
صفر تا 100 ایمنی حریق (جامع)
نویسنده: Sirvan Sheikhiدسته بندی: ایمنی حریقلینک کوتاه: https://acgih.ir/?p=1030صفر تا 100 ایمنی حریق (جامع)
2 دیدگاه/در ایمنی حریق/توسط Sirvan Sheikhiصفر تا 100 ایمنی حریق (جامع)
صفر تا 100 ایمنی حریق (جامع)
در ابتدا شما را به کلیاتی از ایمنی حریق آشنا می کنیم و در اخر شما را با بانک اطلاعاتی ایمنی حریق آشنا می کنیم.
کلیات ایمنی حریق
اتش عبارت است از يک سري از واکنش هاي شيميا يي و اکسيداسيون سريع حرارت زاي مواد قابل اشتعال است .تعريف ديگر اتش بدين قرار است که ترکيب سريع اکسيژن با اشياء داراي کربن که قابل اشتعال هستند.
از آتش به عنوان دشمن پنهان تعبير شده است به گونه اي که با کوچکترين غفلت انسان از کنترل آن مي تواند خسارت هاي جبران ناپذيري از خود به جاي بگذارد. البته ذکر اين نکته به جا است که طبق بررسي هاي به عمل امده حداقل 75 درصد از اتش سوزي ها قابل پيشگيري ميباشد . بر طبق امار بدست امده به خاطر بوجود امدن اتش سوزي هاي بزرگ خسارت هاي مالي و بخصوص جاني که به هيچ عنوان قابل جبران نمي اشند بر انسان ها تحميل شده است و به همين علت شايسته است افراد و کارشناسان مهندسي حريق در هر محيطي که احتمال حريق در انجا وجود دارد از تمامي امکانات و تجهيزات مدرن موجود استفاده ي بهينه به عمل اورند تا از بروز فاجعه هاي اقتصادي و اجتماعي و انساني جلو گيري به عمل ايد
حريق چيست؟ حريق يا آتش نتيجه يك فعل و انفعال و عمل شيميايي است كه از تركيب اكسيژن، حرارت و مواد سوختني به وجود مي آيد.
احتراق چيست؟ احتراق عبارت است از يك فعل و انفعالات شيميايي كه توليد نور و حرارت مي نمايد. اگر احتراق به همراه گرما و روشنايي قابل احساس باشد آن را آتشي مي گويند اگر درجه حرارت جسم از درجه حرارت اطراف بيشتر باشد.
علل بوجود آمدن حريق: علل ناشي از رخداد حريق به 2 نوع تقسيم مي شود:
- علل طبيعي: حوادثي كه دست بشر از رخداد آن كوتاه است مثل زلزله, طوفان, رعدوبرق
- علل غيرطبيعي: حوادثي كه بشر به نوعي در به وجود آمدن آن دخالت دارد كه خود به 2 دسته تقسيم مي شود:
علل غيرطبيعي غيرعمدي: كه بر اثر عدم آگاهي از مواد ايمني و عدم رعايت موارد ايمني به وجود مي آيد.
علل غيرطبيعي عمدي: بر اثر كينه توزي:اختلاس: اخاذي از شركت بيمه: سرپوش بر سرقت و … به وجود مي آيد.
تفاوت انفجار و اشتعال
انفجار عبارت است از آزاد شدن انرژي با سرعت زياد که نتيجه اکسيداسيون سزريع است.تفاوت احتراق و انفجار به خاطر ميزان انرژي حاصله نيست بلکه مربوط به سرعت توليد انرژي است، بين ميزان مصرف اکسيژن براي تووليد انرژي حرارتي در سوختها تفاوت قابل ملاحظه اي وجود ندارد و معمولا به ازاي هر ليتر اکسيژن مصرفي براي سوختن 47/4 کيلو کالري انرژي توليد مي گردد.
پيشگيري و كنترل حريق از آن جا مهم است كه آتش سوزي داراي نتايجي ناخوشايند براي جامعه است مانند:
- تلفات انساني: افرادي عادي يا افراد آتشي نشان. افراد عادي زير 7 سال و بالاي 60 سال داراي تلفات بيشتري مي باشند. مهمترين علت و عامل ايجاد تلفات انساني استنشاق دود و گازهاي سمي متصاعد شده از اشياء سوخته يا در حال سوختن است مثل گازهاي HCN، SH2، SO2، CO و … كه بر اثر سوختن ناقص اشياء به وجود مي آيند.
دومين عامل تلفات انساني حرارت است كه باعث سوختن دستگاه تنفسي مي شود. - سوختگي: داراي درجه 1 و 2 و 3 مي باشد.
درجه 1: باعث سوختن بافت هاي سطحي پوست مي شود.
درجه 2: زير پوست را مي سوزاند.
