مواجهه شغلی پوست با مواد شیمیایی در محیط کار
مواجهه شغلی پوست با مواد شیمیایی در محیط کار
مواجهه شغلی پوست با مواد شیمیایی در محیط کار
فرمت: PDF تعداد صفحات: 15
چکیده
هدف از ارائه این بخش، تهیه راهنمایی برای مهندسین بهداشت حرفه ای در ارتباط با پتانسیل مواجهه پوستی با مواد شیمیایی در محیط کار و ابزارهای ارزیابی میزان مواجهه پوستی می باشد. مواجهه پوستی با مواد شیمیایی در محیط کار یک مشکل عمده در بسیاری از مشاغل است. تعداد موارد و میزان بروز بیماریهای پوستی در ایالات متحده از بیماری های تنفسی قابل ثبت فراتر رفته است. در سال 2006 مرکز آمار کار ایالات متحده تعداد بیماری های پوستی قابل ثبت را 41400 نفر گزارش کرد ضریب وقوع 4.5 به ازای هر ده هزار کارگر را نشان می دهد این در حالی است که تعداد 17700 مورد بیماری های تنفسی با ضریب وقوع 1.9 به ازای هر ده هزار کارگر گزارش شده است.
علاوه بر ایجاد بیماری پوستی، بسیاری از مواد شیمیایی که به آسانی از طریق پوست جذب می شوند می توانند مشکلات دیگری را به بار آورده و به افزایش جذب تنفسی مواد شیمیایی از هوا کمک کنند. جذب پوستی ممکن است بدون متوجه شدن کارگر صورت گیرد و در بعضی موارد ممکن است راه مواجهه مهمتری نسبت به دستگاه تنفسی باشد. این امر به خصوص در مورد مواد شیمیایی غیر فرار که خطرناک بوده و به مدت طولانی روی سطوح محل کار باقی می مانند صادق است. تعداد بیماری های شغلی که در اثر جذب پوستی مواد شیمیایی ایجاد می شوند شناخته شده نیست. البته عنوان شده که حدود ۶۰ هزار مرگ و ۸۶۰ هزار بیماری شغلی سالیانه در ایالات متحده در اثر مواجهه شغلی رخ می دهد. حتی اگر درصد کمی از این تعداد ناشی از مواجهه پوستی باشد، نشان دهنده ریسک بالای آن برای سلامتی کارگران است. در این خصوص در ایران آماری گزارش نشده است.
کلیات
تماس پوستی با مواد شیمیایی می تواند باعث تحریک، واکنش آلرژیک، سوختگی شیمیایی، و درماتیت های آلرژیک تماسی شود. درماتیت های تحریکی ممکن است توسط انواع مختلفی از مواد شیمیایی نظیر اسیدها و بازهای قوی ایجاد شوند. چند مثال از این مواد شیمیایی شامل: آمونیاک (NH3) ، کلرید هیدروژن (HCL)، هیدرواکسید سدیم (NaOH) می باشند. عموما، تحریک کننده های اولیه اندکی پس از مواجهه با پوست باعث قرمزی پوست می شوند و وسعت آسیب وارده به بافت به خصوصیات تحریک کنندگی ماده شیمیایی بستگی دارد. در اکثر موارد علائم تحریک اولیه اندکی پس از مواجهه قابل مشاهده اند؛ البته بعضی مواد شیمیایی اثر تحریکی تاخیری ایجاد می کنند زیرا این مواد شیمیایی از طریق پوست جذب شده و سپس در بخش های آبی پوست تجزیه شده و تحریک کننده های اولیه را تولید می کنند. اتیلن اکساید (C2H4O)، اپی کلروهیدرین ( C3H5CLO) ، هیدرواکسی الامین ها (…NH2OH)، عامل شیمیایی (گاز) خردل (bis (2- chloroethylsulfide ) (ClCH2 CH2 )2S) مثال های شناخته شده از مواد شیمیایی هستند که ابتدا باید در لایه های آبی پوست تجزیه شده تا باعث تحریک شوند.
درماتیت های آلرژیک تماسی، برخلاف تحریک کننده های اولیه، توسط مواد شیمیایی ایجاد می شوند که پوست را حساس می کنند. این حالت معمولا در اثر مواجهه مکرر پوست با تراکم نسبتا پایینی از مواد شیمیایی رخ می دهد که در نهایت منجر به واکنش تحریکی می شود.
