن درد منتشر شکمی واستفارغ خونی میباشد.تشنگی،ترشح بزاق واحساس طعم فلزی در دهان نیز میتواند وجود داشته باشد.

ب) اثرات مزمن

مسمومیت صنعتی در مواجهه مزمن با مقادیر کم جیوه شامل یک یا چند مورد از موارد زیر می باشد:

التهاب مخاط دهان،لرزش عضلات،تحریک پذیری روحی،علایم کلاسیک مسمومیت با جیوه که در کتاب های مرجع ذکر شده ممکن است با آنچه که در مسمومیت های صنعتی مدرن وجود دارد،متفاوت باشد.علایم شدید خوردن بی کلرید جیوه شامل تهوع،استفراغ،درد،مدفوع خونی،آسیب شدید کلیوی و وجود آلبومین اوری وکیست ها میباشد.

راه ورود به بدن:

پوست- گوارش

اندام های هدف:

دستگاه گردش خون- دستگاه تنفس- دستگاه ادراری-تناسلی- سیستم عصبی

شاخص های بیولوژیکی:

اندازه گیری جیوه در ادرار در نمونه 24 ساعته – 35 میکروگرم جیوه به ازاء هر گرم کراتینین در ادرار.

حداکثر تراکم مجاز(TWA):

• میلی گرم در متر مکعب

TLV-STEL= 0.03 میلی گرم در متر مکعب

شرایط حفاظتی ایجاد شده( فردی و عمومی):

فردی(ماسک تنفسی)و تهویه (عمومی)

توجه ویژه و آزمایشات مورد نیاز:

مدت مواجهه- فشار خون- آزمایش خون- بیوشیمی- هماتولوژی- اسپیرومتری-رادیوگرافی سینه

• هیدرازین(N₂H₄):

کارگران کارخانجات تولید هیدرازین و مشتقات آن و سکوهای پرتاب موشک ، در معرض هیدرازین‌اند. کارگران نیروگاههای با دیگهای بخار فشار بالا بالقوه در معرض محلولهای نسبتا رقیق هیدرازین هستند. کارگران صنایع مختلف که در معرض هیدرازین هستند، در حالت عادی در معرض تنفس هوای آلوده به 0,01 تا 0,35 میلی‌گرم بر متر مکعب هیدرازین هستند.

کارگرانی که معمولا در معرض هیدرازین بی‌آب یا غلیظند، به ماسکهای تنفسی و محافظ پوستی مجهزند. بررسی میزان آلودگی هوای داخل و بیرون ماسکهای محافظ نشان می‌دهد که در فضای بیرون ماسک کارگران حمل سوخت ، میزان هیدرازین 0,29 تا 2,59 میلی گرم بر متر مکعب است، در حالیکه در داخل ماسک میزان آن کمتر از حد تشخیص هیدرازین یعنی 0,130 میلی‌گرم بر متر مکعب است.

البته وجود نشتی موضعی در مخازن نگهداری یا تجهیزات مصرف هیدرازین میزان آن را در هوا تا 800 میلی‌گرم بر متر مکعب نیز افزایش می‌دهد. در میان کارگران نیروگاههای کشور با وجود اینکه بررسیهای دقیقی انجام نگرفته است، با این همه ، با توجه به شواهد و مشاهدات موجود ، آلودگی کارگران در سطح بالایی پیش‌بینی می‌شود.

اثرات مسمومیت با هیدرازین:

آنورکسی- کم شدن وزن-ضعف-استفراغ-تحریکات-تغییرات عمده در بافت ها- استنشاق غلظت های بالا از هیدرازین باعث التهاب دستگاه گوارش میشود که با آسیب های بافتی در ریه،کبد وکلیه همراه است.التهاب چشم بینی و گلو.(این ماده در غلظت های بالای 0.1 پی پی ام مشکوک به سرطان زایی است)

راه ورود به بدن:

تنفس- پوست- گوارش

اندام های هدف:

دستگاه تنفس- پوست- دستگاه گوارش.

شاخص های بیولوژیکی

حداکثر تراکم مجاز(TWA):

0.01 پی پی ام

شرایط حفاظتی ایجاد شده (در نیروگاه حرارتی بیستون):

فردی(ماسک) وعمومی (تهویه مناسب)

توجه ویژه و آزمایش های مورد نیاز:

مدت تماس- فشار خون- اسپیرومتری- آزمایش ادرار- آزمایش بینایی.

