محاسبه یا اندازه گیری مقدار ریسک

محاسبه یا اندازه گیری مقدار ریسک

ریسک همیشه به صورت عددی یان می شود که معمولا از حاصلضرب احتمال وقوع در پیامد یا شدت واقعه بدست می آید. عدد ریسک واحد خاصی ندارد و به صورت تنها واحد معنی و مفهومی نخواهد داشت. مثلا اگه گفته شود که ریسک انجام کار یا فعالیت خاص برابر ۲۰۰ است هیچ گونه مفهومی را نمی رساند. اما اگر ریسک دو کار مشابه یا انجام یک کار به دو روش مختلف و یا ریسک انجام کارهای متفاوت تعیین شوند٬ امکان مقایسه اعداد ریسک فراهم شده و بدین ترتیب اهمیت ها مشخص می گردد.

بعنوان مثال اگر برای رفتن از طبقه ۴ ساختمانی به پائین دو راه وجود داشته باشد. پله های ساختمانی و آسانسور، محاسبه عدد ریسک برای پائین رفتن از پله و با استفاده از آسانسور به خوبی نشان می دهد که ریسک کدام طریق بیشتر از دیگری است. به عبارت دیگر محاسبه عدد ریسک به شخص این امکان را می دهد که تصمیم گرفته و از دو راه و یا دو روش موجود یکی را برگزیند. به این دلیل است که می گویند ریسک یک ابزار مدیریتی برای تصمیم گیری است.

باید خاطر نشان شود که مقایسه دو عدد ریسک با یکدیگر فقط زمانی امکان پذیر است که دو جزء مربوط به ریسک یعنی احتمال وقوع پیامد یا شدت حادثه هر دو در محاسبات دو عدد با یک واحد معین اندازه گیری و بیان شوند. در غیر این صورت دو عدد محاسبه شده قابل مقایسه نخواهد بود.

مثلا در همان مثال فوق الذکر احتمال زمین خوردن و نرسیدن سالم به پائین ساختمان در هر دو روش به صورت مثلا میزان خسارت مالی وارده تعیین شود. آن وقت دو عدد ریسک محاسبه شده به خوبی قابل مقایسه خواهند بود.

ریسک را می توان با معیارهای ذهنی (subjective) نیز بیان کرد. در این حالت احتمال وقوع را در ۶ قسمت با بخش متفاوت به نامهای زیر بیان می کنند.

(st1) مكرر: احتمال وقوع بطور مرتب در طول چرخه عمر سیستم وجود دارد.

(nd2) محتمل: احتمال وقوع به صورت چند مرتبه در طول چرخه عمر سیستم وجود دارد.

(rd3) گهگاه: احتمال وقوع در طول چرخه عمر سیستم گاها وجود دارد.

(th4) نادر: احتمال وقوع در طول چرخه عمر سیستم وجود ندارد ولی ممکن است اتفاق بیافتد.

(th5) غير محتمل: بطور فیزیکی اتفاق غیر ممکن است.

به همین ترتیب شدت با پیامد را در چهار گروه زیر بیان می کنند:

• I فاجعه : یعنی مرگ
• II بحرانی: جراحات بسیار شدید یا بیماری های شغلی بسیار سخت
• III فردی با متوسط: جراحات جزئی یا بیماری های شغلی جزئی
• IV بسیار جزئی (قابل صرفن ظر کردن): بدون جراحت یا بیماری

معمولا احتمال وقوع و شدت را در روی محورهای مختصات برده و به اصطلاح سطح ریسک (Risk Plane) می سازند. برای احتمال های متفاوت و شدت های مختلف می توان با تعیین نقاط در روی محورهای Y, X میزان ریسک را بدست آورد. منحنی های نشان داده شده در شکل 1 خطوط ریسک ثابت را نشان می دهند. این خطوط را در زبان انگلیسی با اصطلاح ISO Risk معرفی می نمایند. هر خط نماینده یک ریسک معین می باشد و هر چه از محورها دورتر شویم، عدد ریسک بالاتر است بنابراین

K1<K2 <K3

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ روش های ترکیبی ارزیابی ریسک

منبع: کتاب کاربردی و شاخص های عملکرد در صنعت/تالیف: دکتر احسان ا… حبیبی با همکاری مهندس مجید علیزاده/ چاپ دوم/صفحه۹۰-۸۴/انتشارات فن آوران