طیف وسیعی از مواد شیمیایی آلی و معدنی می توانند درماتیت های تماسی ایجاد کنند. چند مثال از این مواد شیمیایی شامل: ترکیبات نیترو آروماتیک ( مثل ۲، ۴- دی نیترو کلروبنزن ( CH , N2O4C1 ) )، دی فنلها (مثل: هیدروکوئینون” (C6H6O2)، رزورسینول ( 2(C6H4 (OH ) ، هیدرازین ها و فنیل هیدرازین ها، پایپرازین ها، اکریلیتها، آلدهیدها، آمین های آلیفاتیک و آروماتیک، رزین های اپوکسی، بسیاری از دیگر مواد شیمیایی آلی، و فلزات (مثل: کروم شش ظرفیتی). این مواد همچنین می توانند حساسیت تماسی ایجاد کنند.
درماتیتهای آلرژیک تماسی بصورت بالقوه در هر صنعتی از جمله: کشاورزی، صنایع تولید مواد شیمیایی، صنعت لاستیک، چوب، رنگ، نانوایی و شیرینی پزی ها، کارخانه های نیشکر و تولید کاغذ و بسیاری از دیگر صنایع وجود دارند.
نهایتا، دسته ای از مواد شیمیایی قادر به ایجاد واکنش های آلرژیک در پوست پس از مواجهه با نور خورشید یا نور فرابنفش (UV) می باشند. این مواد شیمیایی را حساسیت زاهای نوری می نامند. ترکیبات آروماتیک چند هسته ای که از کوره کک آزاد می شوند و تارهای با پایه نفت مثال هایی از این دسته مواد شیمیایی هستند که در مواجهه بانور، فعال شده و در پوست ایجاد واکنش تحریکی می کنند.
جذب پوستی
علاوه بر تاثیری که مواد شیمیایی می توانند مستقیما روی پوست داشته باشند، همچنین پوست به عنوان راهی برای جذب مواد شیمیایی و ورود آنها به بدن عمل می کند. پوست از دو لایه اپیدرم و درم تشکیل شده است. لایه خارجی اپیدرم را لایه ای فشرده از سلول های مرده اپیدرمی بنام لایه شاخی تشکیل می دهد که ۱۰ تا ۴۰ میکرومتر ضخامت دارد. لایه شاخی اولین مانع حفاظتی در مقابل نفوذ مواد شیمیایی به بدن است. ترکیب شیمیایی آن تقریبأ ۴۰% پروتئین، ۴۰% آب، و ۲۰٪ لیپید یا چربی است. چون سلول های پوست پیوسته توسط بدن ساخته می شوند، لایه شاخی هر دو هفته تعویض می شود.
جذب مواد شیمیایی از طریق لایه شاخی با فرآیندی غیر فعال رخ می دهد به این ترتیب که مواد شیمیایی به درون این مانع پوستی مرده انتشار می یابند. تخمین مقدار مواد شیمیایی جذب شده از طریق پوست آنگونه که در زیر بحث شده است، بر این فرض استوار است که مواد شیمیایی بصورت غیر فعال به درون این مانع پوستی مرده انتشار یافته و سپس از طریق جریان خون لایه درم به درون بدن انتقال می یابند.
شرایط مختلفی می توانند روی میزان نفوذ مواد شیمیایی به پوست اثر گذارند. پوست جراحت یافته یا پوستی که در اثر مواد شیمیایی تحریک کننده یا حساس کننده آسیب دیده، عموما میزان جذب بیشتری نسبت به پوست سالم خواهد داشت. حلال های آلی که چربی پوست را حل کرده و لایه شاغی را آسیب می زنند، نیز ممکن است باعث افزایش میزان جذب مواد شیمیایی شوند. اگر هنگام استفاده از دستکش یا دیگر لباس های حفاظتی نقطه شکست رخ داده و ماده شیمیایی از آن عبور کند، بین لباس و پوست به دام افتاده و باعث افزایش زیاد میزان جذب پوستی در مقایسه با پوست فاقد پوشش حفاظتی می شود. کارگری که برای مدت طولانی از دستکش استفاده می کند، رطوبت دست وی به دلیل به دام افتادن در زیر دستکش، افزایش می یابد. در چنین شرایطی رخ دادن نقطه شکست ماده شیمیایی یا نشتی کوچک در دستکش می تواند منجر به افزایش جذب ماده شیمیایی در اثر افزایش سایش، افزایش مدت تماس با ماده، و افزایش دما شده و در نهایت جذب پوستی بالاتری اتفاق می افتد. در مثالی دیگر، کارگری که دستکش خود را برای انجام کاری که به مهارت دستی خاص احتیاج دارد از دست خارج کند، پس از پوشیدن مجدد دستکش، مواجهه پوستی بیشتری با ماده شیمیایی خواهد داشت.
