ممیزی ایمنی

توجه به اصل اثر بخشی در اقدامات ایمنی، کلمه اثر بخشی در ساده ترین شکل خود بصورت انجام دادن کارهای درست تعریف می شود . از تعریف فوق بر می آید که اصولاً اثر بخشی عملیات با تعریف صحیح فعالیت های آتی و در نتیجه شناسایی و تدوین دقیق، واقع نگرانه و منطقی اهداف در ارتباط است ناگفته پیداست هر سازمان و سیستمی که بطور دقیق و کمی نداند مقصد نهایش اش کجاست نه تنها درانتخاب مسیر ناکام خواهد ماند بلکه ممکن است بنا به دلایل مختلف با انتخاب مسیرهای خطا و اشتباه باعث اتلاف منابع ملی ، انسانی و سایر دارئیهای سازمان گردد.

با توجه به مطالب ذکر شده مبنی بر آگاهی از وضیعت موجود برای تعریف اهداف و همچنین امکان سنجش پیشرفتها نسبت به دوره های قبل و شناسایی نقاط ضعف ، قو قت و برنامه ریزی اصولی برای اصلاح یا تقویت هر بیشتر آنها و همچنین تاکید بر روی شناسایی و کنترل خطرات در قیاس با حوادث ، روشهای متفاوتی وجود دارد که یکی از آنها روش ممیزی ایمنی می باشد.

مفهوم ممیزی:

بر اساس تعریف انجمن مهندسین ایمنی آمریکا (ASSE) ممیزی ایمنی، یک ارزیابی دقیق ، دوره ای و سیستماتیک از یک سیستم است که از طریق آن می توان بطور کمی وضیعت ایمنی را برآورده کرده و از آن بعنوان محملی برای برنامه ریزیهای بعدی و سنجش پیشرفتهای حاصله و نقاط ضعف احتمالی استفاده کرد.

انواع ممیزی:

ممیزیهای ایمنی را می توان از دیدگاههای مختلف طبقه بندی نمود. در بخش زیر نمونه ای از این طبقه بندیها ارائه شده است:

• ممیزی جامع
• ممیزی محمدود
• ممیزی رسمی
• ممیزی غیر رسمی
• ممیزی داخلی
• ممیزی خارجی

بایستی خاطر نشان کرد که یک ممیزی ایمنی زمانی جامع و کامل محسوب خواهد شد که بتواند کلیه موارد مرتبط با ایمنی را مورد کنکاش قراردهد. موارد زیر نمونه ای از این تاکیدات است :

• مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت برنامه های ایمنی و شدت وضعف آنها
• ارزیابی اهداف بلند ، میان و کوتاه مدت سازمان از نظر اهمیت دادن آنها به موارد ایمنی و بهداشتی
• ارزیابی قوانین ،مقررات ، دستورالعمل ها و … سازمان در زمینه مسائل مرتبط با ایمنی
• شناسایی شرایط ناایمنی در سازمان
• سیستم های ثبت، ضبط و آنالیز مستندات
• روند انتخاب شغل ، گردش شغلی، تغییر شغل و …

عناصر اصلی ممیزی ایمنی

عناصر اساسی و عمده یک برنامه ممیزی ایمنی را در 5 اصل زیر خلاصه کرد:

• پیش بینی و شناسایی موقعیت ها و شرایط ایجاد کننده خسارات و تلفات
• ارزیابی توان خسارت خطرات فوق که بنوعی تعیین ریسک خطرات محسوب می شود
• تعیین روشهای برای حذف یا کاهش خسارات خطرات موجود که می تواند بر اساس کاهش احتمال وقوع، شدت پیامدها و یا هر دو آنها نمود پیدا کند.
• بکارگیری استراتژیهای تعیین شده در سازماندهی که اجرای پیشنهادات ارائه شده در مرحله قبلی را در بر می گیرید
• پایش و کنترل تغییرات

به روشنی پیداست که عناصر پنجگانه یاد شده از چرخه بهبود مدوام دمینگ بر طرح ریزی (plan)، اجراء(do) کنترل (check) و عمل (act) پیروی می کند (شکل روی جلد) که نتیجه نهائی و دائمی آن می تواند به شکل بهبود و افزایش شاخص های عملکردی سیستم ایمنی ظهور نماید.

