مدل های حادثه

مدل های حادثه

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 24

فهرست:

• تئوری چیست و چرا مورد استفاده قرار می گیرد؟ 
• چهار گروه اساسی تئوری های و مدل های حوادث
• تئوری مستعد پذیری حادثه Accident Proneness Theory 
• استراتژی های رویکرد مکان ایمن و رویکرد فرد ایمن 
• اعمال ناایمن و شرایط ناایمن طبقه بندی های غیر قابل توجیه
• اصول پیشگیرانه 3E 
• تئوری تک عاملی و چند عاملی
• مدل های عوامل انسانی
• مدل های انتقال انرژی Energy transfer models
• مدل پیشگیری از حوادث SHKAB Gholamnia 
• تمایز بین رویکردهای کنشگرایانه و فعالانه
• چگونگی اجرای مدل پیشگیری حوادث 

تئوری چیست و چرا مورد استفاده قرار می گیرد؟

رویکرد علمی بر اساس اصول مبتنی است و تئوری پلی میان تجربه و عمل است. تئوری های خوب حوادث می توانند به شناسایی منابع مشکل در کار کمک کنند و که نتیجه آن تلاش های پیشگیرانه هدفمند است. تئوری های حوادث به طبقه بندی و سازماندهی نتایج دهها و گاهی صدها مطالعه کمک می کند. تئوری های حوادث می توانند منجر به توسعه ابزارهای تجزیه و تحلیل حوادث شوند.

مدل های حادثه نقش حیاتی در تصویر کلی از پیشگیری حادثه و آموزش به کارکنان دارند مدلهای حادثه می توانند نماینده حوادث در حال رخ دادن در دنیای واقعی باشند. هر مدل از حادثه مشخصه خاصی از انواع عوامل علی حادثه را بیان می کند. در بررسی حادثه مدل ها می توانند به بازرس در موارد زیر کمک کند:

• ایجاد تصویر ذهنی و فکری درباره توالی حادثه
• پاسخ به سوالات درست و تعریف انواع داده ها
• ایجاد قوانین و راهکارهای برای جلوگیری از حادثه
• بررسی همه داده های مرتبط با حادثه که جمع آوری شده است
• ارزیابی داده ها و ساختارمند کردن داده ها و همچنین خلاصه نمودن داده ها با اطلاعات ارزشمند
• تحلیل روابط بین اطلاعات و تفسیرها
• شناسایی و ارزیابی اقدامات اصلاحی

هدف مهم از مدل های حادثه درک این واقعیت که چرا و چگونه حوادث اتفاق میافتند.

دلایل نیاز به نظریه های جدید در مورد حادثه عبارتند از:

• رشد سریع تغییرات فن آوری
• تغییر ماهیت حوادث
• ظهور انواع جدیدی از مخاطرات
• افزایش پیچیدگی ها
• کاهش تحمل به حادثه
• ظهور ارتباطات پیچیده بیشتر بین انسانها و اتوماسیون
• تغییر نگاه های قانون گذاران و جامعه به ایمنی

چند نکته:

حوادث شغلی به عنوان اثر غیر معمول و ناخواسته فرایندهای صنعتی تلقی می شوند که این اثرات ناخواسته و ناخوشایند روی افراد، اموال و محیط زیست اثر می گذارد .

حادثه واقعه ناخوشایندی است ولی بهترین تعریفی که متناسب با تئوریها و رویکردهای تجزیه و تحلیل حادثه باشد این است که حادثه پیدایش توالی وقایعی است که آسیب، مرگ یا ضرر و زیان غیر عمدی ایجاد می کند.

حوادث توالی وقایع است البته تمام کارها حاصل توالی وقایع است اما وقایع مثبت یا نرمال ولی حادثه نتیجه توالی وقایع منفی است. شکل 1 توالی وقایع و حقایق را نشان میدهد.