درجه 3: باعث سوختن دستگاه ها و اندام هاي داخلي بدن نيز مي شود كه اكثراً باعث مرگ مي شود. - حريق باعث پيامدهاي ديگري نظير سوختن دستگاه ها، از بين رفتن دارايي و اموال و … مي شود. آسيب ها و صدمات ناشي از حريق بسيار طولاني تر از آسيب هاي ناشي از كار (حادثه در كار) مي باشد. در آتش سوزي: هزينة درمان بالاست: هزينة تعميرات و خريد مجدد دستگاه ها و وسايل بالاست. مشكلات رواني و جسماني و در بعضي موارد خودكشي نيز صورت مي گيرد.
- مثلث حريق: 3 عامل حرارت (Heat): اكسيژن (oxygene) و مواد قابل احتراق (ماده سوختنی) با يكديگر تشكيل يك مثلث مي دهند كه باعث به وجود آمدن حريق مي شود. البته براي حريق يك ضلع چهارم به نام واكنشهاي زنجيره اي نيز اضافه نموده اند.
درجات خطر مواد :
درجه بندي مواد از نظر اشتعال :
0- اتش نمي گيرد
1- نياز به حرارت قابل توجه دارد تا آتش بگيرد
2- نياز به حرارت مختصري دارد تا آتش بگيرد
3- احتمالا در شرايط معمولي نيز آتش مي گيرد
4- مايعات با قابليت اشتعال بالا يا گازهاي مايع شده که به سرعت اتش مي گيرند
انتقال و انفجار حريق
گسترش حريق مي تواند به طروق مختلف انجام گيرد.راههاي زير، انتشار حريق به مکانهاي مجاور و طبقات بالاتر و حتي پايين تر را امکان پذير مي نمايد.
الف- هدايت (از مواد ملتهب و داغ)
ب- جابجايي
ج- تشعشع
د- شعله (تماس شعله)
انواع حریق و خاموش کننده های مربوط به آن:
منابع حرارت:
شعله (شمع روشن، فندك ، كبريت و…) خورشيد، الكتريسته ( قوس الكتريكي، رعد و برق و الكتريسته ساكن و…) تركيبات شيميايي (ناشي از حل شدن مثل ريختن اسيد سولفوريك در آب : ناشي از اكسيد شدن: ناشي از تجزيه شدن)
منابع مواد سوختني و قابل اشتعال:
- جامدات مثل چوب و كاغذ، پلاستيك ، پنبه، واكس و… كليه موادي كه از خود خاكستر به جاي مي گذارند جامدات حجيم ، جامدات ذره و گرد و غبار
- مايعات: مثل مايعات نفتي و مايعات قابل احتراق و قابل اشتعال (combostible flammable)
- گازها: مثل هيدروژن، استيلن و گازهاي طبييعي
حريق نوع A: مربوط به جامدات است مثل چوب: كاغذ، پلاستيك و… و فراورده ها و موادي كه بعد از سوختن خاكستر به جا مي گذارند و با مثلث سبز رنگ نشان مي دهند. اين نوع حريق را مي توان با روشهاي سرد كردن و خنك كردن و پوشاندن مهار نمود. آب و خاموش كننده كف براي اين نوع حريق مفيد است.
حريق نوع B: مربوط به مايعات قابل اشتعال است مثل بنزين كه مايع سريع الاشتعال و نفت كه مايع كند اشتعال است با مربع قرمز رنگ نشان مي دهند و براي اطفاء اين نوع حريق از كف استفاده مي كنند كه به 2 دسته كف مكانيكي و كف شيميايي تقسيم مي شود كف باعث خفه كردن ، سد كردن و سرد كردن و جداسازي مي شود.
حريق نوع C: مربوط به آتش هاي ناشي از جريان الكتريسته است مثل مدارهاي الكتريكي ناقص، اضافه بار، اتصال كوتاه و… كه با دايره آبي نشان مي دهند و جهت اطفاي اين نوع حريقها از خاموشي كننده هاي CO2 (گاز كربنيك) استفاده مي كنند و با رقيق كردن اكسيژن و سرد كردن باعث مهار آتش و كنترل حريق مي شود. CO2 از هوا سنگين تر است لذا به خوبي روي سطح آتش را مي گيرد و پراكنده نمي شود.
حريق نوع D: مربوط به سوختن فلزات قابل اشتعال بوده مثل سديم، منيزيم، آلومينيم كه با ستاره زرد رنگ نشان مي دهند بهترين ماده اطفاي اين حريق ماسه خنك دانه ريز و پودر خشك مخصوص فلزات است اين فلزات با آب واكنش داده و قابليت انفجار دارند. كف و CO2 نيز وسيله اطفاي مناسبي براي اين نوع حريق نيست.
نکته ي قابل توجهي بايد به ان دقت داشت اين است در اتش سوزي هاي گازي (کپسولهاي گازي ) ما اول شروع به خنک کردن مخزن ميپردازيم و بعد سعي به بستن شير منبع مي کنيم.
