مدیریت ایمنی و ایمنی زیستی در آزمایشگاه پزشکی

مدیریت ایمنی و ایمنی زیستی در آزمایشگاه پزشکی

فرمت: pdf   تعداد صفحات: 66

مدرس دوره: دکتر احسان کاکاوند
دکترای تخصصی (PhD) ویرولوژی پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی تهران
کارشناسی علوم آزمایشگاهی

فهرست:

• اهمیت و جایگاه ایمنی و ایمنی زیستی در آزمایشگاه پزشکی
• اصول کلی ایمنی و ایمنی زیستی در آزمایشگاه پزشکی
• ضدعفونی کردن کف و سطوح در آزمایشگاه (کووید-19 و آبله میمونی)
• مدیریت پسماند های آزمایشگاهی
• نحوه برخورد با مخاطرات: بیولوژیک، شیمیایی، الکتریکی، حریق
• اقدامات مهم در زمان وقوع شرایط اضطراری

آزمایشگاه پزشکی: ماهیت در معرض خطر بودن

•  آزاد شدن مایعات/بخارات سمی
  • مسمومیت، خفگی، سوختگی
  • سرطان (کارسینوژن)
  • ناهنجاری در جنین (تراتوژن)
• قابل اشتعال/انفجار بودن مواد شیمیایی
  • حریق و انفجار
• سر و کار داشتن دائم با برخی مواد شیمیایی
  • آسیب به سلامتی (مزمن)
• مواد بیولوژیک و عفونی
  • عفونت
  • بیماری فردی
  • انتشار به خارج از آزمایشگاه
• تجهیزات و وسایل خطرناک
  • سرنگ و اسکلاپل
  • پیپت
  • سانتریفوژ
  • میکروتوم
  • و …

اهمیت و جایگاه ایمنی در آزمایشگاه پزشکی

مسئولیت در برابر بهداشت حرفه ای و ایمنی کارکنان/ مراجعین/ جامعه

• محافظت از سلامت فیزیکی – روانی و ارتقا آن
• کنترل ریسک های شغلی
• فراهم کردن محل کاری ایمن و سالم
• پیشگیری از حوادث و بیماری های شغلی
• بهبود مداوم عملکرد

آمار حوادث شغلی در جهان

• 500 میلیون مورد حادثه و بیماری شغلی سالانه در جهان
• 2.3 میلیون نفر مرگ سالانه در جهان = بیش از 6 هزار مورد مرگ در روز
• Underreporting (25 تا 38 درصد)

• آمار حوادث شغلی در آزمایشگاه

• خطر 11 برابری مواجهه با حوادث شغلی در آزمایشگاه نسبت به مشاغل صنعتی
• شیوع 45 درصدی حوادث شغلی در بین کارکنان آزمایشگاه
• تمرکز اصلی آمار و گزارش ها بر ایمنی زیستی و انتقال عفونت

چه خطراتی در حوزه ایمنی ممکن است در آزمایشگاه رخ دهد؟

• مخاطرات شیمیایی
• مخاطرات الکتریکی
• مخاطرات ناشی از حریق
• مخاطرات فیزیکی
• بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله و …
• مخاطرات بیولوژیک (ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها، انگل ها)

سازمانی جهانی بهداشت (WHO)

• حمایت و پشتیبانی از مبحث ایمنی زیستی در آزمایشگاه
• انتشار بیانیه ها و دستورالعمل های متعدد در حوزه های مختلف ایمنی زیستی در آزمایشگاه
• انتشار کتاب راهنمای ایمنی زیستی در آزمایشگاه  4th ed: 2020 ← 3rd ed: 2009 ← 2nd ed: 1993 ← 1st ed: 1983
• ترغیب و تشویق آزمایشگاه های پزشکی به اجرای اصول و الزامات مندرج در این کتاب
• مبنا قرار دادن اصول ایمنی زیستی این کتاب برای تهیه/بروزرسانی مقررات ملی/منطقه ای برخورد با خطرات بیولوژیک

عملکرد غیرایمن در آزمایشگاه ← تهدید بهداشت عمومی در جهان (انتشار عوامل بیولوژیک: ویروسی، باکتریال، قارچی و …)

