خطرات و عوامل زیان آور در معادن
خطرات و عوامل زیان آور در معادن
The risks and harmful factors in mines
چکیده:
خطرات و شرایط نامناسب کاری که معدن کاران با آن در مواجهه اند را می توان در 5 گروه خطرات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومی و روانشناختی طبقه بندی نمود که درذیل به شرح وتوضیح هریک از انواع خطرات مذکور پرداخته می شود.
الف:خطرات فیزیکی
آسیب های تروماتیک دامنه وسیعی ازمشکلات جزئی تا مرگ را درپی دارند. علل معمولی آسیب های کشنده شامل ریزش صخره،حریق،انفجار،تصادفات وسایل متحرک، سقوط از ارتفاع، به تله افتادن والکتریسته می باشد. علل غیرمعمول شناخته شده صدمات کشنده شامل جاری شدن سیل ناشی از کارهای زیرزمینی،هوای دم کرده ومحبوس شدگی ناشی از مسدود شدن غارها می باشد. کاربرد سیستماتیک تکنیک های مدیریت خطر،سهم چشمگیری در کاهش نسبت وقوع این حوادث درملل توسعه یافته داشته است.با این وجود لازم است که بهبود بیشتر تا حد نسبتا معقولی برای سایر جوامع به وجود آید.
1-صدا
درمعدن کاری اغلب صدا وجود دارد.این صدا ناشی ازحفاری،انفجار،برش،حمل مواد،تهویه،خرد کردن، انتقال وپردازش سنگ معدن می باشد.کنترل صدا درمعدن امری دشوار بوده ومعضل افت شنوایی ناشی ازصدا در معدن کاری امری معمول می باشد.
2-گرماو رطوبت
گرما ورطوبت درمناطق گرمسیرومعادن زیرزمینی عمیق که گرمای صخره ها وهوا با افزایش عمق به علت اصل گرادیان زمین گرمایی وانقباض ستون هوا افزایش می یابد شایع می باشد. مشکل عمده درمعادن زیرزمینی طلای آفریقایی جنوبی گرمازدگی کشنده بوده وخستگی ناشی ازگرما به عنوان یک مشکل درمعدن کاری زیرزمینی امروزه نیز پابرجاست. رطوبت نیز باعث نازکی ولاغری پوست می شود و ممکن است عامل امراض جلدی خصوصا نوعی بیماری قارچی پوستی بنام تینا پیویز(دربعضی مشاهدات درحدود 20%ازمعدن کاران به آن مبتلا بوده اند)گردد.علاوه برآن درمعادن گرم،رطوبت باعث ایجاد شرایط مناسبی برای رشدونمو انگل ها،قارچ ها ومیکروب های گوناگون می شودکه بدترین آن ها انکلیستومیازیس (کرم قلاب دار)می باشد.
3-ارتعاش
ارتعاش تمام بدن درحین کار با وسایل متحرک از قبیل دامپ تراک،کامیون،اسکراپر و ماشین حفاری تجربه می گردد.ارتعاش می تواند عامل ایجاد اختلالات ستون فقراتویا تشدیید اختلالات موجود گردد.نگهداری ضعیف جاده ووسایل نیز می تواند سبب تشدید مشکات مذکور گردد. سندروم ارتاش دست-بازو نیز در استفاده ازوسایل مرتعش از قبیل مته های بادی وجود دارد.
4-پرتوها
مواجهه با دختران رادون درمعادن زیرزمینی سبب افزایش ریسک سرطان ریه می گردد،ولی امروزه معمولا با استفاده ازتهویه معادن کنترل می گردد.
مواجهه با تشعشعات ماوراء بنفش خورشیدی درعملیات معدن کاری سطحی به احتمال زیاد ایجاد کارسینومای سلول های بازال وسلول های سنگفرشی مداخله می نماید،گرچه این استنباط از مطالعات انجام گرفته برروی کارگران درفضای باز درصنایع دیگربه دست آمده است اما درفضای بیرون ریسک ابتلا به ملانوما رانشان نداده است.
مواجهه با تشعشعات مادون قرمز درفرایندهای ریخته گری وگرمایی منجر به تنش گرمایی وآب مروارید می گردد.
خطر سرطان زایی بعضی ازمعادن فلزات ازمدت ها پیش آشکار گردیده است.همچنین معادن رادیوم واورانیوم تابش هایی بیش ازحدمجاز تولید می کنند.گازرادون ازسطوح سنگ های معدنی خارج می گردد که برای ریه و سیستم تنفسی بسیار خطرناک است.
جهت پیشگیری باید ضمن توجه به تهویه صحیح معدن ،کارگران نیز ازنظر پزشکی بطور دقیق تحت نظر بوده ومجهز به دزیمترهای فردی ووسایل حفاظت فردی مناسب باشند. دربعضی ازمعادن سنگ هماتیت،میزان مرگ ومیر ناشی ازسرطان ریه به مقدارقابل ملاحظه ای دیده می شود که می تواند ناشی از دریافت اکتیویته بیش ازحد توسط کارگران بوده باشد.
