نشانگان تونل کارپال (علل، پیشگیری و درمان)

نشانگان تونل کارپال (علل، پیشگیری و درمان)

 

علائم با سوزش، بی حسی و مورمور شدن انگشتان دست شروع می‌شود. ممکن است فرد نیمه شب بر اثر خواب رفتن  دست و بی حسی آن بیدار شود. تکان دادن دست و قرار دادن دست در آب اوضاع را کمی ‌بهتر می‌کند، اما سیر بیماری هنوز ادامه دارد. بعد از چند ماه یا چند هفته دست دچار ضعف شدید می‌شود و انگشتان حتی نمی‌توانند سبک‌ترین اشیا را بگیرند و نگه دارند و دست قدرت خود را از دست می‌دهد.

این سلسله اتفاقات ناخوشایند ممکن است هرکدام از ما را بترساند و ما  را درباره استفاده همیشگی از دستانمان نگران کند. لازم نیست حتماً نوازنده پیانو یا یک تایپیست حرفه‌ای باشیم تا ابتلا به این بیماری ما را از کار بیکار کند. بر اثر ابتلا به بیماری و از بین رفتن قدرت انعطاف انگشتان، غذا خوردن، مسواک زدن و حتی لباس پوشیدن تقریباً غیر ممکن می‌شود.

خانم‌های خانه‌دار مراقب باشند

هر چند این عارضه بیشتر در شغل های خاصی دیده می‌شود اما این بیماری فقط مربوط به شاغلان نیست و خانم‌های خانه‌دار هم باید مراقب باشند. انجام کارهای خانه می‌تواند باعث به وجود آمدن نشانگان تونل کارپال شود. طبق نتایج مطالعه ای که در سی کشور و سه ایالت کانادا طی یک دوره سی ماهه انجام شده، مشخص شده است 15.9 درصد موارد جدید نشانگان تونل کارپال مربوط به خانم های خانه‌دار بوده است.

جورج فالن، جراح آمریکایی سال 1996 درباره نشانگان تونل کارپال مقاله ای منتشر کرد که در آن زمان، بزرگترین تحقیق در این رمینه بود. فالن نتیجه 17 سال درمان و بررسی این بیماری در بین 439 بیمار و 654 دست را در این مقاله ارائه داده بود. طی این تحقیقات او متوجه شد بیشتر افراد در میانسالی دچار این عارضه می‌شوند. 243 نفر از این 439 نفر در محدوده سنی 40 تا 59 سال بودند. 236 نفر از بیماران نیز خانه دار و آشپز بودند یا بیش از حد کار می‌کردند. همچنین فالن به تاثیر جراحی در درمان و بهبود بیماران اشاره کرد. از میان 177 بیماری که عمل جراحی انجام داده بودند تنها دو نفر نیاز به عمل مجدد داشتند.

تونل کارپال چیست؟

تونل کارپال، لوله ای در مچ است که عصب میانی در آن قرار دارد . این عصب به انگشت شست و قسمتی از کف دست که منتهی به این انگشت می‌شود، انگشت اشاره، انگشت میانی و  نیمی‌از انگشت سوم حس می‌دهد. وقتی مچ دست در حالت بدی قرار بگیرد فضای کافی برای عصب مدیان وجود ندارد و به این عصب فشار وارد می‌شود. همچنین وقتی این لوله ملتهب شود و آسیب ببیند، به عصب هم صدمه وارد می‌آید که باعث سوزش و خارش، کرخ و بی‌حس شدن، ضعف یا درد در انگشت‌ها می‌شود.

 چه کسانی مبتلا می‌شوند؟

بیشتر افراد در 30 تا 60 سالگی دچار این عارضه می‌شوند. همچنین شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است، به طوری که زنان پنج برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند. این حالت ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی و به هم خوردن تعادل مایعات بدن اتفاق بیفتد. برخی شرایط مانند بارداری و برخی بیماری‌ها مانند  پرکاری تیروئید، فشار خون بالا، پوکی استخوان، چاقی و دیابت هم با ابتلا به نشانگان تونل کارپال ارتباط دارند.

