کاربرد ارگونومی در دندانپزشکی

کاربرد ارگونومی در دندانپزشکی

 فرمت:PPT    تعداد صفحات: 41

توضیحات کلی فایل در زبر بیان شده است. در انتهای این مطلب هم فایل پاورپوینت پیوست شده است.

تعریف ارگونومی:

ارگونومی علم مهندسی فاکتورهای انسانی است که هدفش تطبیق دادن شغل با شاغل است و بالطبع راهکارهایی که بر این اصول مبتنی هستند، مداخلات ارگونومیک نامیده میشوند.

علم ارگونومی در حال حاضر پیشگیري از آسیب هاي اسکلتی، عضلانی شاغلین در صنایع و مشاغل پیچیده است.

مقدمه:

در حرفه دندانپزشکی همانند سایر مشاغل یک سري عوامل زیان آور در محیط کار وجود دارد که در صورت عدم رعایت موازین بهداشت شغلی ، سلامتی شاغلین در این حرفه را به خطر می اندازند.

ارگونومی در دندانپزشکی بر روي دو موضوع عمده تأکید دارد :

فشارهاي فیزیکی و فشار هاي روحی روانی .

مطالعات انجام شده در حرفه دندانپزشکی نشان می دهد دندانپزشکان بیش از سایر شاغلین حرفه پزشکی در معرض ابتلا به مشکلات اسکلتی و عضلانی قرار دارند.

اصول اولیه ای که دندانپزشک باید رعایت کند

این اصول شامل:

ارزیابی وضعیت بدن، وضعیت نشستن دندانپزشک و سرانجام ارزیابی وسایل و تجهیزات دندانپزشکی می باشد.

منطقی ترین دیدگاه براي طراحی وسایل و تجهیزات دندانپزشکی با استفاده از اصول ارگونومیکی ، بررسی شرایط و وضعیت بدن دندانپزشک است و سپس باید نوع فعالیت هاي انجام شده بر روي بیمار را نیز در نظر گرفت.

به طور مثال تغییر وضعیت صندلی دندانپزشک به صورتی که در آن خود دندانپزشک و بیمار احساس راحتی کند و در نتیجه تشخیص و قضاوت هاي بالینی مناسبی اتخاذ شود ، موجب ارتقاء عملکرد دندانپزشک خواهد شد.

عوامل آسیب رسان ارگونومیک برای دندانپزشکان

• انجام کارهاي تکراري
• وضعیت ایستا و نامناسب بدنی
• انجام کار بیش از توان فیزیکی
• وجود استرس شغلی
• عدم استراحت کافی

عوارض و پیامد های دندانپزشکی

ارگونومی در دندانپزشکی

اکثر صاحب نظران منشاء عوارض و پیامدهاي ناشی از حرفه دندانپزشکی را به دو دسته کلی تقسیم می کنند :

اول مکانیک و وضعیت غلط قرار گرفتن بدن در هنگام کار و دوم عدم تحرك کافی در دندانپزشکان.

نتایج انتشار یافته نشان می دهد اختلالات اسکلتی و عضلانی 29.5% بیماری هاي قلبی و عروقی و بیماری هاي سیستم عصبی مرکزی ، تومورها و علایم عصبی به ترتیب هر یک به میزان 21.1 ،  6.1 ، 7.6 و 16.5 درصد در از کار افتادگی و بازنشستگی زودرس دندانپزشکان مؤثرند.

مطالعات انجام شده بر روی مشکلات اسکلتی و عضلانی دندانپزشکان

از آنجا که دندانپزشکان در معرض مشکلات اسکلتی و عضلانی قرار دارند ، شناخت عوامل خطر ارگونومیکی مرتبط در محیط کار آنها بسیار حایز اهمیت است .

در مطالعه اي که توسط Sunell و Rucker در سال 2002 بر روي تعداد 421 دندانپزشک کانادایی در زمینه بروز درد در اعضاي مختلف بدن انجام شد نتایج بدست آمده مشخص کرد که چرخش بالا تنه، بالا بردن یک شانه و در نتیجه خارج شدن    شانه ها از محور افقی ، بلند کردن آرنج و دور کردن آن از تنه در حین کار، فاصله زاویه تابش نور از محور دید دندانپزشک در هنگام کار بر روي فک بالا درحالیکه دست ها نزدیک به صورت باشند و افزایش مدت زمان کارکردن در وضعیت ساعت هاي 3.30 الی 5 و 7 الی 8.30 از جمله عواملی است که می تواند در ایجاد مشکلات اسکلتی و عضلانی در میان دندانپزشکان نقش مؤثري داشته باشد . در نتیجه معلوم شد کاربرد صحیح وسایل دندانپزشکی و قراردادن آنها در محل مناسب و حفظ موقعیت مناسب قرار گرفتن بدن در حین کار، با کاهش علائم اسکلتی و عضلانی مرتبط است.