اطفاء حريق:
اصولا اگر بتوان يکي از اضلاع هرم حريق (حرارت، اکسيژن، مواد سوختني يا واکنش هاي زنجيره اي) را کنترل و محدود نموده يا قطع کرد،حريق مهار مي شود.اگر چه واکنش هاي نجيره اي بروز حريق است ولي در درجه اول اهميت نيست.
حرارت: از طريق سردكردن و پايين آوردن درجه حرارت: مثل استفاده از آب و كف
حذف اكسيژن: از طريق استفاده از گازها و مواد غيراشتعال و سنگين تر از هوا, پودر گاز, co2 و آب
حذف مواد سوختني: از طريق جداسازي يا قطع شير اصلي
روش های عمومی اطفاء حریق:
- سرد کردن
- خفه کردن
- سد کردن يا حذف ماده سوختني
- کنترل واکنش هاي زنجيره اي
مواد خاموش کننده ی آتش:
موادي که به عنوان ماده ي خاموش کننده به کار ميروند در چهار دسته قرار مي گيرند. به دليل لزوم سرعت عمل و افزايش پوشش خاموش کننده ها مي توان از دو يا چند عنصر خاموش کننده به طور همز مان استفاده نمود . طبعا هر کدام از مواد ياد شده در اطفاء انواع حريق ها داراي مزايا و معايبي مي باشند . اين مواد شامل گروه هاي زير است.
الف- مواد سرد کننده که شامل CO2 و اب است .
ب- مواد خفه کننده که شامل کف و خاک وماسه وco2 است .
ج- مواد رقيق کننده ي هوا که شامل N2 و CO2 است .
د- مواد محدود کننده واکنش هاي زنجيره اي شيميايي که شامل هالوژن و پودري هاي مخصوص است.
تجهيزات خاموش کننده:
الف- تجهيزات متحرک
ب- تجهيزات ثابت
الف- تجهيزات متحرک:
- وسايل ساده مانند سطل شن، پتوي خيس و پتوينسوز آتش نشاني .
- خاموش کننده هاي دستي با حداکثر 14 کيلوگرم يا 14 ليتر خاموش کننده در انواع مختلف
- خاموش کننده هاي چرخ دار (تا ظرفيت 90 کيلو گرم )
ب- تجهيزات ثابت:
- جعبه اطفاء حريق (شيلنگ با آب تحت فشار )
- شبکه ثابت خاموش کننده مبتني بر اب (شبکه افشانه اي )، کف، co2 ، پودر و ترکيبات هالوژنه
- شيرهاي برداشت اب آتش نشاني (ايستاده و دريجه دار )
انواع خاموش کننده ها
- خاموش کننده هاي حاوي آب
- خاموش کننده هاي سود اسيد
- خاموش کننده هاي آب و گاز بالن دار
- خاموش کننده هاي اب گاز تحت فشار
- خاموش کننده هاي آيفلکس
- خاموش کننده هاي حاوي کف
- خاموش کننده هاي کف شيميايي
- خاموش کننده هاي کف مکانيکي
- خاموش کننده هاي پودر شيميايي
- خاموش کننده هاي پودر و گاز با فشار
- خاموش کننده هاي پودر و گاز بالن دار
روش های کنترل حریق:
- سيستم هاي دستي: استفاده از خاموش كننده هاي دستي قابل حمل و نقل: شيرهاي آب آتشنشاني، سيستم هاي اعلام دستي حريق و…
- سيستم هاي اتوماتيك: آب پاشهاي تر، آب پاشهاي نوع CO2 و…
- كنترل از طريق سازه ها: نظير حفاظت اسكلت ساختمان، كنترل روزنه هاي افقي و عمودي در ساختمان: دريچه هاي كنترل حرارت و دود در ساختمان و…
- كنترل از طريق كند كردن پروسه احتراق: نظير اندازه و شكل اتاقها و كنترل دود و منابع هوا و اكسيژن و هم چنين انجام حفاظتهاي حرارتي ساختمان (كف، ديوار وسقف و..)
انواع کاشف هاي حرارتي اتوماتيک حريق
الف- کاشف هاي حرارتي
ب- کاشف هاي دودي (ذرات)
ج- کاشف هاي شعله اي
د- کاشف هاي گازياب
دستورالعمل ایمنی حریق و استفاده از تجهیزات اطفاء حریق
- هدف
- دامنه کاربرد
- تعاریف
- مسوولیت ها
- مراجع و اسناد مرتبط
- روش اجرا
- پيوست ها و سوابق
1- هدف :
هدف از تدوین اين دستورالعمل، تعیین نحوه پیشگیری از آتش سوزی و کاهش تاثیرات منفی بهداشت، ایمنی و زیست محیطی از آتش سوزی و کنترل تجهیزات اطفاء حریق می باشد .
2- دامنه كاربرد :
اين دستورالعمل اجرايي برای کلیه ساختمان های متعلق به شهرداری منطقه 21، نواحی تابعه و پیمانکاران منطقه کاربرد دارد .
