کنترل عفونت بیمارستانی

کنترل عفونت بیمارستانی

فرمت: PPT  تعداد صفحات: 75
فرمت: PDF  تعداد صفحات: 86
فرمت: PDF  تعداد صفحات: 148

مقدمه:

اگرچه بیمارستان ها با هدف مداوا و درمان بیماران، احداث و توسعه می یابند ولی متأسفانه به دلایل گوناگون ممکن است خود به کانونی برای انتقال عفونت تبدیل شوند و از اینرو نگرانی های زیادی به لحاظ بهداشتی و اقتصادی برای مردم و مدیران ایجاد نمایند.

امروزه شواهد و آمارها نشان داده اند که موضوع عفونت های بیمارستانی چنان اهمیتی یافته است که ضرورت تدوین برنامه ها و نظارت های اجرایی را برای پیشگیری و مواجهه با آن ها آشکار ساخته و کشورهایی که فاقد این سیاست ها باشند از بروز وسیع عفونت های بیمارستانی، مرگ و میر مبتلایان و صرف هزینه های گزاف به شدت رنج برده و اعتماد عمومی به ارائه خدمات صحیح بهداشتی و درمانی را خدشه دار نموده و نارضایتی هایی را بوجود آورده است.

بنا بر گزارش های سازمان جهانی بهداشت، سالانه صدها میلیون نفر از بیماران در سطح جهان در معرض عفونت های مرتبط با بیمارستان و مراکز درمانی هستند که منجر به فوت تعداد قابل ملاحظه ای از بیماران و تحمیل بار مالی زیادی به سیستم های خدمات بهداشتی و درمانی می گردد.

از هر 100 مریض بستری در هر زمان، 7 بیمار در کشورهای توسعه یافته و 10 بیمار در کشورهای در حال توسعه دچار حداقل یک عفونت بیمارستانی می شوند. بار عفونت های بیمارستانی اندمیک در کشورهای کم درآمد به طور قابل توجه ای بالاتر از کشورهای پردرآمد و با درآمد متوسط است و این موضوع بخصوص در مورد بیماران بخش های مراقبت ویژه (ICU) و نوزادان (neonates) صادق است.

در کشورهای پردرآمد نزدیک به 30% بیماران بخش های مراقبت ویژه با دست کم یک عفونت بیمارستانی آلوده می شوند، حال آنکه در کشورهای کم درآمد و متوسط در آمد، این میزان 2 تا 3 برابر بیشتر است.

نوزادان (newborns) گروه پر خطر در رابطه با عفونت های بیمارستانی در کشورهای در حال توسعه می باشند، با نرخ عفونتی 3 الی 20 برابر بیشتر از نرخ عفونت در کشورهای توسعه یافته.

• با توجه به اهمیت موضوع عفونت های بیمارستانی در استانداردهای ملی اعتبار بخشی، واحد کنترل عفونت به صورت کاملا مستقل و مجزا مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• کمیته کنترل عفونت بیمارستانی نیز از کمیته بهداشت محیط جدا شده و حداقل یک بار در ماه تشکیل جلسه میدهد.
• صدور حکم با امضاء رییس بیمارستان

تعریف عفونت بیمارستانی: عفونتی است که بیمار در زمان بستری به آن مبتلا نبوده و در دوره کمون آن هم نبوده است و علائم و نشانه های آن حداقل بعد از 48 ساعت بستری ظاهر شود.

برآورد بار عفونت های بیمارستانی: در آمریکا عفونت بیمارستانی در حد اقل 5% بیماران بستری رخ داده و سالانه موجب مرگ 88000 نفر و تحمیل بیش از 4.5 میلیارد دلار هزینه اضافی می شود. خسارت های مالی ناشی از مرگ، ابتلا و افزایش طول مدت بستری در ایران محاسبه نشده است.