میدان های الکترومغناطیسی
میدان های الکترومغناطیسی درفرایندهای ذوب وتصفیه الکترونیکی وجود دارد.
فشار باروماتیک
فشار باروماتیکی درمعادن زیرزمینی عمیق افزایش یافته ودرمعادن مرتفع کاهش می یابد. هیپوکسی متناوب مزمن درارتفاع(به علت سازگاری فیزیولوژی)وعلائم بیماری حادکوهستان درکارگران معدن گزارش شده است.ادم ریوی ارتفاع بالا(HAPO ) وادم مغزی ارتفاع بالا(HACO) مشاهده نشده است.افزایش فشار باروماتیک درمعادن عمیق باعث افزایش دمای هوا،افزایش تغییرات همرفتی وکاهش میزان تبخیر عرق می گردد.همچنین فشار جو برروی گوش میانی اثرگذاشته وسبب ناراحتی فرد می شود. خصوصا به هنگام ترک کار وپس ازآن حالت گرفتگی گوش رخ می دهد اما درد گوش وآماس آن دراثرتغییر فشار مشاهده نمی شود.درمعادن مرتفع ممکن است فردی که هنوز سازش نیافته است،ازکمبود اکسیژن وکم شدن فشار جو رنج ببرد که منجر به کاهش بازده کاری وافزایش تهویه ریوی (دم وبازدم)اوگردد که دراین موارد باید مقادیر حدود آستانه را برای گردوغبارات کاهش داد.
تاریکی
کار در محیط های تاریک زیرزمینی سبب گسترش بیماری نیستاگموس در معدن کاران می گردد. خوشبختانه سیستم روشنایی معادن زیرزمینی بهبود یافته و استفاده ازچراغ های برقی فردی باعث کاهش خطر انفجارگردیده است.
سیستم روشنایی مناسب درمعادن،علاوه بر این شرایط کاری را مناسب می کند، خطرات ناشی از حوادث را نیز کاهش می دهد.
بطور کلی می توان گفت که در اغلب معادن مدرن امروزی خطرات ناشی ازشرایط طبیعی کنترل شده وخطرات عمده در ارتباط با نوع کارو وسایل بکار گرفته شده می باشد.
ب:خطرات شیمیایی
دراواخر قرن نوزدهم ،به مدت زیادی سیلیس کریستالی که دارای شدیدترین ریسک ابتلا به سیلیکوزیس می باشد، در طول حفاری های خشک خطر جدی درمعدن کاری محسوب می شد.تحقیقات زیادی درزمینه سیلیکوزیس انجام شده است.مته های با تغذیه آب محوری، تکنیک های مرطوب،سیستم تهویه،کابین های بسته ومحافظت دستگاه تنفسی کنترل زیادی درسیلیکوزیس درکشورهای توسعه یافته داشته است.با این حال هنوز سیلیکوزیس به عنوان یک معضل درکشورهای درحال توسعه مطرح است.مواجهه طولانی مدت با سیلیس کریستالی می تواند باعث بیماری انسدادی مزمن ریه گردد.برخی شواهد وجود دارد که سیلیکوزیس باعث تشدید وتسریع بیماری آرتریت روماتید وبیماری کلیه به دنبال مواجهه طولانی مدت با سیلیس می شود.اکنون شواهد کافی مبنی بر این که مواجهه طولانی مدت با سیلیس کریستالی باعث افزایش ریسک سرطان ریه می گردد وجود دارد.
گردوغبار زغال سنگ نیز خطر جدی درمعدن کاری است که باعث پنوموکونیوزیس کارگران زغال سنگ یا ریه سیاه وبیماری انسدادی مزمن ریه می گردد. امروزه درکشورهای توسعه یافته با استفاده ازته نشین کردن ذرات ، سیستم تهویه ومحافظت ازدستگاه تنفسی این ریسک به مقدار قابل توجهی کاهش یافته است،با این حال برای کنترل موثر مراقبت وهوشیاری لازم است.
براساس تاریخچه بلندمدت درکشورهای توسعه یافته،معدن کاری وآسیاب آزبست باعث تعداد زیادی از بیماری های وابسته به آزبست شده است که این امر امروزه نیز ادامه مواجهه با ذرات حاصل ازموتورهای دیزلی درمعادن زیرزمینی به علت کاربرد تجهیزات حفاری وحمل ونقل سیار با سوخت دیزلی اتفاق می افتد.درتقسیم بندی موادسرطان زا (IARC) ذرات حاصل ازموتورهای دیزلی درگروه A2 (احتمالا برای انسان سرطان زا هستند) قرارگرفته و چندین مطالعه اپیدمیولوژی درصنایع دیگر پیشنهاد کرده اند که این ذرات ،ریسک ابتلا به سرطان ریه را بالا می برد.پیشگیری های کنترلی شامل استفاده ازسوخت دیزلی با غلطت پایین گوگرد، تعمیر ونگهداری موتورها وتهویه می باشد.