3- تعاريف :
تعریف آتش: آتش یا احتراق واکنش شیمیایی سریع و پایدار مواد با اکسیژن است که تولید گرما، شعله و دود می نماید.
مثلت آتش:
در ابتدا عناصر بروز حریق یعنی اکسیژن، ماده سوختنی و حرارت را تحت عنوان مثلث حریق می نامیدند که بعد ها عنصر چهارمی به نام زنجیره واکنش هم به آنها اضافه شده و به هرم حریق معروف گردید. اساس مقابله با ایجاد یا گسترش یک حریق حذف حداقل یکی از این سه ضلع مثلث آتش یا چهار ضلع هرم حریق است که در انواع روش های اطفاء حریق یکی یا بیشتر از این اضلاع حذف شده و آتش سوزی مهار می گردد. برای آنکه احتراقی صورت گیرد بایستی عناصر ضروری آن در کنار هم و همزمان وجود داشته باشند در غیر این صورت حریق ایجاد نخواهد شد و یا در صورت ایجاد سریعا متوقف می گردد. این عناصر شامل اکسیژن، ماده سوختنی و حرارت می باشد که برای شروع احتراق نیاز هستند ولیکن برای تداوم آتش عنصر چهارمی به نام زنجیزه واکنش هم مطرح است که با بر قراری آن آتش گسترش می یابد.
اکسیژن:
عنصر مورد نیاز برای آتشگیری مواد می باشد به شرط آنکه غلظت آن در یک حد معین باشد که کمتر از این حد آتشگیری رخ نمی دهد و یا سریعا خاموش می شود و حتی در مقادیر بیش از حد اکسیژن شعله کوچک یا کم حجم سریعا خاموش می شود. به طور معمول حداقل غلظت لازم برای آتشگیری 16% می باشد ( یعنی 16% از هوا اکسیژن باشد).
ماده سوختنی:
هر ماده ای که قابلیت سوختن داشته باشد یعنی بتواند با اکسیژن هوا وارد واکنش سریع شیمیایی گرمازا گردد. سرعت واکنش یا سرعت سوختن یک ماده و گسترش شلعه آن بسیار مهم است و این ویژگی در مواد مختلف متفاوت است. سوخت های گاز و بخار به راحتی شعله ور می گردند، سوخت های مایع هم راحتتر از سوخت های جامد می سوزند. سوخت های جامد و مایع بایستی حرارت اولیه بگیرند و به شکل بخار در آیند تا قابلیت سوختن را داشته باشند. ذغال چوب یک استثناء است که بدون شعله می سوزد زیرا در این مورد کربن جامد مستقیما با اکسیژن هوا ترکیب می شود.
سوخت های جامد:
اغلب جامدات سوختنی ترکیبات حاوی کربن، هیدروژن، نیتروژن و اکسیژن هستند و لذا موقع سوختن گاز دی اکسید کربن و بخار آب تولید می کنند. در شرایطی مثل اتاق های بسته یا فضاهای محصور که نفوذ هوا کم بوده و اکسیژن کافی وجود ندارد، سوختن مواد به صورت ناقص رخ داده و بجای دی اکسید کربن، مونوکسید کربن که گازی سمی است تولید می شود. این گاز سمی بی رنگ، بی بو و بی مزه عامل اصلی بسیاری از مرگ های ناشی از حریق است. مهمترین عوامل موثر در اشتعال مواد جامد سطح تماس ماده با هوا، خاصیت هدایت حرارتی، میزان رطوبت و سرعت انتشار شعله بر روی آنهاست.
سوخت های مایع:
این نوع سوخت ها مثل بنزین، الکل، نفت و گازوئیل تحت شرایط مختلف دما و فشار به شکل بخار در می آیند. در این خصوص درجه فراریت و نقطه جوش (تبخیر) اهمیت بسیاری دارد. مثلا بنزین و الکل تحت شرایط دمائی معمولی به راحتی تبخیر می شود و اگر این بخارات در فضاهای بسته و بدون تهویه هوا جمع شوند می توانند با اولین جرقه خطر انفجار و آتش سوزی را به دنبال داشته باشند.
سوخت های گازی:
معمولا در محیط های صنعتی این گازها تحت شرایط فشار و دما در داخل سیلندرها نگهداری می شوند مثل گاز استیلن، یا با داشتن مواد اولیه در مواقع مورد نیاز تولید می شوند مثل گاز استیلن که در انبار کاربید تولید می شود و یا به شکل طبیعی خود تحت سیستم لوله کشی مصرف می شوند مثل گاز شهری. از مهمترین گازهای قابل اشتعال می توان به هیدروژن، استیلن، متان، پروپان و غیره اشاره کرد.
4- مسوولیت ها:
مسووليت اجراي اين دستورالعمل بر عهده حوزه مالی واداری (واحد خدمات) با همکاری کلیه واحد ها و سازمان های تابعه شهرداری (آتش نشانی و…) می باشد .
