مجلات دوره 3 شماره 4 بهداشت کار و ارتقاء سلامت

بهمن 1398

1- تعیین ارتباط بین مؤلفه های تاثیرگذار در پیشگیری از حوادث با استفاده از مدل معادلات ساختاری جهت کنترل حوادث صنعت فولاد

مقدمه: هدف تعیین ارتباط بین 6 فاکتور اصلی موثر در پیشگیری از حوادث با استفاده از معادلات ساختاری بوده است.

روش بررسی: ابتدا با استفاده از مطالعات گذشته اکثر مولفه های موثر در پیشگیری از حوادث بیان و نحوه ارتباط این مولفه بر یکدیگر تعیین گردید و روابط بین آنها مطابق با روش معادلات ساختاری، به صورت یک الگوی اولیه ترسیم گردید. سپس با استفاده از یک پرسشنامه کارکنان حادثه دیده 5 سال یکی از صنایع فولاد استان یزد بررسی شدند. در مرحله سوم داده های به دست آمده با نرم افزار Smart-PLS آماده تحلیل شد.

یافته ها: 6 عامل اصلی تقریبا به میزان 58 درصد از سهم عوامل پیشگیری از حوادث را شامل شده که در سطح اطمینان 95% مقدار تاثیر فرهنگ ایمنی 31/0، قوانین و دستورالعمل ها 29/0، آموزش 28/0، مهندسی 24/0، فاکتور های انسانی 31/0 و سرمایه و تجهیزات 38/0 می باشد. همچنین 42 درصد باقی مانده عواملی هستند که در صنعت مورد نظر ناشناخته هستند. همچنین 3 فرضیه از 14 فرضیه ارائه شده یعنی تاثیر قوانین بر روی مهندسی، آموزش و فاکتور های انسانی که جزء روابط فرعی بوده، مورد تائید قرار نگرفت.

نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که سه عامل بیشترین تاثیر را دارند: عامل اقتصادی اندکی نسبت به دیگر عوامل سهم بیشتری را دارا می باشد، فرهنگ ایمنی بعد از موارد اقتصادی بیشترین تاثیر را دارد. فاکتور های انسانی نیز دارای رتبه سوم می باشد.

2- نگرش پرستاران شاغل در بیمارستان های شهر کرمانشاه نسبت به جو ایمنی

مقدمه: جو ایمنی در واقع بینشه ای مشترک کارکنان در مورد نحوه مدیریت ایمنی در یک مکان و زمان خاص می باشد. یکی از مشاغل پر مخاطره شغل پرستاری بوده که توجه به مسائل ایمنی در این حرفه ضروری میباشد. این پژوهش با هدف نگرش پرستاران شاغل در بیمارستان های شهر کرمانشاه نسبت به جو ایمنی انجام گردید.

روش بررسی: پژوهش حاضر به روش توصیفی–تحلیلی بر روی 112 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستانهای شهر کرمانشاه انجام گرفت. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه دو قسمتی که قسمت اول مربوط به مشخصات دموگرافیکی و شغلی پرستاران و قسمت دوم پرسشنامه جو ایمنی پرستاران بود. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSS₁₆ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار جو ایمنی در پرستاران در مطالعه حاضر 56/0±06/3 بدست آمد. بین تمامی عامل ها با یکدیگر به جز فرسودگی تجمعی با گزارشدهی خطاها و اشتباهات ارتباط معنی دار آماری وجود داشت. جو ایمنی در بین مردان و زنان تقریبا برابر بود، همچنین در افراد مجرد بیشتر از افراد متاهل بود. در شیفت صبح بیشترین جو ایمنی در محیط کار حاکم می باشد. همچنین افرادی که شغل دوم داشتند جو ایمنی بیشتری داشتند.

نتیجه گیری: نتایج مطالعه ما نشان داد که جو ایمنی در پرسنل پرستاری مورد بررسی از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود، لذا توصیه میشود با انجام آموزش مسائل ایمنی، برگزاری کلاس های تخصصی ایمنی، تنظیم زمان کار – استراحت و… باعث بهبود جو ایمنی و تاثیر آن بر بهبود عملکرد ایمنی کمک کرد.

3- ارزیابی کمی و کیفی پسماندهای خطرناک و نحوه مدیریت آنها در صنایع شهرستان دامغان

مقدمه: در سال‌های اخیر، دفع غیراصولی پسماندهای خطرناک، ضمن تهدید سلامتی انسان، بحران‌های زیست‌ محیطی زیادی را در جوامع بشری به وجود آورده است. نظر به خطرات مستقیم و غیرمستقیم این پسماندها، جمع‌آوری اطلاعات جهت مدیریت اصولی آنها در کشور بسیار ضروری می‌باشد. هدف از این مطالعه، تعیین کمی و کیفی پسماندهای خطرناک و نحوه‌ ی مدیریت آنها در صنایع شهرستان دامغان بوده است.