• آمونیاک(مایع)

آمونياك مهم‌ترين تركيب هيدروژنه ازت است و در طبيعت از تجزيه مواد آلي ازت دار بدست مي‌آيد. آمونياك گازي است بي رنگ، با مزه فوق العاده تند و زننده كه اشكآور و خفه كننده است. گاز آمونياك از هوا سبك تر بوده و به سهولت به مايع تبديل مي‌شود. آمونياك درآب بسيار محلول بوده و در منفي 77,7 درجه سانتيگراد منجمد و در منفي33.3 درجه سانتيگراد به جوش در مي‌آيد. وزن مخصوص محلول اشباع آمونياك 88 گرم بر سانتيمتر مكعب است. گاز آمونياك قابل افروزش و حدود اشتعالش 16-25 درصد حجمي گاز آمونياك در هوا است.

آمونیاک درتهيه كودهاي شيميايي ازته ، اكريلونيتريل ، نیترات ، سولفات و فسفات آمونیوم ، الياف سنتزي نيتر و پارافين و نيترو سلولز ، صنايع نفت و صنايع شيميايي و همچنین در کارخانجات یخ سازی ، تهیه اسید نیتریک ، دارو و مواد منفجره بکار می‌رود.
اثرات بهداشتی
سبب تحریکات سیستم تنفسی ، ‌پوست و چشم شده و با آسیب رساندن به ریه‌ها در اثر مواجهه با حجم زیاد این گاز می‌تواند سبب مرگ شود. در صورت تماس با آمونیاک مایع ، سوختگی شدید در محل تماس ایجاد می‌گردد.

در تماس مزمن ورم گلو وپرده های صوتی وخفقان ایجاد میشود.

راه ورود:

تنفس

اندام های هدف:

دستگاه تنفس-دستگاه گردش خون-دستگاه گوارش

شاخص های بیولوژیکی:

مقدار کمی آمونیاک پس از تماس در عرق،ادرار وهوای بازدم به دست آمده است.

حداثر تراکم مجاز(TWA):

25 پی پی ام معادل 17 میلی گرم در متر مکعب هوا

TLV-STEL= 35 پی پی ام

شرایط حفاظتی ایجاد شده(فردی-عمومی):

فردی(استفاده از ماسک)-عمومی(تهویه)-کارگر با گالن محلول را به تانک مربوطه اضافه می کند.

توجهات ویژه و مراقبت های مورد نیاز:

مدت مواجهه-فشار خون-اسپیرومتری-آزمایش بینایی-معاینه بدنی-رادیوگرافی.

• آهک(پودر)

اثرات آهک بر بدن:

آهک سوزاننده و محرک بوده و استنشاق آن ممکن است ایجاد پنومونی شیمیایی کندولی معمولا تماس با آن ایجاد سوزش کرده وافراد از تماس با آن خودداری می کنند.

راه ورود به بدن:

تنفس-پوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس – چشم(بینایی)

شاخص های بیولوژیکی:

 

حداکثر تراکم مجاز(TWA):

10 میلی گرم در متر مکعب هوا

شرایط حفاظتی ایجاد شده :

فردی(استفاده از ماسک)

عمومی(تهویه)

• اسید سولفوریک(H₂SO₄)

سولفوریک اسید ، اسیدی معدنی و بسیار قوی است که به طور طبیعی در گازهای خارج شده از آتشفشان وجود دارد و با هر درصدی در آب حل می شود.واکنش آن با آب به شدت گرمازا است به همین دلیل باید از اضاف کردن یک باره ی آب به آن اجتناب کرد.اسید سولفوریک میل ترکیبی زیادی با آب دارد به طوری که در واکنش با سایر مواد هیدروژن و اکسیژن آن ها را با صورت آب جدا می کند.اسید سولفوریک خورنده است و قسمت عمده ای از باران اسیدی را تشکیل می دهد.قطرات آب به هنگام بارش با آلاینده های کارخانه ها و خودرو ها که در هوا معلق هستند واکنش می دهند و تولید اسید می کنند.اسید سولفوریک با فلزات واکنش می دهد و هر چه دما بالاتر رود میزان این واکنش بیشتر خواهد شد اما بر روی جیوه و سرب تاثیری ندارد.اسید سولفوریک در لیست مواد خطرناک قرار گرفته است.

اسید سولفوریک دارای ویژگا های مهمی است که باعث با اهمیت شدن آن گردیده است.برخی از این ویژگی ها عبارتند از:

• عاملی خوب برای جذب آن
• هزینه پایین نگه داری و انتقال آن
• آمادگی برای تشکیل سولفات های آلی
• مطابقت با فرایند های اسیدی و خنثی سازی
• دارا بودن نقطه جوش بالا و در نتیجه امکار کار با آن در دماهای بالا

اثرات اسید سولفوریک بر بدن:

اسید سولفوریک با تمامی خواص و مزایای خود ماده ای خطرناک است و می تواند خسارات جبران ناپزیری را بر بدن وارد نماید.تماس آن با پوست منجر به سوزش و زخم شدن آن موضع می گردد و اگر وارد دهان شود آثار دائمی را بر جای خواهد گذاشت و همچنین باعث اسهال و استفراغ و درد شکمی و سوراخ شدن معده خواهد شد..تماس آن با چشم در اغلب موارد موجب کور شدن فرد می شود و در اثر تنفس آثاری مانند سرگیجه ، سردرد ، کاهش تنفس ، تحریک بینی و گلو و خشکی ریه مشاهده خواهد شد.در صورت تماس با بدن باید فورا با آب و صابون و محلول بی کربنات سدیم ۱ درصد شسته شود.

