مدیریت ریسک در بنادر

فرمت: PDF تعداد صفحات: 10

تهیه و تنظیم: محمد علی حسن زاده

چکیده:

بنادر تجاری در جنوب و شمال کشوربه دلیل مشارکت در امر صادرات، واردات، ترانزیت، ترانشپ و انجام فعالیت های ارزش افزوده نقش مهمی در اقتصاد خرد و کلان ایفاء می کنند. در رقابت با سایر بنادر منطقه به منظور گسترش سهم از بازار (market share) ایمنی مهمترین شاخص از، نظر خطوط کشتیرانی، صاحبان کالا و سرمایه گذاران داخلی و خارجی است. ارتقاء ایمنی در محوطه های بندر مستلزم مدیریت ریسک مشتمل بر شناسایی، ارزیابی، الویت بندی مخاطرات، تدوین برنامه کنترلی به منظور حذف، همایش تبعات آنهاست. در این مقاله سعی گردیده تا با استناد به تعاریف پذیرفته شده، جهانی از بندر، ریسک های رایج مرتبط با آنها شناسایی و در نهایت با استفاده از روش FTA یک ریسک رایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مخاطرات مربوطه شناسایی گردند.

مقدمه:

امروزه بنادر به عنوان یکی از اصلی ترین حلقه های زنجیره تامین کالا (supply chain managemen (SCM در تجارت جهانی و همچنین محلی برای جذب سرمایه های خارجی (foreign direct investment (FDI نقش بسیار مهمی را دراقتصاد خرد و کلان کشورها ایفاء می کنند جابجائی بیش از 80% حجم کالاهای تجاری در سطح دنیا در سال 2003 و گسترش روز افزون مناطقی که در محوطه های بنادر با هدف جلب سرمایه ها و انجام خدمات ارزش افزوده تحت عناوین مناطق ویژه، آزاد، صنعتی و … موجبات فراهم سازی فرصت های اشتغال و درآمدزائی می گردند گویا ی این مه م بوده ومنطقه آزا د بند ر جبل علی در کشور امارات عربی متحده با دارا بودن بیش از 1450 شرکت تولیدی از 85 کشور دنیا نمونه بارز از این روند است.

کشور پهناور ایران با دارا بودن 3180 کیلومتر مرز دریائی در شمال و جنوب و قرار گرفتن در کریدور شمال – جنوب و همچنین نزدیک بودن به مسیرهای اصلی تجارت جهانی بویژه مسیر شرق – غرب ( Asia- Europe Route) به خوبی امکان بهره برداری از این پتانسیل بالقوه در جهت کمک به اقتصاد مستقل از نفت را دارد. برآوردهای اولیه حاکی از انست که کشور توانائی ترانزیت 5-6 میلیارد دلار منتفع 5-4% کالای تجاری بین آسیا به اروپا را دارد که تنها از این راه سالیانه گردد. در زمینه صادرات و واردات نیز بنادر مهمترین راه حمل و نقل کالا هستند به نحوی که بالغ بر 90% کالاها از مسیر دریا به کشور وارد یا از ان به خارج صادر می شوند.

نیل به اهداف خرد و کلان اق تصادی کشور بواسطه موقعیت ممتاز در حمل و نقل دریائی تنها از طریق تامین زیرساخت ها و روساخت های مناسب و پیشرفته مقدور نیست چرا که این موارد اجزاء لازم سیستم هستند ولی کافی نیستند. آنچه اساسی ترین نیاز برای جلب و نگهداری سرمایه و همچنین اشتغال زائی است تامین امنیت لازم و به حداقل رساندن ریسک خسارت به سرمایه ها برای تمامی ذینفعان (stakeholders) است. فراهم سازی شرایط لازم برای نیل به این مهم در محدوده های بندر از لنگرگاه تا دروازه ورودی و خروجی و محوطه های پشتیبانی بعهده سازمان بنادر و کشتیرانی است. تامین ایمنی به معنای حفاظت از افراد، دارائی ها، کشتی و کالا و محیط زیست مستلزم شناسائی کلیه ریسک های مترتب بر آنها و اتخاذ تدابیر لازم به منظور حذف یا کنترل ریسک های موجود است.

در این مقاله سعی گردیده است تا ضمن بررسی نمونه هائی از ریسک های موجود در مراحل مختلف نسبت به ارائه راهکارهای مدیریت ریسک به منظور ارتقاء ایمنی در محدوده های بنادر اشاره گردد.

تعاریف:

ایمنی (safety) را به حداقل رساندن تماس با ریسک تعریف کرده اند این به معنی آنست که هر چه تماس با ریسک کمتر شود ایمنی ارتقاء می یابد. حاصلضرب نرخ تکرار یا احتمال بروز (frequency / probability) هر مخاطره (hazard) را در شدت عوافب (consequences) ناشی از بروز آن را ریسک آن مخاطره خاص می نامند. لذا گام اول در ارتفاء ایمنی، بررسی محیط کار جهت شناسائی مخاطرات است. بطور عام مخاطره عاملی است که پتانسیل آسیب زائی به افراد (people)، دارائی ها (property)، محیط زیست (environment) و مواد (material) را داشته باشد

مدیریت ریسک اصطلاحی است که به فرایند سیستمی شناسائی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی، مواجهه و پایش ریسک هر نوع فعالیت و همچنین دستیابی به یک موازنه قابل قبول بین هزینه های یک حادثه و هزینه های مربوط به تدابیر پیشگیرانه برای کاهش ریسک وقوع حادثه اطلاق می شود. از این رو برای مدیریت ریسک در بنادر ابتدا می بایست ریسک های مرتبط با فعالیت هایی که در محدوده بنادر انجام می شوند شناسائی و تجزیه و تحلیل گردند.

در محدوده بنادر مخاطرات عواملی هستند که می توانند بالقوه به کلیه شاغلین درون سازمانی و برون سازمان ی (کارکنان شرکت های طرف قرارداد یا شاغل در صنایع تولیدی یا تبدیلی)، موج شکن، اسکله ها، تاسیسات و تجهیزات بندری و دریائی، صنایع تولیدی یا تبدیلی موجود در محدوده بنادر، محیط زیست بویژه محیط زیست دریائی و همچنین کالاهای وارداتی، صادراتی، ترانزیتی ، ترانشیپی یا مورد استفاده در صنایع تولیدی یا تبدیلی موجود در مناطق آزاد، ویژه یا صنعتی هستند.

جدای از فعالیت هائی که در صنایع تولیدی یا تبدیلی موجود در مناطق آزاد، ویژه یا صنعتی بنادر صورت می گیرد مهمترین وظائف و مسئولیت های اداری و عملیاتی یک بندربه دو دسته کلی خدمات ناوبری به شناورها (Navigational services to ships) و خدمات جابجائی به کالاها (Handling services to cargo) تقسیم می شوند.

(UNCTAD 1992) لازم به ذکراست که ریسک های عملیاتی که داخل کارخانجات و صنایع جانبی موجود در محوطه های بندر صورت می گیرند در این مقاله مشمول بحث مدیریت ریسک قرار نمی گیرند و می بایست در چارچوبی جداگانه با توجه به نوع فعالیت هر واحد صنعتی مورد ارزیابی قرار گیرند.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.