همبسته‏ های کیفیت زندگی سالمندان: یک مطالعه مروری سیستماتیک

همبسته‏ های کیفیت زندگی سالمندان

فرمت: WORD  تعداد صفحات: 14

چکیده

هدف: موضوع کیفیت زندگی به دلیل مشکلات که در ابعاد مختلف زندگی برای سالمندان پیش می ‏آید در دوران آخر زندگی مهمتر می‏ شود. از اینرو مطالعات متعددی در راستای به‏زیستن سالمندان عوامل تعیین‏ کننده کیفیت زندگی سالمندان را بررسی نموده اند. از اینرو هدف مطالعه حاضر بررسی همبسته ‏های کیفیت زندگی سالمندان ایرانی در ادبیات تحقیق است.

روش: روش مطالعه حاضر مرورنظام ‏مند می ‏باشد. ابتدا جستجوی منظم در پایگاه ‏های اطلاعاتی در مهرماه 95 با کلیدواژه‏ های مشخصی انجام شد. در جستجوی اولیه 1143 مقاله در حیطه کیفیت زندگی سالمندان ایرانی بدست آمد که پس از غربالگری و ارزیابی مقالات بر اساس معیارهای ورود و خروج در نهایت 19 مقاله وارد مطالعه شد.

یافته‏ ها: بیشتر مطالعات در شهر تهران با روش مقطعی و با استفاده از ابزار Sf36 کیفیت زندگی انجام شده است. مطالعات در 4 حیطه اجتماعی و جمعیت شناختی؛ جسمانی و رفتارهای مرتبط با سلامت، معنویت و روان ‏شناختی انجام شده و بیشتر مطالعات در حیطه اجتماعی و جمعیت شناختی بودند.

نتیجه ‏گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر و عوامل متعدد تاثیرگذار بر کیفیت زندگی سالمندان ایرانی؛ نیاز است که در برنامه ‏ریزی اجتماعی برای سالمندان به ابعاد متعدد اجتماعی، جسمانی، روان‏شناختی و معنویت توجه شود. در حوزه جسمانی به جز بیماریها مشکلات دهان و دندان و تغذیه نیز نقش مهمی در سطح کیفیت زندگی سالمندان دارند. در عوامل اجتماعی و جمعیت شناختی نقش جنسیت و پایگاه اقتصادی و اجتماعی بارز است. در سایر حوزه‏ ها نیز همبسته ‏هایی مانند افسردگی و مقابله مذهبی رابطه معناداری با کاهش و یا افزایش کیفیت زندگی سالمندان ایرانی دارند.

کلیدواژه: کیفیت زندگی، سالمندان، مرور سیستماتیک

Correlate of quality of life among Iranian older adult:  A systematic review study

Aim: Due to the variety problems in later life for elders, the subject of the Quality of life has an important role. Different studies Examine determinants of quality of life for improving well-being of older adults. Thus, the aim of this study is investigation of quality of life’s correlates among Iranian elderly in the research literature.

Methods: The method used in present article was systematic review. First we carried out a systematic search in the main database with specific keywords during September, 2016. In the phase of data search, 1143 articles were initially identified in the field of quality of life among Iranian elderly. Then, after screening, 19 articles were eligible for inclusion in the systematic review.

Findings: the results indicated most of the studies conducted in Tehran city with cross-sectional method and used Sf36 instrument. Studies were categorized in the 4 dimensions included: social and demographical factors; physical and health-related behaviors factors; spiritual factors and psychological factors. Most of the studies were in the social and demographical filed.

Conclusion: Regarding the findings and different factors affected quality of life of Iranian elderly; we propose that making social policy conducted based on different factors such as physical, psychosocial and spiritual. In the physical aspect in addition to diseases, the role of dental health is important in the quality of life of elderly. In the social and demographical aspect the role of gender and socio-economic status is highlighted. Also, the others factors such as depression and spiritual-coping had significant relationship with Iranian elderly’s quality of life.

مقدمه

سالخوردگی جمعیت جهان که پدیده‏ ای بی‏ سابقه، فراگیر، عمیق و بادوام است(1)، اهمیت توجه به سلامت جمعیت سالمندان را چندین برابر کرده است. اما، امروزه در حیطه برنامه ‏ریزی برای جمعیت سالمندان تنها طولانی کردن دوران زندگی مهم نیست، بلکه باید توجه داشت که سال‏ های اضافی عمر انسان در نهایت آرامش و سلامت جسمی و روانی سپری گردد و در صورتی که چنین شرایطی تأمین نشود، پیشرفت‏ های علمی برای تأمین زندگی طولانی‏ تر، بی نتیجه و مخاطره‏ آمیز خواهد بود. امروزه با توجه به افزایش شاخص طول عمر و امید زندگی، مساله مهم‏تری تحت عنوان چگونگی گذران عمر و به عبارتی کیفیت ‏زندگی مطرح شده است (2،3). کیفیت زندگی، به‏زیستن عمومی افراد و جوامع است که از خصوصیات منفی و مثبت زندگی نشأت می‏ گیرد. براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی در سال 1966، کیفیت زندگی عبارت است از پندارهای فرد از وضعیت زندگی‏ش با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی که در آن زندگی می‏ کند و ارتباط این دریافت‏ ها با اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویت ‏های مورد نظر او است (4). کیفیت زندگی مفهومی چندبعدی است که در رشته ‏های مختلف شامل جامعه‏ شناسی، کاردرمانی، سالمند شناسی، سیاست و سلامت استفاده شده؛ و برای سنجش آن از ابزارهای مختلف عمومی و خاص استفاده می ‏شود (5).

