مخاطرات اسکلتی – عضلانی رایج در بیمارستانها

(ویژه پرستاران)
Health care wide hazards module – Ergonomics OSHA

مترجم: نیلوفر احمدی- کارشناس بهداشت حرفه ای

مقدمه :

براساس آمارهای کشور آمریکا سالانه بیش از 200 هزارمورد آسیب  و بیماری اسکلتی عضلانی مرتبط با کار در پرستاران ثبت می شود. بسیاری از این موارد شامل آسیبهای شدید هستند و بیش از نیمی از این آسیبها نیاز به استراحت پزشکی دارند و سالانه نزدیک به یک میلیارد دلار خسارت ناشی از پرداخت غرامت دستمزد روزهای استراحت پزشکی فقط بخاطر آسیب های اسکلتی عضلانی در پرستاران به سیستم های بیمه ای  امریکا وارد می شود.

OSHA: انستیتو تحقیقات بهداشت و ایمنی شغلی آمریکا

آسیب های اسکلتی – عضلانی رایج :

برآورد می شود که پرستارانی که از بیماران مراقبت می کنند 2 برابر بیشتر از سایر پرستاران در معرض آسیب های اسکلتی – عضلانی باشند. پرستاران و کمک پرستارانی که وظیفه حمل و جابجائی بیماران را برعهده دارند ممکن است دچار عوارض زیر شوند:

• کشیدگی عضلانی
• کشیدگی تاندونها
•  التهاب تاندون ها و مفاصل
• دردهای عصبی
• فتق دیسک کمری

مخاطرات شغلی رایج در حرفه پرستاری:

بیشترین مخاطرات متوجه پرستارانی است که از بیماران ناتوان یا مسن مراقبت می کنند (مثلا در بخش های سی سی یو و ای سی یو)

از آنجا که این گروه از  پرستاران در فعالیت های روزانه به بیمار کمک می کنند در معرض ریسک ناشی از حمل و جابجائی  دستی بیمار هستند. این فعالیت ها در صورت عدم کنترل منجر به آسیبهای اسکلتی –عضلانی می شود. این افراد حتی ممکن است دچار حوادثی مثل افتادن و لیز خوردن شوند که خود منجر به بروز آسیب های اسکلتی – عضلانی گردد. همچنین پوسچرهای نادرستی که خواسته یا ناخواسته متحمل می گردند حتی در برخی گزارش ها و مطالعات استرس های روحی و نوبت کار ی نیز می تواند دردهای اسکلتی – عضلانی را افزایش دهد.

هزینه های ناشی از آسیب های اسکلتی – عضلانی که به سیستم و فرد شاغل تحمیل می گردد :

• هزینه های درمانی
• هزینه های جابجائی و تغییر شغل
• افزایش تعداد روزهای از دست رفته کاری بدلیل مرخصی استعلاجی و کمبود نیروی انسانی ناشی از آن

راهکار قانونی جهت کنترل و کاهش آسیبهای اسکلتی – عضلانی:

طبق مصوبه سال 1970سازمان OSHA در آمریکا هر کارفرما موظف است شرایط و تسهیلاتی برای شاغلین خود در محیط کار ایجاد نماید تا هیچ یک از آنها در معرض خطرات شغلی که منجر به بیماری – جراحت و مرگ می گردد نباشند.

در ایران نیز قوانین متعددی  با این موضوع وجود دارد جهت اطلاع بیشتر به کتاب قانون کار و تامین اجتماعی   و همچنین به آئین نامه های موجود در همین زمینه که از طرف وزارت کار و وزارت بهداشت صادر شده است مراجعه فرمائید.

راهکارهای ارگونومیکی جهت کنترل و کاهش آسیب های اسکلتی – عضلانی:

 سازمان OSHA به عنوان یکی از سازمان های مرجع در انجام تحقیقات بهداشت حرفه ای در جهان در این زمینه چند پیشنهاد ارائه می کند که با کمی بررسی در تمام بیمارستانها قابل اجراست :

• کاهش و محدود کردن حمل دستی بیمار
• برگزاری برنامه های آموزش نحوه حمل ایمن بیمار
•  استفاده از تجهیزات و تسهیلات مکانیکی برای حمل بیمار

البته این اقدامات فقط پس از شناسایی مخاطرات ارگونومیکی محیط کار قابل اجراست.

