برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی MSDS
برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی MSDS
برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی MSDS
چکیده
امروزه یكی از حساس ترین و در واقع خطرناك ترین عملیاتی كه در بنادر صورت می گیرد، عملیات مربوط به تخلیه و بارگیری و نگهداری كالاهای خطرناك می باشد. حمل و نقل كالاهای خطرناك در بنادر همواره با حوادثی همراه می باشد كه گهگاه علاوه بر خسارت مالی موجب خسارت جانی نیز می گردد. در بیشتر مواقع یك حادثه به علت عدم آگاهی و نداشتن اطلاعات مفید در زمینه چگونگی برخورد با حادثه باعث گسترش آن گردیده؛ در حالی كه آگاهی از آن و نحوه مقابله می توانست حادثه را كنترل نموده و از بروز خسارت بیشتر جلوگیری به عمل آورد. در محیط اطراف اعم از محیط کار و محیط زندگی از طریق آب، هوا، خاک و … با مواد شیمیایی مختلفی سرو کار داریم. تعداد مواد شیمیایی که تاکنون شناخته شده اند بالغ بر 11000000 ماده است و سالانه 1000 تا 2000 ماده شیمیایی جدید به این فهرست اضافه می شود.
هر ساله ۱۰۰۰۰۰ ماده شیمیایی متفاوت تولید یا استفاده می شود. از این تعداد ماده شناخته شده، فقط 110000 مورد آن مصارف عمومی و روزمره دارند و بقیه موارد در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند و افراد زیادی به علت نداشتن آشنایی و اطلاعات کافی وتماس با این مواد در طول سال از بین می روند ویا دچار عوارض و اثرات ناشی از آنها می شوند و حتی در بعضی موارد اثرات آنها به نسل های آینده نیز منتقل می گردد. از نمونه این موارد می توان به حوادثی از قبیل حادثه بوپال هند در سال 1984 اشاره کرد که در اثر اقدامات امنیتی ضعیف مدیران و سیستم های هشداردهنده ضعیف و فقدان سازماندهی و آمادگی مناسب به وجود آمد. این حادثه منجر به مرگ بیش از 2800 نفر از مردمی گردید که در مجاورت کارخانه قرار داشتند و آسیب دیدگی دستگاه تنفسی و چشم های 20000 نفر دیگر را در پی داشت که علیرغم گذشت بیش از دو دهه از حادثه مذکور، پیامدهای آن همچنان در میان شهروندان این منطقه مشاهده می شود.
طرح موضوع
با توجه به رشد صنعت وتوسعه سطوح و ابعاد مختلف حمل ونقل دریایی، در جابجایی و حمل و نقل كالا نكته مهمی وجود دارد كه می بایست به آن توجه نمود. لازم است همواره اطلاعات زیادی در مورد كالاهای خطرناک كسب نماییم و به خاطر داشته باشیم که استفاده بی خطر از این مواد بدون برخورداری از سیستم مدیریت ایمنی مواد شیمیایی امکان پذیر نخواهد شد.
این امر در مورد كالاهای خطرناك دارای اهمیت مضاعفی می باشد؛ با توجه به این مقوله که استفاده ایمن از مواد بدون داشتن اطلاعات درباره خواص، اثرات و شیوه های کاربرد ایمن آنها امکان پذیر نمی باشد، بنابراین اولین قدم شناسایی و آگاهی از خطرات و اثرات بالقوه این مواد می باشد.
آشنایی با كالاها و مواد، به خصوص كالاهای خطرناك در بنادر که به عنوان دروازه ورودی كالا به كشور شناخته می شوند، دارای اهمیت بسزایی می باشد. چه بسا کوچک ترین سهل انگاری در شیوه های حمل و نقل، نگهداری، انبارداری و … می تواند خساراتی جبران ناپذیری به بارآورد و حتی ممکن است یک بندر را از به طور کلی از چرخه فعالیت خارج نماید. برگه اطلاعات ایمنی مواد MSDS اطلاعات پایه درباره مواد یا فراورده های شیمیایی فراهم می کند و به طور كلی دارای اطلاعاتی پیرامون خصوصیات، پتانسیل آسیب زایی مواد، نحوه استفاده ایمن و چگونگی برخورد در مواقع اضطراری می باشد.