واحد HSE مسوولیت نظارت بر اجرای این دستورالعمل را بر عهده دارد.
5- مراجع و اسناد مرتبط:
- راهنمای واکنش در شرایط اضطراری مدیریت سامانه مدیریت بهداشت ایمنی و محیط زیست شهرداری تهران HSE-GU-013-00
- روش اجرایی آمادگی و واکنش در وضعیت های اضطراری HSE-PR-015
6-روش اجرا :
6-1- نحوه پيشگيري از وقوع حريق
6-1-1 جهت اقدامات پيشگيرانه ازوقوع حريق اقدامات ذيل صورت مي پذيرد :
- ايجاد شرايط ناایمن یا اعمال نا ایمنی كه به هرنحو ضريب وقوع حريق را افزايش دهد از سوي كليه پرسنل اكيدأ ممنوع است.
- كليه پرسنل شاغل موظفند پس ازپايان كار محوطه كار خود و تجهيزات را بازرسي نمايند و هر گونه منبع فعال را كه مي تواند باعث ايجاد حريق گردد غيرفعال نمايند.
- توجه و تذكر در زمينه اقدامات ايمني لازم در جلوگيري از ايجاد محيط مناسب جهت شروع آتش سوزي بايستي مرتبأ توسط گروه ستاد بحران به پرسنل گوشزد گردد .
- نصب علائم هشداردهنده و معرفي نقاط خطرناك درمحل هاي مورد نياز توسط ستاد بحران و واحد HSE الزامي است .
- در محل هايي كه امكان سوختن خود به خود مواد قابل اشتعال وجود دارد بايستي اين مواد در ظروف فلزي درب دار نگهداري شوند
6-1-2 تقسیم بندی مکان ها از نظر خطر بروز حریق
مکانهای کم خطر: در این مکان ها مقدار مواد قابل احتراق یا به طور کلی بار آتش گیری کم بوده و گسترش حریق زیاد نیست. تراکم مواد سوختنی در این مکان ها به طور متوسط 50 کیلو گرم در هر متر مکعب می باشد. مانند ساختمان های اداری و مدارس و منازل مسکونی.
مکانهای با خطر متوسط: تراکم مواد سوختنی بطور متوسط در این مکانها بین 50 تا 100 کیلو گرم در هر متر مکعب می باشد. انبار کارگاه های تولیدی کوچک، انبار مواد پلاستیکی و اغلب صنایع غیر حساس از این جمله می باشند.
مکانهای پر خطر: در این اماکن مقدار ذخیره مواد قابل احتراق زیاد بوده و در صورت بروز حریق، آتش سوزی های شدیدی رخ می دهد. تراکم مواد سوختنی در این مکانها به طور متوسط بیش از 100 کیلو گرم در هر مترمکعب می باشد. مانند مخازن سوخت، کارخانه های تولیدی مواد آلی رنگ، لاستیک.
6-1-3 تعیین شدت خطر
میزان خسارت به اموال و اشخاص ، وسعت پی آمد در هر حادثه که بالقوه است در شدت خطر وقوع آن تعیین می گردد لذا می توان شدت خطر را بر اساس پی آمد آن درجه بندی نمود . مهمترین درجه بندی بصورت زیر است :
درجه 1 – فاجعه بار : این درجه از شدت خطر بیان کننده حالتی از پیامد است که منجر به مرگ افراد یا تخریب کلی سیستم گردد
درجه 2 – بحرانی (بزرگ) : این درجه از شدت خطر بیان کننده پیامدهایی است که منجر به صدمات مهم به اشخاص یا آسیب و تخریب گسترده اموال باشد .
درجه 3 – مرزی (متوسط) : این درجه از شدت خطر بیان کننده پیامدهایی است که منجر به صدمه به اشخاض یا آسیب و تخریب بخشی از اموال است .
درجه 4 – جزئی (کوچک): این درجه شامل پیامد هایی است که منجر به جراحات کوچک و جزئی به اشخاص و آسیب های جزئی به اموال باشد .
6-2- نحوه بازرسی و کنترل تجهیزات اطفاء حریق
- خاموش كننده ها بايد در محل مناسبي نصب گرديده و در وضعيت شروع به كار باشند.
- در صورتي که نوع و گروه خاموش كننده ها در مجاورت تجهيزاتي نصب يا نوشته شده است بايد از فاصله چهار و نیم متري به راحتي ديده و يا خوانده شوند.
- مشخص كردن محل نصب خاموش كننده هنگامي كه به ديوار يا ستون نصب است بايد از طريق مثلث قرمز رنگ درحدود ۳ متر بالاي خاموش كننده انجام گيرد.
- در مورد خاموش كننده هايي با وزن کمتر از ۱۸ كيلوگرم نصب آنها بايد به شكلي باشد كه ارتفاع رأس كپسول تا سطح زمين یک و نیم متر باشد و در گروهي كه وزن آنها بیشتر از ۱۸ كيلوگرم است ارتفاع رأس كپسول تا سطح زمين بايد حداكثر ۱ متر باشد.