درصد عفونت بیمارستانی بر حسب بخش براساس موارد گزارش شده در نظام مراقبت

عوامل موثر بر بروز عفونت بیمارستانی در یک بخش

• عدم رعایت احتیاطات استاندارد: precaution Standard مانند استفاده درست از گان، دستکش، ماسک و … (فصل چهارم راهنمای کشوری)
• عدم رعایت شستن دست (Hand washing) و بهداشت دست (Hand Hygiene) و یا پذیرش پائین آن (فصل چهارم)
• عدم رعایت ایزولاسیون بیماران عفونی (فصل چهارم)
• فضای نامناسب و فاصله کم تخت بیماران (فصل ششم)
• خرابی دستگاه های تهویه هوا (فصل ششم)
• عملیات ساختمانی و ساخت و ساز در مجاورت بخش های بستری (فصل ششم)
• مشکلات تامین آب سالم، دفع فاضلاب، تامین غذای پرسنل (فصل ششم)
• مشکلات دفع زباله های عفونی بیمارستانی (فصل ششم)
• عدم رعایت تزریقات ایمن (Safety injection) (فصل چهارم و هفتم)
• شلوغی بخش و ورود ملاقات کنندگان عفونی به بخش (فصل ششم)
• ضعف آزمایشگاه در شناسائی عوامل عفونی (فصل سوم)
• بروز مقاومت میکروبی در بخش (فصل سوم)
• ناهماهنگی و بی برنامه بودن در رژیم پروفیلاکسی آنتی بیوتیکی (فصل سوم)
• ناهماهنگی در اعطای مرخصی برای پرسنل مبتلا به بیماری های عفونی (فصل چهارم)
• عدم تشکیل پرونده بهداشتی کارکنان و عدم واکسیناسیون واکسن های  ضروری برای پرسنل بیمارستان (فصل چهارم)
• حضور دانشجویان رشته های پزشکی و انترن ها
• استفاده نادرست از مواد گندزدا و ضد عفونی کننده (فصل پنجم)
• مشکلات استریلیزاسیون (فصل پنجم)
• عوامل مربوط به بیمار از جمله ضعف ایمنی، بیماریهای همراه مانند دیابت، آسم، COPD، سینوس درموئید، سوء تغذیه
• استفاده طولانی و نادرست از ونتیلاتور
• استفاده طولانی و نادرست از کاتتر وریدی و شریانی
• استفاده طولانی و نادرست از کاتتر ادراری
• استفاده طولانی و نادرست از لوله تراشه و ساکشن
• اعمال جراحی اورژانسی در مناطق آلوده بدن
• بروز بیماری های نوپدید و ناشناخته
• نبود و یا کمبود برنامه های آموزشی و بازآموزی برای پرسنل بیمارستان (فصل نهم)

بروز عفونت بیمارستانی در هر بیمارستانی غیر قابل انکار است. میانگین بروز عفونت در یک بیمارستان عمومی:

• کشورهای توسعه یافته صنعتی 5%
• کشورهای در حال توسعه تا 25%
• در ایران بر اساس مطالعات انجام شده 15-10%

2- اغلب عفونت های بیمارستانی قابل پیشگیری است (وظیفه شرعی، قانونی و انسانی )

3- در بروز عفونت بیمارستانی در یک بیمارستان تمام کارکنان آن شریک و سهیم هستند

4- در پیشگیری و کنترل عفونت در یک بیمارستان تمام کارکنان آن به اندازه سهم خود بایستی ایفای نقش کنند

5- برای پیشگیری و کنترل عفونت های بیمارستانی در یک بیمارستان نیازمند اطلاعات معتبر و صحیح از وضعیت این عفونت ها و عوامل موثر برآن هستیم بنابراین برقراری نظام مراقبت (Surveillance و نهCare) یک ضرورت انکار ناپذیر است.