 

پیشنهادهای OSHA به منظور کنترل و مدیریت مخاطرات ارگونومیکی بیمارستان:

1. تشکیل کمیته بررسی مخاطرات ارگونومیکی
2. شناسائی و تجزیه و تحلیل  مخاطرات محیط کار توسط کمیته
3. شناسائی و تجزیه و تحلیل حوادث شغلی و بررسی گزارش های موجود توسط کمیته
4. اجرای راهکارهای کنترل و پیشگیری از مخاطرات توسط کمیته
5. مدیریت درمان علائم و آسیب های اسکلتی – عضلانی
6.  آموزش و اجرای مصوبات کمیته

1- تشکیل کمیته :

طبق توصیه ای که سازمان OSHA می نماید یکی از راهکارهای چاره ساز در کاهش این نوع آسیب ها در کارکنان تشکیل کمیته ای به منظور بررسی، شناسائی، کاهش و حذف مخاطرات ارگونومیکی است. بدیهی است زمانی این کمیته کارکرد مثبت دارد که  زیر نظر و حمایت مدیریت بیمارستان باشد.

وظایف کمیته بررسی مخاطرات ارگونومیکی بیمارستان:

1. آموزش مستمر کارکنان در زمینه پیشگیری از بروز آسیب های اسکلتی – عضلانی
2. اجباری نمودن روش صحیح حمل و جابجائی بیماران
3. الزامی نمودن گزارش دادن علائم و نشانه های شروع آسیب های اسکلتی – عضلانی  توسط کارکنان به کمیته
4. تشویق به مشارکت کارکنان به طرق گوناگون
5. اجرای برنامه انتقادات و پیشنهادها. (در این برنامه می بایست از گزارش کارکنان از شرایط ناایمن محیط کار استقبال شود)

2- شناسائی و تجزیه و تحلیل  مخاطرات ارگونومیکی محیط کار توسط کمیته مذکور:

شناسائی مخاطرات همواره یک کار تخصصی است که میبایست به دقت انجام شود . شناسائی مخاطرات ارگونومیکی  باید فراگیر و همه جانبه باشد شامل :

– تجزیه و تحلیل محیط کار از جنبه شناسائی خطرات بالقوه و بالفعل (کلیه فاکتورهای محیط کار، لوازم و تجهیزات و شرایط کار)

–  ارزیابی وظایف شغلی از جنبه های :

• طول مدت انجام
• دفعات تکرار
• شدت و میزان فشار اعمال شده
• پوسچرهای خطرناک مثل خم شدن و پیچش کمر
• تماس با عوامل فیزیکی نظیر ارتعاش، سرما
• استرس روحی روانی

مهمترین روش های شناسائی مخاطرات :

• مشاهده محیط کار
• مشاهده نحوه انجام کار توسط افراد
• صحبت با کارکنان
• صحبت با سرپرستان
• انجام معاینات دوره ای

3- شناسائی و تجزیه و تحلیل حوادث شغلی و بررسی گزارش های موجود:

هدف از مطالعه و تجزیه و تحلیل گزارشها و مدارک حوادث شغلی قبلی تعیین الگوئی است برای شناسائی آسیب هائی که بطور معمول در محیط کار اتفاق میافتد مثل کمردردهای حاد یا رگ به رگ شدن و پیچ خوردن و نظایر اینها.

4-اجرای راهکارهای کنترل و پیشگیری از مخاطرات :

الف- کنترل اداری و مدیریتی شامل:

• بکارگیری افراد متناسب با نوع شغل
• ارزیابی نیازهای بیماران
• تعیین یک روش اجرائی و خط مشی

ب-  کنترل های فنی – مهندسی شامل:

• ایزوله کردن خطر
• حذف خطر
• بکارگیری لوازم و تجهیزات کمکی برای حمل بیماران

 

5- مدیریت درمان علائم و آسیب های اسکلتی – عضلانی:

درمان علائم و آسیب های وارده می بایست توسط یک برنامه مدیریتی و توسط فردی که در زمینه پیشگیری از بیماری های اسکلتی – عضلانی آموزش دیده سرپرستی و مدیریت شود.