لذا در این مقاله با توجه به این نکته که دانستن حق مسلم افراد است و افرادی که در هر محیطی کار می کنند باید بدانند با چه موادی سروکار دارند سعی گردیده به منظور آشنایی بیشتر اطلاعاتی كه در كارت های اطلاعات ایمنی مواد1 موسوم به MSDS به كار رفته است تشریح گردد.
MSDS به معنی کارت اطلاعات ایمنی مواد می باشد که اطلاعات مرتبط با مواد را بر اساس مستندات منتشر شده توسط مراکز معتبر جهانی و براساس یافته ها و عوارض مشخص شده بر روی انسان ها و محیط و نتایج تحقیقات درج می کند. MSDS های شرکت های مختلف ممکن است شبیه هم نباشد، اما دارای یک سری اطلاعات پایه ای مشترك هستند.
- در این بخش به تشریح اطلاعات موجود در کارت اطلاعات ایمنی مواد همراه با ذکر یک نمونه از اطلاعات موجود در کارت ایمنی مواد با نام عنصر گوگرد اشاره می گردد:
1- عنوان یا نام ماده شیمیایی:
در این قسمت نام ماده شیمیایی ذكر می گردد.
نام ماده شیمیایی |
عنصر گوگرد، (Brimstone (sulfur |
2- كد اطلاعات شیمیایی مواد:
كه از بزرگترین و به روزترین بانك های اطلاعاتی مواد شیمیایی در جهان می باشد؛ این بانك اطلاعاتی مربوط به انجمن شیمی آمریكا بوده كه تا سپتامبر 2009 حاوی فهرست اطلاعات بیش از 53.000.000 مواد شیمیایی بوده است. در این بانك، هر ماده ای دارای یك كد اختصاصی می باشد این كد دارای سه قسمت است و حداكثر توان پوشش 10 كاركتر را دارد. از جمله اطلاعات كلی كه توسط این كد قابل شناسایی است می توان به روش شناسایی مواد شیمیایی در آزمایشگاه، واكنش های احتمالی، خصوصیات شیمیایی ماده و …. اشاره نمود.
شماره CAS |
9-34-7704 |
3- فرمول یا ترکیب مواد شیمیایی:
در این قسمت عناوین مختلفی نظیر فرمول مولكولی، شكل ساختاری، نام مصنوعی، نام عمومی یا نام تجاری مواد ذكر می گردد.
فرمول شیمیایی |
s |
وزن مولکولی |
257/32 (برای زنجیرهs8 ) |
4- برچسب گذاری علایم حفاظتی (اطلاعات عمومی مواد شیمیایی):
براساس قوانین بین المللی هر ماده شیمیایی می بایست برچسب خصوصیات خطر ماده شیمیایی را داشته باشد. به طور کلی علایم حفاظتی بیانگر خصوصیات و خطرات ماده شیمیایی می باشد.
لوزی خطر |
مواد سمی |
مواد آتش گیر |
مواد محرک |
مواد اکسید شونده |
- لوزی خطر:
انجمن ملی حفاظت حریق آمریکا3 استانداردی را تحت عنوان 704 NFPA تدوین کرد که برای شناسایی خطرات مواد(علی الخصوص مواد شیمیایی) بکار می رود.
این لوزی خود از 4 لوزی دیگر تشکیل شده که هر کدام دارای رنگ های متفاوتی می باشد و هر کدام از رنگ ها دارای مفهوم خاصی است.
1- رنگ آبی، خطرات سلامتی را مشخص می کند
2- رنگ قرمز، خطرات مشتعل شوندگی ماده شیمیایی را مشخص می کند
3- رنگ زرد، خطرات واکنش پذیری را مشخص می کند
4- رنگ سفید، خطرات خاص را مشخص می کند.
داخل این لوزی های رنگی اعدادی قرار می گیرد که هر چه این اعداد بزرگتر باشد نشان دهنده درجه خطر بالاتری است.