روش بررسی: در این مطالعه، ابتدا لیست صنایع موجود در شهرستان تهیه شد. سپس با هماهنگی سازمان‌های ذی‌ربط، واحدهای فعال شناسایی گردید. پس از بازدید میدانی، اطلاعاتی در مورد کیفیت و کمیت و نحوه مدیریت پسماندهای خطرناک با استفاده از پرسشنامه جمع‌ آوری گردید.

یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که کل پسماندهای تولیدی خطرناک در صنایع موردبررسی 4795 کیلوگرم در ماه می‌باشد که 36/36 درصد از صنایع، مواد سمی، 09/9 درصد مواد خورنده، 36/36 درصد مواد قابل اشتعال و 18/18 درصد مواد واکنش‌ پذیر تولید می‌کردند. هیچ‌ کدام از واحدهای صنعتی مورد بررسی دارای سیستم کنترلی پس از دفع پسماندهای صنعتی خطرناک نبودند. همچنین فقط 36/36 درصد از صنایع دارای کارکنان مخصوص جهت جمع‌ آوری و دفع پسماندهای خطرناک بودند.

نتیجه‌گیری: جهت جلوگیری از آلودگی محیط‌ زیست و حفظ سلامت انسان‌ها، برقراری یک سیستم مدیریتی مناسب جهت ساماندهی پسماندهای صنعتی ضروری به نظر می‌رسد. همچنین، شناخت و جمع‌ آوری اطلاعات در مورد فرایندهای صنعتی، مواد اولیه و محصولات تولیدی می‌تواند در مدیریت پسماندهای صنعتی خطرناک بسیار تأثیرگذار باشد.

4- ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه با ترکیبات بنزن، تولوئن و اتیل بنزن (BTEX) در یکی از شرکت‌های پتروشیمی ماهشهر

مقدمه: یکی از مهم‌ترین منابع آلاینده‌ها، مواد شیمیایی می‌باشد که در اثر مرور زمان مشکلات حادی را برای کارکنانی که با مواد شیمیایی مختلفی در واحدهای فرآیندی پالایشی تماس هستند ایجاد می‌کند. هدف از این مطالعه تعیین بالاترین سطح مواجهه با ترکیبات BTEX و ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه کارکنان محوطه پالایش در یکی از شرکت‌های پتروشیمی ماهشهر است.

روش بررسی: مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر به صورت مقطعی در سال های 1396 و 1397 در یکی از شرکت‌های پتروشیمی ماهشهر صورت گرفت. در این مطالعه ابتدا عوامل زیان آوری محیط کار بر اساس گروه های شغلی مشخص گردید. و مطابق روش 1501 سازمان NIOSH، نمونه برداری هوا و آنالیز ترکیبات BTEX انجام شده و از نرم افزار SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. و در نهایت ارزیابی ریسک بهداشتی مطابق روش شماره 84101042 وزرات نفت انجام شد.

یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بنزن با میانگین تراکم (ppm58/0) در محدوده کاری سایت من‌ها، (ppm 43/0) برای کارکنان سر شیفت و با تراکم (ppm 33/0) برای زمان‌های حضور سرپرست در محل ایستگاه، دارای بیشترین تراکم نسبت به اتیل بنزن و تولوئن می‌باشد و همچنین نتایج بررسی نشان داد که سطح ریسک و رتبه ریسک آلاینده های موجود در شرکت پتروشیمی (سایت من‌ها) مورد مطالعه 7/66 درصد دارای ریسک پایین، 3/8 درصد ریسک بالا و 5/1 درصد ریسک متوسط و خیلی بالا می‌باشند. در نتیجه پر مخاطره‌ترین شغل در پتروشیمی، سایت‌‍‌من می‌باشد.

نتیجه‌گیری کلی: با توجه به نتایج بنزن بیشترین رتبه ریسک بهداشتی بخارات تولید شده در پتروشیمی را دارا می‌باشد و با توجه به بالا بودن پیامد مواجهه با بنزن انجام اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه در راستای حذف یا کاهش میزان مواجهه با آن توصیه گردید.

