فرهنگ رفتار در محیط کار
فرهنگ رفتار در محیط کار
فرهنگ رفتار در محیط کار
تهیه و تنظیم: مهندس فاطمه دهقانی
تعاملات اجتماعی پلی است بین مردم و محیط بیرون که همواره نیازمند قواعد خاص خود است. از دوران مدرسه بخاطر داریم که گفته اند: رفتار هر فرد نشان دهنده فرهنگ، شخصیت و تربیت اوست. با توجه به این سخن درمی یابیم رفتار فردی در محیط اجتماعی تاثیر بسزایی در برداشت دیگران از شخصیت ما دارد. پس همواره می کوشیم و سعی می کنیم تا رفتاری مناسب و در شان خود داشته باشیم. یکی از محیط های اجتماعی که انسان روزانه با آن سر و کار دارد و حدود یک سوم از روز خود (یا بیشتر) را در آن می گذراند، محیط کار است. قبل از هر چیز ابتدا دو عبارت «رفتار اجتماعی» و «فرهنگ» را تعریف کرده سپس به ادامه مطلب می پردازیم.
انسان از بدو تولد تمایل به برقراری ارتباط با محیط اجتماعی دارد. لبخند یا گریه نوزاد از ساده ترین تعاملات اجتماعی با مادر و پدر خود است که می توان به آن اشاره کرد. با گذشت زمان، این تعاملات گسترده شده و جامعه را شامل می شود. با توجه به مضامین گفته شده می توان رفتار اجتماعی را این چنین تعریف کرد: هر گونه رفتاری که انسان در برخورد با دیگری از خود بروز می دهد.
فرهنگ تعاریف متعددی دارد که در بین آن ها جامع ترین تعریف منسوب به ادوارد تیلور می باشد. وی فرهنگ را چنین معرفی کرده است: «فرهنگ مجموعه پیچیده ای است که در برگیرنده دانستنی ها، اعتقادات، هنرها، اخلاقیات، قوانین، عادات و هر گونه توانایی دیگری است که بوسیله انسان بعنوان عضو جامعه کسب شده است.»
با توجه به تعاریف بالا این مهم برداشت می شود که فرهنگ در جهت گیری رفتار انسان ها تاثیر بسزایی دارد. در واقع آنچه که انسان از جامعه و محیط زندگی خود یاد می گیرد را در برخورد با دیگران از خود نشان می دهد. همانطور که گفته شد رفتار اجتماعی انسان به خصوص در محیط کار نیازمند قواعد خاصی است که این قواعد شامل باید ها و نبایدهاست. بایدهایی که انجام آن ها به بهبود روابط و تعاملات می انجامد و نبایدهایی که انجام آن برداشت منفی از ما در ذهن دیگران و یا حتی کسر حقوق و اخراج را بدنبال خواهد داشت. حسن خلق، خدمت و کارگشایی، رعایت حقوق دیگران، صدق و امانت داری، ادب گفتاری و شنیداری، مشورت، مدارا و مردم داری، تعاون و مشارکت، نقد پذیری، مسئولیت و تعهد از جمله بایدهایی است که توصیه می شود در محیط کار آن ها را رعایت کرد. در ادامه چند نمونه از بایدهایی که در بالا ذکر شد را به طور خلاصه توضیح می دهیم.
حسن خلق: اخلاق نیکو باعث محبوبیت افراد شده، زندگی را خوشایند و محیط کار را دلپذیر می کند. حسن خلق چیزی است که باید آن را با تمرین بدست آورد. از نمونه های حسن خلق می توان به سلام کردن، لبخند زدن، تواضع، گفتار خوب و مودبانه اشاره کرد. با توجه به نمونه هایی که برای حسن خلق بیان شد می توان چنین برداشت کرد که با داشتن اخلاق نیکو، قسمت عظیمی از بایدها که به بهبود روابط خود با دیگران کمک می کند را می توان تامین کرد.
خدمت و کارگشایی:
در همه مشاغل به طور مستقیم یا غیرمستقیم خدمت به هم نوع انجام می شود. از کارگرهایی که در واحد صنعتی خاصی مشغول به تولید یک ابزار برای راحتی هم نوع است گرفته تا مدیر یک سازمان که برای بهبود شرایط زندگی و تامین نیازهای مردم تلاش می کند. در اینجا درباره نوعی دیگری از خدمت که در حیطه وظایف شغلی قرار ندارد صحبت می کنیم. در محیط های کاری بسیار اتفاق می افتد همکاران خواستار کمک های مادی، معنوی و فکری یکدیگر شوند. چه خوب است که انسان ها در این شرایط پشت یکدیگر را خالی نکنند و هر کدام در حد توان به هم نوع خود کمک کنند.
حافظ می فرماید: دائم گل این بستان شاداب نمی ماند دریاب ضعیفان را در وقت توانایی رعایت حقوق دیگران، انسان ها در هر جایگاه و محیطی که قرار بگیرند دارای حقوق متقابلی هستند که رعایت آن حقوق باعث می شود جامعه ای آرمانی و به دور از حق کشی داشته باشیم. اقشاری که نسبت به هم حقوق متقابل دارند بسیارند ولی دو نمونه مرتبط با این مبحث شامل کارگر و صاحب کار و رئیس و کارمند می باشد. عدم رعایت حقوق متقابل ريشه در جهل یا خودخواهی و منافع شخصی یک یا هر دو طرف دارد. در زیر چند نمونه از حقوق متقابل را بیان می کنیم
- آنچه برای خود می پسندیم برای دیگران هم بپسندیم و آنچه برای خود نمی پسنیم برای دیگران نیز نپسندیم.
- به بزرگ تر از خودمان احترام بگذاریم و با کوچکتر از خود با مهربانی و عطوفت برخورد کنیم.
- دگر آزاری نکنیم.
- به عهد خود وفا کنیم.
صدق و امانت داری اهمیت این موضوع را تنها در حدیثی از امام صادق (عليه السلام) بیان می کنیم. آن حضرت فرمودند: «اگر قاتل على (عليه السلام) امانتی به من بسپارد یا از من نصیحت یا مشورتی بخواهد و من بپذیرم، امانت را به او بر می گردانم.»