عدد |
درجه خطر |
4 |
حداکثر4 |
3 |
جدی5 |
2 |
متوسط6 |
1 |
خفیف7 |
0 |
کمترین8 |
5- هشدارهای حفاظتی ماده شیمیایی:
در این قسمت خطراتی كه ممكن است ماده شیمیایی در تماس باچشم، تماس با پوست، خوردن و بلعیدن، تنفس، حریق و انفجار داشته باشد ذكرمی شود.
تماس با چشم |
گرد وغبار گوگرد مى تواند سبب تحریک چشم شود. |
تماس با پوست |
تماس هاى مداوم با گوگرد در انسان هاى حساس سبب تحریک پوست مى شود. |
خوردن و بلعیدن |
سبب تحریک دهان، ایجاد زخم در گلو و اسهال مى شود. |
تنفس |
گرد و غبار گوگرد سبب تحریک غشایى دستگاه تنفسى می شود. |
حریق |
آتش گیر و قابل احتراق مى باشد. |
انفجار |
گرد و غبار گوگرد قابلیت انفجار دارد. |
6- اقدامات اولیه اورژانسی:
دراین قسمت اقدامات اولیه و اطلاعات پزشكی كه می بایست در هنگام بروز حادثه ناشی از تماس ماده شیمیایی باچشم، پوست، خوردن، تنفس انجام گیرد ذکر شود.
تماس با چشم |
با آب به مدت 10 دقیقه شسته شود. اگر تحریک ادامه داشت به پزشک مراجعه گردد. |
تماس با پوست |
لباس هاى آلوده را از تن خارج کرده، موضع آلوده را با آب و صابون شستشو دهید. |
خوردن و بلعیدن |
اگر مصدوم هوشیار بود و می توانست چیزی بخورد به وی 2 لیوان آب بدهید و وی را وادار به استفراغ کنید. سریعا به پزشک مراجعه شود. |
تنفس |
مصدوم را به هوای آزاد برده به وسیله دستگاه اکسیژن به وی اکسیژن دهید و تنفس وی را کنترل کنید. اگر تنفس وی قطع شده بود تنفس مصنوعی داده و در صورت ایست قلبی، احیاء قلبی ریوی را شروع کنید. سریع به پزشک مراجعه شود. |
7- اقدامات اولیه در مواجهه با حریق: در این قسمت شرایط بالقوه ای كه می تواند باعث آتش گرفتن ماده شیمیایی گردد ذكر شده و چنانچه ماده مذكور دچار حریق گردد نحوه اطفای حریق ناشی از ماده شیمیایی و سایر موارد چگونگی مقابله با حریق توضیح داده می شود.
خطر آتشگیری |
گوگرد در دمای بالای بیش از232 درجه سانتیگراد مشتعل می شود. گرد و غبار آن قابلیت انفجار دارد. |
نحوه مناسب اطفای حریق |
اسپری آب یا مه آبی که از شلنگ آتش نشانی خارج می شود می تواند سولفور مذاب و گرد و غبار آن را در محیط پخش کند. |
سایر توضیحات |
دراثر سوختن گاز سمی دی اکسیدسولفور تولید می شود؛ آتش نشان می بایست از سیستم تنفسی و لباس های محافظ استفاده کند. |
8- احتیاطات شخصی:
در این قسمت مواردی جهت حفاظت از پوست، چشم، بدن، تنفس در هنگام مقابله با ماده شیمیایی در زمان بروز حادثه بیان می شود.
حفاظت پوست |
کفش و دستکش خاصى معین نشده است. |
حفاظت چشم |
عینک یا گوگل ایمنى استفاده شود. |
حفاظت بدن |
لباس ویژه اى معین نشده است. |
حفاظت تنفسی |
ماسک تنفسى مخصوص گرد و غبار استفاده شود. |
9- ملاحظات زیست محیطی:
در این قسمت روش های حفاظت از محیط زیست و شیوه های نظافت محیط آلوده به مواد شیمیایی ارایه می شود.
