اتوماسیون و ایمنی

Automation and Safety

در اینجا توضیحاتی را به صورت مختصر در مورد اتوماسیون و ایمنی دادیم که توضحیات کامل را می توانید در فایل پیوستی دانلود و مشاهده کنید. موضوعاتی که در اینجا بیان شده به صورت زیر می باشند:

• مقدمه

• اثرات اتوماسیون بر روی عملکرد کارگران

• درجه بندی کردن حد اتوماسیون

• ارتباط بین سطح اتوماسیون و ملزومات کار

• بهبود ایمنی در کارخانجات خودکار

• منابع خطرات مربوط به اتوماسیون ( کنترل, حضور در محوطه کاری ماشین, خطای انسانی, خطاهای الکتریکی, هیدرولیکی و پنوماتیکی, خطرات مکانیکی)

• ایمنی تجهیزات خودکار

• پیشنهاداتی برای بهبود ایمنی در صنایع خودکار

• مسائل و منابع

اتوماسیون عبارت است از علم بکارگیری مجموعه ای از سیستم های پیچیده ی مکانیکی و الکترومکانیکی و کامپیوتری در عملیات و کنترل فرایند های تولید .
اتوماسیون باید به عنوان یک روند تدریجی مد نظر قرار گیرد نه جای گزینی برای فعالیت های انسان توسط ماشین .
اغلب کشورها برای افزایش بهره وری خود سعی در خود کار کردن عملیات تولید دارند چنین کشور هایی تمایل به اتوماسیونی با یک روند پیشرونده دارند. این روشی است که بارها برای تشکیل “جزایر اتوماسیون”ونهایتآ اتصال آنها به هم برای ایجاد یک کارخانه کاملآ خودکار مورد استفاده قرار گرفته است .
ب) اثرات اتوماسیون بر روی عملکرد کارگران :
این امر اصولآ مورد توافق است که اتوماسیون به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی کار دستی -آگاهی ومهارت های کارگران-روابط اجتماعی بین آنها و تلاش های فیزیکی شان اثر دارد .در مجموع اتوماسیون تعداد کارگران به ازای واحد سطح کارخانه را کاهش داده و در بعضی موارد کارگران را از ماشین ها جدا میسازدو در حالیکه از میزان کارهای جسمانی میکاهد بار روانی کارگران را افزایش میدهد .
ج)ارتباط بین سطح اتوماسیون وملزومات کار:
حدود مختلف اتماسیون ملزومات وعملکرد کارگران را تحت تاثیر قرار میدهد. که هر کدام از آنها به طور مختصر در بخش زیر توصیف شده اند
– کار دستی مستقیم (dmw):
زمانی حد اکثر است که سطح اتوماسیون به حد اقل برسد و با افزایش سطح اتو ماسیون مقدار آن کاهش مییابد . کار دستی مستقیم زمانی صفر میشود که سطح به حد اکثر مقدار خود برسد.
–کار دستی غیر مستقیم (imw):
زمانی وجود نخواهد داشت که سطح حد اقل بوده وزمانی به حد اکثر میرسد که سطح اتوماسیون نیز حد اکثر باشد.
– ضرورت های دانشی و مهارتی (ksr):
زمانیکه سطح در حد اقل مقدار خود است این ضرورت به حد اکثر میرسد . زمانیکه سطح ما بین حد اقل وحد اکثر است به حد صفر رسیده و یا به بالاتر از نقطه ی میانی سطح نیز میرسد که این امر اساسآ در ارتباط با نگهداری و تعمیرات برای رسیدن به سطح اتوماسیون بالاتر است .
–اثرات متقابل اجتماعی (si):
زمانی حد اکثر است که سطح حد اقل باشد از آنجایی که افزایش سطح این اثرات را کاهش میدهد . اگر تعدادی از کارگران در کنار هم در یک اتاق کنترل قرار گیرند ممکن است که این اثرات افزایش یابد.
–ریتم کار(wp):
ریتم کار برای مقادیر پایین سطح تحت کنترل کارگر بوده و لی با افزایش سطح کنترل کارگر به ریتم کار کاهش می یابد .
–تلاش های جسمانی (pe):
برای مقادیر پایین سطح در حد اکثر مقدار خود بوده وزمانیکه سطح به حد اکثر برسد این تلاش ها تقریبآ کمترین است.
بهبود ایمنی در کارخانجات خود کار :
نتیجه توسعه تولید تغ‍‍‍‍ییر در سطح اتوماسیون است.این تو سعه ها به شکل خود کار شدن تجهیزات تولید و جابجایی خودکار مواد نمود پیدا میکند .تغییرات رخ داده در این سطوح خود باعث بوجود آمدن مخاطرات ناشناخته ای شده است . دریک کارخانه هر چقدر هم خودکار شده باشد همواره انسان به نحوی در بعضی از موارد دخالت خواهد داشت.
برای مثال بعضی ازکارهایی که در سیستم خود کار توسط انسان انجام میشود عبارتند از :