بخارات آن از طریق استنشاق بسیار محرک است و به طور کلی بر روی سطوح همه مخاط ها التهاب آور و خورنده است وباعث تورم قسمت های فوقانی دستگاه تنفس و ریه می شود.این اسید به مینای دندان آسیب وارد می کند.

راه ورود به بدن:

تنفس-پوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس-پوست-دستگاه گردش خون

شاخص های بیولوژیکی:

حدود مجاز مواجهه(TLVC):

3میلی گرم در متر مکعب هوا

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی(استفاده از وسایل حفاظتی و ماسک شیمیایی ولباس ضد اسید)

عمومی(تهویه) و اضافه کردن و تزریق این ماده به صورت بسته صورت میگیرد.

• سود سوزآور(NaoH)

سود سوزآور یا سدیم هیدروکسید بفرمول NaOH که معمولا به نام کاستیک سودا (Castic Soda) نامیده می‌شود، ماده‌ای جامد و سفیدرنگ با دمای ذوب 1390درجه سانتی‌گراد و چگالی 2,13 می‌باشد.

اثرات سود سوز آور بر بدن:

تحريكات نسوج بيني و ايجاد عطسه – استنشاق گرد و غبار اين ماده در درجه دوم اهميت قرار دارد و بزرگترين تخريب سلول‌هاي است كه با اين ماده بصورت مايع و يا جامد در تماس قرار مي گيرند . – عوارض پوستي با محلول هاي رقيق اين ماده نيـز يك عارضه عمومی است.

راه ورود به بدن:

تنفس-پوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس وپوست.

شاخص های بیولوژیکی:

.

حدود مواجهه مجاز(TLVC):

2میلی گرم در کتر مکعب هوا

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی(استفاده از وسایل حفاظتی و ماسک شیمیایی)

عمومی(تهویه)-اضافه کردن و تزریق این ماده به صورت بسته صورت میگیرد.

• تری پلی فسفات سدیم(پودر)

تری پلی فسفات سدیم یک پلیمر معدنی چند وجهی است که کاربرد بسیار وسیعی در صنایع شیمیایی دارد. این پلیمر سنتزی ماده اولیه بسیار مهم برای صنایع پاک کننده به حساب می آید. امروزه تمام پودرهای سنتتیک حاوی ۳۰ تا ۵۰ درصد STPP می باشد که اجزای اصلی و اساسی آنها می باشد.

علاوه بر صنایع شوینده در کاشی سازی ، صنعت، آب و تصفیه آن و نساجی و ….کاربرد زیادی دارد. سدیم تری پلی فسفات دارای فرمول مولکولی Na5P3O10 با ساختمان خطی پلی فسفریک اسید میباشد .

STPP با تشکیل کمپلکس محلول یونهای Ca و Mg آبهای سخت را نرم میکند، همچنین رفتار قلیایی سدیم تری پلی فسفات باعث افزایش تمییز کردن پودر های شوینده میشود از لحاظ آلوتروپی این ماده به سه صورت یافت میشود . عبارتند از : ۱- فاز یک ، ترمودینامیکی که در دمای بالا تولید می شود ۲- فاز ۲- فاز سینتیکی ، که در دمای پایین بدست می آید در حرارتهای بالا نا پایدار است. ۳- بلوری همراه با شش مولکول آب می باشد که از افزودن دو فاز ذکر شده به آب بدست می آید. این ترکیب در دمای محیط پایدار و در ۱۰۰ درجه سانتیگراد به پیروفسفات و فسفات تبدیل می شود.

اثرات STPP بر روی بدن:

آسيب به سيستم اعصاب مركزي و حالت تشنج ( در تماس هاي حاد ) – اثرات التهاب آور بر روي پوست و سطوح تنفسي.

راه ورود به بدن:

تنفس و پوست

اندام های هدف:

سیستم عصبی-سیستم عصبی-پوست.

شاخص های بیولوژیکی:

دفع از طریق ادرار صورت میگیرد.

حدود مواجهه مجاز:

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی(استفاده از ماسک)-عمومی(تهویه)

 

• هیپو کلریت سدیم(آب ژاول مایع-Naocl)

سدیم هیپوکلریت ماده ای شیمیایی با فرمول NaClO است.شکل محلول این ماده به عنوان سفید کننده و با نام تجاری آب ژاول عرضه می شود. در کشورهای گوناگون با نام‌های مختلف نیز شناخته می‌شود.