شکل 1: توالی وقایع در بازه زمانی منجر به ایجاد حادثه

مدل و تئوری های علی و علمی زیادی توسط محققان ارائه شده است هر یک از این مدل ها روی عامل خاصی تاکید بیش از اندازه داشته و دیگر عوامل به نوعی در حاشیه قرار گرفته بودند این امر منجر شد که مدلی جامعی که تمام علت و علل حادثه را بررسی کند و در جهت رفع و اصلاح این علل تلاش نماید موجود  نباشد. با توجه به بررسی های انجام گرفته، مدل اختصاصی و جامعی که بتوان انتظار پیشگیری از حوادث را در محیط کار داشت وجود ندارد اکثر مدل ها به بررسی روند حادثه یا توالی وقایعی که منجر به حادثه می شود پرداخته اند و در اکثر موارد تاکید روی یکی از عوامل به عنوان عامل کلیدی است که از دیدگاه آن مدل بیشترین سهم را در ایجاد حادثه دارد بطور کلی معایبی که مدلهای موجود دارند عبارتند از:

1. اکثر مدل ها دنبال توالی پیامدها هستند نه تحلیل همه جانبه به منظور پیشگیری
2. تاکید بیش از اندازه روی یک عامل دارند نظیر تئوری دومینو که روی رفتارهای نا ایمن تاکید دارد یا مدل های انرژی که تاکید روی انرژی است
3. جامع نگر نبودن مدل ها به تمام عوامل سهیم در حادثه
4. برخی از مدل های جامع نگر تنها به حوادث بزرگ نظیر انفجار یا حوادث مواد شیمیایی پرداخته اند.

چهار گروه اساسی تئوریهای و مدلهای حوادث وجود دارد عبارتند از:

• مدل های فرایند حادثه
• مدل های خطای انسانی و رفتار ناایمن
• مدل های مکانیسم آسیب های انسانی
• تکنیک های کاربردی

1- مدل های فرایند حادثه 

1- مدل های توالی

• مدل دومینوی هینریج ۱۹۳۹
• مدل دومینوی جدید هینریج ۱۹۸۰
• مدل گام های پله کان هینریج و همکاران ۱۹۸۰
• مدل مرحله ای گلر ۱۹۶۸
• مدل درخت واقعه (1975(US NRC)
• مدل درخت خطا (1980 Hammer)
• مدل درخت علت (1970 Driessen)
• مدل شبکه ای MORT (1980 Johnson 1975)
• مدل توالی چند خطی (1975 Banner)
• مدل (Grimaldi and Simonds 1949) PERT-CPM

۲- مدل های اپیدمیولوژیکی

• مدل انگل – عامل محیط (1949 Gorden)
• مدل تجزیه و تحلیل کوهرت (1977 Waller)
• مدل حوادث خانه (1973 Johnson)
• مدل ماتریکس هادن 1975 Haddon)

3- مدل های انتقال انرژی

• مدل تبادل انرژی (1961Gibson)
• مدل پیشگیری انرژی (1975 Haddon)

۴- مدل سیستم ها

• مدل تئوری (Benner 1975) P
• مدل تجزیه و تحلیل تغییر (1980 Johnson)
• مدل تئوری کنترل دستی(Rouse 1980)
• مدل ماشین – راننده (1976 Sheridan)

۲. مدل های خطای انسانی و رفتار ناایمن 

1- مدل های رفتاری حادثه

• مدل مستعد پذیری حادثه (Greenwood and Woods 1919)
• مدل رفتارهای شخصیتی (Surry 1968)
• تئوری واحد تغییر زندگی Alkov) ،(1972
• تئوری تنظیم استرس (Kerr 1957)

2. مدل های تصمیم گیری انسانی

• مدل خطرجویی هدفمند (Taylor 1976 )
• مدل ادراک ریسک (Perusse Slovic et al ;1984 ,1980 )
• مدل پذیرش ریسک (Litea et al 1983 )
• مدل های ذهنی یا غیر مستدل و تورشی (Tversky and Kahneman.1974 1981)
• مدل نفع مورد انتظار (Raiffa 1968 )
• مدل تشخیصی علائم (Tanner and Sweets.1954 )

3. مدل های پردازش اطلاعات انسانی

• مدل فرضیه تک کانال (1968 Welford)
• مدل خطای انسانی ((Lawrence 1974.Wigglesworth 1972
• مدل مرحله تصمیم 1968, Andersson 1984) (Hale and Hale 1970, Surry
• مدل ارتباطات (1986(Letho and Miller
• مدل  درخت اخطار (1986 Letho and Miller)
• مدل تحریک /تلاش توجه (1973 Kahneman)

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدل های بررسی و تحلیل حوادث ناشی از کار

⇐ مروری بر تئوری های علیتی رویداد

⇐ روشهای آنالیز خطی یا سنتی حادثه

⇐ مدل سازی پخش مواد در محیط