– مراحل برنامه مدیریت درمان :

• ثبت دقیق و صحیح بیماری ها و آسیب ها
• شناسائی  نشانه های اولیه آسیب ها و نحوه درمان آنها
• ارجاع به کارسبک یا ممنوعیت حمل برای بیمارانی که تحت درمان هستند
• پایش منظم افراد تحت درمان به منظور آگاهی از اینکه چه زمانی توانائی بازگشت بکار را پیدا می کنند.

6- آموزش:

 

 

موضوعات اصلی  آموزش:

• مخاطرات بالقوه ارگونومیکی در محیط کار
• علل و علائم دردهای ناحیه پشت و سایر آسیب های اسکلتی – عضلانی
• روش های شناسائی استرس زا های ارگونومیکی محیط کار (از جمله حمل بیمار)
• راهکارهای کنترل و حذف مهندسی و مدیریتی خطر
• روش های اعلام و گزارش مخاطرات به مدیریت توسط کارکنان
• حرکات نرمشی و بدنسازی برای کارکنان
• روش صحیح حمل و بلند کردن بیماران بویژه برای کمک پرستاران

ویژگی های روش آموزشی:

• برنامه آموزشی بایستی توسط کارکنان واجد شرایط طراحی شده و به مرحله اجرا در آید.
•  برنامه آموزش باید مستمر باشد.
• برنامه آموزش باید تمام رده های سازمانی اعم از مدیران – سرپرستان و کلیه کارکنان بخش های مراقبت های بهداشتی درمانی را دربرگیرد.
• برنامه آموزشی باید کارکنان جدید را نیز مد نظر داشته باشد.
• مطالب آموزشی باید به روز باشد و با هدف ایجاد تغییر رفتاری کارکنان در محیط کار اجرا شود.
• برنامه آموزش باید در سطح درک و فهم تمام آموزش گیرندگان باشد.
• آموزش گیرنده فرصت کافی برای طرح پرسش داشته باشد.

ج-اجرای مصوبات کمیته :

عمده مصوبات کمیته در جهت کاهش مخاطرات ارگونومی یکی بهبود شرایط کاری و دیگری ثبت و نگهداری مدارک مربوط به مخاطرات و بیماری های مرتبط با عوامل ارگونومیکی در کارکنان است .

بهبود شرایط کاری: بازنگری در نحوه انجام وظایف کارکنان با هدف کاهش مخاطرات اسکلتی – عضلانی و با استفاده از تمامی ابزارهای در اختیار کمیته انجام می شود. بطور کلی در اغلب بیمارستانها با توجه به نوع وظایف اقراد مخاطرات ارگونومیکی رایج به ترتیب فراوانی عبارتند از:

الف- در بخش های درمانی بیمارستان:

• حمل و جابجائی بیماران
• افتادن و لیز خوردن
• پوسچرهای نادرست

ب- در سایر بخش های بیمارستان:

• حمل و جابجائی اشیا و کار با انواع لوازم کار، چرخ دستی ها، سینک ها، سطل ها و سبدها، ابزار دستی
• در هنگام نظافت فضاهای عمومی

 حتما بخوانید ⇐ ارگونومي در محيط بيمارستان -Ergonomics in the hospital environment

در بخش های درمانی:

1- حمل و جابجائی بیماران:

 

 

تعریف حمل دستی بیمار: در این بخش هرگونه جابجائی بیمار یا تغییر وضعیت وی (از خوابیده به نشسته و …) و یا بلند کردن بیمار افتاده از روی زمین در زمره حمل دستی بیمار دسته بندی می شود.

