مقدمه ای بر مواد خطرناک

مقدمه ای بر مواد خطرناک

فرمت: pdf   تعداد صفحات: 17

فهرست:

• تعریف ماده شیمیایی خطرناک
• شیوع حوادث شیمیایی
• دامنه و تعاریف
• مکانیسم بروز حوادث شیمیایی
• چرخه مدیریت شرایط اضطراری و حوادث بزرگ شیمیایی
• وظایف اصلی در حوزه سلامت

تعریف ماده شیمیایی خطرناک

تعاریف مختلفی برای ماده خطرناک ارائه شده است. می توان گفت هر سازمان بسته به ماهیت کاری خودش تعریفی از ماده خطرناک ارائه داده است. برای نمونه وزارت حمل و نقل آمریکا ماده خطرناک را از دیدگاه حمل و نقلی تعریف کرده است: هر ماده ای در هر کمیت یا شکلی که بتواند طی حمل و نقل به شکل تجاری ریسک های غیر قابل قبولی را برای سلامت ایمنی و داراییها به همراه داشته باشد. ” سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای آمریکا هم ماده خطرناک را ماده ای میداند که دارای خطرات بهداشتی یا فیزیکی برای کارگران باشد. یکی از مهمترین و کاربردی ترین تعاریفی که از ماده خطرناک برای شرایط اضطراری ارائه شده است، تعریفی است که سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا بیان نموده است. این سازمان گروهی از مواد را به عنوان مواد بی نهایت خطرناک (EHS) مشخص نموده است. مواد بینهایت ،خطرناک موادی هستند که در صورت بروز شرایط اضطراری پتانسیل آسیب رسانی به محیط بیرون و جامعه را دارا هستند. بر همین اساس ، EHS ماده ای است که به دلیل خواصی مثل سمیت و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی اش می تواند در زمان نشت یا رهایش به جامعه آسیب بزند سازمان EPA فهرست این مواد را مشخص کرده و تمام تأسیسات را ملزم نموده که وجود این مواد را به همراه کمیت آنها به سازمانهای دولتی مربوطه گزارش دهند. تعریف دیگری که توسط سازمان NFPA ارائه شده است ماده خطرناک را ماده ای میداند که بتواند اثرات منفی و سوء بر سلامت و ایمنی برای کارکنان جامعه یا محیط زیست به همراه داشته باشد. عوامل بیولوژیک و ضایعات خطرناک هم در این تعریف می گنجند.

۲- شیوع حوادث شیمیایی

از اواسط قرن بیستم مواد شیمیایی نقش خودشان را در پیشرفت اقتصاد و رفاه جوامع پیدا کردند. در حال حاضر بیش از ۱۵ میلیون ماده شیمیایی خطرناک به صورت تجاری در دسترس قرار داشته و حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار ماده از این تعداد به صورت روزمره استفاده می شوند. بر اساس آمار فعلی، حدود ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ ماده شیمیایی جدید با کمیت بالای ۱ تن در سال به این لیست اضافه می شوند فقط در سال ۱۹۹۹، بیش از ۴ میلیارد تن مواد خطرناک در سراسر جهان جابجا شد. در عین حال این مواد به بخشی از زندگی نوین بشر تبدیل شده اند. با این رشد چشمگیر تولید و جابجایی مواد خطرناک افزایش حوادث شیمیایی دور از انتظار نیست فرکانس بروز حوادث شیمیایی با خسارت حداقل سه کشته ۲۰ مجروح و خسارت مالی بالای ۷ میلیون دلار در کشورهای عضو سازمان توسعه همکاری های اقتصادی (OECD) دو برابر شده است. جدول ۱ برخی حوادث شیمیایی و پیامدهای آنها را نشان میدهد. علیرغم افزایش فرکانس حوادث شیمیایی شدت این دسته از فجایع صنعتی در طی قرن بیستم یک روند کاهشی را نشان میدهد. این کاهش می تواند در اثر تلاش هایی مانند ارتقای سطح فناوری تولی و تقویت استانداردها، افزایش توانمندی مدیریت حوادث شیمیایی افزایش آگاهی ها و برنامه های آموزشی، ایجاد الزامات قانونی بین المللی و ملی در سطح کشورها  رشد تجارب ناشی از حوادث گذشته و سایر موارد مشابه باشد با این وجود هنوز هم به ارتقای هر چه بیشتر سطوح فعلی مدیریت حوادث شیمیایی نیاز است در حال حاضر، نقاط ضعف مهمی مثل عدم یکپارچگی قوانین موجود و مسئولیت های مبهم پاسخ دهندگان مختلف به حوادث شیمیایی وجود دارند. بروز حوادث شیمیایی می توانند سبب بروز اضطراب و تشویش در جوامع شده و از اطمینان مردم به شرکت های تولیدی و همچنین دولت ها بکاهند.

اگر چه حوادث شدید و بزرگ شیمیایی گزارش شده اندک هستند اما همین موارد معدود توانسته اند در بازه زمانی ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۸ ، بیش از ۱۳ هزار نفر را کشته بیش از ۱۰۰ هزار نفر را مجروح و بیش از ۳ میلیون نفر را مجبور به تخلیه اضطراری نمایند. باید به این نکته اشاره شود که آمار ارائه شده فقط به حوادث ثبت شده و اثرات فوری آنها اشاره داشته و عوارض بهداشتی دراز مدت مواد خطرناک را شامل نشده است. حوادث شیمیایی می تواند باعث بروز خسارات گسترده مالی، روانی و اجتماعی شوند. برای مثال ممکن است یک محدوده کشاورزی برای مدتی از چرخه تولید کنار گذاشته شده یا اینکه به تخلیه کامل یک شهر نیاز شود که همه این موارد و سایر موارد مشابه می توانند اثرات جدی بر جوامع داشته باشند. به عنوان نمونه با گذشت بیش از ۲۰ سال از حادثه بوپال اثرات زیست محیطی و عوارض بهداشتی ماده سمی هنوز هم در این منطقه ادامه دارد بنابراین با هدف کاهش اثرات منفی و تبعات ناخوشایند حوادث شیمیایی و همچنین به دلیل رهایش حاد مواد خطرناک و ایجاد ریسک های بهداشتی در یک دوره دینامیک کوتاه مدت ضروری است که سیستم جامعی جهت مدیریت فوری حوادث شیمیایی ایجاد شود. چنین سیستمی به همه نهادها و پاسخ دهندگان دارای مسئولیت اجازه میدهد که با هماهنگی کامل، مؤثرترین کنترل و مدیریت حادثه شیمیایی را انجام دهند.

حتما بخوانید:

⇐ رفع آلودگی در حوادث مواد خطرناک

⇐ برچسب و علامت گذاری در حمل و نقل مواد خطرناک

⇐ دسته بندی مواد خطرناک بر اساس دپارتمان حمل و نقل آمریکا (DOT)

⇐ شناخت و تعیین خطرات مواد خطرناک