5- بررسی ارتباط بین جو ایمنی و رفتار ایمن در مجتمع پتروشیمی اراک در سال 1397

مقدمه: به منظور بهبود سطح ایمنی و کنترل حوادث در محیط های کاری بررسی سطح جو ایمنی و رفتار ایمن ضروری می باشد. هدف این مطالعه ارزیابی جو ایمنی و رفتار ایمن در بین افراد شاغل در مجتمع پتروشیمی اراک بود.

روش بررسی: این مطالعه به صورت مقطعی در مجتمع پتروشیمی اراک انجام گرفت. بطوری که تمام افراد شاغل شامل در این مجتمع بصورت سرشماری (122 نفر) در سال 1397 مورد مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه برای ارزیابی جو ایمنی و رفتار ایمن به ترتیب از پرسشنامه های استاندارد استفاده شد. از نرم افزار SPSS₂₂ برای تجزیه و تحلیل نتایج استفاده شد.

یافته ها: براساس نتایج از بین فاکتورهای جو ایمنی، فاکتور کفایت رویه ها و قوانین ایمنی و بهداشت و فاکتور مشارکت پرسنل در مسائل ایمنی و بهداشت به ترتیب دارای بالاترین و پایینترین نمره بودند. همچنین از بین فاکتورهای رفتار ایمن، فاکتور مشارکت و فاکتور رعایت ایمنی به ترتیب دارای نمره 77/2 و 72/2 بودند. در این مطالعه بین فاکتورهای آموزش و صلاحیت و فشار تولید با گروه های سنی، بین فاکتورهای فشار تولید و نقض قوانین با سابقه کاری و بین فاکتور آموزش و صلاحیت با وضعیت تاهل، رابطه آماری معنی داری گزارش شد. همچنین بین همه فاکتور جو ایمنی با گروه های شغلی مورد مطالعه رابطه آماری معنی داری گزارش شد.

نتیجه گیری: با توجه به وجود ارتباط آماری معنی دار بین جو ایمنی و رفتار ایمن با گروه های شغلی و مشخصات دموگرافیک، بیانگر لزوم توجه بیشتر و موثرتر به نیروی انسانی در محیط کار می باشد.

6- بررسی و ارتقاء فرهنگ ایمنی از دید فرایند ممیزی با رویکرد PDCA

مقدمه: با روند صنعتی شدن راهکارهای زیادی برای کنترل حوادث بیشنهاد گردیده است یکی از بهترین راهکارهای کنترل حوادث، ارتقا و بهبود فرهنگ ایمنی سازمان می باشد. مطالعه حاضر به اندازه گیری فرهنگ ایمنی در بین کارگران کارخانه پروفیل سازی با کمک فرایند ممیزی با رویکرد PDCA به ارتقای فرهنگ ایمنی پرداخته شده است.

روش برسی: مطالعه‌ی حاضر در مقطع زمانی سه ساله از سالهای 94 تا 97 صورت گرفته و از نوع توصیفی-تحلیلی و بررسی قیل و بعد از مداخله بوده است در گام اول فرهنگ ایمنی سازمان مذکور اندازه گیری شد سپس اقدامات کنترلی با دید چرخه دمینگ و رویکرد ممیزی اجرا گردید در سال آخر مجددا فرهنگ ایمنی سازمان مورد بررسی قرار گرفت. میزان اثر بخشی مداخلات با استفاده از آزمون های آماری مانند T-test زوجی و نرم افزارهایSPSS₁₉ مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها: میانگین نمره فرهنگ ایمنی قبل از مداخلات (33/62184±) منفی براورد گردید بعد از اجرای اقدامات کنترلی به نمره (38/25±279) رسیده است و فرهنگ ایمنی سازمان مثبت گردیده است از ده بعد فرهنگ ایمنی بعد آموزش، نگرش کارکنان، مشارکت و ارتباطات و ارجحیت تولید بر ایمنی نمره مطلوب را کسب ننموده اند. آزمون های آماری بیانگر تاثیر مثبت مداخلات کنترلی بوده است (0.001 =P).

نتیجه‌ گیری: در سال های اخیر وجود سیستم مدیریت ایمنی باعث بهبود چشمگیر در کاهش نرخ حوادث و زمان کاری از دست رفته داشته است. در واقع مداخلات ایمنی در طراحی مهندسی و پروسه عملیاتی منجر به ارتقاء فرهنگ ایمنی می گردد.

7- ارزیابی وضعیت سلامتی پرسنل شاغل: مطالعه موردی در شرکت گاز ایران

مقدمه: معاینات شاغلین یکی از الزامات نظام مراقبت سلامت شغلی میباشد. هدف این مطالعه بررسی وضعیت فعلی و ارتقاء سطح سلامت کارکنان، نظارت و پایش سلامت نیروی کار به منظور پیشگیری از بروز بیماری ها و پیگیری و درمان به موقع می باشد.

