ایمنی کپسول آتش نشانی

Fire Extinguisher

یکی از پرکاربردترین و در دسترس ترین وسایل خاموش کننده آتش کپسول آتش نشانی است. کپسول های خاموش کننده براساس استاندارد به انواع زیر تقسیم می شوند.

1. کپسولهای حاوی آب تحت فشار
2. کپسول های پودر و گاز
3. کپسول گاز CO2 (دی اکسید کربن)
4. کپسول هالوژن

کلمات کلیدی: دستورالعمل کپسول های آتش نشانی,ایمنی کپسول آتش نشانی,Fire Extinguisher,نکات ایمنی کپسول آتش نشانی,کپسول های آتشنشانی,انواع کپسول های اتش نشانی,نحوه استفاده از کپسول های اتش نشانی, خطرات کپسول های آتش نشانی

در تمام محیط کاری برحسب نوع شغل باید از کپسول های اطفاء حریق متفاوتی استفاده شود.

انواع مواد قابل اشتعال:

بطور کلی انواع مواد سوختنی و قابل اشتعال که در زندگی روزمره با آنها مواجه هستيد عبارتنداز:

1- مواد سوختنی جامد ( مانند چوب، پارچه،لاستيک و … )

2- مواد سوختنی مايع ( مانند فراورده های نفتی، الکلها و …)

3- مواد سوختنی گازی ( مانند انواع گازهای قابل اشتعال مثل بوتان، متان، استلين و …)

روشهای خاموش کردن آتش

بر اساس نوع مواد قابل اشتعال و عوامل ديگر، راههای خاموش کردن آتش ها متفاوت است اما بطور کلی 3 روش زير در خاموش کردن و مهار آتش استفاده می شود:

1- سرد کردن ( قطع ضلع حرارت ) :توسط عواملی مانند آب و گاز کربنیک ( CO2 )

2- خفه کردن ( قطع ضلع هوا ) :توسط عواملی مانند خاک ، ماسه ، پتوی نمدار، خاموش کننده های پودری

3- سد كردن :گرفتن سوخت از طریق مختلف از جمله قطع جريان گاز، قطع جريان سوخت ، دور کردن مواد قابل اشتعال

تجهيزات خاموش كننده

الف – متحرک: مثل شن ،سطل آب، پتوی خيس, خاموش كننده هاي دستي با حداكثر ظرفيت 14 كيلويي, خاموش كننده هاي چرخدار تا ظرفيت 90 كيلوگرم

ب- ثایت: جعبه اطفاء حريق (Fire Box )، اسپرينكلرها (افشانه ها)

خاموش كننده های دستی قابل حمل:

تعريف خاموش كننده:

خاموش كننده ها براي استفاده در شرايط اضطراري با اين هدف كه بتوانند در مراحل اوليه شروع آتش سوزي از گسترش آن جلوگيري و آتش را خاموش نمايد ساخته شده اند.

1)كپسول آب و گاز (آب تحت فشار)

2) کپسول پودر و گاز

3) کپسول CO2

4) كپسولهای كف

5)كپسولهای هالوژن

كپسول آب وگاز: اين نوع خاموش كننده شامل يك كپسول محتوي آب مي باشد كه عامل خارج كننده آن كه گاز نيتروژن است با فشار به درون كپسول تزريق مي شود . در آتش سوزي جامدات اين خاموش كننده بهترين نوع مي باشد.

کپسول پودرشيميايی: اين خاموش كننده ها به دو نوع پودر و هوا و پودر و گاز تقسيم مي شوند ( پودرها شامل تركيبي از كربنات پتاسيم يا استات پتاسيم در آب ويا مخلوطي از كلرور سديم و پتاسيم و باريم ميباشد ) كه در انواع و وزنهاي مختلف موجود مي باشد . نوع پودر و هواي اين خاموش كننده شامل يك كپسول پودر شيميايي مي شود كه عامل خارج كننده آن گاز نيتروژن بوده كه با فشار به درون كپسول پودر تزريق مي شود . فشار سنج كوچك موجود بر روي اين خاموش كننده را مي توان نشانه اين نوع خاموش كننده ناميد .