- قبل از اينكه خاموش كننده ها انتخاب و نصب گردند بايد نسبت به اينكه چه كساني از آنها استفاده خواهند كرد تأكيد نمود. اين ارزيابي بايد شامل توانايي فيزيكي، واكنش در هنگام بروز استرس و آموزش هاي قبلي باشد.
- اگر يك خاموش كننده در محلي كه داراي دماي خيلي زياد و يا خيلي كم باشد نصب گردد حتماً بايد بر اي استفاده در چنين محلي تأييد شده باشد و در غير اين صورت بايد در محلهاي محصور با دماي مناسب استفاده گردند.
محل نصب هر خاموش كننده بايد با علايم ذيل مشخص گردد:
- مثلث سبز رنگ براي نشان دادن تناسب ماده اطفايي براي حريق گروه A
- مستطيل قرمز رنگ براي نشان دادن تناسب ماده اطفايي براي حريق گروه B
- دايره آبي براي نشان دادن تناسب ماده اطفايي براي حريق گروه C
- ستاره زرد براي نشان دادن تناسب ماده اطفايي براي حريق گروه D
در انتخاب محل نصب خاموش كننده ها توجه به نكات ذيل الزامي است:
- توزيع به شكل يكنواخت انجام پذيرد.
- مسيري راحت و نسبتاً خالي از وسايل دست و پاگير و مزاحم فراهم آورد.
- در صورت امكان مسير دستيابي كوتاه باشد (حداكثر مسير دستيابي بايد ۲۰ متر باشد)
- محل خاموش كننده ها در نزديكي ورودي و خروجي باشد.
- به راحتي قابل دسترسي باشد.
- در هيچ حالتي نبايد فاصله كف خاموش كننده از سطح زمين كمتر از ۱۰ سانتي متر باشد.
- محل نصب فايرباكس ها بايد در فاصله ۳۰ تا ۱۵۰ سانتيمتري از سطح زمين باشد.
- در صورتی كه فاير باكس درون ديوار نصب شود بهترين ارتفاع آن ۷۰ سانتي متر از سطح زمين است.
- جعبه هاي آتش نشاني بايد در مناطق باز و قابل ديد نصب شود . بهترين محل راه پله ها، پاگردها، درهاي ورودي، دالان ها و غيره است.
- هر فايرباكس بايد شعاع ۲۰ متر را پوشش دهد.
- كليه كپسول هاي اطفاء حريق مي بايست داراي شماره بوده و نگهداري تجهيزات اطفاء حريق تحت كنترل باشد.
6-3- نحوه اعلام حريق
- بايستي شماره تلفن هاي آتش نشاني و اورژانس در نقاط مختلف و در معرض ديد عموم قرار گيرد .
- در صورت مشاهده وقوع هر گونه آتش سوزي و يا خطر بالقوه آتش سوزي پرسنل آموزش دیده، ضمن اقدام به خاموش کردن آن مراتب را سريعا به آتش نشاني اطلاع دهند .
- اطلاع رساني بوسيله تلفن امکان پذير است .
6-3-1- نحوه اعزام نيرو
- پس از حصول اطلاع ، اکيپ آتش نشاني سريعأ به محل حادثه اعزام مي گردد.
- مسئوليت برقراري ارتباط و درخواست کمک از مراکز آتش نشاني همجوار و شهر و يا مراکز بيمارستاني بر عهده واحد حراست و واحد اداری مالی می باشد.
6-3-2- نحوه مقابله با آتش
- با توجه به اينكه وجود ۴ عامل اصلي باعث بروزحريق مي گردد (ماده سوختني، اكسيژن كافي، حرارت مناسب و واكنش زنجيري شيميايي بين ملكول هاي ماده سوختي واكسيژن ) بايستي توجه داشت هنگام اطفاء حريق ازبين بردن هريك از اين عوامل باعث اطفاء حريق مي گردد بنابراين بايستي توجه داشته باشد در هنگام اطفاء از بين بردن عاملي اولويت دارد كه سريعتر و آسانتر بتوان آن را از بين برد .
- بر اساس نوع ماده سوختي طبقات حريق به شرح ذيل طبقه بندي مي شود كه بايستي طي جلسات آموزشي ضمن كار كليه پرسنل را با اين طبقات آشنا نمود:
طبقه A مخصوص حريق هايي است كه از سوختن موادي حاصل مي شوند كه اين مواد پس از سوختن از خود خاكستر به جا مي گذارند مانند: چوب، كاغذ، لاستيك و غيره
طبقه B شامل حريق مايعات قابل اشتعال است كه خطر اين نوع حريق بسيار شديد است مانند: بنزين، تينر، حلالها، الكل ها, رنگ، گازوئيل ، نفت و غيره .
طبقه C مخصوص حريق گازها و انفجارات مي باشد.