این ماده دارای چگالی 1.11 گرم بر سانتی متر مکعب میباشد.نقطه جوش و ذوب این ماده به ترتیب 18و101 درجه سانتی گراد میباشد.

اثرات آب ژاول بر بدن:

استنشاق گرد و غبار آن به دندان ها ودستگاه تنفسي صدمه مي رساند . درماتيد از اين مواد گزارش شده و بطور كلي حساس كننده پوست هستند.

راه ورود به بدن:

تنفس وپوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس-پوست

شاخص های بیولوژیکی:

حدود مواجهه مجاز:

 

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی (استفاده از ماسک)-عمومی(تهویه)

کارگر محلول اصلی را به تانک محلول سازی اضافه میکند.

 

• اسید کلریدریک(HCL)

اسید کلریدریک از مواد شیمیایی پایه ای است و به همین دلیل هم موارد استفاده بسیار وسیعی دارد. برخی از این کاربردها از این قرار است: قطعه شویی فولاد، ساخت ترکیبات آلی، تولید ترکیبات غیر آلی، کنترل pH و خنثی سازی، احياء تبادلگرهای يونی، پرداخت چرم، تمیزکننده های خانگی و صنعت ساختمان.

در مصارف اسیدی کردن از جمله اسیدی کردن چاههای نفتی ، برداشتن رسوب بویلرها کاهش سنگ معدن ها ، تمیز کاری فلزات بکار می رود.بصورت محلول در آب (حدود 10% وزنی) در تهیه جوهر نمک (پتک کننده و از بین برنده جرم سرامیک و…) استفاده می شود.

اسیدیست بی رنگ یا زرد روشن كه بخارات آن تند و خورنده بوده و گاز حاصل ازآن بی رنگ است. جرم مولكولی آن ۵/۳۶ گرم و نقطه ذوب آن ۱۹/۱۱۴- و نقطه جوش آن ۸۵- درجه سلیسیوس می باشد. به هر نسبتی در آب قابل حل بوده و ضمن حل شدن تولید حرارت می نماید.

اثرات اسید کلریدریک بر بدن:

استنشاق گاز اسید کلریدریک باعث تحریک و التهاب دستگاه تنفس میشود.کار مداوم در محیط هایی که غلظت این اسید پایین باشد باعث خوردگی دندان میشود.مه ناشی از محلول این اسید باعث خونریزی از لثه وبینی و اولسراسیون مخاط بینی و حلق می شود وبر روی پوست اثر میگذارد.تماس با گاز HCL باعث سوختگی وتماس با محلول غلیظ آن نیز باعث سوختگی شدید میشود.

راه ورود به بدن:

تنفس –پوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس و پوست

شاخص های بیولوژیکی:

مقدار زیاد این اسید باعث باعث کم شدن دخیره قلیایی خون میشود.

حدود مواجهه مجاز(TWA):

7.5 میلی گرم بر متر مکعب

TLV-C= 5 پی پی ام

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی(استفاده از وسایل حفاظت فردی)-عمومی(تزریق اسید در سیستم بسته انجام میشود)

12-آرسنیک

آرسنیک یک ماده جامد شکننده با رنگ فلزی از نقره ای تا خاکستری است.این عنصر در طبیعت و در پوسته زمین یافت می شود و مواجهه با آن در محیط زیست در سطح دنیا وجود دارد.آرسنیک در سه ظرفیت مختلف صفر یا متالوئید(شبه فلز)،ظرفیت 3+ وظرفیت 5+ وجود دارد.ترکیبات حاوی آرسنیک از نظر سمیت بر اساس ظرفیت آرسنیک دسته بندی میشوند.

در صنعت آرسنیک معمولا به عنوان آفت کش و به صورت تری اکسید آرسنیک (AsO₃) استفاده می شود.تری اکسید آرسنیک در تاریخ به عنوان مهمترین سم شناخته شده با اهداف جنایی شناخته شده است.

اثرات فیزیولوژیکی:

اثرات فیزیولوژیکی آرسنیک به دو دسته اثرات حاد و مزمن تقسیم میشوند.

الف)اثرات حاد:

اثرات حاد در محیط های صنعتی به نظر زیاد مهم به نظر نمیرسد.به طور کلی علایم بالینی حاد در اثر مواجه حاد با آرسنیک بستگی به نوع ترکیب شیمیایی آرسنیک،طول مدت مواجهه وراه های مواجهه دارد.این علایم معمولا به صورت تحریک خفیف پوست،غشاهای مخاطی و ملتحمه میباشد.

ب) اثرات مزمن:

به دلیل ترکیبات متعدد و راههای مواجهه متعدد ممکن برای آرسنیک،مسمومیت مزمن با این ماده در اندام های گوناگون ،متفاوت است.اثرات سوء آرسنیک بر پوست،دستگاه تنفس،سیستم عصبی،کبد،دستگاه قلب وعروق وسیستم خونساز دیده میشود.