گاهی اوقات آرسنیک جزء کان سنگ های فلزی بوده وبصورت تجاری درطول زمان ذوب مس به دست می آید که در این فرآیند خطر سرطان ریه وجود دارد.
گزارش شده که مواجهه با ترکیبات نیکل دربرخی از پالایشگاه های نیکل،باعث افزایش ریسک سرطان ریه و سرطان تیغه بینی شده است.با این حال این ریسک ها تا اندازه چشم گیری با بهبود بهداشت کاهش یافته اند.
چندین کان سنگ فلزی دیگر،ازجمله سرب،کادمیوم،منگنز،پلاتینیوم وکبالت اثرات بهداشتی دارند.معمولا در طول فرایند ریخته گری ریسک بیشتری وجود دارد که پیشگیری های کنترلی مناسب مورد نیاز هستند.
براساس گزارشات،مواجهه با مواد فرار ناشی ازقطران زغال سنگ درریخته گری آلومینیوم باعث افزایش ریسک سرطان ریه ومثانه شده است.آسم شغلی نیز یکی ازمشکلات ریخته گری آلومینیوم می باشد.
انفجار گردوغبار زغال سنگ وگاز متان درمعادن زیرزمینی زغال سنگ هنوز به عنوان یک مشکل جدی که نیاز به پایش ومدیریت جامع دارد باقی مانده است. برخی ازمعادن زیرزمینی زغال سنگ مشکل گازدی اکسید کربن وسولفید هیدروژن را نیز دارند.
درفرآیند هیدرومتالوژیکی برخی ازفلزات مانند مس وطلا،ازسیانید به عنوان حلال استفاده می گردد.مواجهه با گاز سیانید هیدروژن می تواند درطول تهیه محلول سیانید روی دهد.پاشیده شدن محلول سیانید برروی پوست جزء خطرات محسوب می گردد اگرچه ریسک آن با استفاده ازمحلول رقیق به حداقل می رسد.
دربرخی ازعملیات معدن کاری طلا ،به خصوص درکشورهای درحال توسعه هنوز از جیوه برای جداسازی طلا از طریق ایجاد آمالگام جیوه –طلا استفاده می شود.مسمومیت می تواند به علت تنفس بخارات جیوه ودرطول آماده سازی آمالگام ،ذوب یا تقطیر اتفاق بیفتد.
اسید هیدروفلوریک درآنالیز نمونه های اصلی گرفته شده درطول عملیات حفاری واکتشاف مورد استفاده قرار می گیرد.
ذوب سنگ معدن سولفید باعث تولید گاز دی اکسید سولفور می گردد که می تواند سبب برونکواسپاسم حاد گردد.
مواجهه با محرک های پوستی درمعدن کاری رایج بوده ودراغلب موارد منجر به درماتیت می گردد.
بیشترین گازهایی که درمعادن انتشار می یابد شامل متان،انیدریدکربنیک(دی اکسید کربن)، سولفید هیدروژن( غلظت این گاز قبل ازعملیات حفاری می بایست کمتر از 01/0 درهزار باشد)،دی اکسید گوگرد وهمچنین اکسید های ازت ومونواکسید کربن تولیدی دراثربکاربردن موادمنفجره می باشد. همچنین دراثرآتش سوزی های زیرزمینی ویا انفجار گردوغبارزغال نیزمقدار زیادی مونواکسید کربن ودی اکسید کربن وارد هوای معدن می شود.درمعادن زغال به علت اکسیداسیون زغال وچوب های معدنی مصرف اکسیژن بسیار زیاد است وممکن است از مقدار اکسیژن مصرفی کارگران نیزبیشترباشد.درمورد گازهای مسموم کننده باید به تهویه مناسب وصحیح معدن توجه داشت وسعی کرد تا مقدار هریک ازآن ها درهوای معدن ازحد آستانه مجاز بالاتر نرود.دررابطه با اکسیژن نیزبایستی کمبود احتمالی آن را درنظر داشته وبا محاسبه دقیق مصرف اکسیژن دربخش های مختلف میزان گذردهی هوا را طوری تنظیم کرد تا بخش های مختلف معدن دچار کمبود اکسیژن نگردد.
1-گازگریزو
خطرناک ترین گازی که درهوای معدن وجود دارد گازگریزو می باشد.گازگریزو مخلوطی ازمتان خالص ومقادیر جزئی ازهیدروکربورها مانند اتان،اتیلن وهمچنین هیدروژن ،دی اکسید کربن،ازت و…..است.چون گاز گریزو خواصی مانند متان دارد،لذا بجای گریزو ازمتان بحث می شود.
2-گاز متان
گازمتان ازهوا سبک تر بوده وگازی بی رنگ وبی بو می باشد.چگالی نسبی این گاز قابل سوختن ،نسبت به هوا مساوی 554/0 می باشد. گاز متان ازمحصولات زغاله شده مواد گیاهی بوده وبیشتر درفعل و انفعالات ژئوشیمیایی هنگام تشکیل زغال سنگ بوجود می آید.