1. برداشتن مواد
2. اتصال دادن قطعات
3. برنامه ریزی و اصلاح و تعدیل آن
4. تنظیم ابزار ها و قلاب کردن و بستن وسایل
5.  پالایش سیستم
6.  تعیین محل بخش هایی که درست کار نمیکند وبرطرف کردن عیب آنها
7. سرویس و نگهداریمنابع خطرات مربوط به اتوماسیون
   مخاطرات اتوماسیون به پنج دسته طبقه بندی میشوند:
   1)کنترل : اشتباه در کنترل ممکن است در اثر خطای سیستم های کنترلی – خطاهای نرم افزاری وعیب های الکتریکی باشد.
   بر اساس اطلاعات رفرنس ۸۳/۰ حوادث در اثر راه اندازی نا خوا سته ۰۵/۰ در ناتوانی در متوقف کردن و ۱۱/۰ به حرکت های عمدی و ۰۱/۰در اثر حرکت های غیر طبیعی بوده است.
   2)حضور در محوطه ی کاری ماشین :وقتی که ماشین در حالت خود کار عمل میکند به طور طبیعی از طریق تدابیر ایمنی مناسب از حضور اپراتوردر محوطه کاری ماشین جلوگیر ی میشود . اپراتور ممکن است بنا به دلایل زیر وارد محوطه کاری شود :
   الف)ماشین به طور مناسب حفاظ گذاری نشده باشد .
   ب) بعضی از عملیات دستی ضروری باشد .
   ج)لازم است که اپراتور تعمیر را در حالت فعالیت ماشین تکمیل کند. برای مثال بدلیل جای گزینی غلط و انجام تنظیمات ضروری در حین فعالیت دستگاه.
   د) طراحی ماشین طوری است که امکان خاموش کردن آن وجود ندارد.
   3)خطای انسانی: تجهیزات خود کار را با تجهیزاتی که نیاز به نگهداری تخصصی و مهارت های شغلی دارند کاملآ فرق دارند . در صورتیکه اپراتور ها به طور مناسب تحت آ موزش قرار نگرفته باشند تصمیم گیری در باره ی واکنش های لازم در شرایط اضطراری برای آنها مشکل خواهد بود .
   بر اساس اطلاعات رفرنس در ۹۸/۰ وارد خطای انسانی از طریق سیستم کنترل قابل شناسایی بوده است.
   طبقه بندی خطای انسانی با یک سیستم کنترل :
   1- برخورد ناخواسته با کلید راه انداز ۲۹/۰
   2- برخورد ناخواسته با سایر کلیدها ۱۷/۰
   3- حرکات اشتباهی ۰۸/۰
   4- انجام کارهای تکرای …
   5- اشتباه در مانور ۱۴/۰
   6- نا آشنا بودن کارکرد برای اپراتور ۱۴/۰
   7- عدم اطلاع از حضور شخص دیگر در منطقه ی خطر ۱۲/۰
   8- نامشخص ۰۴/۰

خطاهای الکتریکی – هیدرولیکی – پنوماتیکی :در این حالت با توجه به نوع وسیله کنترل ماشین احتمال وقوع آتش سوزی و افت شدید فشار وآتش سوزی وجود دارد
خطرات مکانیکی : این امر ممکن است در اثر حمل قطعات و بارهای اضافی و یا کاهش درجه قابلیت اطمینان سیستم در اثر خوردگی یا خستگی باشد .
ایمنی تجهیزات خود کار : بر اساس قوانین و کد های ملی نصب تعدادی از وسایل ایمنی بر روی تجهیزات خود کار الزامی است علاوه بر قوانین اجباری رسمی یک سری از استاندارد ها که توسط بعضی از سازمانها ارائه شده اند حائز اهمیت میباشند .
تعدادی از ساز مان های یاد شده عبارتند از:
اداره کل بهداشت و ایمنی حرفه ای osha
انیستیتوی استانداردهای ملی آمریکا ansi انیستیتوی استانداردهای ملی آلمان din هیئت اجرائی ایمنی و بهداشت hse با توجه به موارد فوق کسب اطمینان از کامل بودن وسایل ایمنی لازم قبل از نصب تجهیزات خود کار الزامی است.

پیشنهاداتی برای بهبود ایمنی در صنایع خود کار
عمومآ در حال حاضر قوانین محکمی برای بکار گیری ایمنی در کارخانجات خود کار وجود ندارد اگر چه ارزیابی خطرات و ریسک جراحات و تجزیه و تحلیل دستورالعمل های ایمنی الزامی است .
بر اساس این اطلاعات بدون توجه به میزان آن تکنیک هایی نظیر :
نمونه برداری از رفتار ایمنی – ارزایابی ایمنی همراه با تجزیه و تحلیل روند می تواند در تجزیه و تحلیل و پیش بینی و ارزیابی عملکرد ایمنی صنایع خود کار مفید باشد .
همچنین میتوان از داده های جمع آوری شده به منظور توسعه ی بانک داده ها وسیستم های تخصصی نیز استفاده کرد.
و سرانجام بایستی دستورالعمل های انتخاب کارگران مناسب و برنامه های آموزشی اجرا شده وموفق آمیز بودن آنها به صورت دوره ای ارزیابی شود .