در غلظت هاي كم باعث تحريك چشم ، بيني و قسمت فوقاني دستگاه تنفس مي شود . در غلظت هاي بالاتر و بصورت حاد ايجاد تورم ريه و توليد خفگي مي كند كه عوارض حاصل در اين مورد عبارتند از ضعف – احساس سرما – تهوع – درد معده -سرفه – تشديد عمل قلب – تشنج و اغماء

راه ورود به بدن:

پوست-تنفس-گوارش

اندام های هدف:

دستگاه تنفس-دستگاه گوارش و پوست

شاخص های بیولوژیکی:

اندازه گیری آرسنیک در ادرار(50 میلی گرم به ازاء یک گرم کراتینین در ادرار)

حداکثر تراکم مجاز(TWA):

• میلی گرم در متر مکعب هوا

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردی(ماسک تنفسی)-عمومی(تهویه عمومی و موضعی)

13-بنزن:

مایع بی رنگ، معطر و دارای رایحه خوب، به سرعت بخار می‌شودو دارای قابلیت اشتعال فوق العاده بالا است. این ماده در مواد پلاستیک، رزین، نایلون، روغن‌های روان ساز، مواد رنگی، پاک کننده‌ها، سموم آفت کش و… موجود است.

بنزن به عنوان ترکیبی سرطانزا شناخته شده‌است. تمام روش کارهای شامل بنزن را باید در زیر هود انجام داد و از دستکش‌های آزمایشگاهی استفاده کرد
از بنزن در گذشته به عنوان یک حلال متداول در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شده‌است ولی بعد از اینکه دانشمندان پی به هویت سرطانزای آن بردند، استفاده از آن به عنوان یک حلال بسیار محدود شد و سعی شد از حلال‌های مشابه مانند استون و… استفاده شود.

اثرات بیولوژیکی بنزن:

تماس طولانی مدت با بنزن، تأثیرات مخربی را بر روی بافت‌های سازنده سلول‌های خون خصوصا سلولهای مغز استخوان می‌گذارد. عوارض تماس مزمن با بنزن، کاهش خون سازی بدن، ناتوانی در سیستم ایمنی بدن و همچنین سرطان خون، لوسمی، اختلال در سیستم تنفسی، تأخیر در استخوان بندی جنین انسان، صدمه به سیستم تولید مثل انسان، ناباروری، تولید تومورهای غدد لنفاوی و صدمه به کبد است. چندین موسسه از جمله انجمن تحقیقات سرطان دنیا، انجمن حفاظت محیط زیست آمریکا، اداره خدمات بهداشت آمریکا، بنزن را عامل سرطان خون (لوسمی) و دارای درجه سرطان زایی یک معرفی کرده‌اند. دوره پنهانی سرطان خون به طور معمول ۵ تا ۱۵ سال بعد از اولین تماس روی می‌دهد.

راه ورود به بدن:

تنفس وپوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس، دستگاه ادراري-تناسلي،دستگاه گوارش،دستگاه اسكلتي – عظلاني ،پوست ،سيستم عصبي.

شاخص های بیولوژیکی:

• اندازه گيري فنل در ادرار (50 ميلي گرم به ازاء يك گرم كراتي نين).
• شمارش تعداد گلبولهاي سفيد.
• اندازه گيري بنزن در خون.

حداثر تراکم مجاز(TWA):

1ppm

TLV-STEL= 5ppm

شرایط حفاطتی ایجاد شده(عمومی-فردی):

فردي ( ماسك تنفسي )- عمومي ( تهويه )

14-فرم آلدئید

فرمالدئید ، گازی با بوی تند است. این ترکیب ساده‌ترین عضو گروه آلدئیدها بوده ، فرمول شیمیایی آن HCHO است.

این گاز به‌آسانی از احتراق ناقص ترکیبات حاوی کربن ایجاد می‌شود. در دود حاصل از آتش‌سوزی جنگلها ، حجم زیادی از فرمالدئید وارد جو می‌شود. به غیر از این ، دود حاصل از اگزوز اتومبیلها و دود سیگار هم دارای مقادیری فرمالدئید هستند.

اثرات بیولوژیکی فرمادئید:

فرمالدئید در بدن به اسید فرمیک تبدیل شده ، با نفوذ به خون ، باعث بالا رفتن اسیدیته آن می‌شود. نفسهای تند و بریده ، بیهوشی ، کما و امکان مرگ از علائم نوشیدن مقدار زیادی محلول فرمالدئید است. فرمالدئید در بدن می‌تواند موجب ایجاد تغییر در پروتئینهای DNA شود.

فرمالدئید را در رده سرطان‌زاهای احتمالی در انسان طبقه‌بندی می‌کنند.