راهای ورود متان به هوای معدن
• نشر دائمی گازازخلل وفرج زغال سنگ های جانبی که نمایان نیستند.
• نشر متان ازشکاف ها ویا سوراخ هایی که نمایان هستند ومعمولا مدت زیادی طول می کشد تا گازهای آن ها تمام شود. بعضی اوقات نشر گاز متان به قدری است که به آسانی با قرار دادن دست جلوی شکاف،خروج گاز محسوس می شود.
• فوران ناگهانی گاز دراثربرخورد به مخازن وکیسه های گاز متان.
روش های پیشگیری از نشر گاز متان
مقدارگازمتان درهوای معدن براساس آئین نامه ایمنی معادن زغال سنگ باید کمتر از 1تا5/1 درصد باشد. روش های پیشگیری از ازیاد عیار این گاز دراتمسفر معدن عبارتند از:
• مکیدن گازمتان ازداخل لایه ها ویا کمرها به کمک حفر گمانه.
• استخراج گازمتان ازطریق حفر گالری گاز جمع کن بالای گالری استخراج.
انفجار گاز متان
مقدار6/9 درصد گازمتان و4/90درصدهوا،مساعد ترین مقدار گازمتان وهوا دراتمسفر معادنی است که انفجار تولید می کنند.البته عیار خطرناک برای انفجار گاز متان بین 5تا 14 درصد می باشد. منشاء انفجار توسط بی احتیاطی (نظیز روشن کردن کبریت)یا وجود چراغ های شعله باز و یا عدم رعایتمقررات آتش بازی وامثال آن است.
گرد و غبار
درکلیه عملیات کوه بری ازقبیل حفرگالری ،استخراج ماده معدنی وهمچنین درنقاط بارگیری وباراندازی مقادیر مختلفی گردوغبار تولید می شود.ابعاد واندازه گردوغبار نیز متفاوت است این ابعاد ازیک میکرون تا 1 میلی متر متغییر می باشد.چون گردوغبار معلق است درباره گردوغبار از خاصیت شناوری صحبت می شود.
مراکز تولید گردوغبار درمعادن
• کلیه عملیات حفار (چالزنی،حفرگمانه)
• محل کار ماشین های استخراجی ویا تونل زنی
• مکان های آتشباری
• کارگاه تخریب
• محل های بارگیری وباراندازی
• باربری(دراثربرخورد واگن ها با یکدیگر)
• کارخانه تهیه مواد
• قسمت اعظم گردوغبار هنگام حفاری تولید می شود که درمورد چال زنی خشک به حداکثر می رسد.
را های اندازه گیری گرد و غبار
1- دستگاه های اندازه گیری گردوغبار که درمعادن مورد استفاده قرار می گیرند ذرات بین 1/0 تا 100 میکرون را می سنجند.
2-انواع مختلفی از این دستگاه ها ساخته شده است که طرز کار آن ها متفاوت می باشد.
مهم ترین آنها عبارتند از:
• دستگاه های نوری
• دستگا های گراویمتری
زمان اندازه گیری گردوغبار
اندازه گیری گردوغبار درمعادن هریک ماه یا حداکثر سه ماه یکبار انجام می گیرد.اغلب ازطرف اداره نظارت برمعادن،حداکثر مقدار مجاز گردوغبار وحداکثر زمان بین دو اندازه گیری معین می شود.
ج: خطرات بیولوژیکی
ریسک بیماری های گرمسیری ازقبیل مالاریا وتب دانگ در برخی معادن دور افتاده شایع است.لپتوسپیروز و آنکلیلو ستومیازیس درگذشته درمعادن شایع بودند اما درکشورهای توسعه یافته باریشه کن کردن موش ها وبهسازی محیط این خطرات را بصورت موثری کنترل کرده اند.برج های سردکننده معمولا درسایت های معدن یافت می شوند. آنالیز میکروبیولوژیکی منظم آب برای تعیین فراوانی آلودگی لژیونلا با غلظت بالایی از میکروارگانیسم های هتروتروف لازم است.علاوه برموارد ذکر شده،احتمال جمع شدن جوندگان وخزندگان درچوب ها ودیگر وسایل فرسوده وجود دارد که موش ها عمده ترین آن ها هستند وبیماری های اسهال خونی را می توانند سبب شوند.ازکولونی های حشراتی نظیر زنبور که درچوب های معدن مشاهده شده ونیز ماروعقرب ودیگر موجودات گزنده نبایدغافل بود.