طبقه D مخصوص حريق ناشي از فلزات قابل اشتعال مانند: سديم ، پتاسيم و غيره مي باشد.
طبقه E كه مخصوص حريق تجهيزاتي الكتريكي مي باشد.
- استفاده از هر نوع خاموش كننده اي براي هر نوع حريقي مجاز نمي باشد و بايستي حتما ضمن آگاهي از انواع حريق هاي احتمالي نسبت به تدارك خاموش كننده هاي مناسب اقدام نمود .
- در كارگاه هايي كه براساس شرايط جوي سرماي زيادي در طول سال وجود دارد تمهيدات لازم در مورد حفاظت از تجهيزات آتش نشاني بايستي پيش بيني گردد.
- شلينگ هاي آتش نشاني را پس از هر مرتبه استفاده بايستي كاملا از آب خالي نمود.
- استعمال دخانيات، روشن كردن و همراه داشتن كبريت، فندك و هرگونه مولد شعله يا جرقه بايستي در كليه نقاطي كه در آنها مواد قابل احتراق و انفجار نگهداري و يا بكاربرده مي شود ممنوع مي باشد .
- ضايعات قابل اشتعال بايستي سريعأ به خارج از ساختمان حمل شوند و نبايد متراكم گردند. ضمنأ در هرمحل يا مسير بايد در ظروف در دار نگهداري شوند .
- كليه پرسنل بايستي توجه نمايند كه آسانترين و سريعترين راه خاموش كردن حريق مايعات قابل اشتعال خفه كردن مي باشد (حذف اكسيژن) بنابراين بايستي در محل هايي كه خطر اين نوع حريق وجود دارد خاموش كننده هاي مربوط به حذف اكسيژن و خفه كننده موجود باشد .
- با توجه به اينكه بهترين و سريع ترين روش اطفاء حريق هاي گروه A حذف گرما مي باشد بنابراين بايستي در محل هايي كه پيش بيني اين نوع حريق وجود دارد خاموش كننده مناسب در دسترس باشد .
- از آنجایي كه انتخاب ماده خاموش كننده در اطفاء حريق از اهميت ويژه اي برخوردار است و اشتباه در انتخاب آن ممكن است باعث بروز فاجعه گردد در ذيل اين مواد و موارد استفاده آنها آمده است. كليه گروه هاي درگير با حريق بايستي طبق صورت مذكور نسبت به استفاده از مواد اطفاء كننده اقدام نمايند:
- آب: از اين ماده مي توان در حريق گروه A استفاده نمود (به عنوان يك ماده سردكننده) استفاده از آب در حريق مابقي گروه ها اكيدأ ممنوع است .
- كف: از آن در حريق گروه مايعات قابل اشتعال استفاده مي شود ولي نكته حايز اهميت اين است در حريق اين گروه پاشش مواد خاموش كننده تحت فشار مجاز نمي باشد. استفاده از كف در خاموش كردن حريق گروه هاي E ,D مجاز نمي باشد
- CO2: از اين ماده مي توان اختصاصأ در حريق گروه E و به شكل عمومي در حريق گروه B به شرطي كه تحت فشار پاشيده نشود استفاده مي شود. استفاده از اين ماده براي حريق هاي الكتريكي كه ولتاژ برق بيش از ۳ كيلو ولت باشد ممنوع است .
- پودر شيميايي : از اين ماده جهت اطفاء حريق غيرفلزات مي توان استفاده نمود ولي براي گروه هاي C و B (بدون فشار) مناسبتر مي باشد. پودرهاي شيميايي به عنوان ماده سمي تلقي نمي شوند ولي استفاده از آنها در محيط هاي بسته باعث التهاب مجاري تنفسي و كاهش قدرت بينايي مي گردد، بنابراين هنگام استفاده از اين پودرها در محيطهاي بسته استفاده از ماسك و عينك ضروري است.
- پودر خشك : از اين ماده صرفأ جهت حريق فلزات استفاده مي شود. در اطفاء حريق گروه هاي غير فلزات اين ماده حريق را خاموش كرده ولي ممكن است حريق مجددأ شروع شود، بنابراين خاموش كننده مطمئني تلقي نمي شود .
- هالونها: عليرغم كيفيت بسيار بالاي اين خاموش كننده ها و سادگي استفاده از آنها ولي بدليل آلودگي هاي زيست محيطي استفاده از آنها ممنوع مي باشد.
- براي اطفاء حريق مايعات قابل اشتعال بايستي شروع عمليات از يك لبه حريق و زدودن شعله ها از يك سمت به سمت ديگر انجام پذيرد .
6-3-3- برطرف نمودن آثار سوء زيست محيطی
پس از انجام عمليات حريق واحد خدمات به برطرف نمودن آثار سوء زيست محيطي باقيمانده از قبیل خاکستر، بقایای سوخته تجهیزات و … اقدام مي نمايند .