ارزیابی ریسک (مواجهه پوستی)
جذب مواد شیمیایی از طریق پوست می تواند اثرات سمی سیستماتیک روی بدن بجای گذارد. در بسیاری موارد، به خصوص مواد شیمیایی نسبتا غیر فرار، مواجهه پوستی راه اصلی مواجهه بدن با ماده شیمیایی است. برای مثال، نتایج پایش بیولوژیک کارگران کوره گک در مقایسه با نتایج میزان مواجهه حاصل از نمونه برداری هوا، نشان داد که 51% مقدار متوسط بنز و پیرن جذب شده توسط کارگران از طریق تماس پوستی رخ داده است. مطالعات صورت گرفته روی کارکنان صنعت لاستیک، عنوان می کنند که مواجهه پوستی با مواد شیمیایی ژنوتوکسیک موجود در این صنعت بیشتر از مواجهه تنفسی است. مشخص شده که جذب پوستی ۲- بوتوا کسی اتانول (Butoxyethanol-2)، بیش از جذب تنفسی است. این ماده از دسته گلیکول اترها است.
میزان مواجهه پوستی با مواد شیمیایی خطرناکی که جذب پوستی دارند، باید کمتر از حدی باشد که اثرات سوء قابل مشاهده ایجاد کنند. یکی از ساده ترین راه های تعیین مقدار مجاز مواجهه پوستی با ماده شیمیایی، برآورد آن بر اساس حد مجاز مواجهه از طریق هوا است. برای مثال : بر اساس قوانین سازمان OSHA حد مجاز مواجهه (PEL) برای متیلن دی آنیلین (MDA) برابر ppm 0.1 یا 0.81 mg/m3 است. اگر فرض شود که متوسط هوای تنفسی کارگر در یک روز برابر با 10m3 باشد، و فرض دیگر اینکه کل MDA در تراکمی معادل PEL در هوا، جذب بدن شود، بنابراین حداکثر مقدار مجاز ورود MDA به بدن در یک روز می شود:
حداکثر دوز مجاز MDA وارد شدن به بدن:
(0.81 mg/m2 ) / (10 m) = 8.1 mg
علاوه بر استفاده از OSHA PELs ، از مقادیر آستانه مجاز (TLV) موسسه ACGIH نیز با روشی مشابه می توان برای تعیین حداکثر دوز مجاز استفاده کرد. این روش فرض را بر این می گیرد که اثرات سمی مواد شیمیایی سیستمیک بوده و اینکه سميت مواد شیمیایی مستقل از راه مواجهه است.
دوز کشنده پوستی که منجر به مرگ ۵۰٪ حيوانات مواجهه داده شده میشود (LD50 پوستی) نیز یکی از ابزارهای مقایسه ای برای ارزیابی خطر مواجهه پوستی است. بر اساس تعریف سازمان OSHA ، ماده سمی به لحاظ مواجهه پوستی، ماده شیمیایی است که متوسط دوز کشنده (LD50) آن بیش از ۲۰۰mg/kg و کمتر از 1000mg/kg وزن بدن در ۲۴ ساعت مواجهه مداوم ( یا کمتر، اگر در ۲۴ ساعت مرگ رخ دهد) با پوست خرگوش سفید با وزنی بین دو تا سه کیلو گرم باشد (CFR 1910.1200 App . A). دوز بدون اثر سوء قابل مشاهده (NOEL) نیز می تواند در تعیین میزان مواجهه ی ایمن، مفید باشد. ذکر نشان پوست (skin) در فهرست مقادير حد آستانه (TLVs) بعضی از مواد شیمیایی توسط انجمن ACGIH یا OSHA PELs نیز راهنماهای مفیدی هستند
ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
تخمین میزان جذب پوستی مواد شیمیایی
نفوذ پذیری دستکش
پچ های قرائت مستقیم / پدهای قرائت مستقیم زغال فعال
پایش بیولوژیک
راهنمای متدولوژی پایش بیولوژیک
بررسی نتایج پایش بیولوژیک کارگر
متدولوژی نمونه برداری از سطوح
نمونه برداری از پوست
دستورالعمل عمومی برای جمع آوری نمونه های روبشی
ورود / ثبـــت نــــام
حتما بخوانید:
⇐ پاورپوینت کارگاه آموزشی حدود مجاز مواجهه شغلی
⇐ آخرین ویرایش کتابچه حدود مجاز مواجهه شغلی عوامل بیماریزا
⇐ جداول حدود مجاز مواجهه شاغلین با عوامل زیان اور در محیط های شغلی
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.