اجرای ممیزی ایمنی می تواند مزایای متعددی برای سازمانها به دنبال داشته باشد که مهمترین آنها عبارتند از:

• تعیین نارسائیها و نواقص موجود در روشهای عملیاتی
• کاهش هزینه ها و جرایم پرداختی
• تعیین اولویتهای ایمنی و بهداشتی
• کمک به مدیریت در تعریف و تعیین اهداف میان مدت و بلند مدت ( افزایش اثر بخشی)
• امکان تخصیص مناسب منابع در دسترس و در نتیجه بهبود کارآیی
• کمک به افزایش سطح بهره وری
• ارتقاء سطح ایمنی و …

همانگونه که اشاره شد طراحی چک لیستها یکی از مراحل بحرانی در ممیزی ایمنی محصوب می شود. برای تعریف و طراحی هر چه بهتر چک لیست ها رعایت ماورد زیر حائز اهمیت خواهد بود:

1. بازدید و بازرسی دقیق محیط کار
2. مصاحبه با تعدادی از کارگران
3. مصاحبه با مدیران، کارشناسان ، متخصصان و غیره
4. مصاحبه با اعضاء کمیتهای ایمنی
5. بررسی اسناد مرتبط

 دستورالعمل اجرای ممیزی

هر چند ممکن است مراحل اجرای ممیزی در سازمانهای مختلاف با در نظر داشتن محدودیت ها و امکانات متفاوت با تفاوتهای همراه باشد ولی مراحل کلی زیر برای اجرای ممیزی پیشنهاد شده است:

برنامه ریزی قبلی:

یکی از مراحل اساسی در اجرای مطالعه ، آشنایی کامل با محیط و فرآیندهای کاری آن است . مرحله بعدی برنامه ریزی و سازماندهی برنامه هاست که می تواند به جلوگیری از اتلاف وقت و بی نظمی بیانجامد.

برای افزایش اثر بخشی برنامه ممیزی ایمنی، افراد تیم بایستی با موارد زیر آشنا باشند»

• موارد نیازمند انجام ممیزی
• جنبه های از هر مورد که نیازمند ارزیابی اند.
• شرایط نیازمند انجام ممیزی
• تکرار ممیزی
• افرادی که بایستی ممیزی را انجام دهند.

تعیین اهداف

اهداف ممیزی ایمنی ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• مراقبت از تبعیت شرکت یا سازمان از قوانیت و استانداردهای موجود
• شناسایی نقاط بحرانی و حساس دارای پتانسیل خطر
•  پی بردن به نواقص موجود در سیستم ایمنی سازمان
• ارائه رههای پیشگیری از وقوع حوادث  

اولویت بندی اقدامات

در اولویت بندی اقدامات منابع مورد نیاز برای انجام ممیزی شناسایی شده و شیوه استفاده از آنها تعیین می شود. در این مرحله همچنین پیش بینی های لازم برای انتقال یا تقسیم مسئولیت ها صورت می پذیرد.

 برآورد هزینه ها

مرحله سوم در جریان برنامه ریزی برآورد هزینه های اجرای ممیزی ایمنی است بخشی از اقدامات هزینه بر ممیزی می تواند شامل موارد ذیل باشد:

1. استخدام اعضاء تیم
2. خرید تجهیزات لازم برای مطالعه
3. هزینه انجام اقداما اصلاحی
4. و غیره

تعیین وسایل و تجهیزات مورد نیاز:

تجهیزات مورد استفاده برای انجام ممیزی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• فرمهای ارزیابی
• چک لیست های اختصاصی
• صدا سنج
• لوکس متر تجهیزات قرائت مستقیم اندازه گیری آلاینده ها
• دستگاههای نمونه برداری
• تجهیزات اندازه گیری شرایط جوی  و …

 متد اجرای ممیزی

1. انتخاب مجری مطالعه
2. تعیین سازمان یاسیستم مورد مطالعه
3. انتخاب تیم کارشناسی
4. تعییم اهداف مطالعه