درکشورهای درحال توسعه،معدنکاران هنوز کارطاقت فرسایی بوده وکمبود تغذیه مناسب که برای سلامت فردی معدنکار فوق العاده مضر است وجود دارد.بهداشت فردی معدنکارانی که درمعادن مرطوب کار می کنند،هنوز یکی ازمشکلات عمده آنان است.درکشورهای پیشرفته اقدامات بیشتری جهت بهبود شرایط کاری این قشر زحمتکش صورت گرفته ومی گیرد.این اقدامات شامل فعالیتهایی درجهت بالابردن سطح بهداشت،جلوگیری از حوادث شغلی، تهویه،کنترل گرما وگردوغبار،سروصدا،ارتعاش ودیگر عوامل زیان آور ونیز استفاده از لباس های حفاظتی ودیگر لوازم ایمنی فردی می باشد. مراقبت های دقیق پزشکی نیز یکی ازعوامل مهم درتشخیص به موقع امراض شغلی کارگران معدنکارواقدام به تعویض شغل وجلوگیری ازپیشرفت بیماری آنان است.دراین رابطه عکسبرداری ازسینه وریه آنها بطور نوبه ای بسیار موثر است.خصوصا درمناطقی که بیماری سل نیز درآن شایع است این امرضروری می باشد.
د: خطرات ارگونومیکی
اگرچه معدن کاری به طور فزاینده ای مکانیزه شده است ولی هنوز حجم قابل ازحمل ونقل دستی وجود دارد. اختلالات ترومای تجمعی هنوز به عنوان بزرگترین گروه بیماری های شغلی درمعادن هستند ودراغلب موارد منجر به ناتوانی طولانی مدت می گردند.درمعادن زیرزمینی کاردرناحیه بالای سر برای تقویت سقف تونل، حفاطت لوله ها وکابل های برق شایع است که می تواند باعث ایجاد یا تشدید اختلالات شانه گردد.اغلب زمین خوردن اتفاق می افتد وباعث آسیب مچ پا وزانو می گردد.اغلب معادن 24 ساعت درروز و7روز درهفته کار می کنند بنابراین نوبت کاری درمعادن امری متداول است.درسال های اخیرعموما تمایل به شیفت های 12 ساعته بوده است.خستگی دررابطه با نوبت کاری موضوع قابل توجهی برای بررسی در صنعت بوده است.درصنایع دیگر نشان داده شده است که کمبود خواب،علت اختلال در عملکرد شناختی رانندگان بوده است.کنترل از راه دور تجهیزات سیار درمعدن کاری زیرزمینی،ریسک صدمات کشنده ناشی ازریزش را کاهش داده است.
1-فضای محصور و محدود
دراغلب معادن خصوصا درمعادن زغال سنگ،تونل معدن بزرگ نبوده واغلب ارتفاع سقف محل کار آنقدر کم است که کارگرقادر نیست بطورایستاده کار کند.لذا مجبور است بطور خمیده ویاروی زانوهای خود وگهگاه بطور درازکش کارکند.این شرایط غیرطبیعی ویکنواخت کارباعث وارد شدن فشار زیادی به زانو ها وبازوهای کارگر که اغلب با زمین درتماس است می شود.این امرمنجر به آماس کیسه های مفصلی به همراه ورم وآماس سلول های زیرجلدی می شود که بیشتر بصورت فرسودگی وکوفتگی زانوهاست.هرچند که بعضی ازاین موارد ممکن است بدخیم نبوده وقابل بهبود باشند،اما نبایستی ازنظر مسئول بهداشت حرفه ای دور بماند.یکی ازراه های کنترل و پیشگیری ازآماس وصدمه به زانوها،پوشیدن زانوبند توسط کارگر می باشد.
2-بارکاری
کار درمعدن مستلزم صرف انرژی زیادی است.مثلا استخراج زغال سنگ توسط دستگاه های بادی درهرشیفت کاری بیش از2000کیلوکالری انرژی لازم دارد که کار بسیارانرژی بری است. وادامه آن جزبرای افرادجوان امکان پذیر نیست.استخراج زغال سنگ یا ماشین های دیگر نیز انرژی زیادی لازم دارد(بطورمتوسط 1500 کیلوکالری درهرشیفت)درحالیکه اغلب کارهای نظارتی وتعمیراتی سبک ویا نسبتا سبک بوده وافراد مسن تر(سن متوسط)وحتی بعضی ازافراد ناتوان خاص قادرند آن را انجام دهند.خوشبختانه امروزه حمل ونقل کارگران به محل کار توسط وسایل نقلیه موتوری انجام می شود لذا لازم نیست که کارگر روزانه مسافت زیادی را پیاده طی نماید. مدرنیزه شدن معادن باعث کاهش کارهای دینامیکی کارگر شده است اما ازسویی بدلیل طبیعت کاردرمعدن،کار ایستاتیکی هنوز زیاد است.علاوه برآن عامل دیگر،بحث تمرکز فکر است که درسیستم های پیشرفته وپیچیده تر کارگر باید توجه بیشتری به آن داشته باشد.