- پيوست ها و سوابق
كليه فرم ها و سوابق تكميل شده ناشي از اجراي اين روش اجرايي در قالب جدول ذيل به همراه مدت نگهداري و نحوه تشكيل پرونده و دستيابي به آن ها تبيين شده است.
بار حریق و محاسبه آن
مقدمه:
حرارت یكی از محصولات خطرناک آتشسوزی برای جان ساكنین ساختمان به شمار میرود. حرارت تولید شده هنگام آتشسوزی رابطه مستقیم با بار حریق آن ساختمان دارد كه از خطرات جدی جهت فروریختن و آوار شدن ساختمان و از بین رفتن راههای خروج و درنتیجه افزایش تلفات جانی و مالی محسوب می گردد.
هنگام آتشسوزی، مطلوب این است كه ساختمان بسرعت از افراد تخلیه گردد. با توجه به رشد روزافزون ساختمان های مرتفع و ساختمان های تجمیعی با کاربریهای مختلف، مدت زمان زیادی طول میکشد تا تخلیه افراد صورت گیرد و با توجه به وسعت و حجم ساختمانهای بزرگ، گسترش حریق و افزایش حرارت، سریع رخ م یدهد. به این دلیل اهتمام به مسئله بار حریق و كنترل و توزیع مواد سوختنی (و متعاقبا كاهش استفاده از مواد و مصالح قابل سوختن در احداث بنا و …) به منظور جلوگیری از گسترش سریع حریق و بالا رفتن درجه حرارت به هنگام آتشسوزی بسیار ضروری هست. سالهاست كه آئین نامه ها، ضوابط، كدها و مقررات ساختمانی در کشورهای مختلف بطور جدی به این مسئله مهم پرداخته شده است. در دهه ۱۹۲۰ برای جلوگیری از بروز آتشسوز ی هایی كه بطور مرتب در اماكن تولیدی، تجاری ساختمانهای مختلف به وقوع می پیوست و تلفات و خسارات زیادی بر جای می گذاشت، پیشنهاد شد كه بر اساس اجناس و مواد سوختنی موجود در هر ساختمان مقررات و ضوابطی بعنوان دوام و مقاومت در برابر حریق تعیین و اعمال شود.
به این معنی كه هرچه بار حریق مقدار مواد سوختنی موجود در ساختمان نسبت به سطح زیر بنا بیشتر باشد اعضای ساختمان باید دوام و مقاومت بیشتری در برابر حریق داشته باشند. البته در آن زمان برای مقایسه ارزشیابی و تشخیص مواد سوختی و مقدار بار حریق معیار و ضابط های وجود نداشت. برای شناخت بار حریق معیاری لازم بود تا به كمک آن، نحوه دخالت مواد سوختنی در آتش و چگونگی تأثیرگذاری اجناس مختلف بر حریق مقایسه و ارزیابی شود. به همین منظور تصمیم گرفته شد كه مقدار كل حرارتی كه از انواع مواد سوختی تولید می شود، با وزنی از چوب خشك كه به همان مقدار انرژی حرارتی تولید می کند مقایسه می شود.
ارزش حرارتی مواد و مصالح مختلف رابطه ای مستقیم با وزن آن ها دارد. به عنوان مثال چوب چه بصورت قطعه، الوار و چه بصورت پوشال، درمجموع مقدار معینی حرارت تولید می کند. ازجمله استانداردهای معروف در این زمینه كه به بررسی بار حریق و استفاده از شاخصه آن می پردازد شامل: BS 476 , ASTM E119 ,NFPA 557 است.
در خصوص روشهای محاسبات بار حریق و کاربرد آن کارهای متعددی انجام شده است که در این مقاله از آیین نامه های فنی و ضوابط مستند شده NFPA جهت محاسبات بار حریق ساختمانها و دسته بندی ساختمانها به لحاظ خطرات حریق و مقاومت اجزاء ساز های ساختمانها استفاده شده است.
موضوعات زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
- تعاریف بار حریق و روش محاسبات آن
- کاربردهای بار حریق و تراکم بار حریق در طراحی و مهندسی ایمنی حریق
- نتیجه گیری
- منابع
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
چک لیست ایمنی حریق
در لینک زیر چک لیست کامل ایمنی حریق در 4 صفحه پیوست شده است.
ویدیو ایمنی حریق
در این ویدیو با انواع خاموش کننده های حریق, نحوه استفاده, و کاربرد هر کدام از آنها آشنا خواهید شد.
علاوه بر توضیحات بالا برای پیدا کردن مطلب مورد نظرتان می توانید از جستجو زیر استفاده کنید تا گوگل به صورت تخصصی در کل وبسایت ما برایتان جستجو کند.
بانک اطلاعاتی ایمنی حریق
بنده خرید جامع و کامل مهندسی حریق را خواستارم.
سلام برای دانلود جزوات این بخش و سایر پست های ایمنی حریق اکانت خود را ویژه کنید.