مطالعات نشان می‏ دهد که بحث کیفیت ‏زندگی در سنین سالمندی مهم‏تر می ‏شود، زیرا مشکلات و مسائل متعددی که به طور فیزیولوژیک در سنین بالا رخ می‏دهد در کاهش کیفیت ‏زندگی در دوره سالمندی تاثیر دارد. سالمندان دچار اختلالات متعدد حسی از جمله بینایی، شنوایی و حس‏ های دیگر می ‏شوند که نتیجه آن محدود شدن موقعیت‏ های اجتماعی و افزایش تدریجی وابستگی به دیگران و کاهش کیفیت زندگی می‏ شود. کیفیت زندگی یک شاخص اساسی محسوب می‎ شود و از آنجا که کیفیت ‏زندگی ابعاد متعددی مانند جنبه‏ های بیولوژیک، عملکرد و وجود فرد را در بر می ‏گیرد، توجه به آن از اهمیت خاصی برخوردار است و برای ارزیابی صحیح کیفیت‏ زندگی باید به ابعاد فوق توجه شود (6،7).

تغییر در الگوی بیماری‏ های عفونی به بیماریهای مزمن منجر به افزایش توجه به مفاهیم سلامتی و کیفیت زندگی شده است. اهمیت کیفیت‏ زندگی و وضعیت سلامت تا حدی است که صاحب نظران تمرکز مراقبت‏ های بهداشتی قرن حاضر را بهبود کیفیت ‏زندگی و وضعیت سلامت بیان کرده ‏اند (8،9). در مطالعات سالمند شناسی نیز کیفیت زندگی و سلامت افراد سالمند، یکی از مهمترین موضوعات مطرح در بخش خدمات سلامت جوامع است. برخلاف افزایش امید زندگی، پیری با افزایش بیماری و وابستگی همراه بوده است. علاوه بر تغییرات بیولوژیکی در نقش اجتماعی سالمندان هم تغییراتی رخ میدهد که با شاخص هایی همچون بازنشستگی و بیمار شدن همراه میباشد (10). از این رو، یکی از مفاهیم مهم در حوزه سالمند شناسی، در راستاي به‏زیستن سالمندان در گذار به دوران سوم زندگی، کیفیت زندگی آنان است. سیاست‏ گذاری‏ ها و برنامه ‏هایی که از مطالعات کیفیت‏ زندگی گرفته شده است، بسیار گسترده بوده و در بسیاری از بافت‏ های اجتماعی تاثیرگذار بوده ‏اند.

بر این اساس، در بستر گذار به سالمندی، داشتن جمعیت سالمندان با سطح بالای کیفیت زندگی می‏ تواند مورد توجه سیاست های اجتماعی سالمندی در کشورهای مختلف به ویژه کشورهای توسعه یافته که با پدیده سالخوردگی جمعیت مواجه‏ اند، قرار گیرد. با توجه به این روند افزایشی در جمعیت سالمند، مطالعه ابعاد مختلف زندگی سالمندان می ‏تواند بر سلامت آن تأثير مثبت داشته باشد. از اینرو، ضروري است اقدامات مناسب در جهت ارتقاء سطح سلامت اين قشر به عمل آيد. «طي دو دهه گذشته بسياري از کشورهاي پيشرفته خصوصاً داراي جمعيت سالخورده، توجه خود را به بحث‏ هاي مختلفي در این زمینه نموده ‏اند». همانگونه که پیشتر مطرح شد، تدوین و اجرای سیاست و برنامه‏ های کیفیت زندگی سالمندان موجب می‏ شود نه تنها افراد عمر طولانی‏ تری داشته باشند، بلکه این عمر طولانی با سلامتی و کیفیت زندگی بهتر برای آنان به‏ همراه باشد. از این رو در پژوهش حاضر به دنبال فهم همبسته های کیفیت زندگی سالمندان ایرانی هستیم.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

حتما بخوانید:

⇐ ارگونومی و سالمندان

⇐ معرفی ابزارهای غربالگری کاربردی برای سنجش صلاحیت رانندگی سالمندان

⇐ بررسی تاثیر برنامه مراقبت سالمند از سالمند بر رضایت از زندگی و کیفیت زندگی سالمندان

⇐ ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی سالمندان در حوادث و بلایای طبیعی