پرتوهای یونیزان و متخصصان قلب و عروق، پیامدها و راه مقابله

پرتوهای یونیزان و متخصصان قلب و عروق، پیامدها و راه مقابله

در حدود ۲۰ سال پیش، معضل پرتو در شاخه کاردیولوژی پدیدار شد و ضرورت در نظر گرفتن عوارض قطعی کوتاه مدت و ریسک بلند مدت سرطانی را که از پرتوهای یونیزان سرچشمه می گیرند، نمایان کرد. البته باید خاطر نشان کرد که بسیاری از عوارض بلند مدت همچون سرطان، پس از ۲۰ سال یا بیشتر از مواجهات اولیه بروز می کنند. در مدل بدون آستانه خطی (Lonear no treshold) فرض بر این است که هیچ دوز مواجهه ایمنی وجود ندارد، بلکه دوزهای مواجهه اثر تجمیعی دارند و مجموع آنها را باید برای ارزیابی ریسک سرطان در نظر گرفت. بنابراین، ریسک ابتلا به سرطان و دوز مواجهه با یکدیگر رابطه مستقیم خطی دارند.

کاردیولوژیست ها وظیفه خطیری مبنی بر پرهیز از پرتو دارند، زیرا میزان مواجهه معمول آنها ۲ تا ۳ برابر مواجهات پرتویی رادیولوژیست ها می باشد. باسابقه ترین و فعال ترین اینترونشنال کاردویولوژیست ها در آزمایشگاه های کاتریزاسیون قلب مواجهه سالانه حدود ۵ میلی سيورت (5mSv) می باشد. پرتوزایی پزشکی بزرگترین منبع مواجهه پرتویی در کشورهای غربی است. همچنین،۳۰ درصد این مواجهات را روش های استفاده شده در تصویربرداری های قلب و عروق تشکیل می دهند.

دو تاثیر بیولوژیکی عمده از تشعشع یونیزان ناشی می شود: تاثیرات تصادفی، که شامل اثرات مخرب ژنتیکی و سرطان زایی می شوند، و واکنش های بافتی که تغییرات سریع و قابل پیش بینی را روی بافت ایجاد می کنند. متداول ترین واکنش های بافتی کاتاراکت(در پزشکان و جراحات پوستی (در بیماران) است.

کاتاراکت، یا تیرگی عدسی، غالبا اختلالات بینایی را به دنبال دارد و به سه زیرشاخه عمده زیر طبقه بندی می شود:

1. کاتاراکت هسته ای (nuclear)
2. کاتاراکت قشری (cortical)
3. زیرکپسولی خلفی(posterior sub (capsular

کاتاراکت زیرکپسولی خلفی گرچه شیوع کمتری دارد اما متداول ترین نتیجه از مواجهات تابش های یونیزان می باشد. در آزمایشگاه کات، دوز مواجهه تخمینی چشم بدون استفاده از محافظ چشمی حدود 0.5 میلی گری (0.5mGy) می باشد. البته اخیرا، حد مواجهه آسیب رسانی به عدسی ۲ Gy در نظر گرفته شده است.

مناسبترین بیودوزیمتر برای سرطان سنجش شکست های DNA، انحرافات ریز هسته ها و کروموزوم ها در لنفوسیت های محیطی و بررسی تخریب DNA است. در روش های مرتبط، امکان دیدن تاثیرات مستقیم تابش یونیزان روی نشانگرهای مبدا سرطان وجود دارد.

بهینه سازی دوز جهت کاهش ریسک بیماران و پزشکان در آزمایشگاه کات ضروری است. این تکنیک ها دوز مواجهه بیماران و دوز شغلی را باهم کاهش می دهد. حفاظ گذاری مهمترین اقدام در این راستا میباشد که شامل حفاظ گذاری ساختاری (دیوار معماری شده)، محافظ متحرک و محافظ شخصی (با پیش بند سربی، محافظ تیروئید و عینک سربی). با این حال، موثر ترین حفاظ گذاری دانش و نگرش اپراتور از خطرات تشعشع است. یکی دیگر از راهکارهای بسیار موثر و احتمالا بهترین راه جهت افزایش آگاهی جامعه کاردیولوژیست ها شرکت دادن آنان در مطالعات مختلفی ست که توسط محققان سلامت پرتو و گروه های میان رشته ای سلامت شغلی صورت می گیرد.

کاردیولوژیست ها باید همه تلاش خود را برای جلوگیری از مواجهه پرتویی ناخواسته و غیرضروری به کار گیرند. این مهم در استراتژی سال ۲۰۱۱ آژانس بین المللی انرژی اتمی تبیین شده است که بر ۳ اصل بازرسی (از دوز متعادل مواجهه)، تناسب (میان دوز مواجهه و وظیفه انجام شده)، و آگاهی بخشی از میزان و اثرات مواجهه) استوار است.

منابع:

• Radiation exposure in a group of interventional cardiologists in a high volume PClcenter Julio Cesar Rodriguez Goyes, Nicolas Jaramillo Gomezı, Valentina Jaramillo Restrepor, Heidy Contreras, Jessica Villegası, Willington Giraldom, Juan Bedoyai, Javier Morales and Eduardo Ariasi
• The radiation issue in cardiology: the time for action is now Eugenio Picano et al. Cardiovasc Ultrasound. Poll.
• مجله سلامت شغلی شماره 2، سال 2

حتما بخوانید:

⇐ ارزیابی پرتوهای یونیزان

⇐ اصول دزیمتری پرتوهای یونیزان

⇐ پرتوهای یونیزان و غیر یونیزان