مدل رفتارهای انسانی در ایجاد حوادث و کنترل ضایعات در محیط کار

مدل رفتارهای انسانی در ایجاد حوادث و کنترل ضایعات در محیط کار

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 15

سید مسعود نبی پور

مقدمه:

ارزیابی مدل های مشخص کننده علل حوادث، باعث افزایش توجه و درک بیشتر ما نسبت به تأثیر عوامل و رفتار های انسانی در ایجاد حوادث می گردد. بیشتر مدل های مرتبط با فاکتورها یا رفتارهای انسانی نتیجه یک حادثه با رویداد را به تصویر می کشند و سعی می کنند که در آن عوامل مختلف رفتاری یا محیط کاریی که باعث ایجاد حادثه ناشی از خطای انسانی شده را مشخص نمایند.

یک مسئله اصلی و کلیدی در این مدل ها دانستن حلقه اصلی که باعث جلوگیری از حادثه می شود و یا شکستن آن زنجیر تواتر یا تسلسل ایجاد حادثه را از بین برده و از ایجاد آن جلوگیری می کنیم.

مدلهای فاکتورهای انسانی می تواند مورد استفاده برای مشخص کردن ضایعات بالقوه یا جلوگیری از ایجاد دوباره زنجیره ارتباطی حوادث. قرار گیرد. هر مدل رفتاری همچنین در جهت به تصویر کشیدن یا مشخص کردن ظواهر موجود بین عوامل انسانی و مهندسی ایمنی و مدیریت کاربرد دارد.

مدل های قبلی رفتارهای انسانی

قبلا توسط دو نفر بنام های Beinger ,Smith در کتابی تحت عنوان “رفتارهای انسانی در کنترل حوادث ناشی از کار” به دو مسئله پرداخته شده است، این مدل ها در مشخص کردن زنجیره ایجاد حوادث و اعمال ناایمن می باشد که در این مسئله آنها به فاکتورهای شغلی و محیط کار و دلایلی که در ایجاد حوادث مؤثر هستند پرداخته اند. این مدل بوسیله شخصی بنام (Ramsey) توسعه یافت. مدل (Ramsey) رمزی بر اساس آثاری از سلسله اعمالی که اتفاق می افتاد بود، وقتی که فردی با یک موقعیت خطرناک یا یک حادثه روبرو می شد در این ارتباط ۴ نوع رفتار مورد نظر بود که عبارتند از:

الف) احساس یا مشاهده خطر
ب) درک خطر
ج) تصمیم گیری برای اجتناب از خطر
د) توانائی اجتناب از خطر

در مدل (Petersen) پیترسون دوباره سعی شده که انواع فاکتورهای فردی، شغلی و محیط کاری که در خطای فرد مؤثر هستند به نظم و ترتیب در آورده و طبقه بندی شود. بر اساس این مدل، حوادث نتیجه ای از تداخل رفتارهای انسانی و نقص سیستم می باشد. مدیران ایمنی با تجربه، نقص سیستم ها را بیشتر مرتبط با خط مشی ایمنی، آموزشهای ایمنی و بازرسی ایمنی می دانند.

خطاهای انسانی اغلب مرتبط می باشند با تداخل عوامل مختلف و فشارهای کاری که منجر به خطا می گردند. (بطور مثال درک نادرست از خطر) و یا به دام افتادن و دچار حادثه شدن (بطور مثال طراحی محیط کاری بدو نادرست) که این سه طبقه بندی در آینده به اجزاء مختلف دیگری تبدیل خواهد شد.

اخیرا Dejoy (دی جوی) مدل قابل توجه به اطلاعات سود مند درباره رفتارهای حفاظت از خود در محل کار پیشنهاد داده است.

در این مدل چگونه خطای فرد باعث رفتار حفاظت از خود می شود مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده شده و اصطلاحا براساس عوامل مؤثر در سه طبقه یا بخش قرار گرفته اند که عبارتند از آمادگی با استعداد – قادر ساختن یا فراهم کردن – محکم کردن یا ثبت کردن.

تجزیه و تحلیل فاکتورهای موجود زمینه ای برای انتخاب روش جلوگیری و یا روش مداخله در آن را فراهم می نماید و این سه طبقه یا بخش از خط مشی یا استراتژی شامل مدل آن نیز می گردد. این خط مشی یا استراتژی هرگونه تغییر یا تبدیل و اصلاح اهداف و عملکردهای مستقیم و غیر مستقیمی که در رفتارهای حفاظت از خود مؤثر بوده یا آن را تقویت می کرده اند را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

– مدل پیشنهادی:

استفاده از مدل های قبلی در این زمینه به منزله نقطه شروع برای ارائه مدل جدید با در نظر گرفتن تقارن عواملی که در ایجاد حالت خطا و حادثه مؤثر می باشند خواهد بود.

مدلی که درحال حاضر ارائه می گردد متفاوت با قبل بوده اما در آن سعی شده که چندین مسئله بشرح ذیل مدنظر قرار گیرد :

1. مهمترین تقسیم بندی یا طبقه بندی در مورد عوامل مؤثر در این مدل می توان از فاکتورهای رفتاری انسان و ارگونومی نام برد. برای مثال: کنترل صفحات نمایشگر و کلمات و نشانه ها با علائمی که بین فرد و ماشین مورد استفاده قرار می گیرد.
2. عوامل داخلی و خارجی فردی که باعث می شود فرد به سمت خطا و ریسک هدایت شده و ظاهرا بصورت اتوماتیک و سازماندهی شده تصمیم بگیرد.
3. جلوگیری و حفاظت (روش کنترلی) که ارتباط پیدا می کند با عوامل مؤثر در مدیریت سازمان
4. کنترل استراتژی ها یا خط مشی ها شامل عوامل سازمانی و مدیریتی، که همچنین شامل درک اعمال مرتبط با مهندسی و حفاظت از خود می باشد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدیریت دانش در خطاهای انسانی برای جلوگیری از حوادث

⇐ مدل های مدیریت خطاهای انسانی

⇐ ایمنی مبتنی بر رفتار (خطاهای انسانی)

⇐ مدلسازی پویای ریسک, حوادث و خطای انسانی در سیستم های فرآیندی