نوع پودر و گاز اين خاموش كننده نيز شامل يك كپسول حاوي پودر شيميايي مي باشد كه عامل خارج كننده آن كه گاز نيتروژن مي باشد بر خلاف كپسول هاي پودر و هوا كه به درون كپسول تزريق مي شد درون يك ظرف كوچك به نام كارتريج به صورت فشرده موجود مي باشد كه با فشار دادن دستگيره آن كارتريج سوراخ شده و گاز درون آن خارج مي شود .علت استفاده از گاز نيتروژن در خاموش كننده ها مايع نشدن اين گاز در فشار بالا مي باشد كه مانع از كلوخه شدن پودر درون كپسول مي شود . كاربرد اين خاموش كننده در آتشهاي كلاس B و C مي باشد.

کپسول های پودر و هوا

کپسول های پودر و گاز

کپسول CO2: اين نوع خاموش كننده محتوي گاز دي اكسيد كربن بوده كه به صورت مايع درون كپسول قرار دارد و در هنگام خروج از كپسول به علت افت فشار ناگهاني آن سرماي فوق العاده اي پيدا مي كند كه با سرد كردن جسم در حال سوختن آتش را اطفاي مي كند. مشخصه اصلي اين نوع خاموش كننده ها نازل شيپوري آن مي باشد .از اين خاموش كننده در آتش سوزي ادوات برقي و همچنين مايعات قابل اشتعال استفاده مي شود.

کپسول دی اکسید کربن

كپسول گاز co2 چرخدار

كپسول پودر و گاز چرخدار

كپسولهاي هالوژن: مواد هالوژنه خاموش كننده هايي هستند كه مكا نيسم خاموش كردن آن شبا هت زيادي به گاز CO2 دارد ( پايه آنها متان يا اتان است كه به جاي هيدروژن آنها يك يا چند ماده هالوژنه جايگزين ميشود مانند CF3Br )، بدين معني كه بعلت سنگين تر بودن از هوا به سرعت روي حريق را پوشا نده و جا نشين هوا مي شود و ماده سوزان را از اكسيژن محيط محروم مي سازد . اين مواد وقتي از خاموش كننده خارج و در محيط ريخته مي شود به سرعت تبديل به بخار و تبخير مي شود.

کپسول های هالوژن

خاموش كننده فوم (كف): اين نوع خاموش كننده ها محتوي محلولي از آب و كف ميباشد(كف ها دو نوع است: كف شيميايي كه شامل سولفات آلومينيم و بيكربنات سديم و كف مكانيكي كه شامل تركيبات صابوني ميياشند) كه در هنگام خروج از كپسول به صورت كف بر سطح ماده سوختني ريخته مي شود .كاربرد اين خاموش كننده نسبت به ساير خاموش كننده ها كمتر مي باشد اما بهترين خاموش كننده جهت اطفاي مايعات قابل سوختن مي باشد.

شناسایی نوع خاموش کننده از طرف رنگ بدنه سیلندر

1. خاموش کننده محتوی آب به رنگ قرمز می باشد
2. خاموش کننده محتوی کف به رنگ زرد یا لیموئی می باشد
3. خاموش کننده محتوی پودر به رنگ آبی می باشد
4. خاموش کننده محتوی گاز co2 به رنگ مشکی می باشد
5. خاموش کننده محتوی هالوژنه به رنگ سبز می باشد

– لازم به ذکر است در حال حاضر اکثر تولید کنندگان از رنگ قرمز برای تمامی خاموش کننده ها استفاده می کنند.

زمان تخليه خاموش كننده‌ها

برای انتخاب یک کپسول مناسب باید به نکات متعددی توجه کرد:

1. موادی که در محیط باعث بروز آتش سوزی شده اند.
2. شدت آتش سوزی و سرعت انتشار آتش.
3. تناسب کپسول ها برای شرایط موجود.
4. کاربرد آسان.
5. در دسترس بودن افراد آشنا به کار کپسول.
6. شرایط محیطی از جمله دما،باد،جریان هوا،وجود بخارات خطرناک و…….
7. مسایل مربوط به سلامتی و ایمنی کاربر.
8. لزوم نگهداری و حفاظت از کپسول.

