همبستگی روش های ارزیابی سریع فوقانی و ارزیابی سریع تنش اداری در سنجش سطوح ریسک ارگونومی

همبستگی روش های ارزیابی سریع فوقانی و ارزیابی سریع تنش اداری در سنجش سطوح ریسک ارگونومی

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 12

محمد صادق سهرابی¹، سعید علیاری²
1- عضو هیئت علمی، دانشگاه هنر اصفهان ۲- عضو هیئت علمی، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

امروزه اختلالات اسکلتی عضلانی در اندام فوقانی از شایع ترین بیماری های شغلی محیط های اداری می باشد که نواحی گردن، شانه، بازوها، آرنج، مچ و دست را تحت تاثیر قرار می دهد. شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در میان کشورهای در حال توسعه با توجه به نوع کار با رایانه و مدت زمان بین ۱۵ تا ۷۰٪ گزارش شده است. هدف از این مطالعه تعیین میزان همبستگی نتایج روش های ارزیابی سریع اندام فوقانی “RULA” و ارزیابی سریع تنش اداری “ROSA و مقایسه با نتایج مقیاس ناراحتی های اسکلتی- عضلانی کرنل “CMDQ” می باشد.

روش انجام این مطالعه همبستگی استفاده از پرسشنامه CMDQ و ارزیابی شرکت کنندگان با روش های مورد مطالعه بوده است. شرکت کنندگان شامل ۷۱ نفر از کارمندان اداری بودند که به روش نمونه برداری تصادفی سیستمی انتخاب شده اند. بنابر نتایج ارزیابی سریع اندام فوقانی ۴۶ ٪ افراد در سطح ریسک ۳ و ۴ (انجام مداخله ارگونومی) قرار داشتند و طبق نتایج نهایی روش ارزیابی سریع اداری ۲۱ ٪ در سطح ریسک کم، ۴۸ ٪ در سطح ریسک متوسط و ۳۱ ٪ در سطح ریسک زیاد قرار داشتند. همچنین بین سطوح ریسک دو روش رابطه معنی داری وجود دارد (۰/۰۵>P). دو روش ارزیابی مذکور دارای همبستگی بالایی در برآورد سطوح ریسک اختلالات اسکلتی عضلانی می باشند و می توان از آنها به صورت جایگزین در ارزیابی مشاغل اداری استفاده کرد.

کلیدواژه ها: روش ارزیابی سریع اندام فوقانی، روش ارزیابی سریع تنش اداری، کارمندان اداری

مقدمه

اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه موجب افزایش هزینه های جبران غرامت و درمان های پزشکی، کاهش بهره وری و کیفیت زندگی شده و از مشکلات مهم شغلی در این کشورها به شمار می رود. اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار در اندام فوقانی از شایع ترین بیماری های شغلی در اروپا و دیگر نقاط توسعه یافته می باشد که نواحی گردن، شانه، بازوها، آرنج ، مچ و دست را تحت تاثیر قرار می دهد (۱).

بر اساس گزارش موسسه بین المللی ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا اختلالات اسکلتی عضلانی رتبه دوم را بین بیماریهای ناشی از کار از نظر اهمیت فراوانی، شدت و احتمال پیشروی را به خود اختصاص داده است به طوریکه بر خلاف گسترش فرآیندهای مکانیزه و خودکار، اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار عمده ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه و آسیب های نیروی کار می باشد (۲).

بیش از ۶۰ درصد از کارکنان بخش اداری در کشورهای در حال توسعه از ناراحتی های فیزیکی شکایت دارند که بسیاری از این ناراحتی ها مرتبط با اختلالات اسکلتی عضلانی می باشد. این میزان با توجه به افزایش استفاده از رایانه و ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی عضلانی در حال رشد می باشد (۳, ۴). شیوع این اختلالات در بین کاربران اداری چینی که از رایانه استفاده می کنند نیز ۵۵ درصد گزارش شده (۵) و برای کاربران هندی ۳۶ درصد گزارش شده است (۶).

شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در میان کشورهای در حال توسعه با توجه به نوع کار با رایانه و مدت زمان تماس با ایستگاه کار با رایانه بین ۱۵ تا ٪۷۰ گزارش شده است از میان این دسته اختلالات کمر درد و در بین زنان شایع ترین گزارش شده است (۷). این اختلالات عامل اصلی از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی است. اختلالات اسکلتی عضلانی در بین کاربران رایانه عموما در ناحیه ها اندام فوقانی، سر و گردن و کمر ایجاد می شود. عوامل اصلی ایجاد کننده آن حرکات تکراری انگشتان، دستها و مچ ها، پوسچر استاتیکی نامناسب بدن، فشار تماسی بر روی مچ ها و مدت زمان کار با رایانه شناخته شده است (۸-۱۲).

مطالعات نهان داده اند که بهترین استراتژی برای پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار، مداخله برای کاهش مواجهه با ریسک فاکتورهای آن از قبیل حرکات تکراری، اعمال نیروی بیش از حد، پوسچرهای نامناسب، ارتعاش و کار استاتیکی می باشد. این بدان معناست که بایستی ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار در ایستگاه های کار در نظر گرفته شده و مورد ارزیابی قرار گیرند. روش های مشاهده ای ارزیابی ارگونومی به علت آسانی و کم هزینه بودن هنوز رایج ترین روش مورد استفاده می باشند (۱۳, ۱۴). به همین جهت تعداد روش های منتشر شده در سال های اخیر برای ارزیابی اندام فوقانی در کارهای دفتری افزایش یافته است، که می توان به روش های ارزیابی سریع اندام فوقانی “RULA” (۱۵) و ارزیابی سریع تنش اداری “ROSA” (۱۶) اشاره کرد (۱).

تاکنون مطالعات زیادی در زمینه مقایسه روش های ارزیابی ریسک انجام شده است. هدف اغلب این مطالعات بررسی نقاط مشترک این روش های در صنایع مختلف، همبستگی بین نتایج و سطوح تعیین اولویت برای انجام مداخلات ارگونومی می باشد.

چیاسون و همکاران (۲۰۱۲) هشت روش FIOH ، QEC OCRA ، REBA ، SI ، HAL RULA و EN1005-3 standard را در صنایع مختلف مورد بررسی و مقایسه قرار دادند و بیان کردند که روش های متفاوت در صنایع یکسان با توجه به خصوصیات و مشخصات روش سطوح ریسک متفاوتی را تعیین میکنند و باید برای هر صنعت با توجه به خصوصیات کاری که در صنعت مشخص صورت می گیرد روش مناسبی برای تعیین ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار انتخاب گردد (۱۷).

معتمدزاده و همکاران (۲۰۱۱) مطالعه ای را در یک صنعت تولید روغن موتور انجام دادند، که از دو روش QEC و RULA برای ارزیابی اختلالات اسکلتی عضلانی استفاده نمودند و در نتایج خود منتشر کردند که دو روش دارای ارتباط معنی داری بوده و نیز همبستگی بالایی را در شناسایی ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار دارند (۱۸). بنابر مطالعه نسل سراجی و همکاران رابطه همبستگی قوی ای بین روش های REBA و RULA وجود دارد و با افزایش سطح ریسک امتیاز بدست آمده در هر دو روش افزایش می یابد (۲).

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ارزیابی سریع پوسچرهای کاری

⇐ آشنایی با شیوه های ارزیابی خطر بروز اختلالات اسکلتی – عضلانی

⇐ ارزیابی آنتروپومتری ایستگاه کاری