عوارض اسکلتی و عضلانی شایع در دندانپزشکان در حین کار

• دردهاي ماهیچه اي: احساس درد و ناراحتی و کوفتگی در عضلات گردن، شانه و بازو و کاهش محدوده حرکتی.
• اسپوندیلوزیس (pondylosis) گردنی: کرختی و سفتی یا دردهاي مداوم و مزمن در ناحیه گردن و شانه همراه با سوزش و خارش ، آرتروز و ورم مفاصل.
• سندروم خروجی قفسه سینه (Thoracic outlet syndrome) : درد ناحیه شانه و بازو و دست، کرختی و خارش انگشتان.
• پارگی و ورم ماهیچه هاي سردست : درد و سفتی در ناحیه شانه یا تورم و پارگی بافت نرم عضله شانه و ضعف در عضله چرخان سردست.
• بیماري دکو ئروین (Dequervain Disease) : احساس درد در شست یا محدوده مچ زمانی که شیئی را در دست می گیرند.
• اختلالات دست و مچ : به دلیل انجام حرکات سخت و مکرر با مچ دست، فشارهاي فیزیکی و ارده بر اعصاب انگشتان، استفاده طولانی از وسایلی که حرکات ارتعاشی دارند و ناکافی بودن استراحت بین کاري
• بیماري تنوزینوویتیس (Tenosynovities Disease) : احساس درد در انگشت هنگام حرکت و بخصوص لمس کردن ابزار
• سندروم کارپال تونل (Carpal Tunnel Syndrome): بی حسی و کرختی دست یا انگشتان و نهایتاً درد و بد شکلی دست
• سندروم گویون ( Guyon’s Syndrome): درد و ضعف وبی حسی در انگشتان در شب هنگام و صبح زود
• پدیده رینود (Raynaud’s Syndrome) : اسپاسم متناوب ودوره اي همراه با کرختی و درد انگشتان و حساسیت نسبت به دماي پایین و درد مچ
• اختلالات در ناحیه پشت:  دیسک کمر، درد پشت، کمر و سیاتیک.

حالت قرارگیری دندانپزشک

محل کار باید به گونه اي طراحی شود که دندانپزشک بتواند وضعیت بدنی خود را به طور مناسب تغییر دهد . حتی در بعضی مواقع موقعیت نامناسب قرارگیري وسایل و تجهیزات نیز موجب می شود تا دندانپزشک در وضعیت نامناسب بدنی قرار گیرد . بیشترین مشکل دندانپزشکان زمانی است که این دو مورد هم زمان و توأم با هم دیده می شوند. موقعیت قرارگیري نامناسب، ثابت و منحرف شده بدن روي عضلات، لیگامان ها، تاندون ها، ستون فقرات و مفاصل فشار زیادي وارد می کند. التهاب تاندون عضلات ، درد گردن و شانه با موقعیت قرارگیري نامناسب بدن هنگام کار مرتبط است .

یک عامل اساسی در سلامت فیزیکی دندانپزشکان انجام کار درحالت نشسته است .

نشستن داراي فواید بسیاري است ، زیرا با نشستن میزان فشار کار وارده به عضلات کاهش می یابد و گردش خون بهتر می شود . مطالعات نشان می دهد 54.29 % از دندانپزشکان در اثر بیماري هاي قلبی عروقی فوت می کنند و بسیاري از آنان نیز به علت واریس وریدي و سایر اختلالات عروقی دست از کار می کشند.

نشستن به حالت سنتی Traditional Sitting:

• ارتفاع صندلی طوري تنظیم شود که ناحیه ران هاي دندانپزشک موازي سطح اتاق باشد.
• از تمامی قسمت نشیمن صندلی استفاده شود.
• سر بیمار به نحوي قرار گیرد که ناحیه کاري متناسب با محدوده آرنج هاي دندانپزشک باشد و بازوهاي او به طرفین تنه چسبیده وساعدها موازي سطح اتاق باشند.
• دندانپزشک باید به نحوي روي صندلی بنشیند که به یک طرف خم نشود.
• ناحیه پشتی و گردن دندانپزشک به طور مستقیم و عمودي قرار گیرد و چشمان او اندکی رو به پایین باشد.
• فاصله حدود 16 – 14 اینچ بین چشمان دندانپزشک و حفره دهان بیمار رعایت شود.
• دندانپزشک به طور کامل به پشتی صندلی تکیه دهد و صندلی داراي پنج پایه باشد.
• بیمار در موقعیت درازکش قرار بگیرد.

حالت نشسته ایستاده (Traditional Sitting ):

که در آن دندانپزشک بر روي بیماران به ویژه آنهایی که دچار بحران شده یعنی نمی توانند به طور کامل بر روي صندلی بخوابند یا دچار استرس هستند، به حالت نیم خیز در آمده و در حالیکه دو پا بر روي زمین قرار می گیرد، ران ها به حالت انحنا در می آیند. این حالت به ویژه براي بیمارانی مفید است که نمی توانند به هر دلیل به طور کامل به پشت بخوابند یا دچار استرس و نگرانی هستند.

نشستن با پاشنه پاي متعادل :(Close Focus Sit Standing)

زمانی است که دندانپزشک در حالیکه نشسته است عمدتا تمایل دارد به سمت جلو خم شود. در این شرایط صندلی باید طوري طراحی شود که ارتفاع پشتی آن قابل تنظیم بوده تا انحناي طبیعی کمر دندانپزشک را حفظ کند و همچنین نشیمنگاه صندلی کمی به سمت پایین انحناء داشته باشد تا ران نسبت به ساق پا زاویه 110 درجه پیدا کند و پاها کاملاً بر روي زمین قرار گیرد تا مقداري از وزن بدن بر روي پاها انتقال داده شود و از محدود شدن جریان خود در آنها جلوگیري گردد.

• ارگونومی در صندلی و یونیت دندانپزشکی

• طراحی مطب دندانپزشکی

• نمونه طراحی مطب دندانپزشکی

این مطلب بروزرسانی شد و فایل مقاله ارگونومی در دندان پزشکی در 9 صفحه پیوست شد.

در بروزرسانی دوم فایل پاورپوینت طراحی، ساخت و ارزیابی صندلی ارگونومیک به منظور بهبود پوسچر کار در دندانپزشکان پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ اصول حفاظت تشعشعی در مراکز دندانپزشکی

⇐  کتاب آسیبهای ارگونومیک ناشی از کار در حرفه دندانپزشکی