سنجه های اعتبار بخشی

شامل دو قسمت:

1. عمومی ها که در جلسات قبل مورد بحث قرار گرفته شده است شامل: برنامه استراتژیک، برنامه عملیاتی، برنامه بهبود کیفیت، شاخص ها، خط مش ها، آموزش ها، فرم توسعه فردی، پرونده پرسنلی، لیست کارکنان، نیاز سنجی آموزشی، کتابچه ها و …
2. اختصاصی ها

چه کسانی مسئول کنترل عفونت بیمارستانی هستند؟

کلیه اعضاء بیمارستان به رهبری:
رئیس واحد کنترل عفونت به همراه پرستار کنترل عفونت و رابطین آنها لذا در اعتبار بخشی نیز تاکید گردیده است:

• تعیین رئیس در صورت داشتن حکم بررسی شرایط احراز
• (عفونی 6 امتیاز – داخلی 4 امتیاز – علوم آزمایشگاهی 3 امتیاز – پاتو یا میکرو یا اپیدمیولوژی امتیاز 2)
• تعیین سرپرستار کنترل عفونت

عناوین خط مشی ها

• مراقبت از بیماران در مقابل عفونت های بیمارستانی
• مراقبت از پرسنل درمقابل عفونت های بیمارستانی
• آموزش مهارتي پرسنل
• رعایت بهداشت دست ها طبق پروتکل مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
• پیشگیری، کنترل بروز و شیوع عفونت بیمارستانی
• نگهداری و مراقبت اقلام پارچه ای
• نظارت بر دفع پسماندها (عفونی، خون و مایعات بدن و …).
• پیشگیری از عفونت های منتقله از راه خون در میان کارکنان بیمارستان، شامل دفع اجسام تیز و برنده.
• مدیریت بیمارانی که دچار نقص ایمنی هستند
• پیشگیری از عفونت محل جراحی
• استفاده ی صحیح از وسایل حفاظت فردی
• خط مشی ایزولاسیون، شامل اداره و گزارش بیمارانی با بیماری های    واگیر احتمالی
• نظارت بر ریختن مایعات خطرناک
• پیشگیری از عفونت مجاری تنفسی که از طریق انتوباسیون، حمایت تنفسی با ونتیلاتور یا تراکئوستومی، ایجاد شده باشد.
• اقدامات درمانی و اسکوپی های مربوط به بیمار(مانند کاتتریزاسیون ورید مرکزی و کاتتر های ادراری )
• نظافت و پاکسازی بیمارستان
• نظارت بر به کارگیری ضدعفونی کننده ها و گندزداها
• رعایت نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی (جمع آوری، تجزیه و تحلیل داده ها، ارائه ی پس خوراند، طراحی مداخلات و اجرای آنها در قالب برنامه ها و طرح های عملیاتی زمان بندی شده)
• تهیه ی کشت و دوره ی انجام آن در قالب نظام مراقبت و مصوبات کمیته ی کنترل عفونت بیمارستان (مناطقی چون اتاق های عمل، اتاق های نوزادان، واحد مراقبت ویژه و غیره)
• شناسایی بیماران حداقل با ٢ شناسه که هیچ یک شامل شماره ی اتاق یا تخت بیمار نباشد (به ویژه در موارد تشابه اسمی و گروه های در معرض خطر) قبل از انجام هرگونه پرسیجر درمانی، تشخیصی، تجویز دارو و تزریق خون و فرآورده های خونی

نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی

به منظور جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل ارائه نتایج حاصله به مسئولین در رده های مختلف و طراحی مداخلات لازم برای کنترل تغییرات در میزان های عفونت بیمارستانی ،نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی ایجاد می گردد گروه هدف این برنامه کلیه بیمارانی را که در مراکز درمانی اعم از دولتی و خصوصی به غیر از مراکز اورژانس و درمانگاه ها به مدت بیش از 24 ساعت بستری می شوند شامل می شود.

برنامه های واحد برای کاهش خطر عفونت های بیمارستانی

برنامه ی موجود بایستی بیماران، پرسنل و ملاقات کنندگان و همراهان بیمار را پوشش دهد.

سنجه 1: واحد کنترل عفونت با هماهنگی کمیته کنترل عفونت، برنامه ی عملیاتی برای پیشگیری و کنترل عفونت های بیمارستانی تدوین نموده است.

سنجه 2: شواهد و مستندات نشان می دهند، کارکنان مطابق برنامه سنجه 1 عمل می نمایند.

سنجه 3: برنامه موجود، بیماران، پرسنل، ملاقات کنندگان و همراهان را پوشش می دهد.