مخاطرات رایج در روش حمل دستی بیمار :

1. حمل تکراری (چندین بار در یک شیفت انجام شود)
2. حمل در وضعیت نامناسب (مثلا بمنظور دسترسی به بیمار برای کمک به بلند کردن وی از عرض تخت استفاده شود)
3. اعمال نیرو و فشار بیش از حد و غیر ضروری (مثلا هل دادن صندلی چرخدار در حین بالا و پائین رفتن از ramp و …)
4. بلند کردن بارهای سنگین (مثل بیمار بی تحرک) به تنهایی و مجموعه ای از اعمال فوق
5. حمل بیمار در وضعیت کشیدگی بیش از حد عضلات
6. سرپا نگهداشتن بیماری که در حال افتادن است
7.  بلند کردن بیمار افتاده از روی زمین یا تخت
8. بیش از 20 بار حمل در هر شیفت
9. حمل به تنهایی و بدون کمک دیگران
10.  بلند کردن بیمارانی که قادر به حفظ تعادل خود نیستند
11. حمل بیماران سنگین وزن
12. توقع افراد از خود یا دیگران برای انجام کارهایی بیش از حد توانائی
13. فاصله زیاد بین بیمار و پرستار در هنگام حمل و جابجائی
14. پوسچرهای نادرست در حین انجام کار (مثل خم شدن و چرخش کمر)
15. آموزش نادرست و غیر موثر تکنیک های حمل صحیح و نحوه بکارگیری لوازم کمکی

کاهش مخاطرات حمل دستی بیماران :

1. تدارک امکانات برای اجرای برنامه  کنترل خطرات با توجه به خطرات شناسائی شده در زمینه حمل دستی بیماران
2. تدوین و برقراری معیارهایی برای سنجش روش صحیح حمل بیمار.
3. معیارهای اصلی شامل  وزن و فاصله بیمار، پوسچرها و حرکات نامناسب پرستار می باشند که با ارزیابی دقیق آنها می توان خطرات ناشی از آنها را شناسائی و کنترل نمود. توجه نمائید که شناسائی مخاطرات ارگونومیکی در حمل بیمار بطور جداگانه صورت گرفته و روش حمل ایمن بطور جداگانه برای همان بیمار انجام شود.
4. پس از شناسائی مخاطرات ارگونومیکی وظائف پرمخاطره را حذف و یا کنترل نمائید.
5. با طراحی صحیح وظائف شغلی و نیز استفاده از تجهیزات و لوازم کمکی بسیاری از وظائف پرخطر حذف می گردد.
6. هرگز این توصیه کلیدی را فراموش نکنید: دفعات حمل دستی بیمار باید به کمترین حد ممکن برسد.
7. توجه کنید که انتخاب و تهیه تجهیزات کمکی براساس نیازمندی های بیماران، کارکنان و توانائی خرید مدیریت می باشد.

چند نکته مهم در حمل و جابجائی بیمار:

1. زمانی که  بیماران در حالت نا متوازن قرار دارند هرگز آنها را جابجا نکنید.
2. بیمار را در نزدیکی بدن حمل کنید.
3. بیمار را به تنهائی جابجا نکنید بویژه بیماری که روی زمین افتاده. برای بلند کردن بیماران از روی زمین حتما از چند نفر کمک بگیرید یا از وسایل مکانیکی استفاده نمائید.
4.  تعداد دفعات حمل را در روز به ازای هر نفر به حداقل ممکن کاهش دهید (قابل توجه سرپرستان و مدیران)
5. از حمل بار سنگین بویژه در هنگام چرخش کمر پرهیز کنید.
6. قبل از استفاده از هر نوع وسیله مکانیکی آموزش لازم را ببینید.

2- افتادن و لیز خوردن

این اتفاقات اغلب در اثر وجود مخاطرات محیطی از این قبیل رخ می دهد :

1. کف لیز یا خیس
2. کف غیر هم سطح
3. حمل بار در فضای محدود
4. وجود موانع در راهها ی عبوری
5. مسیرهای عبور کثیف و پرمانع یا تجهیزات معیوب
6. روشنائی ضعیف بخصوص در شیفت شب

روش های حذف مخاطرات :

به خاطر بسپارید نگهداری و سرویس به موقع تجهیزات، نظم و نظافت و مهمتر از همه دقت  و احتیاط  کارکنان در انجام وظایف مانع از بروز حوادثی مثل افتادن و لیز خوردن می شود. دیگر اقدامات موثر شامل :

