چرخه عمر سیستم و عناصر سیستم ایمنی

چرخه عمر سیستم و عناصر سیستم ایمنی

فهرست:

• مقدمه
• مراحل چرخه عمر سیستم
• فرآیندهای چرخه عمر سیستم
• کاربرد تعیین فرآیندها و استفاده از آنها
• سیستم ایمنی
  • پیش زمینه ایمنی سیستم
  • ویژگی های ایمنی سیستم
  • فرایند ایمنی سیستم

مقدمه

برای تعریف چرخه عمر سیستم ابتدا باید تعریف مشخصی از سیستم ارائه شود: سیستم مجموعه ای از «رویه ها، وظایف و عناصر فیزیکی یا غیر فیزیکی» است که دارای «ارتباط با وابستگی و اثر متقابل» با ویژگی معین در تقابل با محیط در محدوده معین برای رسیدن به هدف مشخص هستند. البته به خاطر سپردن تعریفی اینچنین طولانی که سعی میکند تمام خصوصیات سیستم را در بر بگیرد چندان ساده نیست. از این رو میتوان خلاصه تعریف فوق را به صورت زیر بیان کرد:

سیستم مجموعه ای محدود و هدفمند از اجزاء مرتبط و در تقابل با محیط است.

یک سیستم در طول مدت زندگی خود، مراحل گوناگون و برهه های زمانی را پشت سر می گذارد. به برهه های زمانی و مراحلی که یک سیستم در طول مدت فعالیت خود از احساس نیاز اولیه به سیستم تا فعالیت و در نهایت متروک شدن سیستم می گذراند چرخه حیات یا چرخه عمر سیستم می گویند. هر برهه زمانی و مرحله چرخه حیات سیستم، شرایط و خصوصیات خاصی را دارد.

چرخه عمر سیستم روشی منظم و با قاعده است که برای نظام دهی به کاربرد فرآیند ایجاد سیستم و فعالیت های لازم برای نگهداری، توسعه و گسترش سیستم در چارچوب یک برنامه عملیاتی ساده به کار می رود. این روش، فرآیند ایجاد سیستم را به مثابه مجموعه ای از گام های معین در نظر میگیرد که از مرحله بررسی تقاضا تا مرحله پیاده سازی و نگهداری کل سیستم استمرار دارد.

چرخه عمر ایجاد سیستم فرآیندی است که تحلیل گران سیستم، مهندسان نرم افزار و برنامه نویسان کامپیوتر سیستم را به وسیله آن بنا می کنند. بنابراین ابزاری برای مدیریت محیط کار محسوب می شود که برای برنامه ریزی، اجرا و کنترل خطرات محیط کار مذکور به کار می رود. مدل چرخه عمر، مراحل اصلی که یک سیستم از آغاز تا بازنشستگی طی می کند را مشخص می کند. مدل های چرخه عمر عموما در پروژه های توسعه به کار گرفته می شوند و کاملا با برنامه ریزی مدیریت و تصمیم گیری منطبق هستند.

مراحل چرخه عمر سیستم

هر موجودیتی اعم از سامانه های سخت افزاری، نرم افزاری و زیست افزاری یک دوره زندگی را سپری می کند بدین شکل که مانند هر موجود زنده ای روزی زاده می شود، سپس دوران رشد خود را سپری کرده و به بلوغ (اوج) می رسد و سپس دوران افول تا مرگ را سپری می کند. این مفهوم که چرخه زندگی توسعه سیستم نامیده میشود برای سیستم های مختلف در چند فاز متوالی بیان می شود. فازهای عمر یک سیستم که در آنها لازم است با به کارگیری روش های مناسب به شناسایی خطرات پرداخته شود عبارت اند از:

۱. فاز نظری، ایده یا تفکر: در این فاز اهداف و روند و مسیر پروژه مشخص می شود. همچنین توصیف کلی پروژه و اینکه چه نتایجی موردنظر بوده و همین طور شناسایی خطرات و لیست کردن آنها صورت می گیرد. جمع آوری این اطلاعات با استفاده از سوابق و اطلاعات کارخانه های مشابه صورت خواهد گرفت. مدیریت ایمنی در این مرحله برنامه ایمنی سیستم را تدوین می کند و دستگاه های موردنیاز ایمنی و تست های لازم مشخص شده و برای تهیه آنها اقدام می شود.