به طور کلی اثرات بیولوژیکی فرمالدئید به شرح زیر است:

ورم ملتحمه چشم ها – رينيت – فارنژيت – سوزش گلو و سرفه از علائم باليني است .درد ناخن ها و قهوه اي شدن نوك انگشتان و گاهي زخم پوست از عوارض آلودگي به اين ماده است.

راه ورود به بدن:

تنفس –پوست

اندام های هدف:

دستگاه تنفس – گردش خون – پوست

شاخص های بیو لوژیکی:

حداثر تراکم مجاز:

0.37 میلی گرم در هوا- 3ppm

شرایط حفاظتی ایجاد شده(فردی وعمومی):

فردي ( ماسك‌تنفسي)- عمومي ( تهويه موضعي و عمومي )

15- سیانید

معمولا سیانید جز منابع مسمومیتهای نادر بوده که اشکال مختلفی دارد از قبیل:سیانید هیدروژن(اسید هیدروسیانیک یا اسید پرولیک),نمکهای محلول سدیم و پتاسیم(سیانیدسدیم وپتاسیم),نمکهای نامحلول سیانید جیوه,مس,طلا,نقره,علاوه بر این تعدادی از ترکیبات سیانید به سیانوژن معروفند که در متابولیسم داروها سیانید آزاد می شود.همچنین ترکیباتی از سیانید بنامهای سیانوژن کلراید و بروماید,نیتریلهاوسدیم پروساید در تجویز بالای داروها ایجاد می شود.

اثرات بیولوژیکی سیانید:

اثر سيانورها بسيار شديد و ناگهاني است و بصورت مرگ فوري است( تماس حاد ) در مسمويت هاي مزمن با مواد سيانيدي راش‌هاي پوستي بصورت ماكول پاپول و وزيكول – سردرد – وزوز كردن گوش- بي‌اشتهايي و قابليت تحريك عارض ميشود .

راه ورود به بدن:

تنفس – پوست

اندام های هدف:

سيستم تنفسي – گردش خون – ادراري- تناسلي- غدد متابوليك- پوست – سيستم عصبي

شاخص های بیولوژیکی:

اندازه گيري مستقيم سيانور در خون

حداثر تراکم مجاز(TWA):

50 میلی گرم در متر مکعب هوا

شرایط حفاطتی ایجاد شده:

فردي ( ماسك‌تنفسي)- عمومي ( تهويه موضعي و عمومي )

16- کلروفرم

كلروفرم مایعی است بی رنگ و غیر قابل اشتعال با بوی مخصوص می‏باشد. یك ماده اساسی برای بیهوشی از راه تنفسی است،

برای تهیه فلوروكربن 22سرو كننده، چاشنی و تهیه تترافلورواتیلن و پلی تترافلورواتیلن و سایر مواد شیمیایی به كار برده می‏شود. همچنین به عنوان حلال، تهیه عصاره، حشره كش، مواد نگهدارنده و شیرین كننده محصولات داروئی مورد استفاده قرار می‏گیرد.

اثرات بیولوژیکی کلروفرم:

خطرناك‏ترین هیدروكرین‏های كلردار فرّار می‏باشد. تنفس، بلع و تماس آن با پوست زیان آور است ممكن است سبب بیهوشی، فلج دستگاه تنفسی، توقف ضربان قلب و مرگ دیر رس به علت ضایعات كبدی و كلیوی شود. گاهی به عنوان تدخین استفاده می‏شود. كلروفرم چربی پوست را می‏شوید و یاعث تحریك آن می‏شود.

در تماس حاد با كلروفرم علائم مشاهده شده عبارتند از: سر در ، تهواع، احساس مستی، خستگی، گیجی، اضطراب، التهاب، بیهوشی، افت تنفسی، انجماد و مرگ در حالت بیهوشی. مرگ ممكن است در اثر فلج شدن دستگاه تنفسی یا از كار افتادن قلب باشد. در اثر تماس مزمن علائم مشاهده شده عبارتند از: علائم عصبی و گوارشی شبیه افراد معتاد با الكل و همچنین بزرگ شدن كبد، التهاب سمی كبد و تجمع چربی در كبد.

راه ورود به بدن:

تنفس – پوست – گوارش

اندام های هدف:

دستگاه تنفس- گردش خون – دستگاه گوارش- غدد متابوليك- سيستم بينائي- سيستم عصبي شاخص های بیولوژیکی:

دفع از طريق ريه – دفع از طريق ادرار

حداثر تراکم مجاز(TWA):

10ppm

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردي ( ماسك تنفسي )- عمومي ( تهويه )

17- تترا کلرید کربن(CCL₄)

نام یک مایع بیرنگ آلی با فرمول ₄CCl می باشد . این مایع کاربردهایی دارد به عنوان مثال یک حلال ناقطبی مناسب برای برخی از واکنش­ها می باشد همچنین در ساخت کپسولهای آتشنشانی کاربرد دارد.
تتراکلرید کربن درهواى اتاق سریعاً به فرم بخار در مى آید.