1. حذف سطوح غیر هم سطح
2. حذف سطوح لیز در حمام و دست شویی ها
3. برطرف نمودن به موقع مایعاتی که برروی زمین ریخته و باعث لیزی کف می شوند.
4. به روش ایمن در محیط های بسته و محدود کار کنید و در هنگام بلند کردن بار در این فضاها از وسایل کمکی استفاده کرده و مراقب باشید که دچار آسیب نشوید
5. به حداقل رساندن تعداد فضاهای کاری کوچک و محدود (انبارها و گنجه ها و راهروهایی که امکان تحرک در آنها به حداقل میرسد)
6. به حداقل رساندن موارد حمل دستی بارهای سنگین

3- پوسچرهای نادرست:

 

 

به وضعیت و حالت بدن در حین کار کردن پوسچر گفته می شود. حرکاتی مثل چرخیدن، خم شدن به جلو و عقب با زوایای باز در حین کار کردن و حمل بار پوسچر های نادرستی است زیرا به مفاصل بدن بخصوص کمر فشار بیش ازحد وارد کرده و موجب بروز کمر درد و حتی فتق دیسک بین مهره ای می شود. پوسچر های نادرست باعث می شود تا عضلات بیشتری تحت فشار و انقباض باشند. و  به مدت طولانی موجب خستگی و فرسودگی عضلات و تاندونها می شوند.

انواع پوسچرهای نادرست رایج در بیمارستان:

1. چرخیدن در حین بلندکردن بار
2. خم شدن روی بار
3. خم شدن بیش از حد به جلو یا عقب
4. خم شدن به اطراف
5. خم کردن و فشار آوردن به کمر هنگام بلند کردن، پائین آوردن یا حمل کردن بار
6. بالا نگهداشتن بازوها به مدت چند دقیقه
7. پوسچرهای نادرستی که در طول یک شیفت یک ساعت یا بیشتر بطول می انجامند
8. چرخیدن یا خم شدن به جلو برای نگهداری تعادل بیمار از پشت و کمک به راه رفتن او

روشهای حذف پوسچرهای نادرست:

1. آموزش به کارکنان در خصوص روش های حمل ایمن
2. در صورت امکان از لوازم و تجهیزات کمکی برای حمل بیماران استفاده نمائید
3. حمل را چند نفره و گروهی انجام دهید

در سایر بخش های بیمارستان:

در تمامی بخش های بیمارستان بخصوص در واحد های پشتیبانی از جمله: آشپزخانه، رختشویخانه، تاسیسات و انجام نظافت عمومی افراد درگیر فعالیت هایی هستند که آنان را در معرض انواع مخاطرات ارگونومیکی قرار می دهد.

در حین انجام فعالیت هایی از جمله جابجائی وسایل کار، چرخ دستی های سنگین، خالی کردن ظروف سنگین محتوی مایعات یا جابجا کردن جعبه های سنگین، خم شدن به منظور دسترسی یافتن به سینک های عمیق یا جعبه های حجیم، بکار بردن انواع ابزارآلات دستی و بالاخره امور نظافت عمومی افراد خواسته یا ناخواسته انواع پوسچر های نادرست و آسیب زننده را بخود می گیرند.

اصول حذف تمامی مخاطرات ارگونومیکی عبارت است از:

ایجاد تغییراتی در روش انجام فعالیت ها و اعمال طراحی های جدید مهندسی در لوازم و تجهیزات یا حتی ساختمان که به بهینه سازی در جهت کاهش مخاطرات ارگونومیکی کمک فراوانی می نماید.

حمل و جابجائی اشیا و کار با انواع لوازم کار، چرخ دستی ها، سینک ها، سطل ها و سبدها، ابزار دستی و نظافت عمومی:

حمل و و جابجائی لوازمی نظیر پایه سرم، صندلی چرخدار، مخازن گاز اکسیژن، دستگاه تنفس، ست دیالیز، دستگاه عکسبرداری اشعه ایکس، یا مجموعه ای از چند دستگاه فوق در یک زمان می توانند باعث بروز گرفتگی یا کشیدگی عضلانی شوند. برای کاهش مخاطرات ارگونومیکی هنگام حمل این اشیاء دستورات زیر را بکار بندید.