احتیاط هوایی:

• اتاق بیمار: بستری بیمار در اتاق خصوصی با فشار هوای منفی، خروج هوا از اتاق بیمار باید به طور مستقیم به فضای خارج و بیرون از بیمارستان باشد در غیر این صورت هوا باید قبل از برگشت به سیستم تهویه عمومی از فیلتر هپا عبور کند، درب اتاق بیمار باید بسته باشد.
• ماسک: استفاده از ماسک (N95) برای افرادی که وارد اتاق می شوند و ماسک جراحی برای بیمار به هنگام خروج از اتاق الزامی است
• گان: بطور معمول نیاز نمی باشد مگر اینکه به دنبال اقدامات پزشکی خطر پاشیده شدن خون، مایعات خونی و ترشحات بیمار وجود داشته باشد.
• دستکش: بطور معمول نیاز نمی باشد مگر اینکه خطر تماس با خون، مایعات خونی، ترشحات، مواد آلوده، غشاء مخاطی و پوست زخمی وجود داشته باشد و تعویض دستکش جهت معاینه بیمار دیگر ضروری است.
• محافظت از چشم ها و صورت: بطور معمول نیاز نمی باشد مگر اینکه بدنبال اقدامات پزشکی خطر پاشیده شدن خون، مایعات خونی و ترشحات بیمار وجود داشته باشد.
• رعایت بهداشت دست ها: پس از تماس با خون، مایعات خونی، ترشحات، مواد آلوده، بلافاصله پس از در آوردن دستکش ها ودر فاصله تماس بین بیماران ضروری است مثال: سل ریه یا حنجره، سرخک، آبله مرغان، زونای منتشر، آبله

احتیاط قطرات:

• اتاق بیمار: بستری بیمار در اتاق خصوصی ، درب اتاق بیمار می تواند باز باشد.
• ماسک: برای افرادی که وارد اتاق می شوند یا برای خود بیمار به هنگام خروج از اتاق استفاده از ماسک استاندارد جراحی الزامی است.
• گان: بطور معمول نیاز نمی باشد مگر اینکه بدنبال اقدامات پزشکی خطر پاشیده شدن خون، مایعات خونی و ترشحات بیمار وجود داشته باشد.
• محافظت از چشم ها و صورت: بطور معمول نیاز نمی باشد مگر اینکه بدنبال اقدامات پزشکی خطر پاشیده شدن خون، مایعات خونی و ترشحات بیمار وجود داشته باشد.
• دستکش: بطور معمول نیاز نمی باشد مگر اینکه خطر تماس با خون، مایعات خونی، ترشحات، مواد آلوده، غشاء مخاطی و پوست زخمی وجود داشته باشد و تعویض دستکش جهت معاینه بیمار دیگر ضروری است.
• رعایت بهداشت دست ها: پس از تماس با خون، مایعات خونی، ترشحات، مواد آلوده، بلافاصله پس از در آوردن دستکش ها و در فاصله تماس بین بیماران ضروری است. مثال: آنفلوانزا، مننگوکوک، سیاه سرفه، اوریون، سرخجه

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل های پاورپوینت و pdf مشاهده کنید.

• راهکارهای کاربردی برای پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستانی
• توصیه های جدید CDC برای کنترل عفونت
• مراقبت از مبتلایان به بیماری های عفونی در منزل
• مجموعه دستورالعمل های کنترل عفونت بیمارستانی
• پوسترهای کنترل عفونت در بخش های مختلف بیمارستان
• خط مشی و برنامه های عملیاتی کنترل عفونت در بیمارستان ها
• و …

این مطلب بروزرسانی شد و فایل «بهداشت محیط بیمارستان و کنترل عفونت» با موضوعات زیر پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ تأثیر برنامه های اجرایی کمیته های کنترل عفونت بر میزان شیوع عفونت های بیمارستانی

⇐ استانداردهای اعتبار بخشی ملی بیمارستانهای ایران (1398)

⇐ پاورپوینت اصول تهویه در بیمارستان