اثرات بیولوژیکی تترا کلرید کربن بر روی بدن:

این ماده سمیت بالائى دارد و به دلیل اینکه سریعاً به فرم بخار در مى آید، ازطریق استنشاق بسیار خطرناک و مضر است . این ماده برروى سیستم اعصاب مرکزى اثر مى گذارد که نشانه هاى آن عبارت است از سردرد، تهوع، گیجى و خواب آلودگى،استفراغ، مستى و عدم هماهنگى است . درمواجهه هاى کوتاه مدت با این ماده صدمات کبدى و کلیوى دیده شده است. علائم آسیب کبدى عبارتند از درد و حساس شدن کبد، و زردى پوست و چشم (یرقان). علائم کلیه عبارت است از کاهش یا قطع ادرار و جمع شدن مایع در بدن .

راه ورود به بدن:

تنفس – پوست – گوارش.

اندام های هدف:

ادراري– تناسلي- غدد متابوليك

شاخص های بیولوژیکی:

دفع از طريق هواي بازدمي – دفع از طريق ادرار و مدفوع (در غلظت هاي بالا )

حداکثر تراکم مجاز(TLW):

5ppm

TLV-STEL = 10ppm

شرایط حفاظتی ایجاد شده:

فردي ( وسائل حفاظتي )- تهويه عمومي و موضعي

18-هیدروژن

در شرایط استاندارد دما و فشار هیدروژن عنصری است که بی رنگ بی بو بی مزه نافلز غیر سمی و یک ظرفیتی گازی دو اتمی بسیار اتش گیر در حد انفجار و با فرمول شیمیایی H₂ در جدول تناوبی با عدد اتمی یک است.وزن اتمی این عنصر 1.00794 u .هیدروژن اولین عنصر جدول تناوبی و سبکترین عنصر می باشد و بیش از سایر عناصر می تواند در طبیعت یافت شود و با خیلی از عناصر ترکیب شوددر ترکیب شیمیایی اب و ترکیبات الی در ساختار بدن موجودات وجود دارد این عنصر در واکنش های اسید و قلیا در بسیاری از واکنش هابا داد وستد پروتون میان ماده حل شدنی و حلال نقش مهمیی از خود نشان می دهد. در نیروگاه برای خنک کردن ژنراتور از هیدروژن استفاده می شود .و چون حت فشار است ممکن است ایجاد اسیب کند در تماس هیدروژن با چشم حتی با پوست تاثیر اسیب زایی دیده نشده است در دما و فشار اتمسفر هیدرو ژن خطر بیو لوزیک ندارداما در غلظت های بالا می تواند جای اکسیژن را بگیرد .

19- ازبست یا پنبه کوهی

در عایقکاری درتمام بخش ها از پنبه کوهی استفاده شده است که البته هم اکنون در حال جایگزین شدن با سایر عایق ها می باشد در لنت های ترمز هم به کار می رود و به دو گروه سرپانتین و امفیبول به کار میرود . ازبست از راه تنفس وارد ریه می شود و باعث عوارضی هم چون ازبستوزیس یا فیبروز ریه سرطان ریه و سرطان حنجره و .. می شود ازبستوزیس را التهاب غیر قابل برگشت ریه به علت استنشاق ذرات ازبست تعریف می کنند .

از نشانه های تماس و التهاب در اثر ازبست سرفه مزمن و تنگی نفس پیش رونده که در پایان برونشیت مزمنو امفیزن تبدیل می شود. ابتدا فرد دچار علایمی هم چون تنگی نفس سرفه های خشک و بدون خلط و در مرحله بعد تماس فرد دچار درد قفسه سینه نامنظمی خواب و بی اشتهایی می گردد برخی عوامل به بدتر شدن اوضاع فرد منجر می شود که تغذیه نامناسب سومصرف الکل و استعمال دخانیات از جمله این عوامل کمک کننده به پیشرفت بیماریست.

 

20-استیلن( c₂H₂ )

جرم مولی 26.04 و چگالی ان1.097 با دمای ذوب f 119- و اسیدی می باشد ملکول ان خطی است و از راه پوست تنفس و گوارش می تواند وارد بدن شود و روی تنفس گوارش بینایی و پوست اثر بگذارد .

باعث تحریک پوست سوزش و قرمزی چشم می شود و از راه پوست قابل جذب می باشد و باعث تحریک سرخی و و درد پوست می شود بعث تحریک دهان و گلو و سیستم گوارش و تهوع واستفراغ و اسهال می گردد.