نکته بسیار مهم در این عارضه شناخت و تشخیص سریع است. اگر بیماری زود شناخته و تشخیص داده شود، به طور کامل و با موفقیت درمان می‌شود. راه های مختلفی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که از جمله آنها تست تینل، تست فالن و الکترومیوگرافی است.

تست فالن به این صورت است که به مدت 60 ثانیه مچ دست را به‌طور کامل خم می‌کنند  و در صورت ابتلا به این عارضه بی‌حسی، سوزش و ضعف در دست به‌وجود می‌آید.

عوامل بوجود آورنده سندروم تونل کارپال چیست؟

 

 

سندرم تونل کارپال در اثر فشرده شدن عصب مدین در مچ بوجود می آید که این ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برای نمونه، این فشره شدن ممکن است در اثر ضربه باشد مثلا در اثر شکستگی انتهای ساعد و یا در اثر خم و راست کردن تکراری و طولانی مدت مچ دست و انگشتان این اتفاق بیافتد!

برخی از عوامل شایع مرتبط با سندروم تونل کارپال عبارتند از:

• دیابت
• بدعملکردی تیروئید
• تجمع آب در بدن از دوران بارداری یا یائسگی
• فشار خون بالا
• بیماری های خود ایمنی مثل روماتیسم مفصلی (یا آرتریت روماتوئید)
• شکستگی یا ضربه به مچ دست

سندروم تونل کارپال می تواند در اثر کشیدگی مکرر تشدید و بدتر بشود. حرکت بیش از حد مچ دست می تواند باعث فشردگی یا التهاب عصب مدین دست بشود. این علائم می تواند در نتیجه ی موارد زیر ایجاد شود:

• موقعیت مچ دست شما زمانی که از موس یا کیبورد استفاده می کنید.
• قرار گرفتن در معرض وسایلی که لرزش زیادی دارند به مدت طولانی
• هر حرکت تکراری که در آن مچ دست بیش از حد در حالت کشیده قرار دارد مثل تایپ کردن

 علائم سندروم تونل کارپال

 

 

بهتر است علا‌ئم این بیماری را بشناسید تا در صورت وجود آنها سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا نسبت به تشخیص و درمان به موقع اقدام کند.‌ این علائم معمولا در نتیجه ی فشردگی در مسیر عصب مدین ایجاد می شود. دست شما ممکن است در طول روز مکررا به خواب برود و اشیاء از دست شما بیوفتد. دیگر علائم شامل:

• ضعف یا بی حسی در یک یا هر دو دست
• مور مور شدن، سوزش و خواب رفتن انگشتان یک یا هر دو دست
• درد شدید دست به خصوص در ناحیه مچ دست
• پخش شدن درد تا ناحیه آرنج
• اختلال در حرکت انگشتان
• کاهش قدرت حمل وسایل و اشیا مانند کیف دستی
• در موارد شدید، تحلیل رفتن و ضعف در بافت ماهیچه ای اطراف شست

شدت علائم بیماری

1. خفیف: در این حالت، علائم گاهی ظاهر می شوند و گاهی احساس نمی شوند. و حس لامسه هم کاهش پیدا کرده است.
2. متوسط: علائم اغلب حضور دارند و عضلات شست ضعیف شده اند.
3. شدید: علائم همیشه حضور دارند، حس کاهش یافته است و عضلات شست به نظر لاغرتر شده اند.

عوامل مستعد کننده سندروم تونل کارپال

دیالیز، بارداری و استفاده از قرص های جلوگیری ممکن است فرد را مستعد این سندرم کند. با این حال CTS (یا همان سندروم تونل کارپال) به دنبال بارداری، موقتی است و خود به خود خوب می شود و جراحی نیاز ندارد.