ه:خطرات روانشناختی
مقابله با سوء مصرف مواد مخدر والکل درمعادن دنیا یک مسئله دشوار بوده است اما درحال حاضر دراکثر عملیات های بزرگ معدنی،سیاست ها وروش هایی وجود دارند وبحث درمورد چگونگی اندازه گیری اختلال فیزیولوژیکی ادامه دارد.با این وجود،عملیات معدن کاری به طور معمول نیاز به سنجش متابولیت های دارو وادرار وتنفس یا الکل خون قبل ازاستخدام وبعد از حادثه دارند.اغلب مناطق معدن کاری دورافتاده وپرت هستند.حجم وسیعی ازکانسنگ ها ازقبیل کانسنگ های موجود درکوه عیسی درکوئینزلند استرالیا که به مدت 80 سال استخراج می شدند،توجیه گر ایجاد یک شهر در حومه معدن هستند با این حال،معادن امروزی درحجم کوچکتر بوده وایجاد شهررا درحومه معدن توجیه نمی کنند.درنتیجه نیاز به سفر برای انجام عملیات،با جدا شدن کارکنان معدن ازخانواده وجامعه درطول دوره کاری همراه است.مهاجرت درمعدن کاری نیز معمول بوده وخطرات روانی مرتبط با آن اخیرا مشاهده شده اند.
متاسفانه صدمات ترومایی شدید ومرگ هنوز اتفاق می افتد واغلب اثرات شدیدی بر روی روحیه می گذارد. گاهی اوقات اختلالات استرسی پس از حادثه درشاهدان حادثه،همکاران ومدیران ایجاد می گردد.مدیران اغلب احساس مسئولیت شخصی برای چنین صدماتی می کنند حتی اگر غفلت واهمال ازسوی آن ها نباشد.
و: بیماری های ناشی از کار در معادن
عواملی که منجر به مرگ، صدمات جدی و یا معلول شدن معدنچیان شده اند، می توانند ریشه در مسائل بهداشتی هم داشته باشند از جمله این عوامل می توان به گرد و غبار، گازهای معدن و سرو صدا و غیره اشاره کرد که تأثیر آهسته و کند آنها در ابتدای کار قابل تشخیص نیست و قربانی به تدریج خود را با سیستم شنوایی و تنفسی معیوب یا بینایی وفق می دهد ، بنابراین مادامی که این صدمات پیشرفت نکرده و یا دید و سیستم شنوایی وی توسط پزشک معاینه نشده است ، خود بیمار متوجه نخواهد شد . در تمام موارد ، صدمات وارده قابل جبران نیست و در مورد خسارات ناشی از گرد و غبار حتی اگر محل کار بیمار از محیط پرگرد وغبار تغییر کند ممکن است وضعیت بدتر هم بشود بطور مثال می توان سرطان ریه ، مزوتلیوما ، سرطان مثانه ، بیماری لوسمی ، سرطان خون ، تالکوز ، برونشیت مزمن، اختلالات دستگاه عصبی ، نارسایی کلیه ،صدمه دیدن عملکرد دستگاه تولید مثل در مردان و غیره را نام برد که مصداق کارگرانی می باشد که با تالک ،آزبست یا پنبه نسوز ، سرب ، گرد ذرات زغال سنگ و در معرض گرد و غبار و غیره قرار دارند . بیماری های ذکر شده که به عبارتی می توان آنها را بیماری های شغلی نام نهاد معمولا”کمتر از واقع تشخیص داده می شوند و گاهی اوقات اغلب آنها از نظر بالینی و آزمایشگاهی با سایر بیماری های مزمن که علت های غیرشغلی دارند ، قابل تفکیک نیستند . مثلا” سرطان ریه ای که در اثر آزبستوز (پنبه نسوز) ایجاد می شوند از نظر بالینی و از نظر آسیب شناسی کاملا” شبیه سرطان ریه ای است که در اثر سیگار ایجاد شده است ودر برخی موارد نادر رابطه علی بین تماس شغلی و بیماری ایجاد شده را می توان از روی علائم بالینی تشخیص داد . بالاخره تشخیص کمتر از واقع بیماری های شغلی ، منعکس کننده لزوم برگزاری بیشتر دوره های آموزشی بهداشتی در زمینه طب شغلی است .
بنابراین یکی از مسائلی که پزشکان با آن روبه رو هستند تشخیص صحیح بیماری های ناشی از آلودگی های معادن در معدنچیان می باشد که این تشخیص نه تنها به درمان و در صورت نیاز ، جبران خسارت بیماران مربوطه کمک می کند بلکه هشداری است به مقامات بهداشتی برای پیشگیری از بروز بیماری های مشابه در بیمارانی که در تماس با همان ماده قرار دارند. جدول ذیل اشاره به نام وعامل بیماری ها و نوع معدن و کارگاه معدنی دارد که به صورت مختصر ارائه شده است.
