نقش کارگاه های آموزشی حضوری و مجازی در افزایش دانش کارآموزان بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار بر اساس استاندارد ایزو 10015

نقش کارگاه های آموزشی حضوری و مجازی در افزایش دانش کارآموزان بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار بر اساس استاندارد ایزو 10015

فرمت: Word  تعداد صفحات: 14

چکیده:

زمینه و هدف: سطح پایه‌ ای از دانش از طریق برگزاری دوره‌ هایی آموزشی کسب می‌گردد؛ که منجر به دستیابی دانشجویان به سطح آمادگی مطلوبی از دانش حرفه‌ای و مهارت‌ ها می شود. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی نقش کارگاه های آموزشی برگزار شده توسط انجمن‌های علمی- پژوهشی در افزایش سطح دانش و بررسی و تاثیر آن بر عملکرد و اطلاعات دانشجویان مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی اردبیل است.

روش بررسی: این مطالعه به صورت نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون برای اجرای یک فرآیند آموزشی بوده که با روش نمونه‌ گیری سرشماری طبقه ای بر روی  20 نفر از دانشجویان کارشناسی بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در طی گذراندن دوره کارآموزی در سال 1400 انجام گرفت. ابزار پژوهش، اجرای الگوهای ارزشیابی آموزشی از طریق پیاده سازی بندهای استاندارد بین المللی ایزو 10015 بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق نرم افزار SPSS V.25 با استفاده از آمار تحلیلی در سطح اطمینان 95 درصد صورت گرفت.

یافته: جامعیت محتوای دوره‌های آموزشی در ارتباط با دانش و نیاز شغلی 8/58% دانشجویان زیاد و همچنین تاثیر محتوای ارائه شده در کارگاه‌ ها به منظور افزایش توانمندی دانشجویان در زمان بروز بحران و بلایا 9/52%است. میانگین مجموع اثربخشی دوره‌های برگزار شده 29/73% بود که در این میان رضایت 94/52%دانشجویان متوسط و 18/41%خوب گزارش شد. تفاوت اثربخشی اجرای دوره‌های انجمن علمی- پژوهشی در قبل و بعد از پیاده سازی آموزشی از نظر آماری معنی دار بود (005/0 P-value<).

نتیجه گیری: استقرار نظام‌های مدیریت آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌تواند دانشجویان را به شرکت در دوره‌ ها و کارگاه‌های آموزشی که در انجمن‌های علمی- پژوهشی برگزار می‌شود ترغیب کند و در ارتقاء مهارت و توانمندسازی آنان در زمان بحران و بلایا تاثیر بسزایی داشته باشد.

کلید واژه ها: استاندارد بین المللی، ایزو 10015، بهداشت حرفه‌ای، نظام آموزشی، اثربخشی

مقدمه:

ویژگی‌ های نظام آموزشی عوامل کلیدی نابرابری‌ های آموزشی هستند (۱). فعالیت انجمن‌های علمی- پژوهشی در راستای افزایش شایستگی‌ ها و صلاحیت‌ های آموزشی بیش از هر زمان دیگری مهم هستند، زیرا منبعی کلیدی در رشد و بالندگی دانشجویان به حساب می‌آیند. انجمن علمی- پژوهشی نوعی نهاد مستقل است که از گردهمایی داوطلبانه دانشجویان یک رشته علمی پدید می‌آید تا از طریق به اشتراک گذاری دوره‌های آموزشی زمینه لازم را برای پیشبرد علم و تنظیم و ترویج اصول و قواعد عمل جمعی یا اخلاق کار و فعالیت و پیوند علم و عمل در آن حوزه علمی فراهم نماید (۲). دانش و مهارت برای افراد شاغل در زمینه علوم پزشکی و بهداشت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است لذا آموزش آنان نیز مهم به شمار می‌آید (۳). راه‌ های مختلفی برای آموزش از قبیل روش تدریس حضوری، آنلاین یا ترکیبی وجود دارد (۴). یک روش جدید آموزشی کم هزینه، آموزش مجازی می‌باشد که جمعیت هدف بزرگتری را در بر می‌گیرد (۵).

در ایران نیز مانند سایر کشورها علیرغم همه‌گیری کووید-19، نظام آموزشی با مشکلات و معضلات جدی مواجه بوده(6) و به ناچار تغییراتی را در شیوه نامه‌ های آموزشی کنونی و اصلاحات ساختاری در این زمینه ایجاد کرده است(7). پیش نیاز یک سیستم آموزشی موفق که نخستین عامل تضمین اثر بخشی برنامه های آموزشی، برسی و شناخت نیازهای آموزشی است که انجام درست آن احتمال تطابق و کارایی آن با نیاز حرفه‌ای جامعه بهداشت افزایش می‌یابد(8). دوران کارآموزی فرصتی جهت مهارت آموزی، یادگیری تجربی و آموزش عملی است بنابراین جز مهم ترین واحدهای درسی به ویژه در رشته‌های عملی محور تلقی می‌شود(9). لذا انتظار برآن است که تمام دانشجویان پس از فارغ التحصیلی دارای مهارت مناسب برای اشتغال خود باشند(10). کارآموزی در عرصه رشته بهداشت حرفه‌ای و ایمنی محیط کار که یکی از رشته‌های مهم علوم پزشکی است و دانشجو با انجام آزمون و خطا زیر نظر کارشناس صنعت و مربیان دانشگاه با شرایط واقعی صنعت و دانشگاه پیوند برقرار می‌کنند، لذا به منظور انجام وظیفه ی حرفه ای خود در زمینه سلامت شغلی نیازمند کسب مهارت می‌باشند(9, 11).