دیابت، کم کاری تیروئید و مصرف الکل بطور کلی اعصاب محیطی را آسیب می زنند. و در نتیجه اگر به این دلایل آسیب ایجاد شده باشد، فقط عصب مدین را تحریک نمی کند و اختلال در اعصاب دیگر هم وجود دارد.

تشخیص سندروم تونل کارپال چگونه است؟

پزشک شما با تاریخچه گیری، ارزیابی فیزیکی و دیگر تست ها به تشخیص سندروم تونل کارپال خواهد رسید.

ارزیابی فیزیکی به بررسی جزئی مچ دست، آرنج، شانه و گردن شما می پردازد و هر علت دیگری از فشردگی عصب را بررسی می کند. همچنین مچ دست شما را به خوبی بررسی می کند تا هرگونه علامتی از التهاب، دفورمیتی یا بدشکلی و… را ارزیابی کند.

همچنین سرعت انتقال پیام عصبی را در عصب دست می توانند ارزیابی کنند. اگر در این بررسی سرعت حرکت پیام عصبی در دست پایین باشد، می تواند نشان دهنده ی سندروم تونل کارپال باشد.

درمان های موجود برای این سندروم به دو دسته ی غیر تهاجمی و تهاجمی تقسیم می شود. برای تمامی بیماران به جز در مواردی که سندرم تونل کارپ در اثر ضربه ایجاد شده باشد، ابتدا درمان غیر تهاجمی انجام می شود. (درمان های تهاجمی؛ یعنی، درمان هایی که در آنها پوست باز می شود مثل جراحی.)

درمان سندروم تونل کارپال

خوشبختانه این بیماری دردناک قابل درمان است. روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد. اولین اقدام درمانی، ممکن است بستن انگشت‌ها با آتل یا نوارهای مخصوص به مدت چند هفته شب هنگام زمان خواب باشد.

اگر نتیجه موفقیت آمیز نباشد، در طول روز هم بستن این نوارها و آتل توصیه می‌شود. در مرحله بعد، ممکن است درمان‌های دارویی آغاز شود. برای این منظور معمولاً مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن تجویز می‌شود. می‌توان کورتیکواستروئید نیز کنار تونل کارپل تزریق کرد تا از التهاب کاسته شود. علائم معمولاً با درمان‌های دارویی بهبود پیدا می‌کند، اما نهایتاً 50 درصد موارد نیاز به جراحی دارد.

• ملایم تر کار کنید!

در طول روز به دستان خود بیشتر توجه کنید. دقت کنید که موقع گرفتن اشیا، چقدر نیرو وارد می کنید؟! به اندازه ی کافی نیرو وارد می کنید، یا بیش از اندازه ی مورد نیاز دستتان را سفت می کنید؟ یا موقع تایپ کردن، انگشتان خود را محکم روی صفحه کلید فشار می دهید یا فقط به آرامی انگشتانتان را روی صفحه کلید حرکت می دهید؟ در طول روز حواستان به دست هایتان باشد و سعی کنید تا جایی که امکان دارد حرکات را با کمترین نیرو و ملایم تر انجام دهید.

• بین کار به خودتان استراحت بدهید!

بهتر است هر یک ساعت، ده دقیقه تا یک ربع به خودتان استراحت بدهید و دستتان را خم و راست کنید و حتی کشش بدهید. بخصوص اگر با دستگاه هایی کار می کنید که ویبره دارند یا باعث می شوند نیروی زیادی وارد کنید!

• از کشش های زیر استفاده کنید

این حرکات را 3 تا 5 بار تکرار کنید

1. دستتان را مشت کنید، و بعد انگشتانتان را روی دستتان بلغزانید تا جایی که مشتتان کاملا باز شود و یا
2. دستتان را مشت کنید، و بعد مشتتان را باز کنید طوری که انگشتانتان در حالت کشیده قرار بگیرند و از هم فاصله بگیرند.