روش های حذف مخاطرات ارگونومیکی در هنگام جابجائی اشیاء:

1. اشیائی را که حمل میکنید حتما باید مجهز به دسته باشند
2. برای حمل اشیای سنگین و حجیم که بلند کردن آنها مانع از دید کافی شما می شود حتما کمک بخواهید.
3. هرگز در یک زمان چند چیز را باهم جابجا نکنید. مثلا حرکت دادن صندلی چرخدار بیمار به همراه پایه سرم متصل به وی
4. توقع انجام کارهایی بیش از حد توانائی تان نداشته باشید.
5. برای خم نشدن و فشار نیاوردن به کمر و برای دسترسی آسان به سینک ها ی عمیق کف سینک را با قرار دادن یک شی پلاستیکی مناسب بالا بیاورید .
6. بجای شستن ظرف یا لباس داخل سینک عمیق آنرا درون یک  تشت جداگانه بشوئید.
7. استفاده از سطل های زباله و سبدهای البسه بزرگ مجهز به درب تخلیه کناری بطوری که برای خالی کردن آنها نیاز به بلند کردن نباشد
8. نصب دسته برروی سطل ها و سبدها  برای حمل راحت تر
9. عدم استفاده از کیسه زباله بدون قرار دادن درون سطل. برای جلوگیری از مخاطراتی مثل پاره شدن کیسه زباله و تماس با زباله های عقونی و برای حمل راحتتر حتما کیسه ها را داخل سطل قرار دهید.

 

 روشهای حذف مخاطرات ارگونومیکی در هنگام  حمل چرخ دستی ها :

1. سایز چرخ دستی ها و وزن آنها را به کمترین حد ممکن تقلیل دهید.
2. ظروف و اشیا را در جایگاه های بسته  که بسختی قابل دسترسی هستند قرار ندهید.
3. ظروف زباله و مواد دورریختنی را در پائین ترین سطح دسترسی قرار دهید.
4. برای محدود کردن دفعات کشیدن، هل دادن و حمل  چرخ دستی های سنگین محتوی غذای بیماران، البسه، لوازم نظافت و …
5. وزن و ابعاد چرخ دستی ها را به کمترین حد ممکن تقلیل دهید به طوری که که با کمترین نیرو به حرکت درآیند.
6. از چرخ دستی هایی مجهز به چرخ های بزرگ که اصطکاک کمتری ایجاد می کنند استفاده کنید این نوع چرخ ها روی موانع به راحتی حرکت می نمایند.
7. در هنگام هل دادن چرخ دستی ها دسته آنرا در ارتفاع سینه نگهدارید
8. در هنگام هل دادن چرخ دستی  دسته آنرا نگهدارید تا از وارد شدن ضربه و آسیب به دست ها بخصوص انگشت ها جلوگیری شود.
9. کف باید همیشه تمیز و عاری از مانع باشد.
10. چرخ دستی را هل بدهید آنرا نکشید.
11. استفاده های نابجا از چرخ دستی را ممنوع کنید (مثل سواری گرفتن افراد، حمل بارهای حجیم و سنگین و …)
12. برای حمل اشیای حجیم و یا سنگین حتما کمک بگیرید

روش های حذف مخاطرات ارگونومیکی هنگام کار با ابزار دستی:

1. در زمان کار با ابزاردستی به مچ دست، بازو و شانه ها فشار بیش از حد وارد نکنید.
2. از ابزار آلات مناسب که بخوبی طراحی وساخته شده باشند استفاده کنید.
3. دسته ابزار نباید لیز و لغزنده باشد بلکه باید بخوبی در دست جای گرفته و حمایت شود.
4. در هنگام کار با انگشتان دست مچ دست نباید در حالت خمیده باشد بدین منظور باید دسته ابزار حالت خمیده داشته باشند مثل دم باریک و انبر دستی و نظایر اینها.
5. از ابزارهایی با حداقل وزن ممکن استفاده کنید.
6. از ابزارهایی با حداقل میزان ارتعاش استفاده کنید یا ارتعاش وارده به دست ها را با بکار بردن دسته ها یا دستکش های عایق به حداقل برسانید.
7. از دریل هایی با دسته خمیده بجای دسته مستقیم استفاده کنید.