٢. فاز طراحی: در فاز نظری طرحی کلی از پروژه وجود دارد ولی در فاز طراحی، طرحهای پروژه به صورت اختصاصی تدوین می شود که در این طراحی مشخصات طراحی، سنجه های مختلف، نمودارها و نقشه ها ایجاد می گردد. در نهایت پس از ارائه طرح، طرح بازنگری شده و به مرحله بعدی یعنی ساخت وارد می شود.

۳. فاز ساخت: در این مرحله به تمام برنامه ها و طرحها جامه عمل می پوشانند و باید دقت داشت که عملیات ساخت دقیق صورت گیرد، زیرا ساخت اشتباه با ایمنی مغایرت دارد.

۴. فاز تولید یا بهره وری: در این فاز تسهیلات و دستگاه های ساخته شده مورد استفاده قرار می گیرند.

بررسی قرار دهند، یعنی اینکه در این مرحله نظارت بسیار اهمیت دارد. در این مرحله ریسک خطر (محاسبه ریسک) باید انجام شود و چک لیست های مربوطه پر شود و شرایط خطر آفرین مشخص گردد.

۵. فاز کنارگذاری یا انهدام

در این فاز عمر مفید دستگاه ها تمام می شود. این فاز برای کارخانه هایی که از مواد خطرناک استفاده می کنند بسیار مهم است. از لحاظ ایمنی باید فاز دفع نیز دقیق بررسی شده و باید جایگاه مهمی را در دوره عمر یک سیستم برای این فاز قائل شد. پس از گذشت مدت زمانی از فعالیت سیستم، نیازهای جدید ایجاد شده، محیط و شرایط کاری تغییر می کند و سیستم نمی تواند انتظارات و توقعات را برآورده کند. سیستم به شکل نادرستی کار می کند. استفاده کنندگان از سیستم ارباب رجوع و کارکنان از عملکرد سیستم ناراضی هستند. سیستم با سختی حرکت می کند. این مرحله را متروک شدن سیستم می گویند. متروک شدن سیستم به معنای متوقف شدن سیستم نیست. ممکن است یک سیستم سالها به حالت متروک شده ولی به کار خود ادامه دهد.

در صورتی که صاحبان و مدیران سیستم رغبتی به اصلاح سیستم نشان ندهند سیستم همان طور به شکل متروک به فعالیت خود ادامه خواهد داد. گاه هزینه اصلاح سیستم موجود نیست. البته در اغلب موارد این موضوع تنها بهانه ای برای انجام ندادن اصلاح سیستم است و هزینه هایی که هر روزه بر سیستم وارد می شود به مراتب بیشتر از هزینه اصلاح سیستم است. معمولا اصلاح سیستم هزینه های سیستم را کاهش و کارائی را افزایش می دهد و در دراز مدت و حتی میان مدت به نفع سازمان خواهد بود. آنچه بیش از همه باعث متروک ماندن سیستم و عدم توسعه سیستم جدید می شود، عدم توجه به کارایی سیستم و ترس از اصلاح سیستم است.

در صورتی که سیستم مورد نگهداری قرار گیرد و در طی گذشت زمان دائما طرح نیازهای سیستم در نظر گرفته شود، از متروک شدن سیستم جلوگیری می شود. در این حالت با طرح هر نیاز جدید و یا هر تغییر شرایط محیط، نیازها بررسی و سیستم مورد اصلاح و توسعه قرار می گیرد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی در مرحله پایانی عمر سیستم

⇐ ارائه الگو مدیریت ایمنی فرایند با استفاده از سیستم های ایمنی ابزار دقیق (SIS)

⇐ خطای انسانی و ایمنی سیستم ها