ادب گفتاری و شنیداری
ادب گفتاری و شنیداری: زبان و گوش دو نعمت الهی است که باید از آن ها در راه درست استفاده کرد. اینکه چه بگوییم، چگونه بگوییم، چه چیزی را گوش و چه چیزی را گوش ندهیم از مباحث مهمی است که انسان باید آن را رعایت کند. دروغ گفتن، بد صحبت کردن، اسم افراد را بدون احترام صدا زدن، فحاشی، مسخره کردن دیگران و سخن چینی از نشانه های بی ادبی در گفتار است از آداب شنیداری می توان به قطع نکردن صحبت دیگران، گوش دادن به صحبت افراد و علاقه مند نشان دادن خود برای شنیدن ادامه سخن اشاره کرد. در کنار این آداب، استراق سمع و شنیدن صحبت های سری دیگران، نوعی از بی ادبی در شنیدار است که باید از آن به شدت بپرهیزیم.

نقدپذیری
نقد پذیری: هیچ کس بی عیب نیست. انسان ها در رفتار خود ضعف هایی دارند و تا آن ضعف ها را ندانند نمی توانند آن ها را جبران کنند. اینکه تا چه حد بتوانیم نتندها را بپذیریم بستگی به تواضع ما دارد. انسان متکبر نه می تواند کاستی های وجود خود را ببیند و نه می تواند آن ها را از دیگران بشنود. پس برای شنیدن نقدها باید از تکبر دوری ورزیم. از طرفی افرادی که خود نقد پذیرند، باید بدور از هیچ گونه غرض ورزی، عیب های دیگران را به آن ها بگویند تا دیگران بتوانند آن ها را قبول کنند. افراد دارای روحیه نقد پذیر همواره در زندگی پیشرفت می کنند، چرا که از عیب ها در جهت بهبود خود بهره می گیرند.

رهبری و تعهد HSE مدیران
مسئولیت و تعهد: در هر نظام، سازمان و یا نهاد مسئولیت های مختلفی وجود دارد که اگر افراد مسئولیت های خود را بدانند و بطور کامل به آن عمل کنند موجب استحکام آن نظام می شوند. یک ضرب المثل چینی اهمیت مسئولیت پذیری افراد را اینگونه بیان می کند: «به خاطر میخی نعلی افتاد؛ به خاطر نعلی، اسبی افتاد؛ به خاطر اسبی، سواری افتاد؛ به خاطر سواری، جنگی شکست خورد؛ به خاطر شکستی، مملکتی نابود شد و همه این ها به خاطر کسی بود که میخ را خوب نکوبیده بود.» این ضرب المثل نشان می دهد اگر مسئول کار کوچکی هستید باز هم باید آن را به نحو احسن انجام دهید چرا که کارهای بزرگ تر وابسته به کارهای کوچک تر است و اگر کارهای کوچک به خوبی انجام نشوند، کارهای بزرگ هم دچار مشکل خواهد شد. تا این قسمت از بایدها صحبت کردیم. می توان گفت «نبایدها» صورت منفی بایدهایی است که گفته شد. سوء ظن، عیب جویی، استهزاء و تمسخر دیگران، پیمان شکنی و بدقولی، بدزبانی و فحش، مکر و فریب، تجسس، تحقیر و توهین، غیبت و تهمت، دروغ و شایعه پراکنی، مردم آزاری و مزاحمت نمونه هایی از رفتار نامناسب است که نه تنها در محیط کار بلکه در محیط های بزرگ تر مثل اجتماع ناپسند شمرده شده است و باید از انجام آن ها بپرهیزیم.
منبع:
- مجله علمی-فرهنگی بهداشت حرفه ای ره آورد
- اخلاق، متن آموزش اخلاق فرهنگی و اجتماعی / محدثی، جواد
- daneshnameh.roshd.ir
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)