حفاظت محیط |
اقدامات کنترل مهندسی (مثل تهویه، محدود کردن پروسه)، تهویه موضعى یا عمومى مى تواند محیط را از لحاظ غلظت این ماده به زیر حد مواجهه برساند. |
نظافت محیط آلوده |
بوسیله خاک انداز این مواد را در داخل ظروف ریخته و آنها را احیاء و یا دفع کنید. |
10- اقدامات لازم در مورد روش دفع ضایعات مواد و بسته بندی:
در این بخش شیوه های صحیح دفع مواد شیمیایی و چگونگی بسته بندی مواد توضیح داده می شود.
دفع ضایعات مواد |
دفع آن مى بایست طبق مقررات ملى و منطقه اى باشد. |
11- شیوه صحیح حمل و نقل و نگهداری مواد شیمیایی:
در این قسمت احتیاطات جابجایی، شرایط انبارداری، بسته بندی مناسب ماده شیمیایی ذکر می شود.
احتیاطات جابجایى |
نظافت چیان مى توانند از محافظ هاى تنفسى مخصوص ذرات استفاده کنند. |
شرایط انباردارى |
در جاى سرد و خشک، به دور از گرما، منابع مشتعل و عوامل اکسیدکننده انبار شود. |
بسته بندى مناسب |
در مواقعى که این ماده به مدت طولانى در مجاورت رطوبت قرار مى گیرد تبدیل به اسید سولفوریک مى شود که این ماده خورنده بسیارى از فلزات است، همچنین به کاغذ، چوب و… حمله مى کند. |
12-خواص فیزیکی و شیمیایی:
در این قسمت اطلاعاتی در رابطه با حالت و شکل فیزیکی، رنگ و بو، حلالیت در آب، وزن مخصوص و دانسیته، دمای خود آتشگیری، نقطه اشتعال، نقطه ذوب، نقطه جوش، فشار بخار، ویسکوزیته و سایر اطلاعات ماده شیمیایی ذكر می گردد.
حالت فیزیکى |
مایع |
شکل فیزیکى |
فلس مانند |
رنگ |
مایع زرد رنگ |
بو |
بوى خفیف تخم مرغ گندیده |
PH |
اطلاعاتى در دسترس نمى باشد. |
حلالیت آب |
غیر قابل حل در آب (20 درجه سانتیگراد) |
حلالیت در حلال هاى آلى |
اطلاعاتى در دسترس نیست |
وزن مخصوص/دانسیته |
92/1-07/2 |
LEL |
براى غبارات در هوا m3/g 35 |
دماى خود آتشگیرى |
232 درجه سانتیگراد |
نقطه اشتعال (F.P) |
207 درجه سانتیگراد |
نقطه ذوب (m.p) |
231-246 درجه فارنهایت |
نقطه جوش (b.p) |
6/444 درجه سانتیگراد |
فشار بخار |
001/0 > در 20 درجه سانتیگراد |
سایر اطلاعات |
|
13-اطلاعات اکولوژیکی (زیست بوم شناختی):
در این قسمت عواملی نظیر رفتار درمحیط زیست، قابلیت تجزیه، اثر ماده شیمیایی بر روی محیط آبزیان ذکر می گردد.
اثر روى محیط آبزیان |
این ماده براى محیط زیست آبزیان مضر نمى باشد. مقدار LC 50 ماهى ها به مدت ٩٦ ساعت بیش از ١٠٠ میلى گرم بر لیتر است. |
سایر اطلاعات |
|
14- پایداری و واکنش پذیری:
در این قسمت اطلاعات مربوط به پایداری، محیط های نامناسب جهت نگهداری ماده شیمیایی، مواد ناسازگار با ماده شیمیایی، خطرات ناشی از تجزیه ماده شیمیایی عنوان میشود.