بین هیدروژن و کربن سه پیوند سه گانه است که نشان از اشباع نشدن این ملکول خطی دو عنصری دارد.و به عنوان ماده اولیه و پیش ماده در سنتز و تهیه مواد شیمیایی مختلف مورد نیاز می باشد دود جوشکاری استیلن و کاربید دارای انواع فلزات سمی و سایر مواد شیمیایی بوده که استنشاق انها به اسانی صورت می گیرد که این ذرات می تواند به قسمت های انتهایی ریه نفوذ نموده و عوارض شدیدی ایجاد نماید.

عوارض تماس با استیلن

سرفه ،اشک ریزش ،سردرد سرگیجه ورم ملتحمه اختلالات گوارشی بیهوشی نارسایی تنفسی که در غلظت های بالا باعث اغما و مرگ می شود.

21-دود و دمه مازوت

نفت کوره یا مازوت یکی از هیدرو کربن های نفتی است که در مراحل تصفیه نفت خام پس از اتر و بنزین و نفت چراغ بدست می اید و چون سیاه رنگ است به نام نفت سیاه نیز شناخته می شود این ماده ارزانترین ماده سوختی برای حمام ها و تنور نانوایی و موتورهای دیزل و برخی نیروگاهها است این ماده بر سیستم قلب و عروق و مغز و سیستم تنفس اثر گذاشته و باعث برونشیت می شود.

 

22-مورفولین (c₄H₉N₅)

ترکیب شیمیایی با جرم مولی 87.1 و مایعی بیرنگ است.چگالی ان 1.007 با دمای ذوب ّf 23 در اب اسیدی است و از راه تنفس وارد بدن می شود

به علت اسیدی بودن تحریک کننده پوست می باشد این ماده بسیار فرار است و در سیستم دیگ یخار یا ماده باز دارنده خورندگی است

در باکتری کش ها مواد شیمیایی دارویی و انتی اکسیدان ها برای روغن ها به کار می رود و به عنوان روغن پارچه و ماده امولوسیون کننده به کار برده می شود مایعی شفاف است و بوی شبیه بوی امین ها دارد.

 

اتانول : 23

اتانول در ساخت لاستیک مصنوعی ،دارو و مواد شیمیایی ،ضد یخ ،حلال و… کاربرد دارد.

اتانول مایعی قابل احتراق و بی رنگ بوده ، گرانروی آن مانند آب بوده و بوی تندی دارد .

اثرات فیزیولوژیکی در اثر تماس با بخارات اتانول احتمال ایجاد عوارض مسمومیتی زیر وجود دارد:

تحریک های مختصر مخاط ،تحریک منجر به بیقراری ،گیجی ،خواب آلودگی ، فلج عمومی ، تنگی نفس و گاهی از کار افتادن دستگاه تنفسی و مرگ .

جذب و دفع اتانول :

الکل از طریق پوست به داخل نفوذ می کند ولی این نفوذ به اندازهای نیست که اثرات مهمی را سبب شود.

 

اثرات اتانول بر انسان :

در صورت وجود تهویه مناسب کار با اتانول بی خطر است ولی در تماس های طولانی مدت با مقادیر زیاد ممکن است تحریکات مخاطی و همچنین التهابات قسمت فوقانی دستگاه تنفس ایجاد شود . به علاوه سردرد ، عصبانیت ،گیجی ، لرزش ، خستگی ، حالت تهوع ایجاد می شود.

 

اسید نیتریک:24

مایعی شفاف ، بی رنگ یا مایل به زرد با بوی خفقان آور است . مصارف صنعتی فراوان دارد. در این صنعت به عنوان پاک کننده به کار می رود .

مخاطرات اسید نیتریک :

این اسید بسیار خورنده است و با بسیااری از فلزات ترکیب می شود و باعث سوختگی پوست می شود . بخارانت آن برای پوست وسایر غشاهای مخاطی بسیار محرک و سوزش آور است .استنشاق مقادیر قابل ملاحظه این اسید موجب مسمومیت حاد می شود .محلول های اسید موجب ضایعات پوستی ،چشمی و غشاهای مخاطی می شود که شدت ضایعات به مدت تماس و غلظت آن بستگی دارد.

 

گاز فرئون :25

پژو هش های انجام شده در اتمسفر وجود غلظت های بسیار زیاد از مونواکسید کربن را تایید کرده است این ماده یک محصول فرعی کلروفلوئوروکربن ها است که مهمترین عامل تخریب لایه ازون شناخته شده است .

فرئون ها در یخچال ها و دستگاههای تهویه هوا و در صنایع به عنوان حلال های تمیز کننده به کار می رود.

تخریب لایه ازون مانع جذب اشعه فرابنش می شود . و باعث اثرات منفی بر روی انسان می شود .

فرئون ها تا سال ها پس از ورود به فضای اتمسفر باقی می مانند و با توجه به اثرات مخرب آن ها به محیط زیست وانسان ها لازم است تولید و استفاده آن ها متوقف گردد.