مدل ها و تکنیک های تجزیه و تحلیل حوادث

مدل ها و تکنیک های تجزیه و تحلیل حوادث

معرفی روشی نوین برای بررسی حوادث ساده

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 13

نویسندگان: امیرعباس مفیدی، موسی جباری، مسعود الله یاری مهربانی، فرنوش شهریاری

چکیده:

پیشگیری از حوادث به عنوان یکی از تکنیک های اصلی مدیریت ریسک همواره در صنایع مورد تاکید می باشد. مطالعات انجام شده نشان می دهد که بیشتر اقدامات مربوط به کنترل و پیشگیری از حوادث، اختصاص به حوادث بزرگ از قبیل آتش سوزی، انفجار و پراکنش گازهای سمی داشته و حوادث کوچک که معمولاً بخش عمده ای از حوادث را به خود اختصاص می دهند معمولاً چندان مورد بررسی قرار نمی گیرند. در طول دهه های گذشته متدها و روش های مختلفی برای بررسی حادثه ارائه شده است. هر یک از این روشها در حوزه خاصی ارایه گردیده و دارای نقاط ضعف و قوت مخصوص به خود می باشند. در این مقاله، ابتدا تعدادی از تکنیک های بررسی حادثه معرفی گردیده و در ادامه یکی از جدیدترین تکنیک های بررسی حوادث ساده، که در سال های اخیر به منظور استفاده افسران ایمنی در دانمارک طراحی شده است، معرفی و تشریح می گردد. بررسی های بعمل آمده نشان می دهد که تجزیه و تحلیل دقیق علل حوادث نقش موثری در بهبود وضعیت ایمنی و اقدامات پیشگیری و کنترل حوادث دارند.

مقدمه

طبق آمارهای موجود، تلفات ناشی از حوادث صنعتی از سال 1900 میلادی تاکنون، بیشتر از تلفات جنگ و سایر بلاهای طبیعی بوده است. حادثه صنعتی لانگفورد، حادثه سکوی نفتی پایپر آلفا، از بین رفتن شاتل فضایی چلنجر و کلمبیا، حادثه کشتی پرسرعت اسلیپنر و حادثه خط آهن لادبروک، همگی مثال های تلخی از حوادث بزرگ در صنایع مختلف می باشند. پیامدهای چنین حوادث بزرگی در جامعه ما قابل پذیرش نیستند، بنابراین حوادث بزرگ باید به درستی بررسی شوند تا از وقوع مجدد آنها جلوگیری بعمل آید.

به طور کلی حوادث صنعتی خسارات و زیانهای جانی و مالی زیادی به دنبال دارند که در درجه اول کارگر و کارفرما و در مرحله بعد صنعت و اقتصاد مملکت و بالاخره کل جامعه از آنها متضرر می شوند. بی توجهی به این هزینه ها از یک سو موجب افزایش بهای تمام شده کالاها و خدمات شده و از سوی دیگر در سطح ملی موجب کاهش تولید خالص ملی و فزونی هزینه های ملی می گردد.

علیرغم پیشرفت های حاصل شده در زمینه ایمنی در دهه های اخیر، حوادث و بیماری های شغلی به طور متوسط روزانه باعث مرگ 600 نفر و ایجاد صدمات جانی و خسارات مالی زیادی در محیط های کاری می شوند.

متأسفانه یکی از مشکلاتی که در بحث بررسی حوادث وجود دارد این است که در اغلب موارد هدف از بررسی حوادث شغلی، یافتن فرد مقصر و اشتباهاتی که فرد مرتکب شده است می باشد. در حالی که هدف واقعی از تجزیه و تحلیل حوادث، شناخت علل اصلی ایجاد حادثه و روش های پیشگیری از بروز مجدد حوادث مشابه می باشد. در بیشتر بررسی های حوادث، مشکلات ایمنی و خطاهای انسانی معمولاً به درستی شناسایی نمی شوند و طبیعتاً چنین بررسی هایی نمی تواند نیاز های آموزشی پرسنل را فراهم نماید. همچنین در بسیاری از موارد، صرفاً حوادث بزرگ که خسارت های سنگینی از لحاظ هزینه، تولید و محیط زیست برجا می گذارند بررسی می شوند.

رویکردهای عمده تجزیه و تحلیل حوادث را میتوان به دو دسته کنشی (قبل از وقوع) و واکنشی (پس از وقوع) تقسیم نمود. تکنیک های شناسایی خطرات و عوامل بالقوه آسیب رسان، ارزیابی و مدیریت ریسک و شناسایی جنبه ها و ارزیابی اثرات زیست محیطی به عنوان مهمترین ابزار در رویکرد کنشی و بررسی و تجزیه و تحلیل رویدادها مهمترین ابزار در رویکرد واکنشی به شمار می روند. تکنیک ها و روش های مختلفی به منظور بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث مورد استفاده قرار می گیرند که صرف نظر از ویژگی هایی نظیر نام تکنیک و مراحل انجام کار جملگی به دنبال یافتن علل بروز حادثه می باشند، به این صورت که با استفاده از فرآیندهای مختلف به شناسایی علل اصلی (سطح اول) و علل فرعی (سطوح بعدی) می پردازند. در موارد بالا برای بررسی حوادث معمولاً از ابزار های تجزیه و تحلیل علل ریشه ای و افراد آموزش دیده استفاده می شود. اما امروزه بسیاری از صنایع در پی استفاده از ابزارهایی هستند که علاوه بر در دسترس بودن و سهولت کاربرد هزینه های زیادی را نیز ایجاد نکنند. بحث تجزیه و تحلیل حوادث در سال های متمادی موضوع مقالات تحقیقاتی بوده است و مباحث زیادی در این زمینه ارائه شده است.

حوادث بزرگ به دلیل هزینه ها و تلفاتی که ایجاد می کنند همواره مرکز توجه بوده اند. از این رو بیشتر روش های ارائه شده به حوادث بزرگ مربوط می شود. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا حوادث کوچک و شبه حوادث به بررسی نیاز ندارند؟

جورگنسندر سال 2009 در مقاله ای حوادث کوچک را می نامد، به (Simple Accident) اصطلاحاً حوادث ساده این دلیل که در نگاه اول، علل وقوع آنها ساده به نظر میرسد. این نوع حوادث به ندرت به طور کامل و دقیق بررسی می شوند و معمولاً قربانیان حوادث خود را مسئول دانسته و سرزنش می کنند. به همین دلیل، این رویدادها یا ثبت نمی شوند و یا به صورت سطحی گزارش می شوند. در نتیجه این نوع حوادث می توانند بارها و بارها اتفاق بیافتند بدون اینکه از وقوع مجدد آنها جلوگیری بعمل بیاید و یا حتی پاسخگویی در قبال آن صورت بگیرد. در صورت تمرکز اقدامات پیشگیرانه بر روی علل ریشه ای حوادث ساده، می توان از وقوع مجددشان جلوگیری نمود. حتی در مواقعی که حادثه خیلی ساده به نظر میرسد، مسائل به شکلی می باشند که، تصمیم گیری مناسب در مورد آنها را دشوار می سازد و نیاز به آموزش های مناسبی دارد.

این پست بروزرسانی شد و فایل «بررسی و ارزیابی مدل ها و روش های تجزیه و تحلیل علل حوادث صنعتی» در 14 صفحه با موضوعات زیر پیوست شد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ تجزیه و تحلیل حوادث دکتر بهمن عبدالحمید زاده

⇐ پاورپوینت تجزیه و تحلیل حوادث PPT

⇐ تحقیق، تجزیه و تحلیل حوادث دکتر مجید علیزاده