نام بیماری |
عامل بیماری |
نوع معدن و کارگاه معدنی |
سیلیکوز |
سیلیس(SiO2) |
معادن سیلیس، کارگاه شن شویی، صنایع فلزی وسرامیک وکارخانه های سیمان |
تالکوز(Talcosis) |
تالک |
معادن تالک، صنایع فرآوری تالک |
برنشیت و پنومونی (ذات الریه) و آسم (التهاب مجاری تنفسی) |
دی اکسید گوگرد (SO2) وآلاینده های جوی |
معادن زغال سنگ و معادن بیتومین و مخازن نفتی |
تنگی برونش ها (گرفتگی راه های تنفسی) |
اکسیدهای سولفور (SOX) |
معادن زغال سنگ، نیروگاه هایی که با سوخت زغال کار می کنند و معادن بیتومین (قیرهای طبیعی) |
خیز ریوی (تورم راه های تنفسی) Pulmonary edeme |
اکسیدهای نیتروژن (NOx) |
خروج از وسایل موتوری در معادن، نیروگاه هایی که با سوخت فسیلی کار می کنند |
سرطان ریه |
هیدروکربن های چند حلقه ای معطر |
خروج گاز و دود از موتورهای دیزلی موجود در معادن، دود سیگار |
آسم و آماس(التهاب و آلرزی بینی) Asthma Rhinits |
مواد آلرژی زا |
گرد وغبار موجود در معادن و معادن گچ |
انسداد مزمن راههای هوایی |
SO2 |
معادن زغال سنگ و معادن بیتومین و مخازن نفتی |
التهاب مجرای تنفسی فوقانی(بینی) |
افزایش غلظت ازن |
مناطق جنوبی در معادن درتابستان ها و هوای گرم |
هیپوکسی(Hypoxemia) و بیماری آرتریواسکلروتیک قلب، کم خونی و هموگلوبینوپاتی، انسداد مزمن ریوی، ترومبوآمبولیسم |
CO و ترکیب مونواکسید کربن با هموگلوبین(COHb) |
خروج گاز CO از وسایل موتوری و ماشین آلات موجود در معادن |
اختلال دستگاه قلب عروق و دستگاه عصبی |
دی اکسید کربن (CO2) |
در کلیه معادنی که تهویه ندارند |
متهموگلوبینمی(Methemoglobinemia)، نیتروزامین ها(nitrosamines) با علائم کبودی لب ها و پوست |
نیترات یا نیتریت |
هنگامی که میزان نیتریت یا نیترات موجود در آب آشامیدنی معادن بیش از 10 میلی گرم درلیتر باشد |
پیگمانتاسیون غیرطبیعی پوست، هیپرکراتوزیس، احتقان مزمن بینی، دردهای شکمی، مزمن قلبی، پای سیاه(black foot)، گانگرن(قانقاریای)اندام های انتهایی، سرطان پوست، ریه ها، غدد لنفاوی، مغز استخوان، مثانه، کلیه و کبد و پروستات که با آرسنیک در تماس هستند . |
آرسنیک |
معادن طلا که در اثر آتشباری و انفجار، آرسنیک از گوگرد جدا میشود و به صورت آزاد وجود دارد. همچنین در معادن زرنیخ و رآلگار به صورت سیانور |
اختلال های ذهنی، اتاکسی(عدم تعادل)اختلال در راه رفتن، در تکلم ، محدود شدن میدان بینایی و اختلال در جویدن و بلع |
جیوه |
در معادن و مناطقی که ماده معدنی سینابر با آتشباری استخراج میشود |
کرامپ و درد شکم، اسهال، بیماری های کلیه، سرطان پروستات |
کادمیوم |
در اثر نفوذ کادمیوم در آبهای آشامیدنی معادن |
سرطان ریه |
ذرات کربن |
خروج گاز از موتور دیزلی |
آزبستورین و نئوپلاسم های نای، برونش و شش، مزوتلیوما(Mesothelioma) |
الیاف آزبست |
معادن آزبست(پنبه کوهی) |
نئوپلاسم بدخیم مثانه(سرطان بدخیم مثانه) |
مواد و ذرات منتشر شده از کوره زغال کک |
کارگران واحدهای فرآوری و کوره زغال |
نئوپلاسم بدخیم مثانه و نای و برونش و شش |
ذرات رادون |
تماس مستقیم معدنکاران با مواد رادیواکتیویته |
کم خونی آپلاستیک(کم خونی که منشأ مغز استخوان دارد) |
تی . ان . تی (T.N.T) |
تولید مواد منفجره |
گرانولوسیتوز(کاهش سیستم دفاعی بدن) |
فسفر |
معادن فسفات P2O5و صنایع تولید مواد منفجره |
آنسفالیت سمی(التهاب بافت مغز)Toxic encephalitis |
سرب |
کارخانه های فرآوری سرب و ریخته گری |
پارکینسون |
منگنز |
منگنز |
بیماری های شغلی |
گرد زغال |
معادن زغال سنگ و بیتومین |
تأثیر سروصدا بر گوش داخلی |
سروصدای زیاد |
آلودگی های صوتی در معادن |
مزوتلیوما(سرطان پرده پوشاننده ریه) |
عناصر سمی |
لباس های آلوده کارگران معدنی در معادن سرب |
اختلالات دستگاه عصبی |
