معاینات تخصصی و سلامت رانندگان

معاینات تخصصی و سلامت رانندگان

دکتر سید اکبر شریفیان
متخصص طب کار و بیماری های شغلی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

حفظ و ارتقاء تندرستی جسمی روانی و اجتماعی کارگران هدف اصلی فعالیت در زمینه سلامت شغلی است. قاعده بر اینست که هدف فوق را برای نیروی کار در تمامی مشاغل محسوب نماییم. زیرا هر شغلی در چرخه اقتصاد جامعه نقشی را برعهده دارد و برعهده مسئولین و سیاستگذاران سلامت شغلی کشور است که فارغ از بزرگی یا کوچکی نقش مذکور در اجرای قوانین و اصول علمی به جد کوشا باشند. اما در این میان جایگاه صنعت حمل و نقل و ارزش آن در ارتباط هر چه بیشتر و بهتر جوامع بر کسی پوشیده نیست. راههای مختلف شامل هوایی، دریایی و زمینی، اساس تبادل اقتصادی و صنعتی و فرهنگی هر جامعه را تشکیل می دهد و شاید به نوعی در میان آنها استفاده از راههای زمینی رایج ترین روش حمل و نقل و جابجایی انسان و کالا می باشد. در نتیجه سلامت و تندرستی رانندگان (بین شهری و درون شهری) در امنیت چرخه اقتصاد و صنعت مهم و قابل توجه است. شاید در صنعت حمل و نقل معضل اصلی، حوادث و سوانح رانندگی است.

یکی از علت های مهم در بروز حوادث و سوانح خطای انسانی است و بویژه در تصادفات برون شهری جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. افراد نامناسب در بدو فعالیت کاری همیشه یک پتانسیل مهم خطر برای بروز حادثه و اتفاقات ناخواسته می باشد. از طرف دیگر بدنبال افزایش سن و تغییرات فیزیولوژیک بدن، شرایط جسمی و گاه روانی فرد برای هدایت وسایل نقلیه نامطلوب می گردد و همچنین باید به خاطر داشت که برخی از بیماریها و پروسه درمانی آنها می توانند تاثیرات سوء بر توانمندی نیروی کار بگذارند و عملا توانایی جابجایی وسایل نقلیه را از متصدی آن سلب نمایند.

مجموع این شرایط منجر به افزایش شیوع « خطای انسانی» در سوانح و تصادف می گردد. در نتیجه تندرستی و سلامتی جسمی و روانی در این گروه مهم شغلی جایگاه ویژه ای را بر خود اختصاص می دهد. ایمنی مسافر و کالا وابستگی مستقیم با وضعیت بالینی راننده دارد و این امر از آغاز پیدایش این حرفه و شغل موجب دغدغه و نگرانی مسئولین و دست اندرکاران اجرایی آن بوده است. به همین منظور استانداردها و آئین نامه های متعدد و گوناگونی برای شرایط مناسب رانندگی وضع گردیده است.

به منظور دستیابی به نیروی کار سالم و حفظ سلامتی آن در طول دوره خدمت مقررات خاص برای بکارگیری افراد در هر کشور تدوین شده و بر اساس آن معاینات پزشکی طراحی گردیده است. این مقررات بر حسب نوع وسیله نقلیه و شرایط صحیح جابجایی آن متفاوت است و این مسئله دور از انتظار نیست که نیازهای جسمی و روانی هدایت موتورسیکلت با لیفتراک فرق دارد و قاعدتا برای هر وسیله نقلیه از دیدگاه طب کار یک استاندارد جداگانه مورد نیاز است. براساس این دیدگاه شرایط رانندگی برای هر وسیله جداگانه تعیین شده و متعاقب آن توانایی جسمی و روانی مورد لزوم مشخص می گردد. پس از معاینه پزشکی با آگاهی از شرایط مورد نیاز هر پست کاری (Job-Oriented Medical Examination) وضعیت بالینی متقاضی و محدودیت های کاری (limitation) بدست می آید.

بطور مثال دید رنگی برای هدایت کدام وسیله نقلیه لازم است و یا عدم دید سه بعدی منجر به نداشتن صلاحیت رانندگی برای کدام وسیله می گردد. نکته مهم تاکید بر سلامت جسم و روان نیروی کاری است. خوشبختانه چندی است وزارت راه با همکاری نیروی انتظامی و با تائید مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برنامه معاینات رانندگان برروی شهری را در سطح کشور شروع نموده و برای اینکار دستورالعمل پزشکی و آئین نامه مرتبط وضع گردیده است. | اما نواقص آن نیاز به بازبینی و تصحیح دارد. بعنوان نمونه برخی از این موارد ذکر می شود:

اول: مرکز و محل ارجاع در موارد مشکل یا شکایت.

دوم: نحوه تصمیم گیری در چند نقصان کوچک در ارگانهای مختلف بدن.

سوم: نحوه نظارت مراکز وزارت بهداشت بر چگونگی اجراء آئین نامه و صحت عملکرد پزشکان معاینه گر

چهارم: عدم تفکیک علمی در پزشکان معاینه گر و برخی موارد دیگر.

بنابراین مجموعه این عملیات علی رغم مبرا نبودن از خطا و اشتباه، کاری ارزنده و مفید است که برای نخستین بار عنایت ویژه مسئولین محترم اجرایی را به سلامت رانندگان بصورت جدی معطوف داشته است. در خاتمه ضمن تاکید بر نقش و جایگاه معاینات پزشکی در حفظ و ارتقاء سلامت جسمی روانی و اجتماعی رانندگان، توصیه می گردد مراکز نظارتی بر عملیات جابجایی کالا و مسافر بصورت برون شهری یا درون شهری برای تدوین استانداردهای مورد نیاز برای رانندگی هر وسیله نقلیه از توانمندی علمی و اجرایی متخصصین طب کار بهره گیری نمایند تا با یاری خداوند منان امنیت مسافر و کالا هر چه بیشتر در راه های مواصلاتی کشور حاکم شده و بهره وری اقتصادی و صنعتی بیش از پیش در پیشبرد توسعه پایدار کشور عزیزمان بدست آید.

حتما بخوانید:

⇐ هزینه های و عوارض حوادث جاده ای

⇐ بررسی صلاحیت طبی رانندگان وسایل نقلیه در استرالیا

⇐ استرس شغلی در رانندگان