• 90% از کارکنان مراکز بهداشتی در معرض ابتلا به HBV (اجسام تیز و برنده)
• در بین 35 میلیون نفر کارکنان مراکز بهداشتی دنیا
  • سالانه 3 میلیون مواجهه با Bloodborne pathogens
  • HBV: دو میلیون مورد مواجهه ← 70 هزار مورد ابتلا
  • HCV: از 900 هزار مورد مواجهه ← 15 هزار مورد ابتلا
  • HIV: از 170 هزار مورد مواجهه ← 500 مورد ابتلا
• 90% موارد عفونت در کشورهای در حال توسعه
• قابل پیشگیری بودن بخش قابل توجهی از این بیماریها با رعایت الزامات و اصول ایمنی زیستی

اصطلاحات

آزمایشگاه پزشکی/بالینی (Clinical/Medical laboratory): مایعات بدن، بافت، مو و غیره (بدست آمده از بدن) مورد استفاده در آزمایش

نکته: بالقوه عفونی بودن نمونه ها در آزمایشگاه بالینی

نمونه بالینی (Clinical Specimen): آزمایشگاهی با قابلیت انجام آزمایش های بیوشیمی، خون شناسی، ایمنی شناسی، باکتری شناسی، ویرولوژی، ژنتیک و غیره بر روی نمونه های بیولوژیک انسانی به منظور کمک به تشخیص، مدیریت، درمان بیماریها و همچنین ارزیابی سلامت انسانها

صدمه یا آسیب (Harm): هرگونه صدمه به سلامت افراد یا آسیب به اموال / طبیعت

ریسک (Risk): ترکیبی از احتمال وقوع یک آسیب و شدت آن آسیب

ایمنی (Safety): رهایی از ریسک غیر قابل قبول

خطر: هر گونه منبع بالقوه ایجاد آسیب و صدمه

حادثه شغلی (Occupational accident): رویداد غیرمنتظره ناشی از کار/در ارتباط با کار منجر شونده به آسیب، بیماری یا مرگ کارکنان

ایمنی زیستی (Biosafety): اقدامات و کنترل های کاهش دهنده ریسک مواجهه ناخواسته و یا انتشار مواد بیولوژیکی

برنامه مدیریت موارد مخاطره آمیز در آزمایشگاه

• تشکیل کمیته ایمنی زیستی و تعیین افسر ایمنی زیستی در آزمایشگاه
• تدوین برنامه مدیریت موارد مخاطره آمیز در آزمایشگاه با رعایت نحوه اجرای موارد زیر:
  • شناسایی عوامل خطرساز و ارزیابی میزان خطر آنها
  • ارائه کمک های اولیه به افراد حادثه دیده
  • نحوه برخورد با مخاطرات مختلف و بلایای طبیعی
  • تخلیه کارکنان/مراجعین از منطقه حادثه در صورت بروز شرایط اضطراری
  • تدارک وسایل مورد نیاز برای مواقع اضطراری و آموزش به کارکنان
• ثبت دقیق اطلاعات حادثه ← ارزیابی حادثه و اجرای اقدامات اصلاحی-پیشگیرانه مناسب ← جلوگیری از بروز مجدد

اصول کلی ایمنی و ایمنی زیستی در آزمایشگاه پزشکی

• بخش های اداری و بخش های فنی آزمایشگاه
• عبور از بخش های دیگر برای دسترسی به بخش های فنی
• روپوش در قسمت های اداری و غیر فنی
• روپوش در بخش های فنی
• ورود افراد غیر مجاز به بخش های فنی
• آبدارخانه و بخش های فنی
• روپوش و دستکش در آبدارخانه
• استعمال دخانیات در بخش های فنی ← حریق با مواد اشتعال زا + انتقال عوامل عفونی
• تماس دست با صورت، چشم، گوش، بینی در بخش های فنی
• خوردن و آشامیدن در بخش های فنی
• یخچال آبدارخانه و یخچال بخش های فنی
• PPE (دستکش، عینک، روپوش و …) در بخش های فنی
• Safety box جدا کردن سوزن از سرنگ با دست
• درپوش گذاری سرسوزن (ضرورت: درپوش گذاری به روش ایمن)
• پیپت کردن محلول ها
• قطرات انتهایی داخل پی پت و آئروسل
• چشم شوی و دوش اضطراری
• عدم استفاده از لنزهای تماسی در بخش فنی (مگر همراه با استفاده از عینک محافظ)
• رعایت بالانس در سانتریفوژ و بسته بودن درب لوله ها
• عدم بلند و آزاد بودن مو/ ریش ← حریق/ آلودگی/ گیر کردن

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی در کار با مواد زیستی

⇐ دانلود کتاب ایمنی کار در آزمایشگاه

⇐ ایمنی، بهداشت و محیط زیست یا HSE در آزمایشگاه

⇐ پاورپوینت ایمنی در آزمایشگاه PPT