روش های حذف مخاطرات ارگونومیکی در هنگام استفاده از لوازم نظافت عمومی:

1.  اشیا را محکم و با اعمال فشار در چنگ نگیرید.
2. دسته جارو و تی نباید لیز و لغزنده باشد بلکه باید بخوبی در دست جای گرفته و حمایت شود.
3. هنگام تمیز کردن اشیاء بهتر است سطح کار در ارتفاع کمرباشد. هرگز روی سطح کار خم نشوید. (مثلا برای تمیز کردن یک صندلی چرخدار آنرا روی یک سطح شیب دار قرار دهید و یا برای مرتب کردن تخت ارتفاع آنرا بالا بیاورید)
4. هنگام زانو زدن زانو بند بپوشید یا قطعه ای پارچه ضخیم و نرم زیر زانوان خود قرار دهید.
5. حتی الامکان جاروهایی با دسته هایی که در تمام جهات و زوایا قابلیت چرخش دارند بکار برید.
6.  برای دسترسی به اشیای بالای سر از نردبان یا چهارپایه استفاده کنید.
7. جارو زدن یا تی کشیدن را اگر به این روش انجام دهید کمتر خسته می شوید: به سمت سطح بزرگتر جارو فشاردهید، خاکروبه را از تمام سطوح به یک سمت هدایت و در یک نقطه انباشته کنید و در همانجا جمع آوری نمائید.
8. در صورت امکان از زمین شوی برقی برای نظافت کف سالنها و راهروها و فضاهای بزرگ استفاده کنید.
9. هرگز به روش تکراری کار نکنید. هر چند وقت یکباربرای کاهش فشارهای وارده بر عضلات روش جارو کردن را تغییر دهید.
10. در صورت امکان سطل ها، خاک اندازها و سایر ابزارهای نظافت را به چرخ ترمز دار مجهز نمائید.
11. برای کاهش فشارهای ارگونومیکی یا وظایف افراد را بصورت دوره ای عوض کنید یا افراد را بصورت چرخشی در مشاغل مختلف بگمارید.
12. در حین انجام نظافت از پوسچرهای نادرست مثل چرخیدن و خم شدن پرهیز کنید.
13. وسایل کار را بجای حمل با دست با چرخ دستی حمل کنید.
14. از جاروها یا زمین شوی های برقی سبک که براحتی حمل و نقل می شوند استفاده کنید.
15. بطری های اسپری برای پاک کردن شیشه و … مجهز به دسته خمیده ارجحیت دارند.

حتما بخوانید ⇐ مجلات ارگونومی (Journal of Ergonomics)

ثبت و نگهداری مدارک (بیماری ها و حوادث شغلی):

در پایان برنامه بخاطر داشته باشید که بدون وجود سیستم ثبت و نگهداری مدارک مربوط به بیماریها و حوادث ناشی از کار انگیزه ای نیز برای گزارش دهی و مطالعه بیماریها و حوادث وجود نخواهد داشت. همچنین مدارک و اسناد ارزشمندی هم که وجود دارد بدلیل عدم توجه و نگهداری مناسب از بین خواهد رفت و قابل دسترسی نخواهد بود.

برای اجتناب از چنین اتفاقی باید:

• تمامی اسناد و مدارک را به روش استاندارد ثبت نمائید.
• هر یک از کارکنان موظف باشند تا حوادث و بیماری های (ناشی و غیر ناشی از کار) مربوط به خودشان را به مرجع مشخصی در محل کار گزارش نمایند.
• ثبت و نگهداری گزارش ها می بایست بر اساس معیارها و در فرمت هایی باشد که در قانون مشخص شده است.
• هر گونه علائم بیماری های اسکلتی عضلانی یا حوادثی مثل بلندکردن بار که منجر به آسیب های حاد و شدید کمر و غیره شود نیز باید در فرم های مخصوص ثبت گردند.

ثبت و نگهداری این مدارک از جنبه قانونی برای همه کارفرمایان حتی پیمانکاران بیمارستان باید بسیار مهم و ارزشمند باشد و صد البته اهمیت این موضوع باید به نحو شایسته ای به اطلاع همه افراد ذینفع رسانیده شود.