حلال ها |
کارگران معدنی که با حلال ها سروکار دارند |
سرطان مثانه |
رنگ |
کارگران معدنی که با رنگ سروکار دارند |
لوسمی یا سرطان خون |
بنزن |
پرسنل و کارگران معدنی که با بنزن سروکار دارند |
نارسایی کلیه، صدمه دیدن عملکرد دستگاه تولید مثل |
سرب |
معادن سرب |
نقص عضو، از دست دادن اعضای بدن |
غیراستاندارد بودن مواد ناریه و دستگاه سیم برش الماسه و … |
در معادن سنگ های تزئینی |
درمانگاه و مرکز کمک های اولیه
درهرمعدن باید تمهیداتی جهت ایجاد درمانگاه درسطح زمین ویا تسهیلاتی جهت دسترسی سریع به چنین مراکزی را فراهم گردد.چنین مراکزی باید تنها به منظور ارائه کمک های اولیه،معاینات پزشکی وآمبولانس جهت انتقال اختصاص یابد.در درمانگاه می توان ازپزشک عمومی دوره دیده طب کار،پزشکیار(دوره دیده امداد ونجات، تزریقات وپانسمان،حمل بیمارو (CPRاستفاده نمود.همچنین درمانگاه باید مجهز به لوازم پزشکی و جراحی ،برانکارد،داروهای جهت درمان اولیه افراد درمعرض مواجهه با گازهای سمی،دود،فیوم،ونیز سوختگی ، شکستگی وسایر آسیب های مرتبط با کار درمعدن باشد وسایر تجهیزات مورد نیاز با نظر پزشک درمانگاه ومتناسب با نوع فعایت کاری معدن تهیه گردد.
درمانگاه باید توسط شخصی آموزش دیده درزمینه کمک های اولیه وامداد ونجات که دارای مداراک معتبر دراین زمینه می باشد کنترل شده وبصورت مستمر دردسترس باشد تا تمامی افراد بتوانند به سهولت جهت موارد اورژانسی وکمک های اولیه به وی مراجعه نمایند.همچنین هر درمانگاه باید مجهز به آمبولانس به منظورانتقال بیماران ویا مجروحین ومسدومین به مراکز درمانی باشد.
درمعدن علاوه بردرمانگاه ایجاد شده درسطح زمین باید ایستگاه هایی در داخل معدن جهت دسترسی سریع به کمکهای اولیه درمحل های مناسب تعبیه شده باشد.هریک ازایستگاه های کمک های اولیه باید تحت کنترل شخصی آموزش دیده قرار گرفته وسایرپرسنل بتوانند به سهولت به آن شخص درطول شیفت کاری خود،دسترسی داشته باشند.یک ایستگاه کمک های اولیه باید حداقل دارای یک برانکارد،دوپتوی تمیز،کنسرو غذا،آب آشامیدنی، درب بازکن قوطی،کپسول هوا،چراغ قوه وفیلتراضافی برای ماسک های مورد استفاده درمعادن گازدار،یک جعبه کمک های اولیه حاوی باند سه گوش،باندکشی،باندمعمولی،چسب زخم،پنبه،سوزن ایمنی،ضدعفونی کننده،قطره چشمی، قیچی کوچک وپد پانسمان استریل باشند.همچنین درصورت امکان درایستگاه های کمک های اولیه باید تلفنی بصورت مستقیم فقط جهت اطلاع رسانی سریع به مدیریت ویا کمک مسئولین معدن در دسترس قرار گیرد.
درمعدن باید تمهیداتی جهت آموزش واخذ گواهینامه معتبر درزمینه کمک های اولیه وامدادو نجات توسط مراکز ذیصلاح فراهم گردد.
هرشخصی که درمعرض مخاطرات ناشی از عوامل مختلف مانند دود ناشی ازانفجار،گازهای سمی،ویا….. قرار گرفت باید قبل از ترک معدن به درمانگاه مراجعه نموده ومسول مربوطه را درجریان قرار دهد.تماس مستندات مربوط به گزارشات ناشی ازصدمات ومواجهه شغلی با عوامل زیان آور باید درمحل درمانگاه ثبت ونگهداری گردد.
بحران در معادن:
درمعدن باید تمهیداتی جهت ایجاد طرحی جامع درزمینه واکنش درشرایط بحران در معدن فراحم گردد.ودر معادن دورافتاده نیز باید امکان هوابرد بیماران آسیب دیده ناشی از حوادث یا شرایط اضطراری مدنظر قرارگیرد. به منظور آمادگی پرسنل درمقابله با شرایط اضطراری وبحران،باید دردوره های زمانی معین اقدام به برگزاری مانوری دراین زمینه شود.وضمن تهیه گزارش وثبت نقایص جهت بهبود،نتایج باید به مراکز ذیصلاح گزارش شود. درپایان قابل ذکر است جهت کسب اطلاعات بیشتر درزمینه ایمنی وبهداشت در معادن ایران می توانید به آئین نامه های مرتبط ارائه شده درزمینه ایمنی وبهداشت معادن مراجعه نمائید.
درود خوب لینک دانلودش کجاست؟
سلام این مطلب لینک دانلود نداره.