 

درمان های غیر تهاجمی برای سندرم تونل کارپال شامل موارد زیر می باشد:

• فیزیوتراپی
• اسپیلنت

اسپیلنت شبانه و در صورت امکان روزانه داده می شود تا مچ را صاف نگه دارد. درواقع اسپلینت همان مچ بندی است که در تصویر فوق مشاهده می فرمایید. این اسپلینت با صاف نگه داشتن مچ دست کمک می کند مفصل کمتر حرکت کند. در نتیجه به مرور فشار از روی دست کاسته شده و بهبودی مشاهده می شود.

درمان های تهاجمی برای سندروم تونل کارپال شامل:

• تزریق کورتیزون

تزریق کورتیزون هم می تواند بهبودی موقت ایجاد کند اما اثر آن معمولا بعد از 2 تا 4 ماه از بین می رود. دارو های ضد التهابی هم ممکن است برای کاهش التهاب استفاده شوند اما به اندازه ی تزریق کورتیزون، موثر نیستند.

• جراحی

فیزیوتراپی در سندروم تونل کارپال

 

قبل از جراحی

فیزیوتراپی یکی از  موثرترین درمان هایی است که برای این سندروم وجود دارد و در شرایطی که علائم حرکتی حضور ندارند و عضلات شست سالم اند، می تواند بهترین گزینه باشد. هر چه سریع تر مداخله شود، درمان موفق تر خواهد بود.

فیزیوتراپی، علائم مربوط به سندرم تونل کارپ را از طریق تمرینات لغزاندن عصب و همچنین لغزاندن تاندون ها در کنار هم کاهش می دهد.

در این درمان، علاوه بر عصب و عضلات مرتبط، مفاصل  آن ناحیه هم بررسی می شود و موبیلیزیشن (انجام حرکات داخل مفصلی به صورت جزء به جزء) مفصل هم انجام می شود.

به علاوه تمرینات تقویتی هم برای عضلات حرکت دهنده ی آرنج و مچ در دامنه ی بدون درد و علامت یاد داده می شود. فقط در کسانی که برای مدت طولانی به این سندرم مبتلا هستند و با درمان های غیر تهاجمی نتیجه نگرفته اند، جراحی نیاز می شود.

بعد از جراحی

بعد از جراحی، فیزیوتراپی برای رسیدن به بهبودی کامل نیاز است. توانبخشی بعد از جراحی شامل نکاتی در ارتباط با نگه داری صحیح از زخم و در صورت نیاز ماساژ بافت اسکار را هم شامل می شود.

تمرینات لغزاندن تاندون ها ضروری است که هم به افزایش دامنه ی حرکتی کمک می کند و هم با حرکت دادن تاندون ها در کنار یکدیگر، از چسبیدن آنها به همدیگر جلوگیری می کند.

بنابراین، به مرور درد کم می شود و حرکات دست برمی گردد. حساسیت زخم جراحی کم می شود و باعث می شود محل جراحی نرم تر شود. بعد به تدریج روی قدرت عضلات دست کار می شود. تا کم کم فرد بتواند کار های خودش را با دستش انجام دهد.

جراحی سندروم تونل کارپال

دو روش برای درمان جراحی این سندرم وجود دارد.

1. جراحی اندوسکوپیک: این روش با برش جراحی کوچک انجام می شود.
2. جراحی باز: غالبا این روش ترجیح داده می شود. در روش دوم احتمال بروز عوارض کمتر است و به همین دلیل ارجحیت بیشتری دارد.

در روش جراحی، لیگامان عرضی را برش می زنند و از این طریق فشار را از روی عصب مدین بر می دارند.

بعد از جراحی مچ دست را برای مدت کوتاهی بی حرکت می کنند. این بی حرکتی معمولا طولانی تر از ۲ هفته نیست. بی حرکتی طولانی تر از دو هفته احتمال عوارضی مثل ایجاد سفتی و جلوگیری از حرکت تاندون ها و عصب را افزایش می دهد.

از آنجایی که هدف از این جراحی ترمیم تاندون و عصب نیست و کاری با این اجزا ندارد، حرکت منعی ندارد و می توان تمرین ها را کم کم شروع کرد.