چگونه با یک کپسول آتش نشانی کار کنیم؟      

در ابتدا آتش سوزی را تشخیص دهید تا بتوانید با استفاده از برچسب روی کپسول ها،کپسول مناسب را برای خاموش نمودن آتش انتخاب کنید. بعد از انتقال کپسول به محل آتش سوزی، عملیات زیر را به ترتیب انجام دهید:

1. میله ضامن را بکشید.
2. سر شیلنگ کپسول را به سمت  آتش قرار دهید.
3. دستگیره را فشار دهید.
4. شیلنگ کپسول را به سمت مرکز آتش قرار دهید

ابتدا سیلندر را بصورت آماده در دست گرفته وسپس پشت به باد و رو به موضع حریق قرار       می گیریم واطفاءرا از لبه آتش شروع وبا حرکت به سمت جلو وحرکت سریع نازل به طرفین ادامه می دهیم (بصورت جاروکش) جریان تخلیه نباید در فاصله خیلی نزدیک به مواد قابل اشتعال انجام شود زیرا در اثر سرعت وفشار زیاد در هنگام خروج ماده اطفائی امکان پخش سوخت به اطراف وتوسعه حریق وجود دارد بنابر این فاصله باید به نوع حریق  ووسعت ونوع خاموش کننده آن معین گردد.

آزمایش و نظارت بر کپسول ها :

 کپسول های آتش نشانی باید در هنگام نصب و بعد از آن ، هر 30 روز یکبار مورد بازرسی قرار گیرند . جهت بازرسی باید به نکات زیر توجه نمود :

• وجود دستورات کاربردی بر روی پلاک حاوی نام کپسول به طور خوانا و به شکلی که پلاک به سمت خارج قرار گیرد.
• مهرو موم ایمنی و کلیه نشانگرهای مربوط ، سالم و دست نخورده باشد . پر بودن کپسول که با وزن نمودن کپسول مشخص می شود.
• عدم وجود صدمات فیزیکی مانند خوردگی ، نشتی و یا گرفتگی نازل درجه فشار و نشانگر آن ، باید محدوده فشار قابل کاربرد را نشان دهد .
• برچسب سامانه شناسایی مواد خطر ناک باید در محل نصب شده باشد.

نکات ایمنی کپسول های آتش نشانی:

1. ارتفاع نصب کپسول (با وزنی کمتر از 18/14 کیلوگرم) از دستگیره کپسول تا سطح زمین معمولا 150 سانتیمتر است. (طبق استاندارد NFPA 10)
2. کپسول در مناطق قابل دید نصب شده و در دسترس باشد.
3. کپسول ها (بدنه, شیلنگ, دستگیره, درجه) به طور مرتب هر ماه بازدید شوند.
4. تمام کپسول ها باید دارای کارت شارژ باشند و تاریخ شارژ مجدد آنها مخشص باشد.
5. گپسول ها ار از ضربه دیدن و نور مستقیم آفتاب حفظ کنید.
6. برای هر نوع اتش, از کپسول مناسب ان استفاده کنید.
7. نحوه استفاده از کپسول را به تمامی افراد آموزش دهید.
8. کپسول های اتش نشانی را سالیانه برای تست هیدرواستاتیک به مراکز مجاز بفرستید.
9. برای خاموش کردن آتش های ناشی از برق, از کپسول های حاوی آب استفاده نکنید.
10. در فضاهای بسته و داخل اطاق ها از کپسول هالوژنه استفاده نکنید.
11. تعداد و انواع کپسول ها بستگی به بار اشتعال, نوع مواد سوختنی و ساختمان مربوطه دارد.
12. تمام افراد باید دوره های آموزش مقدماتی با کپسول های آتش نشانی را طی کنند.
13. راهنمای استفاده از کپسول آتشنشانی را در کنار کپسول یا روی آن نصب کنید.
14. هرگز تمام کپسول ها را در یک زمان برای شارژ نفرستید شاید در همان لحظه آتشی روی دهد. کپسول ها را طبق برنامه ی زمان بندی برای شارژ بفرستید و همیشه تعدادی کپسول ذخیره ی اماده به کار داشته باشید.
15. پس از استفاده از کپسول های آتش نشانی, آن ر با علامت مشخصی جدا کنید.

حتما بخوانید: مقالات ایمنی حریق