پایدارى |
پایدارنیست. آمادگى سوختن و شعله ورشدن را دارد. |
محیط هاى مورد اجتناب |
وقتى که با عوامل اکسیدکننده مخلوط مى شود، مى تواند منفجر شود .گوگرد می تواند خورنده ظروف استیلى باشد. |
مواد ناسازگار |
عوامل اکسیدکننده. |
خطرات ناشى از تجزیه |
گاز سمى دى اکسیدسولفور تولید مى شود. |
سایر اطلاعات |
|
15- اطلاعات سمیت مواد شیمیایی (سم شناسی):
در این قسمت میزان سمیت ماده شیمیایی برای بروز مسمومیت های تنفسی، گوارشی، پوستی، چشمی، اثرات حاد و سایر اطلاعات مربوط به میزان سمیت ماده شیمیایی ذكر می شود.
مسمومیت تنفسى |
محرک چشم، پوست و سیستم تنفسى مى باشد. LC50 2520 ppm/1h |
مسمومیت غذایى |
اطلاعاتى موجود نمى باشد. |
مسمومیت از پوست |
محرک پوست و سیستم تنفسى مى باشد. مسمومیت از پوست محرک چشم براى انسان ها ppm 8 |
مسمومیت چشمى |
محرک چشم، پوست و سیستم تنفسى مى باشد. |
سایر اطلاعات |
غلظت بالاى این ماده کشنده است. |
16- مقررات حمل و نقل:
در این قسمت مقرراتی كه می بایست جهت حمل ماده شیمیایی از طریق حمل و نقل هوایی، دریایی، زمینی رعایت نمود ذكر می شود.
حمل و نقل هوایى |
100LB |
حمل و نقل دریایى |
100LB |
حمل و نقل راه آهن و جاده |
100LB |
سایر اطلاعات |
شماره UN :1350 کلاس خطر: 9 گروه بسته بندى: III |
17- سایر اطلاعات یا کاربردهای ماده شیمیایی
نتیجه گیری
كارت اطلاعات ایمنی مواد، دارای اطلاعات فنی و پایه ای درباره مواد شیمیایی می باشد كه رعایت دقیق اطلاعات ذکر شده در کارت های مذکور می تواند باعث جلوگیری از بروز خطر یا حادثه گردد و محیطی امن و عاری از هرگونه خطر را برای كارگران و كارفرمایان ایجاد نماید؛ لذا برای به حداقل رساندن خطرات ناشی از کالاهای خطرناک قبل از شروع به کار می بایست از در دسترس بودن کارت اطلاعات ایمنی مواد، استفاده از کارگران آموزش دیده جهت کار با کالاهای خطرناک و همچنین نصب کارت اطلاعات ایمنی مواد در تمام محل های نگهداری کالای خطرناک مطمئن بود.
نظر به اینکه متن کارت های اطلاعات ایمنی مواد فنی و پیچیده می باشد لذا درک صحیح آن برای تمام پرسنل با مشکل همراه است. بنابراین جهت رفع مشکل مذکور و به منظورآشنایی دقیق پرسنل و کارگران درگیر در عملیات تخلیه و بارگیری، صفافی، انبارداری، آتش نشانی و حمل و نقل کالاهای خطرناک جهت استفاده صحیح از اطلاعات درج شده در کارت های ایمنی مواد کارفرمایان ملزم به اجرای برنامه های آموزشی مدون و مستمر می باشند تا ضمن آشنایی دقیق پرسنل درگیر با اطلاعات کارت های ایمنی مواد، خطرات ناشی از بروز حادثه کالاهای خطرناک در بنادر به حداقل ممکن کاهش یابد.
منابع:
1- تعهد ایمنی متصدی حمل ونقل در قرارداد حمل ونقل کالاهای خطرناك، مصطفی السان.
2- شاخص های تخصصی-كاربردی واكنش در شرایط اضطراری ویژه حوادث مواد شیمیایی و كالاهای خطرناك، محمد سعید ترابی، امیر مقاربان و حبیب كبیری.
3- حمل و نقل ایمن کالاهای خطرناک و فعالیت های مربوطه در محوطه های بندری، علیرضا پهلوان نشان.
4- اصول ایمنی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، محمدرضا عادل زاده.
برای دریافت 600 msds مواد شیمیایی به زبان فارسی می توانید به لینک زیر بروید:
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)