روش بررسی: مطالعه توصیفی–تحلیلی به صورت مقطعی طرح پایش سلامت 94 نفر از پرسنل خدماتی یکی از شرکت های گاز انجام شد، اطلاعات در فرم 4 برگی معاینات شغلی حاوی مشخصات فردی، وضعیت سلامت عمومی (فشارخون، مصرف سیگار، سابقه آلرژی، عمل جراحی، حوادث شغلی، BMI)، سیستم قلبی عروقی، اسکلتی عضلانی، کبدی، کلیه، گوارش، معاینه بالینی و ارزیابی پاراکلینیکی غدد داخلی، کلسترول، تری گلیسیرید، آنزیم های کبدی، سیستم هماتو پوئتیک بررسی و تحلیل داده ها از نرم افزار 25SPSS انجام شد.

یافته ها: در این مطالعه تمامی افراد مرد بودند، میانگین (انحراف معیار) سن و BMI به ترتیب (00/8 ±96/42) و BMI(08/4± 83/26) بود، بررسی BMI نشان داد 45 نفر (38/48 درصد) اضافه وزن، 15 نفر (12/16 درصد) درمحدوده چاق هستند، 3/22 درصد سابقه استعمال دخانیات، 7/27 درصد کلسترول بالای 200 و 5/8 درصد تری گلیسیرید بالای 300 داشتند. 80/25 درصد دچار نقص در دید دور، 5/24 درصد اختلالات اسکلتی عضلانی، 6/9 درصد فشارخون، 4/56 درصد (غلظت خون بالا، پلاکت خون پایین)، 4/7 درصد قند خون، 1/1 درصد مشکلات قلبی عروقی، 8/12 درصد مشکلات کلیه دارند.

نتیجه گیری: با توجه به اجرای منظم سالیانه برنامه معاینات شغلی، تاکنون گزارش جامع و بازخورد مناسب از معاینات به پرسنل وجود نداشته است. ضروری است تمرکز بیشتر به پیگیری نتایج معاینات و آزمایش ها و موارد ارجاع به متخصص ریه، داخلی جهت موارد چربی خون، چشم پزشک، در اولویت قرار گیرد.

8- بررسی استرس شغلی و عوامل مرتبط با آن

مقدمه: ناراحتی های اسکلتی- عضلانی یکی از مهم ترین عوامل آسیب زای شغلی و ناتوانی می باشد. هدف از انجام این مطالعه بررسی ریسک فاکتورهای ناراحتی های اسکلتی- عضلانی و مداخله ارگونومیک به منظور کاهش این ناراحتی ها می باشد.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی به صورت مداخله ای بود و بر روی 116 نفر از کارکنان مجتمع تولید روی بندرعباس انجام پذیرفت. به منظور جمع آوری داده ها در قبل و بعد مداخلات از پرسشنامه نوردیک و روش QEC استفاده شد. برنامه مداخله ای عبارت بود از کاهش وزن بار، تغییر در ارتفاع سطح کار، چرخش شغلی و آموزش کارگران. در نهایت داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS₂₃ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته ها: نتایج نشان داد که در یک سال اخیر بیشترین فراوانی ناراحتی های اسکلتی – عضلانی مربوط به اندام های کمر 52/65 درصد، شانه 10/43 درصد و زانو 10/43 می باشد. طبق آزمون کوکران تفاوت معنی داری بین ناراحتی ها در قبل و بعد از مداخلات در اندام ها مشاهده گردید.

نتیجه گیری: نتایج مطالعه کاهش قابل توجه ناراحتی های اسکلتی– عضلانی در 3 ماه پس از مداخلات را نشان داد. در نتیجه می توان استنباط نمود که استفاده توأم از مداخلات مهندسی و مدیریتی به صورت ساده، کاربردی و کم هزینه و پایش مستمر نحوه صحیح اجرای این مداخلات در طی مدت زمان طولانی در سایه تعهد مدیریت و مشارکت کارکنان ممکن است باعث دستیابی به نتایج مطلوبی در جهت کاهش ناراحتی های اسکلتی- عضلانی گردد.

حتما بخوانید:

⇐ دانلود مجلات و فصلنامه ها

⇐ آرشیو فصلنامه بهداشت کار و ارتقاء سلامت

مجلات دوره 3 شماره 4 بهداشت کار و ارتقاء سلامت