مطالعات انجام شده به منظور ارتقای کیفیت واحد درسی کارآموزی بیشتر در رشته‌های بالینی مانند پرستاری و پزشکی صورت گرفته است(12). اندک مطالعاتی در زمینه کارورزی دانشجویان بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار در ایران انجام شده که نتایج  مطالعات آنان حول محور اعتبارسنجی ابزاری برای ارزیابی دوره‌ ی کارورزی بهداشت حرفه‌ای بوده است(13, 14). نتایج مطالعات DL Fender و همکاران بر روی کارآموزان ایمنی و بهداشت شغلی نشان داده است که نتایج مثبت دوران کارآموزی آنان کسب تجربه، داشتن مسئولیت و مشاهده نحوه‌ ی اعمال ایمنی در کار بوده و نتایج منفی آن انجام کارهای تکراری و عدم آمادگی شرکت و دانشجویان برای کارورزی بوده است، بنابراین مسئولیت ذینفعان باید به وضوح تعریف شود تا نتیجه یادگیری به حداکثر برسد و دانشگاه با برگزاری دوره‌ هایی که سبب ایجاد سطح پایه ای از دانش می‌شود به دانشجویان کمک کند که به سطح آمادگی مطلوب دست یابند(15). مطالعات گلبابایی و همکاران در زمینه نیازسنجی آموزشی بازرسان بهداشت حرفه‌ای در حوزه دانشگاه علوم پزشکی ایران نشان داده است که وضعیت آگاهی دانش حدود 70 درصد بازرسان بهداشت حرفه‌ای پایین و خیلی پایین می باشد(16)

اصطلاح ایزو یا همان ISO کلمه اختصاری سازمان بین المللی استاندارد (International Standard System) است و هدف آن بالا بردن سطح استاندارد جهانی است. قرار دادن معیارها، مبانی و آزمو‌ن‌ های مرتبط و تشویق تبادل محصولات و خدمات در سطح جهانی از وظایف این سازمان است(17). ایزو یک سری استانداردهایی را برای تأیید انطباق محصول با مجموعه‌ای از قوانین بین المللی صادر می‌کند. تمام برنامه های آموزشی در جهت ارتقای مهارت‌ ها، ارتقای دانش و رفتارهای دانشجویان مناسب است(18). به عبارت دیگر مهارت، دانش و رفتار مفاهیمی در هم تنیده در ایزو 10015 هستند. این استاندارد سازمان‌ها را ملزم می کند قبل از اجرای هر برنامه آموزشی، نیازهای آموزشی را تجزیه تحلیل و شناسایی کنند و این اولین مرحله آموزش است. این استاندارد همچنین به سازمان‌ها در شناخت و تحلیل نیازهای آموزشی و ارزیابی مستمر فرآیند آموزشی کمک می کند(19).

دانشجویان نیازمند به آموزش‌ های عملی و حضوری بوده، که به همراه دروس به صورت مجازی و صرفا بر مبنای سرفصل های وزارت بهداشت، کارایی در ارتقاء توانمندی آنان تاثیر بسزایی داشته است. لذا انجمن علمی- پژوهشی دانشجویی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی اردبیل به منظور ارتقای کیفیت آموزشی و افزایش مهارت و علم دانشجویان، کارگاه‌ هایی به صورت مجازی و حضوری برگزار کرده است و علیرغم برگزاری چندین ساله این کارگاه‌ ها و معرفی به عنوان انجمن برتر سال 1399-1400، تاکنون هیچگونه بازخوردی از نتایج اثربخشی آن‌ها بازتاب نگردیده است. با توجه به اینکه شناسایی شیوه‌های یادگیری و روش‌هایی که به موفقیت آموزشی کمک می‌کنند مهم بوده و انجمن به شواهد قوی برای حمایت از تصمیم‌گیری در تدریس نظری- کاربردی نیاز داشته، بنابراین هدف از این پژوهش تعیین تاثیر دوره‌های آموزشی حضوری و مجازی این انجمن در توانمندسازی دانشجویان دوره کارآموزی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار علوم پزشکی اردبیل با پیاده سازی استاندارد آموزشی بین المللی ایزو 10015 بود.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ رویه ایمنی و HSE تجهیز کارگاه

⇐ اهمیت و نقش HSE در کنترل بیماریها و حوادث شغلی

⇐ نقش ایمنی و بهداشت حرفه ای در افزایش بهره وری

جهت مطالعه بیشتر مطالب بروز تر به منبع فوق مراجعه گردد:

Khosravi Z, Mish Mast M, Davoodi F, Hosseini Gousheh SN, Khajehnasiri F, Azmoon MH, et al. The role of virtual training workshops based on the ISO 10015 standard in increasing the health and safety students’ knowledge. J Edu Health Promot 2025;14:90. https://journals.lww.com/jehp/fulltext/2025/02280/the_role_of_virtual_training_workshops_based_on.90.aspx